Le Tusi Paia—O se Tusi o Valoaga e Saʻo Aʻiaʻi Vaega 4
Le Tusi Paia—O se Tusi o Valoaga e Saʻo Aʻiaʻi
Vaega 4
Na Valoia i le Tusi Paia o le a Puapuagatia ma Maliu Keriso
I lenei mataupu faasolo e valu vaega, o le a talanoaina ai i le “Ala Mai!” se vala mataʻina o le Tusi Paia—o valoaga. O le a fesoasoani mataupu iā te oe ina ia taliina ai fesili nei: Po o valoaga o le Tusi Paia ua na o ni tusitusiga a ni tagata atamamai? Pe e faamaonia na faagaeeina e le Atua nei valoaga? E matou te valaaulia oe ia iloilo faamaoniga.
A O IAI Iesu i le lalolagi i le tusa ma le 2,000 tausaga ua mavae, sa ia silafia o le a maliu tigā o ia i lima o ona fili. Na faapefea ona ia silafia? Sa masani lelei i valoaga e faatatau iā te ia sa i le “Feagaiga Tuai.” O le tele o na valoaga na tusia e le perofeta o Isaia, i le silia i le 700 tausaga a o leʻi fanau mai Iesu. E faapefea ona tatou mautinoa sa tusia upu a Isaia a o leʻi tutupu mea na ia taʻua?
I le 1947, na maua ai e se leoleo mamoe Bedouin i le West Bank, ni tusi tāʻai sa nanā i se ana i Qumrani, i le talafatai i mātū i sisifo o le Sami Mate. O na tusi tāʻai ma isi na maua i ana e latalata ane, sa taʻua o Tusi Tāʻai o le Sami Mate, e aofia ai ma le tusi atoa a Isaia. * Sa tusia lea tusi i le pe tusa o le senituri lona lua a o leʻi fanau mai Iesu. O lea la, o mea na tusia e Isaia o ni valoaga. O le ā na ia valoia e uiga i mafatiaga o le Keriso? * Seʻi o tatou iloilo ni valoaga se lua a Isaia.
Valoia Puapuaga o le Keriso
Valoaga 1: “Ua ou tuuina atu loʻu papatua i ē e tā mai.”—Isaia 50:6. *
Faataunuuga: I le 33 T.A., na molia ai Iesu e ona fili Iutaia i le kovana Roma o Ponotio Pilato, ina ia faamasinoina. Sa taumafai le kovana e faasaʻoloto Iesu auā sa ia iloa e leai sana solitulafono. Ae ona na matuā mananaʻo tagata Iutaia ia fasiotia Iesu, o lea na fai atu ai loa Pilato “e fai le mea ua latou mananaʻo ai,” ma tuu atu Iesu ia tutuʻi i luga o le laau. (Luka 23:13-24) Ae na muamua ʻave e Pilato Iesu ina ia matuā sasaina.’ (Ioane 19:1) E pei ona valoia e Isaia, e leʻi tetee Iesu ae na “tuuina atu [lona] papatua i ē e tā mai.”
Faamaoniga mai talafaasolopito:
● Ua faamaonia mai i talafaasolopito, sa masani ona sasa faamoʻamoʻa e tagata Roma ē na latou faasalaina a o leʻi fasiotia. Ua taʻua i se tasi tusi, “sa faia le sasa i se fusipaʻu e faapipii i ai fasi uʻamea maamaʻai. Sa masani ona sasa le tagata . . . ae e leai se ofu e ufiufi ai lona papatua . . . seʻia oo ina māvaevae mai lona tino ma iʻu ai ina oti.” Peitaʻi, e leʻi maliu Iesu i le taimi na sasaina ai o ia.
Na Valoia le Maliu o Keriso
Valoaga 2: “Na ia sasaaina lona ola i le oti.” (Isaia 53:12) * Ua taʻua foʻi i le Salamo 22:16: “ Ua siʻosiʻomia aʻu e le faapotopotoga o tagata amioleaga, ua latou saeia oʻu lima ma oʻu vae.”—“New International Version.”
Faataunuuga: Ua taʻua i le Mareko 15:15: ʻIna ua uma ona sasa Iesu, ona tuu atu lea o ia e Pilato e tutuʻi i luga o le laau.’ Sa aofia ai i lona faasalaga oti le tutuʻiina i fao o ona lima ma vae i luga o se laau. (Ioane 20:25) I ni nai itula mulimuli ane, na “alaga leotele Iesu, ona maliu ai lea o ia.”—Mareko 15:37.
Faamaoniga mai talafaasolopito:
● E ui e lē tele ni faamatalaga a isi tusitala e faatatau i le auala na maliu ai Iesu, ae na tusi Tacitus, o se tusitala Roma aloaʻia o talafaasolopito na fanau pe tusa o le 55 T.A., e faapea o “Christus [Keriso], lea na māfua mai ai le igoa Kerisiano, sa puapuagatia i se faasalaga e sili ona leaga na faia e le kovana o Ponotio Pilato, i le vaitaimi o le pulega a Tiperio.” * E ōgatusa lelei faamatalaga a Tacitus ma tala a Evagelia, o loo taʻua ai foʻi Tiperio Kaisara, Ponotio Pilato ma isi alii sili.—Luka 3:1; 23:1-33; Ioane 19:1-24.
Ua faamaonia foʻi i talafaasolopito, sa tutuʻi e tagata Roma pagota ma ē na solitulafono i luga o laau faaoosala. O nisi taimi e saisai ai pe faaaogā ni fao. Ua taʻua i se tasi tusi: “Sa tutuʻi fao ia ati i lima ma vae, ona tautau ai lea o le tagata ia matuā faatigāina,” ma “e matuā lē mafai ona tatali tigā ogaoga ma le galala i le fia inu.”
E pei ona taʻua muamua, sa muaʻi silafia e Iesu le taimi o le a maliu tigā ai. A o lata i lenā taimi, sa ia faapea atu i ona soo faamaoni: “O le a tatou ō aʻe i Ierusalema, ma e tuuina atu ai le Atalii o le tagata i le ʻaufaitaulaga sili ma le ʻautusiupu, ma latou te faasalaina o ia i le oti, e latou te tuuina atu foʻi o ia i tagata o nuu ese, latou te tauemu, ma sasa tigāina, ma tutuʻi o ia i luga o le laau.” (Mataio 20:18, 19) Ae ua fesiligia e nisi pe aiseā na tatau ai ona maliu Iesu. O le tali, e aafia ai i tatou uma, ma aumaia ai se tala e sili ona lelei e tatou te leʻi faalogo muamua i ai!
ʻNutililiia Ona o a Tatou Mea Sesē’
E tatou te sesē pe agasala i le tele o taimi ona e tatou te lē lelei atoatoa. O le agasala ua māfua ai ona tatou ola matutua, mamaʻi ma feoti. Ua taʻua i le Roma 6:23 “o le totogi o le agasala o le oti lea.” Peitaʻi, ua tatou saʻoloto mai i lenei tulaga mataʻutia ona o le maliu o Iesu. E faapefea? Na tusi Isaia i se isi valoaga mataʻina e uiga i le Keriso, o le a maliu o ia “ona o a tatou solitulafono,” pe e ʻnutililiia ona o a tatou mea sesē,’ ma “o ona manuʻa ua faamālōlōina ai i tatou.” *—Isaia 53:5.
Ua faamanatu mai i le valoaga a Isaia fetalaiga a Iesu i le Ioane 3:16: “Ona o le alofa tele o le Atua i le lalolagi, na ia foaʻi mai ai lona Atalii e toʻatasi, ina ia lē fano tagata uma e faatuatua iā te ia, a ia maua le ola e faavavau.”
E mafai ona tatou atiaʻe le faatuatua iā Iesu e ala i le aʻoaʻoina e uiga iā te ia. Na tatalo Iesu: “O le ola e faavavau foʻi lenei, ia latou iloa oe, le Atua moni e toʻatasi, atoa ma lē na e auina mai, o Iesu Keriso.” (Ioane 17:3) O lenā malamalamaga tāua e maua i le Tusi Paia.—2 Timoteo 3:16.
Ioe, e finagalo Iesu ia maua e tagata uma le ola e faavavau. A o lata i lona maliu, sa ia valoia: “O le a talaʻiina atu lenei tala lelei o le malo [Malo o le Atua, lea o le a aumaia aogā o le taulaga a Iesu] i le lalolagi atoa e fai ma molimau i atunuu uma.” (Mataio 24:14) I mataupu e lua o sosoo mai o lenei mataupu faasolo, o le a iloa ai le saʻo aʻiaʻi o lenā valoaga.
[Faaopoopoga i lalo]
^ pala. 5 E na o le pau lea o le tusi tāʻai o loo iai le tusi atoa o Isaia, ae o isi tusi tāʻai ua na o ni vaega o loo iai.
^ pala. 5 Tagaʻi i le Ala Mai! o Iulai-Setema 2012, mo isi valoaga o le Tusi Paia ina ia fesoasoani e mātauina ai le Mesia.
^ pala. 7 Ua faaalia i fuaiupu o loo siʻomia ai, o le upu “ou” i lenei valoaga, o loo faasino atu iā Keriso. O se faaaʻoaʻoga, ua taʻua i le fuaiupu e 8: “Ua latalata mai Lē [Atua] o loo taʻuamiotonuina aʻu [Iesu Keriso].” A o iai Iesu i le lalolagi, e na o ia sa amiotonu pe e leʻi agasala i le silafaga a le Atua.—Roma 3:23; 1 Peteru 2:21, 22.
^ pala. 12 E tele faamatalaga faavaloaga e uiga i le Mesia o loo i le Isaia 52:13–53:12. O se faaaʻoaʻoga, ua taʻua i le Isaia 53:7: “Ua taʻitaʻiina o ia e pei o le mamoe o le a fasia . . . e lē tautala mai foʻi o ia.” Ua taʻua atili i le fuaiupu e 10 sa ia tuuina atu lona ola “e fai ai le taulaga o le nofosala.”
^ pala. 15 Na taʻua foʻi Keriso e isi tusitala anamua e pei o le tusitala Roma o talafaasolopito o Suetonius (uluaʻi senituri); o Pliny laʻitiiti, le kovana o Pitunia (amatamataga o le senituri lona lua); ma le tusitala Iutaia o le talafaasolopito, o Josephus (uluaʻi senituri); o ē na faasino atu iā “Iakopo, o le uso o Iesu o lē na taʻua o le Keriso.”
^ pala. 19 “E leʻi faia e [Iesu] se agasala,” sa lē tatau la ona maliu o ia. (1 Peteru 2:22) Peitaʻi na ia ofo mai lona soifua ina ia totogi ai a tatou agasala ma faasaʻoloto mai i le oti, ma ua taʻua ai lona maliu o le taulaga “togiola.” (Mataio 20:28) Mo nisi faamatalaga i lenei mataupu, tagaʻi i le tusi O ā Aʻoaʻoga Moni a le Tusi Paia? lea foʻi e mafai ona maua i le Initaneti i le tuatusi www.mr1310.com.
[Pusa/Ata i le itulau 18]
MEA NA FAAĀTA MAI E LE MALIU FAATAULAGA O KERISO
Sa aofia ai i le Tulafono a le Atua na avatu i le nuu o Isaraelu, ni tulafono sa faaāta mai ai mea o le a faia mulimuli ane e le Mesia. O se faaaʻoaʻoga, ina ua agasala pe lē usiusitaʻi se tagata Isaraelu i le Atua, sa tatau ona ia ofo atu se manu e sili ona lelei. (Levitiko 17:11; 22:21) Pe na mafai e na manu ona totogi atoatoa ai agasala? E leai. (Eperu 10:4) Ae na mafai ona faaāta mai ai le taulaga o le a aveesea atoatoa ai agasala—le taulaga a le “Tamaʻi Mamoe a le Atua, o lē e na te aveeseina le agasala a le lalolagi.” (Ioane 1:29; Eperu 10:1, 5-10) O ē uma e faatuatua iā Iesu Keriso le Tamaʻi Mamoe, o le a latou maua le faamoemoe matagofie o le ola e faavavau.—Ioane 6:40.
