1, 2. Ngbanga ti nyen a yeke ka lakue nzoni ti hunda atënë?

MO BÂ awe tongana nyen amolenge ayeke hunda atënë? Mingi ti ala ayeke to nda ti hunda tënë gi kete na pekoni so ala manda ti sala tënë. Ala yeke zi lê ti ala kota ti bâ yâ ti lê ti mo na ti hunda atënë tongaso na mo: Lê ti nduzu aga tongana nyen? Nyen la ayeke na lê ti nze kâ? A dü mbi tongana nyen? Peut-être mo yeke pika li ti mo ti kiri tënë na ahundango tënë ti ala ni, me a yeke kete ye pëpe. Même na peko ti mbeni nzoni kiringo tënë so mo mû, ala lingbi ti kiri ti hunda mo: Me ngbanga ti nyen tongaso?

² A yeke gi amolenge si ayeke hunda atënë pëpe. Tongana e yeke kono, e yeke ngbâ ti hunda atënë. E yeke hunda tënë na zo ti hinga lege ti mû ti si na ndo so e ye ti gue dä; e yeke hunda tënë ti hinga ye na ndo akpale so a lingbi e kpe ni, wala gi ti hinga mbeni ye so e hinga pëpe. Ye oko, na bango ni, azo mingi ayeke zia lege ti hunda atënë, mbilimbili ti hunda atënë so ayeke kota mingi ahon atanga ni. Même tongana ala ngbâ ti hunda atënë ni, ala zia lege ti gi ti hinga akiringo tënë ni.

3. Ngbanga ti nyen azo mingi azia ti gi akiringo tënë na akota tënë so zo ayeke hunda?

 ³ Gbu li na ndo hundango tënë so ayeke na ndo ti buku so, ala so mo wara ni na tongo nda ti buku ni, wala ala so ayeke na tongo nda ti chapitre so. A yeke gi ambeni oko oko ti akota hundango tënë so mo lingbi ti hunda na so ahon atanga ni kue. Ye oko, azo mingi so atara ti hinga akiringo tënë ni angbâ gi na lege na yâ gingo ye ti ala ni; ala gue juska na nda ni pëpe. Ngbanga ti nyen? Bible afa akiringo tënë ti ahundango tënë so? Ambeni abâ ti ala so akiringo tënë ni ahon gbungo nda ti ye ti ala. Ambeni agi bê ti ala so hundango atënë tongaso alingbi ti mû kamene na ala. Nga, ambeni atene ti ala na nda ni so a hon tënë a zia gi amokonzi-nzapa na awafango ye si akiri tënë na mara ti ahundango tënë tongaso. Ka mo, mo tene ti mo nyen?

4, 5. Fa ambeni kota tënë so e lingbi ti hunda tele ti e na ndo ni laso. Ngbanga ti nyen a lingbi e gi ti hinga akiringo tënë ni?

⁴ Peut-être mo yeke tâ na nzara ti hinga akiringo tënë na akota hundango tënë na ndo fini. Biani, ngoi na ngoi, a yeke si na mo ti hunda na yâ li ti mo: ‘E yeke na fini ngbanga ti nyen? Ye ni kue la gigi ti laso amû na e so? Nzapa ayeke tongana nyen biani?’ A yeke nzoni ti hunda mara ti atënë tongaso. Nga, a yeke kota ye mingi ti ngbâ ti hunda atënë so juska mo wara akiringo tënë so adë bê ti mo na so mo lingbi ti wara kite na ndo ni pëpe. Jésus Christ, mbeni kota wafango ye so azo ahinga lo mingi, atene lani: “I ngbâ ti hunda, na fade a mû na i; i ngbâ ti gi, na fade i wara; i ngbâ ti pika yanga ti da, na fade a lungula na i.”​—Matthieu 7:7, NW.

⁵ Tongana mo “ngbâ ti gi” akiringo tënë na akota hundango tënë so, fade mo yeke bâ so gingo nda ti ye ti mo ni alingbi ti ga na aye ti nzoni mingi (aProverbe 2:1-5). Atâa atënë so peut-être ambeni zo atene na mo na ndo ni, hinga so akiringo tënë ni ayeke dä, na mo lingbi ti wara ni me na yâ Bible. Akiringo tënë ni ayeke pëpe mbeni ye so ahon gbungo nda ti ye ti zo. Na ye ti nzoni mingi ahon ni ayeke so akiringo tënë ni ayeke mû na zo beku na tâ ngia. Nga, ala lingbi ti mû maboko na mo ti duti fade fadeso na mbeni fini so amû ngia na mo. Ti to nda ni, zia e bâ mbeni hundango tënë so azo mingi agi li ti ala gbä na ndo ni laso.

6. Ngbanga ti nyen azo mingi abâ ti ala so Nzapa ayeke bi bê ti lo pëpe na ndo ti azo na yâ apasi ti ala?

⁶ Azo mingi abâ ti ala so kiringo tënë na ahundango tënë so ayeke: ên-ën. Ala tene so tongana fade Nzapa ayeke bi bê ti lo na ndo ti e, ka sese ti e ayeke duti tâ nde mingi na ti fadeso. Teti tongana e bâ ndo na tele ti e, e yeke bâ gi mbeni sese so atënë ti bira, kengo tele nga na vundu so ahon ndo ni. Âdu ti e oko oko, e yeke tï kobela, e yeke bâ pasi na azo ti e ayeke kui. Aye so kue asala si azo mingi ayeke tene: ‘Tongana fade Nzapa ayeke bi bê ti lo na ndo ti e, ka lo yeke kanga lege na mara ti aye tongaso ti si na e. Me so lo sala ni pëpe afa so lo bi bê ti lo pëpe na ndo ti e.’

7. (a) Tongana nyen amokonzi-nzapa apusu azo ti bi bê so Nzapa ayeke na bê pëpe? (b) Bible afa nyen biani na ndo apasi so e yeke bâ?

⁷ Ye ti songo bê mingi ahon so ayeke so, ngoi na ngoi, amokonzi-nzapa ayeke pusu azo ti bâ Nzapa tongana mbeni zo so ayeke na bê pëpe. Na lege wa? Na tapande, tongana mbeni ye ti ngangu tongana kuâ so azo ku tele ti ala na ni pëpe asi, ala yeke tene so Nzapa la adiko si a si tongaso. Me biani, mara ti amokonzi-nzapa tongaso ayeke bi tënë na li ti Nzapa ti fa lo tongana Lo so ayeke na gunda ti aye ti sioni so ayeke si. Tënë so afa biani tâ tënë na ndo Nzapa? Bible afa ti lo nyen biani? Mbeti ti Jacques 1:13 akiri tënë: “Tongana ye ahanda zo, a lingbi lo tene pëpe, Nzapa ahanda mbi; teti sioye alingbi handa Nzapa pëpe, na Lo mveni ahanda zo oko pëpe.” Tongaso, Nzapa ayeke lâ oko pëpe na gunda ti sioye so mo yeke bâ na ndo sese. (Diko Job 34:10-12.) Tâ tënë, lo yeke kanga lege pëpe na asioni ye ti si. Ye oko, kota kangbi ayeke na popo ti kangango lege pëpe na mbeni ye ti si na salango si ye ni asi.

8, 9. (a) Tongana nyen mo lingbi ti fa kangbi so ayeke na popo ti kangango lege pëpe na sioni ti si na salango si sioni ni asi? (b) Ngbanga ti nyen a yeke duti na lege ni pëpe ti kasa desizion ti Nzapa ti kanga lege pëpe na azo ti soro sioni tambela?

⁸ Zia e mû gi mbeni tapande: Mbeni babâ ti ndara na ti ndoye ayeke dä so molenge ti lo ti koli akono awe me lo ngbâ ti lango na gbe ti lo. Tongana molenge-koli ni ake yanga ti babâ ti lo na amû desizion ti sigigi na da ni, babâ ti lo akanga lege na lo pëpe. Molenge ni ague, lo sala kirikiri na lo wara akpale na pekoni. Fade a yeke tene so babâ ni la asala si lo wara akpale so? Oko pëpe (Luc  15:11-13). Legeoko nga, Nzapa akanga lege pëpe na azo na ngoi so ala mveni asoro ti mû mbeni lege so ayeke kirikiri. Me tongana akpale aga na pekoni, a yeke duti pëpe Nzapa si asala si akpale so asi. Biani, a yeke duti ande na lege ni pëpe ti bi tënë na li ti Nzapa na tenengo so lo si ayeke na gunda ti akpale kue so asi na azo.

⁹ Nzapa ayeke na anzoni nda ti tënë so apusu lo ti kanga lege pëpe na azo ti mû sioni lege so ala soro. Na ti tâ tënë ni, teti so lo si asala e na lo yeke na ndara nga na ngangu, lo yeke fade na bezoin pëpe ti fa na e anda ti tënë so apusu lo ti sala tongaso. Ye oko, ndoye ti lo apusu lo ti fa ni na e. Na yâ chapitre 11, mo yeke manda ande tënë mingi na ndo ti anda ti tënë so. Me ti fadeso, hinga biani so Nzapa ayeke pëpe na gunda ti akpale so e yeke wara. Nde na so, lo mû na e ye so ayeke gi oko beku teti azo ti sigigi na yâ akpale so.​—Esaïe 33:2.

10. Ngbanga ti nyen e lingbi ti duti na beku so fade Nzapa ayeke zi akpale kue so sioye aga na ni?

¹⁰ Na ndo ni, Nzapa ayeke nzoni-kue (Esaïe 6:3). So ti tene mbeni ye ti sioni tongaso oko ayeke na tele ti lo pëpe. Ye so asala si e lingbi ti zia bê ti e kue na lo. E lingbi pëpe ti duti na ziango bê kue tongaso tongana a yeke mba ti e zo teti lo lingbi, ngoi na ngoi, ti sala mbeni ye ti kirikiri. Même zo ti komande so salango ye ti lo ayeke nzoni ahon tanga ti azo kue ayeke lakue na ngangu pëpe ti zi akpale so azo ti sioni aga na ni. Me Nzapa ayeke ti lo na ngangu kue. Lo lingbi ti zi akpale so sioye ayeke sala na azo, na fade lo yeke zi ni biani. Na tongana Nzapa ayeke ga ti sala ni ande, lo yeke sala ni ti tene sioye ahunzi biaku biaku.​—Diko Psaume 37:9-11.

11. (a) Aye ti kirikiri so azo abi tele ti ala dä ayeke sala nyen na ndo ti Nzapa? (b) Nzapa ayeke bâ ti lo apasi ti mo tongana nyen?

¹¹ Ti fadeso, aye so ayeke si na sese nga na mo na yâ fini ayeke sala nyen na ndo ti Nzapa? Bible afa so Nzapa “aye fango ngbanga ti mbilimbili”. (Psaume 37:28). Tongaso aye ti nzoni na sioni so lo yeke bâ ayeke sala ngangu mingi na ndo ti lo. Lo ke alege kue ti salango ye ti kirikiri. Bible atene so “vundu agbu bê” ti Nzapa tongana sioni amû sese kue na mbeni ngoi (Genèse 6: 5, 6). Na Nzapa achangé pëpe (Malachie 3:6). Bê ti lo angbâ lakue ti so mingi na bango aye ti vundu so ayeke si laso na ndo sese. Na a yeke so bê ti lo mingi ti bâ azo na bango pasi. Bible awa e so ‘ye kue so e gi bê ti e dä, e zia na tïtî Lo, teti Lo yeke bata e.’​—Diko 1 Pierre 5:7.

12, 13. (a) Ngbanga ti nyen, na yâ tele ti e, e yeke na ndoye nga na anzoni ye so ayeke fa lege na asalango ye ti e? Tongana nyen ndoye ayeke sala ngangu na ndo bango ndo ti e na mbage ti sese? (b) Ngbanga ti nyen e lingbi ti dë kite oko pëpe so fade Nzapa ayeke sala biani mbeni ye ti zi akpale na ndo sese?

¹² E lingbi ti hinga tongana nyen so a nzere na bê ti Nzapa oko pëpe ti bâ apasi so ayeke si? Mbeni ye nde ayeke dä so a fa ni. Bible afa so a sala zo na image ti Nzapa (Genèse 1:26). Ndani la, e yeke na anzoni ye na yâ e so ayeke fa lege na asalango ye ti e; na e yeke na aye so ngbanga ti so Nzapa ayeke na ni. Na tapande, a yeke so bê ti mo ti bâ azo so asala ti ala ye pëpe me ayeke bâ pasi? Tongana bê ti mo ayeke na vundu na bango mara ti asalango ye ti sioni tongaso, zia na li ti mo so Nzapa kue ayeke na vundu, me ti lo vundu ni ahon ti mo mingi.

¹³ Mbeni oko ti anzoni ye so e azo e yeke na ni na yâ e na so ahon tanga ti aye kue ayeke so e lingbi ti fa na gigi ndoye. So kue alondo na Nzapa. Bible afa so “Nzapa ayeke Ndoye.” (1 Jean 4:8). E yeke fa ndoye teti so Nzapa ayeke fa ni. Ndoye ayeke pusu ande mo ti lungula pasi na sioye so mo yeke bâ na sese? Tongana fade mo yeke na ngangu ti sala tongaso, mo yeke sala ni? Biani, mo yeke sala ni! Legeoko nga, mo lingbi ti duti na kite oko pëpe so fade Nzapa ayeke zi pasi na sioye. Azendo ti Nzapa so a fa ni na tongo nda ti buku so ayeke gi senge bango li pëpe. Azendo ni ayeke ga tâ tënë biani! Ye oko, ti tene mo zia bê ti mo na mara ti azendo tongaso, a lingbi mo hinga tënë mingi na ndo Nzapa so amû ni.

14. Iri ti Nzapa ayeke nyen? Ngbanga ti nyen a lingbi e di ni?

¹⁴ Mbeni oko lege so Nzapa afa ni ti mû lege na e ti hinga lo ayeke so lo fa na e iri ti lo nga na nda ti iri so. Na yâ ti anzapa mingi, a tene so iri ti lo ayeke “Nzapa” wala “Seigneur”. Me so ayeke a-iri ti zo la pëpe; a yeke a-iri so a mû na zo ti fa kusala so lo yeke sala wala kota ndo ti lo tongana “mokonzi”, “président” wala “gbia”. Bible afa so Nzapa ayeke na mara ti a-iri tongaso mingi so afa kota ndo ti lo. Na tapande, a hiri lo “Nzapa” na “Seigneur”. Me Bible afa nga so tâ iri ti Nzapa ni ayeke dä: a yeke Jéhovah. Mbeti ti Genèse 22:14 atene: “Abraham adi iri ti ndo so Jéhova-Jiré; azo atene juska laso, Na hoto ti L’Eternel [“Jéhovah”, NW], fade a  bâ Lo.” (Bâ nga Psaume 83:18 na Traduction du monde nouveau.) Tongana iri so asigigi pëpe na yâ Bible so mo yeke na ni, a yeke nzoni mo bâ mbage “Ambeni tënë ti bâ na ndo ni”, so a wara na lembeti 195-197. Na ndo so, a yeke fa na mo ngbanga ti nyen iri so ayeke na yâ Bible ti mo pëpe. Ti tâ tënë ni, iri ti Nzapa asigigi saki mingi mingi na yâ akozo Mbeti ti Nzapa so a sû ni giriri. Tongaso, Jéhovah aye si mo hinga iri ti lo na mo di ni. A lingbi ti tene so lo yeke sala kusala na Bible ti fa na e tënë na ndo lo.

15. Iri ti Jéhovah afa nyen na ndo lo?

¹⁵ A yeke Nzapa si azia iri so na ndo ti lo mveni, na atënë mingi ayeke na yâ ni. Iri ti lo Jéhovah aye ti fa so lo yeke Nzapa so alingbi ti sala si zendo kue so lo mû ni nga ye kue so lo leke ni na bê ti lo ti sala aga tâ tënë. * Iri ti Nzapa ayeke gi oko; a yeke wara mara ti iri  tongaso na ndo ti mbeni zo nde pëpe. A yeke gi ti lo oko awe. Na yâ ti alege mingi, a bâ polele so mbeni mara ti Nzapa tongana Jéhovah ayeke dä pëpe. E tene tongaso ngbanga ti nyen?

16, 17. Ye nyen e lingbi ti manda na ndo Jéhovah tongana e gbu li na ndo a-iri ti lo tongana (a) “Nzapa ti Ngangu Ahon Kue”? (b) “Gbia ti lakue lakue”? (c) “Wasalango ye kue”?

¹⁶ Psaume 83:19 atene na ndo Jéhovah: ‘Gi Mo oko ayeke Lo Ti Nduzu Ahon Kue.’ Legeoko nga, gi Jéhovah oko si a hiri lo “Mo Ti Ngangu Ahon Kue”. Mbeti ti Apocalypse 15:3 atene: “Kusala ti Mo ayeke kota na ayeke ye ti sala si bê ti azo adö, O Seigneur Nzapa, Mo Ti Ngangu Ahon Kue; lege ti Mo ayeke mbilimbili na biani, Mo Gbia ti amara.” Iri “Mo Ti Ngangu Ahon Kue” afa na e so Jéhovah ayeke lo so ngangu ti lo ahon ti tanga ti azo kue na yâ dunia. Na 1 Timothée 1:17, a hiri nga lo “Gbia ti lakue lakue”. Iri “Gbia ti lakue lakue” adabe ti e so Jéhovah ayeke gi oko na yâ mbeni lege nde. Ngbele ye lakue, lo yeke ti lo gi dä; a leke lo lekengo pëpe. Psaume 90:2 atene: “Même giriri kozoni, na lakue lakue, Mo yeke Nzapa.” So tënë ti dongo bê biani! Mo bâ tongaso pëpe?

¹⁷ Jéhovah ayeke nga gi lo oko na lege so gi lo oko si ayeke Wasalango ye kue. Mbeti ti Apocalypse 4:11 atene: “Seigneur na Nzapa ti e, Mo lingbi ti wara gloire, na yango-iri, na ngangu, teti Mo sala ye kue giriri, na ala yeke, na A créé ala, teti bê ti Mo aye tongaso.” Ye kue so mo lingbi ti bi bê ti mo na ndo ni, a komanse na a-ange na yayu nga na atongoro so aza na lê ti nduzu na bï juska ti si na alê ti keke so amaï na ndo ti akeke nga na asusu so ayeke fono na yâ ti abale, biani aye so kue ayeke dä ngbanga ti so Jéhovah asala ni!

18. Ngbanga ti nyen ambeni zo abâ ti ala so ala lingbi ande lâ oko pëpe ti ga ndulu na Nzapa? Me Bible afa ti lo nyen?

¹⁸ Ti hinga tënë na ndo a-iri ti Jéhovah tongaso so adö bê apusu ambeni zo ti sala mbito ti lo kete. Na yâ mbito, ala bâ so lo yeke tâ kota mingi ahon ala, na ala lingbi ande lâ oko pëpe ti ga ndulu na lo wala même ti wara place na yâ bê ti mbeni Nzapa tongana lo so kota ti lo ahon ti azo ngangu mingi tongaso. Me bango ndo tongaso ayeke na lege ni? Bible afa ti lo mbeni bango ndo so ague nde na ti so. Lo tene na ndo Jéhovah: “Me Lo yeke yongoro pëpe  na e oko oko kue.” (Kusala 17:27). Bible amû même wango so na e: “I ga ndulu na Nzapa, na fade Lo ga ndulu na i.”​—Jacques 4:8.

19. (a) E yeke to nda ni kozo na aye wa ti ga ndulu na Nzapa? Na ye ti nzoni wa e yeke wara na pekoni? (b) Na popo ti apendere salango ye so Nzapa afa ni, ala so wa si agbu bê ti mo mingi?

¹⁹ Tongana nyen mo lingbi ti ga ndulu na Nzapa? Kozoni kue, teti so mo to nda ni awe ti manda ye na ndo Nzapa, zia lege ni pëpe me ngbâ gi ti gue na mandango ye ti mo ni. Jésus atene: “So ayeke fini ti lakue lakue: ti hinga Mo, Mo so gi Mo oko ayeke tâ Nzapa, na ti hinga Jésus Christ, Lo so Mo to Lo awe.” (Jean 17:3). Biani, Bible afa so ti manda ye na ndo Jéhovah na Jésus ayeke gue na zo na “fini ti lakue lakue”. E tene fade awe, “Nzapa ayeke Ndoye”. (1 Jean 4:16). Me Jéhovah ayeke nga na ambeni pendere salango ye nde. Na tapande, Bible atene so lo yeke “Nzapa ti be-nzoni na ti grâce, ngonzo ti Lo alondo fade pëpe, tene-biani na nzobe ti Lo ayeke kota mingi”. (Exode 34:6). Lo yeke ‘nzoni, na lo ye ti pardone’. (Psaume 86:5). Lo yeke na be-nze-pepe (2 Pierre 3:9). Lo yeke be-ta-zo (1 aCorinthien 1:9). Na ngoi so mo ngbâ ti manda ambeni ye nde na yâ Bible, mo yeke bâ tongana nyen Jéhovah afa asalango ye so na gigi nga na ambeni salango ye ni nde so agbu bê mingi.

20-22. (a) So e lingbi pëpe ti bâ Nzapa, a kanga lege na e ti ga ndulu na lo? Fa nda ni. (b) Azo so peut-être ayeke na sioni bibe pëpe alingbi ti tene nyen na mo? Me ye nyen a lingbi mo sala?

²⁰ Tâ tënë, mo lingbi pëpe ti bâ Nzapa teti lo yeke yingo (Jean 1:18; 4:24; 1 Timothée 1:17). Ye oko, tongana mo yeke manda ye na ndo ti lo na lege ti Bible, mo lingbi ti wara lege ti hinga lo tongana tâ zo biani. Tongana ti so mbeni wasungo psaume atene, mo lingbi ti “bâ gloire ti L’Eternel”. (Psaume 27:4; aRomain 1:20). Tongana mo ngbâ gi ti manda ye na ndo Jéhovah, lo yeke ga gi tâ zo na li ti mo, na mo lingbi ande gi ti ndoye lo na ti bâ tele ti mo ndulu na lo.

²¹ Yeke yeke, mo yeke hinga nzoni ngbanga ti nyen Bible afa na e ti bâ Jéhovah tongana Babâ ti e (Matthieu 6:9). Legeoko tongana babâ kue so ayeke na ndoye aye nzoni ti amolenge ti lo, Jéhovah amû gi fini pëpe na e me nga lo ye nzoni ti e (Psaume 36:10). Bible atene nga so azo alingbi ti ga andeko ti Jéhovah, so ti tene ti  sala kamarade na lo (Jacques 2:23). Gbu li ti mo kete: mo lingbi ti ga mbeni kamarade ti Lo so aleke dunia kue!

²² Na ngoi so mo ngbâ ti gue na li ni na yâ mandango ye ti mo na yâ Bible, mo lingbi ti bâ so ambeni zo ayeke dä so, peut-être na sioni bibe pëpe, ayeke tene na mo ti zia lege ti mandango ye ni. Peut-être ala sala mbito ti tene mo changé nzapa so mo yeke dä. Me zia zo oko akanga lege na mo pëpe ti ga kamarade na lo so salango kamarade na lo ahon ye kue.

23, 24. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi mo ngbâ lakue ti hunda atënë na ndo aye so mo yeke manda? (b) Ye nyen e yeke manda na chapitre ti peko?

²³ Biani, ambeni ye ayeke dä ande so mo yeke gbu nda ni pëpe gi na tongo nda ni tongaso. A lingbi ti hunda na mbage ti mo tâ be-ti-molenge kete ti tene na mbeni zo ti mû maboko na mo. Ye oko, sala kamene pëpe ti hunda mungo maboko tongaso. Jésus atene so a yeke nzoni ti duti na tâ be-ti-molenge (Matthieu 18:2-4). Amolenge, tongana ti so e hinga, ayeke hunda ka atënë mingi. Nzapa aye si mo wara akiringo tënë ni. Bible agonda ambeni zo so lani ayeke ndulu ti manda ye na ndo Nzapa. Ala yeke gi lani nda ti ye nzoni na yâ Mbeti ti Nzapa ti bâ biani so ye so ala yeke manda ayeke tâ tënë.​—Diko Kusala 17:11.

²⁴ Nzoni lege ni ti manda ye na ndo Jéhovah ayeke ti bâ atënë so ayeke na yâ ti Bible, teti Bible ayeke nde na tanga ti abuku kue. Na lege wa? Fade chapitre ti peko ayeke fa ni.