Mbeni lâ, na ngoi so Jésus ayeke na mbeni kodro so ayeke na yâ ti Israël ape, na yâ ti mbeni kete kodro ti Rome na Syrie, mbeni wali so ayeke Grec ahunda ti tene lo mû na lo maboko. Jésus akiri tënë na lo na hakango azo so ayeke aJuif ape na “akete mbo.” Na gbe ti Ndia ti Moïse, ambo ayeke anyama so a bâ lani ala tongana ye ti sioni (Lévitique 11:27). Eskê yanga ti mbana la Jésus atene na wali so ayeke Grec so nga na azo so ayeke Juif ape?

Oko ape. Tongana ti so Jésus atene na adisciple ti lo, ye so ayeke kota ye ti tene lo sara na ngoi ni so ayeke ti mû maboko na aJuif. Ni la lo fa nda ti tënë ni na tenengo na wali Grec ni lo tene: “A yeke na lege ni pëpe ti mû mapa ti amolenge ti bi ni na akete mbo.” (Matthieu 15:21-26; Marc 7:26). Ti aGrec nga na aRomain, mbo ayeke mbeni nyama so ala ye tënë ti lo mingi, lo yeke lango na yâ ti da ti wa ti lo nga lo yeke sara ngia na amolenge ti wa ti lo ni. Tënë ti “akete mbo” so adoit ti mû image ti mbeni nzoni ye na yâ ti li ti ala lani nga andu bê ti ala. Wali ni amû ambeni tënë na yâ ti tënë ti Jésus ni, si lo kiri tënë na ni na Jésus, lo tene: “Tâ tënë, Seigneur. Me biani akete mbo ayeke te afuku ti mapa so alondo na ndö ti table ti awa ti ala si atï na sese.” Jésus agonda wali ni ndali ti mabe ti lo na lo sava molenge ti lo ti wali ni.—Matthieu 15:27, 28.

Bateau so ayô lani Paul ti gue na lo na Italie so ayeke tirika na pupu so ayeke ga na mbage ti devant ni. Na ngoi so ala luti na mbeni kodro, Paul amû wango na azo ni ti tene ala sara tanga ti voyage ni na mbeni lango nde (Kusala 27:9-12). Ngbanga ti nyen la lo mû wango ni so?

Ândö, azo ti kpengo na bateau ahinga so ti hon na bateau na lê ti Ngu-ingo ti Méditerranée na anze ti ngoi ti dê ayeke risque. Ti londo na lango 15 ti novembre ti si na lango 15 ti mars, zo apeut ti voyagé na lê ti ngu-ingo ni ape. Me voyage so Paul asara tënë na ndö ni so ayeke na nze ti septembre wala octobre. Vegetius, mbeni zo ti kodro ti Rome, so asû mbeti so iri ni ayeke Epitome of Military Science (nduru na ngu 400 tongaso) asara tënë ti voyage na lê ti ngu-ingo so. Lo tene so ti ambeni nze ni zo apeut ti voyagé sân tënë, ti ambeni nze ni nde gingo bê ayeke dä, nga na ambeni nze ni zo apeut même ti voyagé na bateau ape. Vegetius atene so ti londo na lango 27 ti mai ti si na lango 14 ti septembre ayeke anze so zo apeut ti voyagé na bateau sân problème. Me ti londo na lango 15 ti septembre ti si na lango 11 ti novembre nga ti londo na lango 11 ti mars ti si na lango 26 ti mai, zo apeut ti wara kpale. Paul so ayeke voyagé ka mingi ahinga angoi ni so bien. Âmanke zo ti kpengo na bateau ni nga na wa ni ahinga ni, me ala sara sanka ti wango ti Paul. Ni la bateau ni atuku.—Kusala 27:13-44.