22

I ndarë mes dy kulturash​—Ç’të bëj?

A është imigrant babai ose nëna jote?

□ Po □ Jo

A ndryshon gjuha ose kultura që të rrethon në shkollë nga ajo që ke në shtëpi?

□ Po □ Jo

 «Si familje jemi italianë dhe të mitë janë mësuar ta shprehin lirshëm dashurinë dhe përzemërsinë. Tani jetojmë në Angli. Njerëzit këtu duken shumë të përmbajtur dhe të edukuar. Më duket vetja i huaj në të dyja kulturat​—ca si tepër italian për të qenë anglez dhe tepër anglez për të qenë italian.»​—Xhozueja, Angli.

«Në shkollë mësuesi më thoshte ta shihja në sy kur fliste. Por kur fliste babi dhe e shihja në sy, më thoshte se isha i paedukatë. Më dukej vetja i ndarë mes dy kulturash.»​—Patriku, imigrant algjerian në Francë.

KUR prindërit e tu emigruan, hasën vështirësi të mëdha. Papritur u gjendën mes njerëzve që ndryshonin nga gjuha, kultura dhe veshja e tyre. Dallonin nga të gjithë. Për shkak të kësaj mund t’i kenë nëpërkëmbur ose kanë qenë viktima të paragjykimit.

A të ka ndodhur e njëjta gjë edhe ty? Më poshtë renditen disa nga vështirësitë që kanë hasur disa të rinj në të njëjtën situatë. Vër një shenjë ✔ përbri asaj që të duket më e vështirë për t’u përballuar.

□ Talljet. Nura ishte e vogël kur familja e saj emigroi nga Jordania në Amerikën e Veriut. «Ne visheshim ndryshe dhe njerëzit na qeshnin,—thotë ajo.—E sigurisht që nuk e kuptonim humorin amerikan.»

□ Një krizë identiteti. «Kam lindur në Gjermani,—thotë një vajzë me emrin Nadia.—Meqë prindërit janë italianë, kur flitja gjermanisht, kisha një theks tipik dhe në shkollë më quanin ‘torollakja e huaj’. Por, kur shkoj në Itali, e flas italishten me theks gjerman. Më duket vetja pa identitet. Kudo që shkoj, jam e huaj.»

□ Një hendek kulturor në familje. Ana ishte tetë vjeçe kur emigroi me familjen në Angli. «Unë dhe vëllai u  përshtatëm gati instinktivisht me Londrën,—thotë ajo,—kurse prindërit e kishin të vështirë, sepse kishin jetuar për shumë kohë në ishullin e vogël portugez të Madeirës.»

Vona ishte tre vjeçe kur me prindërit shkoi nga Kamboxhia në Australi. «Prindërit nuk janë përshtatur tamam,—thotë ajo.—Babi shpesh mërzitet dhe zemërohet ngaqë nuk e kuptoj qëndrimin e tij dhe mënyrën si arsyeton.»

□ Një pengesë gjuhësore në familje. Jani ishte tetë vjeç kur emigroi me familjen nga Ekuadori në Nju-Jork. Pas gjashtë vjetësh në Shtetet e Bashkuara, ai thotë: «Tani më shumë flas anglisht sesa spanjisht. Në shkollë mësuesit flasin anglisht, shokët flasin anglisht dhe kur jam me vëllanë flasim anglisht. Në kokë tani kam vetëm anglisht dhe po e harroj spanjishten.»

Lija me prindër kamboxhianë, por vetë e lindur në Australi, thotë: «Kur bisedoj me prindërit dhe dua t’u shpjegoj tamam si ndihem për disa gjëra, shoh se nuk e flas aq mirë sa duhet gjuhën e tyre.»

Nura, që përmendëm më parë, thotë: «Babi bënte çmos që në shtëpi të flitnim gjuhën e tij, por ne nuk donim të flitnim arabisht. Mësimi i arabishtes na dukej një barrë. Shokët tanë flitnin anglisht. Çdo gjë në televizor ishte anglisht. Ç’na duhej arabishtja?»

Ç’të bësh?

Siç e tregojnë edhe citimet e mësipërme, nuk je vetëm ti që has këto probleme. Në vend që të përballesh me to, mund të zgjedhësh të fshish çdo gjurmë të prejardhjes tënde dhe të integrohesh në vendin e ri. Por, kjo do të ishte fyerje për prindërit dhe ty do të të sjellë pështjellim e acarim.  Prandaj, pse nuk mëson të përballesh me problemet dhe të nxjerrësh dobi nga rrethanat e tua? Shqyrto sugjerimet e mëposhtme:

Si t’i konsiderosh talljet? Pavarësisht se çfarë bën, nuk ke për t’u pëlqyer kurrë të gjithëve pa përjashtim. Ata që kënaqen duke tallur të tjerët, do ta gjejnë gjithmonë një arsye për ta bërë këtë. (Proverbat 18:24) Prandaj, mos e harxho frymën kot me ta duke u përpjekur t’u ndreqësh pikëpamjet paragjykuese. «Tallësi nuk e do atë që e qorton»,—tha mbreti i mençur Solomon. (Proverbat 15:12) Komentet paragjykuese nuk nxjerrin në pah të ashtuquajturat gabime të viktimës, por injorancën e atij që flet.

Si t’ia bësh me krizën e identitetit? Është më se normale të duash t’i përkasësh një grupi të caktuar, si për shembull një familjeje ose një kulture. Por është e gabuar të mendosh se vlera jote si njeri përcaktohet nga prejardhja kulturore ose familjare. Njerëzit mund të të gjykojnë mbi këtë bazë, por jo Perëndia. «Perëndia nuk është i anshëm,—tha apostulli Pjetër.—Në çdo komb njeriu që i frikësohet atij dhe praktikon drejtësinë, është i pranuar nga ai.» (Veprat 10:34, 35) Nëse bën sa mundesh për t’i pëlqyer Perëndisë Jehova, ai do të të konsiderojë si pjesë të familjes së tij. (Isaia 43:10; Marku 10:29, 30) E ç’identitet më të mirë mund të dëshiroje!?

Si mund të kapërcehet hendeku kulturor në familje? Pothuajse në çdo familje  prindërit dhe fëmijët kanë pikëpamje të ndryshme. Në rastin tënd, këto ndryshime mund të jenë më të theksuara: prindërit duan që ti të jetosh sipas zakoneve të vendit nga keni ardhur, kurse ti do që të përshtatesh me zakonet e vendit ku jeton. Megjithatë, nëse do që gjërat të të venë mbarë, ‘duhet të nderosh atin dhe nënën tënde’.​—Efesianëve 6:2, 3.

Në vend që të rebelohesh kundër zakoneve të prindërve sepse mendon që nuk janë për ty, përpiqu të dallosh arsyen pse prindërit i respektojnë ato zakone. (Proverbat 2:10, 11) Mendo për këto pyetje: «A bien ato zakone në kundërshtim me parimet biblike? Nëse jo, atëherë çfarë nuk më pëlqen konkretisht nga ato zakone? Si mund t’ua shpreh me respekt prindërve mendimin tim?» (Veprat 5:29) Sigurisht, do të jetë më e lehtë t’i nderosh prindërit​—të kuptosh mënyrën e tyre të të menduarit dhe t’u shprehësh mendimin tënd—​nëse e flet mirë gjuhën e tyre.

Si mund të kapërcehet pengesa gjuhësore në familje? Disa familje kanë parë se, nëse këmbëngulin që në shtëpi të flasin vetëm gjuhën amtare, atëherë fëmijët do të kenë mundësinë t’i mësojnë mirë të dyja gjuhët. Pse nuk e provoni edhe në shtëpinë tuaj? Gjithashtu, mund t’u thuash prindërve të të ndihmojnë të shkruash në atë gjuhë. Steliosi, që u rrit në Gjermani, por që ka si gjuhë amtare greqishten, thotë: «Prindërit shqyrtonin me mua një varg biblik çdo ditë. E lexonin me zë dhe pastaj unë e shkruaja. Tani di të lexoj e të shkruaj edhe greqisht, edhe gjermanisht.»

Cila është një dobi tjetër? «E mësova gjuhën e prindërve, sepse doja të ishim të lidhur emocionalisht e mbi të gjitha  frymësisht pasi kështu kuptoja ndjenjat e tyre për Jehovain e për të vërtetën,—thotë Xhozueja, i përmendur më sipër.—Ngaqë e mësova gjuhën e tyre, arrij t’i kuptoj si ndihen. Kjo ka ndihmuar që edhe ata të më kuptojnë mua.»

Një urë lidhëse, jo një pengesë

A e sheh prejardhjen tënde si një pengesë që të ndan nga të tjerët apo si një urë që të lidh me ta? Shumë të rinj të krishterë kanë kuptuar se kanë një arsye më tepër për të kapërcyer hendekun midis kulturave. Duan t’u tregojnë imigrantëve të tjerë lajmin e mirë për Mbretërinë e Perëndisë. (Mateu 24:14; 28:19, 20) «Është fantastike kur je në gjendje t’i shpjegosh Shkrimet në dy gjuhë,—thotë Salomau, që shkoi në Londër kur ishte pesë vjeç.—Gati e kisha  harruar gjuhën time, por tani që jam në një kongregacion portugez, flas rrjedhshëm edhe anglishten, edhe portugalishten.»

Nura, që përmendëm më parë, kuptoi sa nevojë kishte për predikues që flitnin arabisht. Ajo thotë: «Tani po bëj një kurs dhe po përpiqem të mësoj ato që kam harruar. Kam ndryshuar mendim. Tani dua të më korrigjojnë. Dua të mësoj.»

Sigurisht, nëse njeh mirë dy kultura dhe flet dy a më shumë gjuhë, ke vërtet avantazhe. Njohuria për dy kultura të bën më të aftë të kuptosh mendimet e njerëzve dhe t’u përgjigjesh pyetjeve që kanë për Perëndinë. (Proverbat 15:23) Preti, e lindur në Angli nga prindër indianë, shpjegon: «Ngaqë i kuptoj të dy kulturat, ndihem më e lirshme në shërbim. I kuptoj njerëzit që i përkasin këtyre dy kulturave: çfarë besojnë dhe çfarë pikëpamjesh kanë.»

A mund ta shohësh edhe ti situatën tënde si avantazh dhe jo si pengesë? Mos harro: Jehovai të do për atë që je e jo për vendin nga ke ardhur ti apo familja jote. Ashtu si të rinjtë e cituar në këtë kapitull, a mund t’i përdorësh njohuritë dhe përvojën për t’i ndihmuar ata me të njëjtën prejardhje etnike si ti të mësojnë për Jehovain, Perëndinë tonë të dashur e të paanshëm? Kjo mund të të bëjë vërtet të lumtur.​—Veprat 20:35.

SHKRIMI KYÇ

«Perëndia nuk është i anshëm.»​—Veprat 10:34.

KËSHILLË

Nëse moshatarët e tu tallen me prejardhjen tënde etnike, mos ua vër veshin dhe kaloje me humor. Nëse e bën këtë, ka të ngjarë që do të humbasin interesin dhe nuk do të të tallin më.

A E DIJE . . . ?

Nëse zotëron dy gjuhë, ke më shumë mundësi për të gjetur punë.

HAPAT QË DUA TË BËJ . . .

Që ta kuptoj më mirë gjuhën e prindërve, do të ․․․․․

Pyetje që dua t’u bëj prindërve: ․․․․․

ÇFARË MENDON?

● Si mund të të ndihmojë njohuria për prejardhjen kulturore të prindërve që ta kuptosh më mirë veten?

● Çfarë avantazhesh ke në krahasim me të rinjtë që nuk vijnë nga kultura të ndryshme?

[Diçitura në faqen 160]

«Sa i gëzuar jam kur arrij të ndihmoj të tjerët! Mund t’ua shpjegoj Biblën njerëzve që flasin rusisht, frëngjisht ose moldavisht.»​—Olegu

[Figura në faqen 161]

Mund ta shohësh prejardhjen tënde kulturore si një urë që të lidh me të tjerët