Feta

Fetela lethathamong la tse ka hare

A4

Lebitso la Modimo Mangolong a Seheberu

Lebitso la Modimo mangolong a boholoholo a Seheberu a neng a sebediswa pele Baiseraele ba ya botlamuweng Babilona

Lebitso la Modimo ka mongolo wa Seheberu sa boholoholo o neng o sebediswa ka mora hore Baiseraele ba tswe botlamuweng Babilona

Lebitso la Modimo le emelwang ke didumiswa tse nne tsa Seheberu e leng יהוה, le hlaha ka makgetlo a ka bang 7 000 ka Mangolong a Seheberu. Ditlhaku tseo tse nne tse tsejwang e le Tetragrammaton, di fetolelwa e le “Jehova.” Lebitso leo le hlaha ka Bibeleng ka makgetlo a mangata ho feta lebitso le ha e le lefe. Ha bangodi ba kgale ba Bibele ba bua ka Modimo, ba sebedisa ditlotla le mantswe a mangata a hlalosang, a kang “Ya Matla Ohle,” “Ya Phahameng ka ho Fetisisa” le “Morena” empa ditlhaku tse nne tse emelang lebitso la Modimo ke tsona feela tseo ba di sebedisang ha ba bua ka lebitso le kgethollang Modimo.

Jehova Modimo ka boyena o ile a laela bangodi ba Bibele hore ba sebedise lebitso la hae. Ka mohlala, o ile a etsa hore moprofeta Joele a ngole mantswe ana a reng: “E mong le e mong ya tshepetseng lebitsong la Jehova o tla pholoha.” (Joele 2:32) Hape Modimo o ile a etsa hore mongodi e mong wa dipesaleme a ngole a re: “E se eka batho ba ka tseba hore wena, eo lebitso la hao e leng Jehova, ke wena feela Ya Phahameng ka ho Fetisisa hodima lefatshe lohle.” (Pesaleme ya 83:18) Lebitso la Modimo le hlaha ka makgetlo a ka bang 700 bukeng ya Dipesaleme feela, e leng buka ya dithoko tseo batho ba Modimo ba neng ba di bina le ho di tshwarella ka hlooho. Jwale ke hobaneng ha lebitso la Modimo le sa hlahe Dibibeleng tse ngata? Ke hobaneng ha Bibele ena e sebedisa lebitso “Jehova”? Hona lebitso la Modimo e leng Jehova le bolelang?

Karolo e nngwe ya Dipesaleme e hlahang Moqolong wa Lewatle le Shweleng wa selemo sa 1 ho ya ho sa 50 ka mora mehla ya Jesu. Taba ena e ngotswe ka ditlhaku tsa Seheberu tse neng di sebediswa ka mora hore Baiseraele ba kgutle botlamuweng Babilona. Empa ditlhaku tse nne tse emelang lebitso la Modimo le hlaha kgafetsa ka ditlhaku tse ikgethang tsa Seheberu sa boholoholo

Ke hobaneng ha lebitso la Modimo le sa hlahe Dibibeleng tse ngata? Ho na le mabaka a fapaneng. Batho ba bang ba nahana ha ho hlokahale hore Modimo ya Matla Ohle a be le lebitso le mo kgethollang. Ho bonahala eka ba bang ba susumeditswe ke tlwaelo ya Bajuda ya ho qoba ho sebedisa lebitso la Modimo, mohlomong ba tshaba hore ba tla le hlompholla. Ba bang bona ba dumela hore ka ha ha ho motho ya tsebang hantle hore na lebitso la Modimo le bitswa jwang, ho molemo hore re sebedise tlotla e kang “Morena” kapa “Modimo.” Le ha ho le jwalo, mabaka ao ha a utlwahale ho latela dintlha tse latelang:

  • Batho ba reng Modimo ya Matla Ohle ha a hloke lebitso le ikgethang ba iphapanyetsa bopaki ba hore dikopi tsa pelepele tsa Lentswe la hae, tse bolokilweng ho tloha mehleng ya pele ho Kreste, di na le lebitso la Modimo. Jwalo ka ha ho boletswe ka hodimo, Modimo o ile a laela hore lebitso la hae le ngolwe ka Lentsweng la hae ka makgetlo a ka bang 7 000. Ho hlakile hore o batla hore re tsebe lebitso la hae re be re le sebedise.

  • Bafetoledi ba tlosang lebitso la Modimo ka Bibeleng ka lebaka la ho hlompha tlwaelo ya Bajuda, ba sitwa ho bona nnete ya bohlokwa. Le hoja bangodi ba bang ba Bajuda ba ne ba hana ho bitsa lebitso leo, ha ba a ka ba le tlosa dikoping tsa Dibibele tsa bona. Meqolo ya boholoholo e ileng ya fumanwa Qumran haufi le Lewatle le Shweleng, e ne e ena le lebitso la Modimo le hlahileng ka makgetlo a mangata. Bafetoledi ba bang ba Bibele ba ngotse “MORENA” ka ditlhaku tse kgolo moo lebitso la Modimo le neng le ngotswe teng mangolong a pele. Empa jwale ke hobaneng ha bafetoledi bao ba bile sebete sa hore ba tlose lebitso la Modimo ka Bibeleng le hoja ba dumela hore le hlaha ka makgetlo a dikete? Ke mang ya ba fileng tumello ya hore ba etse jwalo? Ha re tsebe.

  • Batho ba reng lebitso la Modimo ha le a lokela ho bitswa hobane ho sa tsejwe hantle hore na le bitswa jwang, ba bitsa lebitso la Jesu le hoja ba sa tsebe hore na le ne le bitswa jwang mehleng ya boholoholo. Barutuwa ba Jesu ba pele ba ne ba bitsa lebitso la hae ka tsela e fapaneng le eo Bakreste ba bangata ba le bitsang ka yona kajeno. Mohlomong Bakreste ba Bajuda ha ba ne ba bitsa lebitso la Jesu ba ne ba re Ye·shuʹa‛. Ha ba bitsa tlotla “Kreste” ba ne ba re Ma·shiʹach kapa “Mesia.” Bakreste ba buang Segerike ba ne ba mo bitsa I·e·sousʹ Khri·stosʹ mme ba buang Selatine bona ba ne ba mo bitsa Ieʹsus Chriʹstus. Modimo o ile a etsa hore lebitso la Jesu le ngolwe ka Segerike ka Bibeleng. Seo se bontsha hore Bakreste ba boholoholo ba ne ba entse qeto e bohlale ya ho bitsa lebitso la Jesu ho ya ka sebopeho sa dipuo tsa habo bona. Ka ho tshwanang, Komiti ya Phetolelo ya Bibele ya Lefatshe le Letjha e bona ho loketse hore ho sebediswe lebitso “Jehova,” le hoja tsela eo le bitswang ka yona e sa tshwane hantle le ka moo le bitswang ka teng ka Seheberu sa boholoholo.

Ke hobaneng ha Phetolelo ya Lefatshe le Letjha e sebedisa lebitso “Jehova”? Ditlhaku tse nne tse emelang lebitso la Modimo e leng Tetragrammaton (יהוה) di emelwa ke didumiswa tsena YHWH. Mantswe ohle a Seheberu sa boholoholo a ne a sa kenngwe didumanotsi ha a ngolwa. Lebitso la Modimo le lona le ne le ngolwa jwalo. Mehleng ya boholoholo ha ho ne ho buuwa Seheberu, ho ne ho tlwaelehile hore ha batho ba bala ba ikenyetse didumanotsi moo di lokelang ho kena teng.

Ka mora dilemo tse ka bang dikete Mangolo a Seheberu a qetilwe ho ngolwa, ditsebi tsa Seheberu di ile tsa qapa mokgwa o motjha wa hore ha motho a bala Seheberu a kgone ho kenya didumanotsi sebakeng se loketseng. Ka nako eo, Bajuda ba bangata ba ne dumela hore ke phoso ho bitsa lebitso la Modimo, ka hoo ba ile ba sebedisa ditlotla bakeng sa lona. Ho bonahala eka ba ile ba kopanya didumanotsi tsa mantswe ao a nkelang lebitso la Modimo sebaka le ditlhaku tse nne tse emelang lebitso la Modimo. Ka lebaka leo, dibuka tse ngotsweng ka letsoho tse nang le didumanotsi tseo, ha di thuse motho ho tseba hore na qalong lebitso leo le ne le bitswa jwang ka Seheberu sa boholoholo. Ba bang ba nahana hore lebitso leo le ne le bitswa “Yahweh” mme ba bang bona ba nahana hore le ne le bitswa ka ditsela tse ding tse fapaneng. Ka Moqolong wa Lewatle le Shweleng o nang le karolo ya Levitike ka Segerike, lebitso la Modimo le ngotswe e le Iao. Hape Bangodi ba boholoholo ba Segerike ba re le tshwanetse ho bitswa Iae, I·a·beʹ, le I·a·ou·eʹ. Le ha ho le jwalo, ha ho na lebaka la ho tsitlella hore le ne le bitswa ka tsela e itseng. Ho hang ha re tsebe hore na bahlanka ba Modimo ba boholoholo ba ne ba bitsa lebitso lena jwang ka Seheberu. (Genese 13:4; Exoda 3:15) Seo re se tsebang ke hore kgafetsa Modimo o ne a sebedisa lebitso la hae ha a bua le batho ba hae. Ba ne ba mo bitsa ka lebitso la hae mme ba le sebedisa ka bolokolohi ha ba bua le ba bang ka lona.—Exoda 6:2; 1 Marena 8:23; Pesaleme ya 99:9.

Jwale ke hobaneng ha Bibele ee e sebedisa lebitso “Jehova”? Ke hobane haesale lebitso la Modimo le ngolwa ka mokgwa ona le ka mekgwa e meng e kang ona ka dipuo tse ngata ho akareletsa le puo ya Sesotho.

Lebitso la Modimo ho Genese 15:2 phetolelong ya 1530 ya William Tyndale ya Dibuka tse Hlano Tse Qalang Tsa Bibele

Phetolelo ya pele ya lebitso la Modimo Bibeleng ya Senyesemane e ile ya eba teng ka 1530 phetolelong ya William Tyndale ya Dibuka Tse Hlano Tse Qalang Tsa Bibele. O ile a ngola lebitso la Modimo e le “Iehoua.” Ha nako e ntse e eya, puo ya Senyesemane e ile ya fetoha mme tsela eo lebitso la Modimo le ngolwang ka yona e ile ya ntlafatswa. Ka mohlala, ka 1612, Henry Ainsworth o ile a sebedisa lebitso “Iehovah” phetolelong ya hae kaofela ya buka ya Dipesaleme. Yaba ka 1639, ha buka eo e ne e ntjhafatswa mme e hatiswa le Dibuka Tse Hlano Tse Qalang Tsa Bibele, lebitso “Jehova” le ile la sebediswa. Ka 1901, bafetoledi ba ileng ba fetolela Bibele ya American Standard Version ba ile ba sebedisa “Jehovah” hohle moo lebitso la Modimo le neng le hlaha teng mangolong a Seheberu.

Setsebi se hlomphuwang sa Bibele e leng Joseph Bryant Rotherham se hlalosa lebaka leo ka lona se sebedisitseng “Jehovah” ho ena le ho sebedisa “Yahweh” bukeng ya hae ya 1911, e bitswang Studies in the Psalms. Se ile sa re se ne se batla ho sebedisa “sebopeho se tsebahalang haholo sa lebitso leo (empa e le se amohelehang ka botlalo) ho batho ka kakaretso ba balang Bibele.” Ka 1930 setsebi se bitswang A. F. Kirkpatrick se ile sa bua taba e tshwanang mabapi le ho sebedisa lebitso “Jehovah.” Se ile sa re: “Ditsebi tsa morao tjena tsa sebopehopuo di pheha kgang ya hore lebitso leo le lokela ho ngolwa e le Yahveh kapa Yahaveh empa ho bonahala JEHOVAH e le yona tsela e tlwaelehileng puong ya Senyesemane ebile ntlha ya bohlokwa ha se ho le bitsa hantle empa ke ho ela hloko hore ke Lebitso la Sebele, eseng tlotla feela tjee e tlwaelehileng, e kang ‘Morena.’”

Ditlhaku Tse Nne Tse Emelang Lebitso la Modimo, YHWH: “O Etsa Hore ho Be”

Leetsi HWH: “ho be”

Lebitso la Jehova le bolelang? Ka Seheberu, lebitso lena Jehova le tswa leetsing le bolelang “ho ba” mme ditsebi tse ngata di nahana hore le hlalosa lentswe la Seheberu le bolelang ho etsa hore ntho e itseng e etsahale. Ka hoo, Komiti ya Phetolelo ya Bibele ya Lefatshe le Letjha e utlwisisa hore lebitso leo le bolela hore “O Etsa Hore ho Be.” Ditsebi tsa Bibele di na le maikutlo a sa tshwaneng tabeng eo, ka hoo re ke ke ra hatella hore tlhaloso eo ke yona e nepahetseng. Le ha ho le jwalo, tlhaloso ena e dumellana hantle le karolo eo Jehova a e phethang e le Mmopi wa dintho tsohle ebile e le Mophethahatsi wa morero wa hae. Ha a etsa lehodimo, lefatshe le dibopuwa tse phelang feela empa o tswela pele ho etsa hore thato ya hae le morero wa hae di phethahale.

Ka hona, moelelo wa lebitso lena Jehova ha o felle feela leetsing le hlahang ho Exoda 3:14, e reng: “Ke Tla ba Seo ke Kgethang ho ba Sona” kapa “Ke Tla ba Seo ke Tla ba Sona.” Mantswe ana ha a hlalose lebitso la Modimo ka botlalo. Ho ena le hoo, ka tsela e itseng a re bontsha hore na Modimo ke motho ya jwang, a bontsha hore o fetoha seo a lokelang hore a be sona boemong bo bong le bo bong hore a phethahatse morero wa hae. Ka hoo, le hoja lebitso lena Jehova le ka nna la kopanyeletsa kgopolo ena, ha se hore le bolela feela seo yena a kgethang hore a be sona. Le boetse le akareletsa le seo a batlang hore se etsahale ka popo ya hae le hore morero wa hae o phethahale.