PUISANO | YAN-DER HSUUW
Setsebi se Sebetsanang le Masea a E-s’o Hlahe se Hlalosa Tumelo ea Sona
MOPROFESA Yan-Der Hsuuw ke mookameli oa lipatlisiso tsa masea a e-s’o hlahe Univesithing ea Pingtung e Taiwan. Qalong o ne a lumela hore lintho li ikentse empa ka mor’a hore e be mofuputsi oa saense, o ile a fetola tsela eo a neng a nahana ka eona. O ile a hlalosetsa Tsoha! hore na ke hobane’ng ha a ile a fetola mohopolo.
Re bolelle hakhutšoanyane ka uena.
Ke hlahile ka 1966 ’me ka hōlela Taiwan. Batsoali ba ka e ne e le Matao le Mabuddha. Re ne re lumela ho balimo ’me re rapela litšoantšo empa re ne re sa lumele hore ho na le Molimo ea bōpileng lintho tsohle.
Ke hobane’ng ha u ile ua ithuta baeloji?
Ha ke ntse ke hōla ke ne ke rata liphoofolo. Ke ne ke batla ho ithuta kamoo nka thusang batho le liphoofolo kateng. Ha nako e ntse e ea, ke ile ka ithutela ho ba ngaka ea liphoofolo ’me hamorao ka ithuta ka masea a e-s’o hlahe. Ke ne ke lumela hore sena se tla nthusa ho utloisisa hore na bophelo bo qalile joang.
Ke hobane’ng ha u ne u lumela hore lintho li ikentse?
Liprofesa tsa Univesithi li ne li ruta hore ho na le bopaki ba hore lintho li ikentse ’me ke ne ke lumela seo.
Ke hobane’ng ha u ile ua qala ho ithuta Bibele?
Ho na le mabaka a mabeli. La pele, ke ne ke lumela hore melimo e fapaneng eo batho ba e rapelang ha e lekane ka matla empa ke ne ka sa tsebe hore na ke molimo ofe ea matla ho feta e meng. La bobeli, ke ne ke tseba hore batho ba bangata ba hlompha Bibele kahoo, ke ile ka qala ho ithuta eona.
Ha ke ne ke le Univesithing ea K’hatholike e Belgium ka 1992, ke ile ka chakela kerekeng ’me ka kōpa hore moruti oa K’hatholike a nthute Bibele empa o ile a hana.
U ile ua fumana likarabo tsa lipotso tsa hao hokae?
Lilemo tse peli hamorao ha ke ntse ke le Univesithing Belgium, ke ile ka kopana le Paki e ’ngoe ea Jehova e bitsoang Ruth. O ne a ithutile Sechaena e le hore a ka thusa baithuti ba Univesithi ba neng ba batla ho tseba ka Molimo. Ke ’nile ka rapela Molimo hore a nthuse, kahoo ke ile ka thaba haholo ha ke kopana le Ruth.
Ruth o ile a mpontša hore Bibele ha se buka ea saense empa ho na le moo e lumellanang le saense. Ho etsa mohlala, mopesaleme Davida o kile a bina a re: “Mahlo a hao a mpone ke e-s’o tsoaloe; tsohle tsa ka li ne li se li ngotsoe bukeng ea hao, le pele ke e-ba teng.” (Pesaleme ea 139:16 BPN) Le hoja Davida a ne a sebelisa puo ea liroki, ka tsela e itseng o ne a nepile! Pele litho tsa ’mele li qala ho ba teng, ho se ho ntse ho e-na le melao e hlakileng ea hore na li tla ba joang. Ho nepahala ha Bibele ho ile ha nkholisa hore ke Lentsoe la Molimo. Ke ile ka qala ho lumela hore ho na le Molimo a le mong feela oa ’nete e leng Jehova. 1
Ke eng e ileng ea u kholisa hore Jehova ke ’Mōpi oa lintho tsohle?
Sepheo sa liphuputso tsa saense ke ho fumana ’nete, e seng ho lumela ntho eo batho ba seng ba ntse ba e lumela. Ha ke ntse ke ithuta ka masea a e-s’o hlahe ke ile ka qala ho lumela hore ho na le ’Mōpi oa lintho tsohle. Ho etsa mohlala, baenjiniere ba qapa likarolo tse fapa-fapaneng ’me ba li kopanya hammoho ho etsa sesebelisoa se itseng. Ka ho tšoanang, lesea le e-s’o hlahe le entsoe ka likarolo tse ngata tse sa tšoaneng ’me li rarahane haholo.
Na ke ’nete hore motho o qala e le sele e le ’ngoe?
E, ke ’nete. Sele e nyenyane e qala ho aroha likoto. Ha nako e ntse e ea, lisele li qala ho ikatisa ka mor’a lihora tse 12 ho ea ho tse 24. Qalong ea ketsahalo ena, ho hlaha lisele tse ikhethang (Stem cells). 2 Lisele tsena tse ikhethang li ka khona ho iphetola ho ba lisele tsa mali, tsa masapo, tsa methapo le tsa lintho tse ling tse ngata e le hore li ka etsa lesea.
Ha ke ntse ke ithuta ka lisele tsa masea a e-s’o hlahe, ke ile ka fihlela qeto ea hore ho na le ’Mōpi oa lintho tsohle
Lisele li lokela ho ikatisa ka tsela e nepahetseng le ka nako e nepahetseng. Lisele li qala ho ikopanya le ho etsa litho tse fapa-fapaneng tsa ’mele. Na ho na le moenjiniere le ha e le ofe ea neng a ka khona ho etsa see? Che, empa ’mele oa motho o khona ho etsa sena hobane litaelo tsohle li ngotsoe ho DNA. Ha ke bona kamoo sena sohle se hlollang kateng, kea lumela hore Molimo ke eena ea bōpileng lintho tsohle.
Ke hobane’ng ha u ile ua ba Paki ea Jehova?
Ke hutsoe ke lerato. Jesu Kreste o ile a re: “Bohle ba tla tseba ka sena hore le barutuoa ba ka, haeba le e-na le lerato har’a lōna.” (Johanne 13:35) Ke ile ka hlokomela hore Lipaki li na le lerato la ’nete. Lerato lena ha le susumetsoe ke bochaba, setso kapa ’mala oa letlalo. Ke ile ka qala ho latsoa lerato la ’nete ha ke ne ke tloaelana le Lipaki!
^ 2. Ka mor’a ho ithuta Bibele, Moprofesa Yan-Der Hsuuw o ile a tlohela ho sebetsana le lisele tsa masea a e-s’o hlahe.