1. (a) Yoftahenna Haanna mitto assannonsari maati? (Hanafote noo misilla lai.) (b) Konni birxichira hiikkuri xaꞌmuware ronseemmo?

 YOFTAHE bareeda gaadisaanchootinna wolqaataamo bagadaanchooti. Hilqaana minaama Haanna kayinni galtesenna minese seekkite amaxxitinote maahoyye yite galtanno manchooti. Insa Yihowa magansiꞌrannore ikkinotano agurranna, lamenka mitto assannonsari maati? Lamunku Maganoho qaale eino woy xano xaꞌnino; insa xanonsa wonshiꞌrino. Insa yannankera Yihowara qaale eanno mannira dancha lawishsha ikkanno. Xa hanni aante noote sase xaꞌmo dawaro laꞌno: Xano xaꞌna yaa mayyaate? Maganoho eꞌnoonni qaale shotinse laꞌꞌa hasiissannokkihu mayiraati? Yoftahenna Haanna lawishshinni maa ronseemmo?

2, 3. (a) Xano xaꞌna yaa mayyaate? (b) Qullaawa Borro Maganoho qaale eate daafira mayitanno?

² Qullaawu Maxaafi xano xaꞌna Maganoho qaale ea ikkitinota kulanno. Mittu manchi mitore assate, aate, soqqamate woy mitto coye assa giwate qaale ea dandaanno. Qaale eꞌnannihu banxeeti. Ikkollana, eꞌnoonni qaali shotinse laꞌnannire diꞌꞌikkino; Maganu eꞌnoonni qaale, mitto coye assate woy assa hoogate xaꞌninoonni xano gede asse laꞌꞌanno daafira, afoo fulloonnire wonshinara hasiꞌranno. (Kal. 14:22, 23; Ibi. 6:16, 17) Qullaawa Borro Maganoho eꞌnoonni qaali shotinse laꞌnanniha ikkinokkita xawissannohu hiittoonniiti?

 ³ Muse Higgera togo yinoonni: “Mittu manchi Kaaliiqira xano xaꞌniro woy mitto coye assara afoo fuliro, yiinore baala wonsho ikkinnina mittoreno gatisoonke.” (Kir. 30:2) Gedensaanni Selemooni qullaawu ayyaaninni togo yee borreessino: “Maganu gowwootunni dihagiidhannona, Maganoho xaꞌnittoro rakke xanokki wonshiꞌri.” (Ros. 5:4) Yesuusino aane noore coyiꞌri wote qaale ea shota coye ikkitinokkita kulino; isi togo yiino: “Albi mannira, ‘Kaphu xano xaꞌnitinoonte; ikkollana Mootichaho xaꞌnitinoonni xano tidhe’ yinoonnita macciishshitinoonni.”—Mat. 5:33.

4. (a) Maganoho qaale eꞌnoonni coye ma garinni laꞌꞌa hasiissanno? (b) Yoftahenna Haanna lawishshinni maa ronseemmo?

⁴ Aleenni ronsummonte gede, Maganoho eꞌnoonni qaali shotinse laꞌnannire diꞌꞌikkino. Yihowara eꞌnoommo qaale wonshanna wonsha hooga, isi ledo noonke jaalooma seekkitara woy huntara dandiitanno. Daawiti togo yee borreessino: “Kaaliiqi ilaali iimira fulannohu ayeti? Qullaawa dargasi ea dandaannohu ayeti? Hakkiira mara dandaannohu . . . kaphunni xaarannokkiho”; togoo manchi nookkire kule Yihowa suꞌminni xaara woy qaale ea dihasiissannosi. (Far. 24:3, 4) Ikkina, Yoftahenna Haanna xaꞌnino xano woy qaale eino coyi maati? Insa eino qaale wonsha shota ikkitinonsa?

5. Yoftahe mayyee xaꞌnino? Xaꞌnihu gedensaanni ikkinori maati?

⁵ Yoftahe Yihowa manna qarrisanni heeꞌrinohu Amooni manni ledo olamate fuli yannara, xaꞌnino xano ammaname wonshino. (Eje. 10:7-9) Isi qeelle afiꞌrate laalaatino daafira togo yee xaꞌnino: “Amoonoota angaꞌyara sayisse uyittoero, insa qeele higeemmo yannara miniꞌyanni fule haaraera shiqannoha shilqote kakkalo [gede] asse shiqisheemmohe.” Hakkuyi gedensaanni mayi ikkiyya? Amooni manni qeelamino; Yoftahe qeelle adhe qaera higi wote iso haarate fultinoti baxanno beettosiiti. Isi ise “shilqote kakkalo” gede asse Yihowara aaraati. (Eje. 11:30-34) Tini heeshshose soorritannohu hiittoonniiti?

6. (a) Yoftahe Maganoho eino qaale wonsha isiranna beettosira shota ikkitinonsa? (b) Marro 23:21, 23 nna Faarso 15:4 Maganoho qaale eate daafira maa rosiissannonke?

⁶ Yoftahe beetto annise Yihowara xaꞌnino xano wonshanno gede, lubbote noo geeshsha xaadu dunkaanira Yihowara soqqantanni heeꞌra hasiissinose. Yoftahe tenne xano xaꞌninohu coye heeshshi gotti asse hedikkinniiti? Deeꞌni; isi qaera higanno wote iso haarate beettosi fultara dandiitannota hedikki digatino. Isi tenne hedinoha ikkirono ikka hoogirono, eino qaale wonsha Yoftaherano beettosirano shota diꞌꞌikkitino. Yoftahe beettosi laiti, “imaanasi dare” wodanisi dadillinota coyiꞌrino. Beettosino ‘seeminaatisera wiꞌlitino.’ Mayira? Yoftahera labbaa beetti dinosi; ise mine assidhe ooso ilte isira sircho sayissannote noosi toleeti. Xa kayinni, maatensa suꞌminni woshshamannohu diheeꞌranno; jajjansano wolu ragiꞌranno. Ikkollana, Yoftahe roorse laꞌꞌanno coyi wolereeti. Isi “gatisa dandeemmokki xano Kaaliiqira xaꞌnoommo” yiino. Tennera beettosino, “ane aana hedoottore wonshi” yite qoltino. (Eje. 11:35-39) Yoftahenna beettosi Duuchunkura Aliidi Maganira eꞌnoonni qaale wonsha shota ikka hooggurono wonsha hasiissannota ammanannoreeti.—Marro 23:21, 23; Faarso 15:4 nabbawi.

7. (a) Haanna mayite xaꞌnitino? Mayira? Xanose woꞌmitinohu hiittoonniiti? (b) Haanna xaꞌnitino xano Saamueeli hiittoo heeshsho heeꞌranno gede assitino? (Lekkaalliidi qaagiishsha lai.)

⁷ Haannano Yihowara xaꞌnitino xano ammanante wonshitino. Ise ilaweelo ikkitinohuranna qacifantanni qarrinsoonnisehura  lowo geeshsha dadillite heedhe xano xaꞌnitino. (1 Sam. 1:4-7, 10, 16) Haanna giddoseta gudisse Yihowara kulte togo yite huuccidhino: “Woꞌmanka Dandaatto Kaaliiqa, ane borojjichokki qarra laꞌe hawittoekkinni qaagge labbaa beetto uyittoero, heeꞌranno diro baala iso qole atera eemma; umisi dananchono horonta dimeendanni.” a (1 Sam. 1:11) Yihowa Haanna huuccatto macciishshe labbaa beetto uyinose. Ise tennera lowo geeshsha hagiidhitino! Ikkirono, Maganoho xaꞌnitino xano noota dihabbino. Ise labbaa qaaqqo iltu yannara togo yitino: “Kaaliiqa huucciꞌre afiꞌroommaho.”—1 Sam. 1:20.

8. (a) Haannara xanose wonshiꞌra shota ikkitinose? (b) Daawiti, Faarso 61te coyiꞌrinori Haanna lawishsha qaagatto gede assannohehu hiittoonniiti?

⁸ Saamueeli sase diro ikkisi balla unuuna qana aguranni heeꞌreennanni, Haanna Yihowara xaꞌnitinore assitino. Ise eꞌino qaale soorrate horo diheddino. Ise Saamueeli, Seelo xaadu dunkaanira soqqamannohu Kakkalaanote Biili Eeliwa massite togo yitino: “Konne qaaqqo [afiꞌrate] . . . huucciꞌroomma. Kaaliiqino huucciꞌroommaha uyinoe. Anino qole Kaaliiqira eemma.” Hattono, ise Saamueeli heeshshote noo geeshsha Yihowaha ikkannota coyidhino. (1 Sam. 1:24-28) Saamueeli Yihowa albaanni lophayi lophayi haꞌri. (1 Sam. 2:21) Haannara tenne assa shota ikkitinoseni? Ise qaaqqose lubbora baxxannoti egennantinote; xa kayinni anje noote tenne yannara isi ledo barru baala xaada didandiitanno. Ise oosose baxxanno ama assitannonte gede qaaqqose lossiꞌra, muliissiꞌra, hanqafiꞌranna godoshshiishiꞌra lowo geeshsha hasidhannota heda dandaatto. Ikkirono, Haanna Maganoho xaꞌnitino xano wonshidhinotera digaabbitino. Wodanise Yihowanni hagiidhino.—1 Sam. 2:1, 2; Faarso 61:1, 5, 8 nabbawi.

9. Hiikkuri xaꞌmuware ronseemmo?

⁹ Maganoho qaale ea shotinse laꞌnanni coye ikkinokkita huwantummo gedensaanni, xa aante noo xaꞌmuware hasaambeemmo: Yannankera Kiristaanu maa assate qaale eanno? Eꞌnoommo qaale wonshate murciꞌra hasiissannonkehu mayiraati?

10. Kiristaanu baalunkunni roorse laꞌꞌanno coyi maati? Eino qaale wonshate maa assa hasiissannonsa?

¹⁰ Mittu Kiristaanchi baalunkunni roorse laꞌꞌanno coyi heeshshosi Yihowara sayise uyi yannara eino qaaleeti. Mayira? Korkaatuno, isi tenne Yihowara huuccattotenni kuli yannara, dagguti daggurono hegere geeshsha Isira soqqamanni heeꞌrate qaale eino. Yesuusi yiino garinni, kuni Kiristaanchi ‘umosi kaade’ heeshshosi giddo assa hasiꞌranno coyi baalunni roore Maganu fajjo balaxisiisanno. (Mat. 16:24) Hakko barrinni kayise isi Yihowara ‘heeꞌra’ hanafanno. (Rom. 14:8) Isonooto Yihowara sayise aannohu baalu, faarsaasinchu assinte gede eino qaale shotise laꞌꞌa dihasiissannosi; isi albaanni Maganoho eino qaale wonshannota togo yee coyiꞌrino: “Assinoehu danchu coyi baalaho, Kaaliiqira hanni maꞌꞌasse qoleemmosi? Mannisi baalu albaanni mare Kaaliiqira xaꞌnoommo xano uyiꞌreemmo.”—Far. 116:12, 14.

11. Cuuamitto barra mayite qaale eootto?

¹¹ Ati heeshshokki Yihowara sayisse uyite cuuamootto Kiristaanchooti? Hatto ikkiro, tini hagiirsiissannote! Hanni cuuamitto barrire qaagi; ateneeto Yihowara sayisse oottota, hattono ‘ateneeto sayisse aakkinna cuuamakki, Maganu ayyaani massaganno dirijjite giddo noori Yihowa Farciꞌraasine widira kiiramatto gede assitannoheta huwatootto?’ yine  xaꞌminoonnihe. Tennera mannu albaanni “Ee” yite dawarte, ateneeto Maganoho sayisse oottotanna Yihowa soqqamaancho ikkite cuuamate guutoottota leellishootto. Togo assakki Yihowa hagiidhanno gede assitinoti dihuluullissannote!

12. (a) Ninkeneeto hiikkuri xaꞌmuwa xaꞌma hasiissannonke? (b) Pheexiroosi hiikkuri akatta lossiꞌneemmo gede amaalino?

¹² Ikkollana, cuuama hanafotella. Cuuammummo gedensaanni Yihowara ammanamme heeꞌne eꞌnoommo qaale wonsha hasiissannonke. Konni daafira ninkeneeto togo yine xaꞌma danchate: ‘Cuuamummo yannanni kayise ayyaanaamittetenni lophanni noommo? Yihowara woꞌmu wodaninni soqqamanni noommo? (Qol. 3:23) Ganye huucciꞌreemmo, Maganu Qaale nabbaweemmo, gambooshshe haꞌreemmo, hattono ganye soqqansho fuleemmo? Ayyaanaamittete coyira albiꞌya gede ikka aguroommo?’ Soqqamaasinchu Pheexiroosi ammananke lexxitanno gede assiꞌnummoro, hattono albinni roore cincaaleeyyenna Magano banxeemmore ikkinummoro, albinke gede soqqammanni heeꞌra dandiineemmota xawisino.—2 Pheexiroosi 1:5-8 nabbawi.

13. Isonooto Maganoho sayise oye cuuamino Kiristaanchi dea hasiissannosikki coyi maati?

¹³ Ninkeneeto Maganoho sayinse uyinummo  wote eꞌnoommo qaale badhera qola didandiineemmo. Mittu Kiristaanchi Yihowara soqqama woy Kiristaanu heeꞌranno garinni heeꞌra agurino daafira, hakka waro qaale eoommohu leelliekkinniiti woy cuuamoommohu buuxummokkinniiti yaa didandaanno. b Isi afirono afa hoogirono, isonooto woꞌmunni woꞌma Yihowara sayise uyino. Kuni Kiristaanchi cubbo loosiro, loosino cubbira Yihowanna songote albaanni xaꞌmamanno. (Rom. 14:12) Ninke Yesuusi, ‘albi baxilleꞌne agurtinoonni’ yiiri gedeere ikka horo dihasiꞌneemmo. Hatteentenni, isi togo yaankera halchineemmo: “Loosokkinna baxillekki, ammanakkinna soqqanshokki, cincakkinna albinni roore loosootto looso afoommo.” (Aju. 2:4, 19) Konnira, ninkeneeto Yihowara sayinse uyinummo wote eꞌnoommo qaali garinni heeꞌne iso hagiirsiisate sharrammo.

14. Mittu Kiristaanchi eanno qaali giddo shotise laꞌꞌa hasiissannosikkihu layinki coyi maati?

¹⁴ Mittu Kiristaanchi shotise laꞌꞌa hasiissannosikkihu layinki coyi, adhami yannara eino qaaleeti. Mayira? Korkaatuno adhama qullaawate. Idayichonna idayichu adhami barra mannunna Maganu albaanni qaale eino. Insa adhamanno wote, ‘lamunku Maganu adhamanno mannira qixxeessino qixxaawo garinni tenne uulla aana lubbote noo geeshsha’ mimmitonsa baxatenna ayirrisate qaale eanno. Wolootu tenne qaalla noo gedeenni yaa hoogirono Maganu albaanni qaale eanno. Hakkuyi gedensaanni insa minaannanna minaama ikkinota kullanni; insa adhamansa lubbote noo geeshsha diiga didandiitanno. (Kal. 2:24; 1 Qor. 7:39) Yesuusi “Maganu mitto assinore mannu badoonke” yiino daafira, adhamansa minaanninna minaama woy wolu manni diiga didandaanno. Konni daafira, adhamate kaꞌꞌanno manni, galte xuꞌma hoogguro adhama diiga dandeemmo yee heda dihasiissannonsa.—Maq. 10:9.

15. Kiristaanu alamete aana heeꞌrannohu wolu manni gede adhama shotise laꞌꞌa hasiissannonsakkihu mayiraati?

¹⁵ Guutu minaanninna minaama nookkiti egennantinote. Lamunku guuntete xeꞌne noonsareeti. Qullaawu Maxaafi adhamino manna mito wote ‘qarru amadannonsata’ kulannohu iseraati. (1 Qor. 7:28) Alamete aana heeꞌrannohu batinyu manni adhanna adhama shoturi gede asse laꞌꞌanno; tini dadillissannote. Insa mereeronsa coyi kalaqamanno wote, mulenni hexxo mudhe galtensa agure haꞌranno woy fushshe haꞌrisanno. Kiristaanu kayinni adhamansa hakko garinni dilaꞌꞌanno. Adhami wote eino qaale soorranno manchi Magano dogino yaate; Maganu doganno manna dibaxanno. (Lew. 19:12; Law. 6:16-19) Soqqamaasinchu Phaawuloosi togo yee borreessino: “Galte adhoottoha ikkiro, fushshite haꞌrissooti.” (1 Qor. 7:27) Phaawuloosi togo yee borreessinohu, wole adhate woy woleho assiꞌrate yine adhama diingannita Yihowa giwannota afinohuraati.—Mil. 2:13-16.

16. Qullaawu Maxaafi adhama diigatenna babbaxxe heeꞌrate daafira mayyaanno?

¹⁶ Yesuusi Qullaawa Borro adhamino manni adhamansa diigate fajjitannohu, foori manchi galte woy foortu mancho galte maara gibburo calla ikkinota rosiisino. (Mat. 19:9; Ibi. 13:4) Adhamino manni babbaxxe heeꞌra dandaanno? Qullaawu Maxaafi tenne hajoreno xawise kulanno. (1 Qorontoosi 7:10, 11 nabbawi.) Qullaawu Maxaafi minaanninna minaama babbaxxe heeꞌranno gede assanno korkaata dikulanno. Ikkollana, mitu Kiristaani galtensa  heeshshonsa gawajjate qodhite kaꞌinohura woy ayyaanaamittete coye assannokki gede qarrissinonsahura babbaxxe heeꞌrate doodhino. c

17. Adhamino Kiristaani adhamansa diigantukkinni heeꞌra dandaannohu hiittoonniiti?

¹⁷ Cimeeyye, mittu minaanninna minaama galtensa giddo qarru kalaqameenna amaaꞌlate insawa daanno wote, insa Addu Baxilli Hiittooho? yitanno viidiyo laꞌꞌannonna Maatekki Hagiirru Noota Ikka Dandiitanno! yitanno biroshere xiinxallanno gede amaala danchate. Mayira? Korkaatuno tini viidiyonna biroshere lowo manni adhamansa kaajjishiꞌranno gede kaaꞌlinoha Qullaawu Maxaafiha xintu seera xawissanno. Mittu minaanninna minaama togo yiino: “Tenne biroshere xiinxalla hananfummota, adhamanke albinni roore hagiirru noota ikkitino.” Assidhunku 22 diro ikkinosetinna mitto waro adhamansa diigante hoogge gattino minaama togo yitino: “Lamunku cuuammoommore ikkinummorono, godowa xeertiꞌne keeshshinoommo. Tini viidiyo kaaꞌlo hasiissannonke yannara fultino! Xa lamunku mimmitonke lubbora banxeemmo.” Ati adhootto Kiristaanchooti? Hatto ikkiro, Yihowa fushshino seera harunsite adhamakki kaajjishiꞌrate dandaamihere baala assi. Hatto assakki adhamitto barra eootto qaale diigittokkinni hagiirrunni heeꞌrate kaaꞌlitannohe.

18, 19. (a) Ooso noonsari batinyu Kiristaani maa assino? (b) Baxxitinote woꞌma yanna soqqansho giddo noori hiittoo heeshsho heedhanno?

¹⁸ Yoftahenna Haanna mitto assannonsaha wole coye huwatootto? Insa xaꞌnino xano woy eino qaali, oosonsa xaadooshshu dunkaanira soqqantanno gede assitino. Tini, oosonsa hagiirsiissanno heeshsho heedhanno gede kaaꞌlitino. Yannankera batinyu Kiristaani oosonsa woꞌma yanna soqqansho eꞌanno woy Yihowara soqqantanno gede jawaachishanno. Hatto assitinore lowo geeshsha galanteemmonsa.—Eje. 11:40; Far. 110:3.

¹⁹ Xa Alamete Doyichohu Yihowa Farciꞌraasinete Baxxitinote Woꞌma Yanna Soqqamaano Maamari giddo noo soqqamaano 67,000 ikkitanno. Insa giddo mitu Beeteelete soqqantanno, wolootu wongeelu loosira horoonsiꞌneemmo bayicho mintanno; mitu kayinni woradu aliidi laꞌꞌaano ikkite soqqantanno; wolootu addi addi rosi mini rosiisaano woy baxxitino suwisaano woy misiyoone woy Jajjabba Gambooshshu Addaraashenna Qullaawu Maxaafi rosi mine horoonsiꞌnanni darga towaattannore ikkite soqqantanno. Insa baalunku “Hajajamatenna Noorinni Kassi Yee Heeꞌrate Sheemaate” eꞌino; konni garinni Maganu Mangiste looso halashshate uyinanninsa looso baala loosate, bikku heeshsho heeꞌratenna fajjininsakkinni uminsa loosa loosidhannokki gede qaale eꞌino. “Baxxitino” yiniti insa ikkitukkinni soqqantanno soqqanshooti. Qoleno, baxxitinote woꞌma yanna soqqansho giddo noo geeshsha, insaneeto heeshshi assite soqqamate eꞌino qaale shotisse dilaꞌanno.

20. “Barru barrunkunni” maa assa hasiissannonke?

²⁰ Aleenni ronsummohu giddo ati Maganoho eootto qaali meꞌꞌeho? Mitoho? Lamehonso sasenko? Eootto qaali shotinse laꞌnannire ikkinokkita afootto. (Law. 20:25) Maganoho eꞌnoonni qaali garinni ammanamme heeꞌra hooga gawajjitanno. (Ros. 5:6) Konni daafira, Yihowara eꞌnoommo qaale ‘barru barrunkunni’ wonshinanni ‘woꞌmanka woyite suꞌmisira faarsino.’—Far. 61:8.