1. O le ā e te ono fesili ifo ai?

 PE E iai ni taimi e te lagona ai le popole, ona o mea ua toeitiiti tutupu e pei o le faaumatiaina o lotu sesē uma, le osofaʻiga a Koku o Makoku, ma le taua o Amaketo? Pe e te fesili ifo iā te oe lava, pe a tutupu nei mea mataʻutia, pe o le a tumau pea loʻu faamaoni ma ou sao atu ai? Pe afai ua oo iā te oe na manatu, o le a fesoasoani iā te oe le talanoaina o fetalaiga a Iesu o loo i le mau autū o lenei suʻesuʻega. Na fetalai Iesu i ona soo: “Aua neʻi atuatuvale o outou loto. Ia faatuatua i le Atua.” (Ioa. 14:1) O le iai o se faatuatua malosi, o le a fesoasoani e tatou te fesagaʻia ai le lumanaʻi ma le mautinoa.

2. E faapefea ona faamalosia lo tatou faatuatua, ma o le ā o le a iloiloina i lenei suʻesuʻega?

² E mafai ona faamalosia lo tatou faatuatua e onosaʻia ai tofotofoga i le lumanaʻi, e ala i le iloiloina o auala e feagai ai ma tofotofoga o le faatuatua i le taimi lenei. Pe a tatou mafaufau i le auala e tali atu ai i tofotofoga o loo tatou fesagaʻia, o le a iloa ai vala o lo tatou faatuatua e manaʻomia ona faamalosia. O lo tatou taulau i le fesagaʻia o se tofotofoga, o le a atili faamalosia ai lo tatou faatuatua, ma fesoasoani e onosaʻia ai tofotofoga i le lumanaʻi. O le a iloiloina i lenei suʻesuʻega ni tulaga se fā na fesagaʻia e soo o Iesu, na latou iloa ai e manaʻomia ona faatuputeleina lo latou faatuatua. O le a iloiloina ai foʻi, pe e faapefea ona tatou fesagaʻia ni luʻi faapena e tutupu iā i tatou i aso nei, ma pe faapefea ona sauniunia ai i tatou e fesagaʻia luʻi i le lumanaʻi.

3. I le Mataio 6:30, 33 o ā vala tāua e faatatau i le faatuatua na faamatilatila mai e Iesu?

³ O se faanaunauga masani i se ulu o se aiga, le manaʻo e saunia meaʻai, lavalava, ma se fale mo lana avā ma le fanau. E lē faigofie  ona fai lenā mea i nei taimi faigatā. O nisi o tatou uso ma tuafāfine ua lē toe iai ni galuega, e ui i a latou taumafaiga fitā e suʻe nisi galuega. O nisi ua latou teena galuega e lē talafeagai mo Kerisiano. O na tulaga uma, e manaʻomia ai ona malosi lo tatou faatuatua, e saunia e Ieova mea e tatou te manaʻomia mo o tatou aiga. Na faamatilatila atu e Iesu lenā tulaga i ona soo, i lana Lauga i le Mauga. (Faitau le Mataio 6:30, 33.) Pe a tatou mautinoa atoatoa e lē tuulafoaʻia i tatou e Ieova, o le a tatou taulaʻi atu ai pea i le auaunaga iā te ia, le mea e sili ona tāua. A o vaaia le fesoasoani a Ieova i le tausia o tatou manaʻoga faaletino, o le a tatou mafuta vavalalata atu ai iā te ia ma faamalosia ai lo tatou faatuatua.

4-5. O le ā na fesoasoani i se aiga e fesagaʻia ai le popole i mea e tausia ai le aiga?

⁴ Seʻi o tatou talanoaina le auala na tofo ai se aiga i Venezuela i le fesoasoani a Ieova, e fesagaʻia ai le popole i mea e tausi ai lo latou aiga. I le taimi muamua atu, na mafai ai e le aiga o Castro ona tausia o latou manaʻoga, i se tamaʻi faatoʻaga na latou galulue ai. Peitaʻi, na fāoa e se kegi faaauupegaina lo latou fanua ma tutuli ese i latou. Na faapea mai Miguel le tamā o le aiga: “I le taimi lenei ua faalagolago le tausia o le matou aiga i se tamaʻi fanua na faanoi, o loo matou galulue ai. I le amataga o aso taʻitasi, ou te tatalo ai iā Ieova e foaʻi mai mea e matou te manaʻomia mo lenā aso.” E matuā faigatā le olaga mo lenei aiga, ae e latou te faatuatua atoatoa i lo tatou Tamā alofa, e mafai ona ia foaʻi mai mea e manaʻomia i aso taʻitasi. O lea, e auai e lē aunoa le aiga o Castro i sauniga, ma talaʻiga a le faapotopotoga. E latou te faamuamuaina manaʻoga o le Malo i o latou olaga, ma e saunia e Ieova mea e latou te manaʻomia.

⁵ A o fesagaʻia e Miguel ma lana avā o Yurai nei faigatā, na la taulaʻi atu i le auala ua tausia ai i latou e Ieova. E iai taimi na faaaogā ai e Ieova uso ma tuafāfine e saunia mea na manaʻomia e le aiga o Castro, ma na latou fesoasoani foʻi e suʻe se galuega talafeagai mo Miguel. A o isi taimi, na faaaogā e Ieova le ofisa o le Lālā e saunia nisi mea na latou manaʻomia. E leʻi tuulafoaʻia e Ieova Miguel ma lona aiga. O le iʻuga, na matuā faamalosia ai le faatuatua o lenei aiga. Na faapea mai Yoselin le la tama teine matua: “Na matuā pāʻia loʻu loto i le iloaina o le auala na fesoasoani mai ai Ieova. Ou te mafaufau iā Ieova o se uō, e faalagolago i ai loʻu olaga. O tofotofoga na matou fesagaʻia o se aiga, ua sauniunia ai i matou mo tofotofoga e sili ona faigatā i le lumanaʻi.”

6. E faapefea ona faamalosia lou faatuatua pe a e feagai ma tulaga faigatā tau tamaoaiga?

⁶ Po o e feagai ma faigatā tau tamaoaiga? Afai o lea, o se taimi faigatā lenei mo oe. Peitaʻi, e ui e faigatā na tulaga, ae e mafai ona e faaaogāina lenei taimi e faamalosia ai lou faatuatua. Ia tatalo iā Ieova ma faitau fetalaiga a Iesu o loo i le Mataio 6:25-34, ma mafaufau loloto i ai. Ia iloilo mea na tutupu i o tatou uso ma tuafāfine, e faamaonia ai e saunia e Ieova  mea e manaʻomia mo i latou o loo pisi i le auaunaga iā te ia. (1 Kori. 15:58) O le faia faapea, o le a faamalosia ai lou mautinoa e fesoasoani Ieova iā te oe, e pei ona fesoasoani i isi na tutupu ai mea faapena. E na te silafia mea e te manaʻomia ma e na te silafia foʻi le auala e saunia ai. A o e tofo i le fesoasoani a Ieova i lou olaga, o le a faamalosia ai lou faatuatua e onosaʻia luʻi e sili ona faigatā i le lumanaʻi.​—Sapa. 3:17, 18.

7. I le Mataio 8:23-26, na faapefea i se ʻmatagi malosi’ ona tofotofoina ai le faatuatua o le ʻausoo?

⁷ Ina ua afātia Iesu ma ona soo i se matagi malosi, na faaaogā ai e Iesu lenā mea e fesoasoani ai i ona soo ina ia latou iloa, e manaʻomia ona faatuputeleina lo latou faatuatua. (Faitau le Mataio 8:23-26.) Ina ua agi malosi mai le matagi ma ua osofia ai le vaa i galu, ae o loo moe pea Iesu. Na popole le ʻausoo, ma latou fafagu o ia ina ia faasaoina i latou. Ua fesili atu le Alii iā i latou: “Aiseā ua outou fefefe ai, o outou o ē e faatuatua itiiti?” Na tatau ona iloa e le ʻausoo, e faigofie iā Ieova ona puipuia Iesu ma i latou o loo faatasi ma ia, mai i mea e lamatia ai. O le ā le lesona mo i tatou? O le faatuatua malosi, e fesoasoani iā i tatou e onosaʻia ai so o se ʻmatagi malosi,’ po o faafitauli faigatā.

8-9. Na faapefea ona tofotofoina le faatuatua o Anel, ma o le ā na fesoasoani iā te ia?

⁸ Seʻi o tatou iloilo pe na faapefea i le malosi o le faatuatua o se tuafafine nofofua e igoa iā Anel mai i Puerto Rico, ona tumau ai i tofotofoga faigatā. Na fesagaʻia e lenei tuafafine se ʻmatagi malosi’ moni lava. I le 2017 na agi ai le afā o Maria ma faaleagaina ai le fale o Anel, ma oo ai ina lē toe iai sana galuega. Na taʻutino mai Anel: “Na ou lagona le popole i na taimi faigatā. Ae na ou maufaatuatuaina Ieova e ala i le tatalo ma ou te leʻi faatagaina le popole e faalotovaivaia ai aʻu.”

⁹ Na toe taʻua e Anel, na fesoasoani foʻi le usiusitaʻi iā te ia e fesagaʻia ai luʻi. Na ia faapea mai: “O le usiusitaʻi i taʻiala a le faalapotopotoga, na ou maua ai pea le toʻafilemu. Na ou vaaia le fesoasoani a Ieova e ala i faalaeiauga faaleagaga na saunia e uso, faatasi ai ma meafaitino. Na foaʻi mai e Ieova mea e sili atu nai lo mea na ou manaʻomia, ma na matuā faamalosia ai loʻu faatuatua.”

10. O le ā e mafai ona e faia pe a e fesagaʻia se ʻmatagi malosi’ faafaatusa?

¹⁰ Po o e fesagaʻia se ʻmatagi malosi’ i lou olaga? Atonu o loo e mafatia ona o se mala faalenatura. Pe atonu foʻi o loo e aafia i se matagi malosi faafaatusa, e pei o se faafitauli ogaoga tau i le soifua mālōlōina ua lofitūina ai oe, ma lē mautinoa ai le mea e fai. E ono iai taimi e te popole ai, ae aua neʻi faatagaina ou popolega e taofia ai oe mai i le maufaatuatuaina o Ieova. Ia faalatalata atu iā te ia e ala i le tatalo faatauanau. Ia faamalosia foʻi lou faatuatua, e ala i le mafaufau loloto i le taimi na fesoasoani ai Ieova iā te oe. (Sala. 77:11, 12) O  le a e mautinoa ai, e lē mafai ona tuulafoaʻia oe e Ieova.

11. Aiseā e tatau ai ona tatou maumauaʻi e usiusitaʻi iā i latou o loo taʻimua i le faapotopotoga?

¹¹ O le ā se isi mea e fesoasoani iā te oe e onosaʻia ai faafitauli? O le usiusitaʻi e pei ona taʻua e Anel. Ia e maufaatuatuaina i latou e maufaatuatuaina e Ieova ma Iesu. E iai taimi e aumaia ai e ē taʻimua i le faapotopotoga ni taʻiala e lē fetaui ma o tatou manatu. Peitaʻi, e faamanuia e Ieova lo tatou usiusitaʻi. Ua tatou aʻoaʻoina mai i lana Afioga ma mea e tutupu i auauna faamaoni, o le usiusitaʻi e faasaoina ai o tatou ola. (Eso. 14:1-4; 2 No. 20:17) Ia mafaufau loloto i na faaaʻoaʻoga. O le faia faapea, o le a faamalosia ai lo tatou faanaunauga e lagolagosua i faatulagaga a le faalapotopotoga i le taimi lenei, ma le lumanaʻi. (Epe. 13:17) O le a lē mafai ai ona e fefe i le afā e sili ona malosi, le puapuaga tele.​—Faata. 3:25.

12. I le Luka 18:1-8, o le ā le fesootaʻiga o le faatuatua ma le onosaʻia o faiga lē tonu?

¹² Na silafia e Iesu o faiga lē tonu, o le a luʻia ai le faatuatua o ona soo. Na faamatala e Iesu se talafaatusa o loo i le tusi a Luka, e fesoasoani i ona soo e fesagaʻia ai na luʻi. Na faamatala atu e Iesu le tala e faatatau i se fafine ua oti lana tane. Na augani atu pea o ia i se faamasino amiolētonu ina ia faia le faamasinogatonu. Na mautinoa e lenei fafine o lona faatauanau atu pea, o le a iʻu ai ina faia le faamasinogatonu. O lea na iʻu lava ina tali mai le faamasino i le talosaga a le fafine. O le ā le lesona? E faamasinotonu Ieova. O lea na fetalai ai Iesu: “Pe e lē faia ea e le Atua le faamasinogatonu mo ē ua ia filifilia, o loo alalaga atu iā te ia i le ao ma le pō?” (Faitau le Luka 18:1-8.) Na toe fetalai Iesu: “Pe a sau le Atalii o le tagata, pe na te maua ea le faatuatua moni i le lalolagi?” Pe a tatou mafatia i faiga lē tonu, e manaʻomia ona faamaonia atu e ala i lo tatou onosaʻi ma finafinau pea, e malosi lo tatou faatuatua e pei o le fafine na oti lana tane. O lenā faatuatua, e tatou te mautinoa ai e gaoioi Ieova e fesoasoani iā i tatou. E tatau foʻi ona tatou talitonu i le malosi o le tatalo. O nisi taimi, atonu e tali mai a tatou tatalo i se auala e leʻi faatalitalia.

13. Na faapefea ona fesoasoani le tatalo i se aiga a o feagai ma faiga lē tonu?

¹³ Seʻi manatu i le mea na tupu i le tuafafine o Vero mai i le Malo Faatemokalasi o Congo. Ina ua osofaʻia le latou nuu e ni tagata faaauupegaina, na sosola Vero, o lana tane e lē talitonu, ma le la tama teine e 15 tausaga le matua. A o sosola, na latou tau atu ai i se poloka a na tagata na fai i le auala. Na puʻea i latou ma faamataʻuina o le a fasiotia. Ina ua amata ona tagi Vero, na taumafai si ana tama teine e faatoʻafilemu o ia, ma na tatalo leotele foʻi le teineitiiti ma taʻutaʻu le suafa o Ieova. Ina ua uma lana tatalo na fesili atu le taʻitaʻi o le vaega faaauupegaina, “O ai na aʻoaʻoina oe e te tatalo? Na tali atu o ia, “Na aʻoaʻo aʻu e loʻu tinā ou te tatalo i le auala lea o loo taʻua i le Mataio 6:9-13.” Na toe faapea atu le taʻitaʻi, “Ia outou ō  ma le filemu, ma ia puipuia outou e Ieova lo outou Atua!”

14. O le ā e ono tofotofoina ai lo tatou faatuatua, ma o le ā e fesoasoani iā i tatou e tumau ai?

¹⁴ O na faaaʻoaʻoga, ua aʻoaʻoina ai i tatou e lē tatau ona manatu mamā i le tāua o le tatalo. Ae faapefea pe a lē vave ona tali mai au tatalo, pe lē taliina mai foʻi i se auala mataʻina? Ia tatalo pea e pei ona faia e le fafine mativa i le talafaatusa a Iesu. Ia mautinoa e lē tuulafoaʻia oe e le Atua, ma o le a iai le taimi ma le auala e tali mai ai o ia i au tatalo. Ia tatalo faatauanau pea iā Ieova mo lona agaga paia. (Fili. 4:13) Ia manatua e lē o toe umi, ae faamanuia oe e Ieova ma o le a galo iā te oe ou mafatiaga. A o e tumau faamaoni pea i luʻi ona o le fesoasoani a Ieova, o le a faamalosia ai oe e fesagaʻia mea o le a tutupu i le lumanaʻi.​—1 Pete. 1:6, 7.

15. E pei ona taʻua i le Mataio 17:19, 20, o le ā le luʻi na feagai ma soo o Iesu?

¹⁵ Na aʻoaʻo e Iesu ona soo o le faatuatua, e fesoasoani iā i latou e fesagaʻia ai faigatā. (Faitau le Mataio 17:19, 20.) Na iai se taimi e leʻi mafai ai ona latou tuliesea se temoni, e ui na mafai ona latou faia faapea i isi taimi. O le ā le faafitauli? Na fetalai atu Iesu e manaʻomia ona faatuputeleina lo latou faatuatua. Na taʻu atu foʻi e Iesu, o le malosi o lo latou faatuatua, o le a mafai ai ona fesagaʻia faafitauli e pei o ni mauga! I aso nei, atonu e tatou te feagai foʻi ma faafitauli tetelē e foliga e lē mafai ona tatou taulimaina.

16. Na faapefea ona fesoasoani le faatuatua iā Geydi, e onosaʻia ai tigā ma le faanoanoa tele ina ua fasiotia lana tane?

¹⁶ Seʻi mātau le faaaʻoaʻoga a Geydi o se tuafafine mai Kuatemala. Na fasiotia lana tane o Edi, a o toe foʻi i le fale ina ua uma le sauniga. Na faapefea ona fesoasoani le faatuatua o Geydi e fesagaʻia ai le faanoanoa tele? Na taʻua e Geydi: “Na fesoasoani le tatalo iā te aʻu e sasaa uma atu ai oʻu tigā iā Ieova, ma na ou maua ai le toʻafilemu. Na ou vaaia le tausiga a Ieova iā te aʻu e ala mai i loʻu aiga, ma uso ma tuafāfine o le faapotopotoga. O le faateleina pea o le pisi i le auaunaga iā Ieova, na fesoasoani iā te aʻu e tuuitiitia ai oʻu tigā, ma auauna ai pea iā Ieova ae aua le soona popole i mea e tutupu i le lumanaʻi. Na ou aʻoaʻoina mai i le mea na tupu, po o le ā lava le ituaiga tofotofoga e tupu i le lumanaʻi, e mafai ona ou fesagaʻia e ala i le fesoasoani a Ieova, Iesu ma le faalapotopotoga.”

17. O le ā e tatou te faia pe a feagai ma faafitauli e pei o ni mauga?

¹⁷ Po o e faavauvau ona o le maliu o sē pele iā te oe? Ia faaalu se taimi e faamalosia ai lou faatuatua i le faamoemoe o le toetū, e ala i le faitauina o tala i le Tusi Paia e faatatau iā i latou na toe faatutū mai i le oti. Po o e matuā faanoanoa ona ua faateʻaina se tasi o le aiga? Ia suʻesuʻe ina ia faamaonia ai e oe lava, o le auala e aʻoaʻia ai e Ieova se tasi o le auala sili lenā. Po o ā lava faafitauli o loo e fesagaʻia, ia vaai iai o se avanoa e faamalosia ai lou faatuatua. Ia  sasaa atu lou loto iā Ieova. Aua e te faaesea oe, ae ia vavalalata atu pea i uso ma tuafāfine. (Faata. 18:1) Ia faia galuega e fesoasoani iā te oe e tumau ai, e ui atonu e te tagi ai pe a mafaufau i le mea na tupu iā te oe. (Sala. 126:5, 6) Ia faaauau pea ona auai i sauniga ma le talaʻiga, ma suʻesuʻe e lē aunoa le Tusi Paia. Ia taulaʻi atu pea i faamanuiaga matagofie ua folafola mai e Ieova mo oe i le lumanaʻi. A o e molimauina auala o loo fesoasoani ai Ieova iā te oe, o le a matuā faamalosia ai lou faatuatua iā te ia.

18. Pe a e mātauina se vala o lou faatuatua e manaʻomia ona faamalosia, o le ā e mafai ona e faia?

¹⁸ Aua neʻi lotovaivai pe a tatou iloa mai i se faafitauli o loo tatou fesagaʻia, e iai se vala o lo tatou faatuatua e manaʻomia ona faamalosia. Ia vaai i lenā mea o se avanoa e faamalosia ai lou faatuatua. Ia talosaga atu e pei ona faia e le ʻauaposetolo a Iesu: “Ia e faatuputeleina lo matou faatuatua.” (Luka 17:5) Ia mafaufau loloto foʻi i faaaʻoaʻoga na tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega. Ia tatou faaaʻoaʻo iā Miguel ma Yurai ia manatua i taimi uma, le fesoasoani a Ieova. Ia faaaʻoaʻo iā Anel ma le tama teine a Vero. Na la tatalo faatauanau iā Ieova aemaise lava taimi na fesagaʻia ai faafitauli tetele. Ia pei o Geydi, ia iloa e saunia e Ieova le fesoasoani e ala i o tatou aiga ma uō. E mafai ona tatou manumalo mai i faafitauli o loo tatou fesagaʻia, pe a faataga Ieova e fesoasoani mai. O le faia faapea o le a atili ai ona tatou mautinoa, e fesoasoani mai Ieova e tatou te onosaʻia so o se faafitauli o le a fesagaʻia i le lumanaʻi.

19. O le ā na mautinoa i ai Iesu, ma o le ā e tatou te mautinoa foʻi i ai?

¹⁹ Na faasino atu e Iesu i ona soo itu na vaivai ai lo latou faatuatua, ae na ia mautinoa o le fesoasoani a Ieova o le a latou taulau ai i le fesagaʻia o luʻi o le faatuatua i le lumanaʻi. (Ioa. 14:1; 16:33) Na mautinoa foʻi e Iesu o le faatuatua malosi, o le a mafai ai e le motu o tagata e toʻatele ona faasaoina mai i le puapuaga tele. (Faaa. 7:9, 14) Po o le a e iai faatasi ma i latou na? O le agalelei faifua o Ieova, o le a mafai ai ona e iai faatasi ma i latou. O lea, ia faaaogā avanoa uma i le taimi lenei, e atiaʻe ma faamalosia ai lou faatuatua!​—Epe. 10:39.