KITU HIKI KILIJIFANYA CHENYEWE?
Ufundi wa Kusafiri wa Kidudu Mbawakawa
MBAWAKAWA anatumia mavi kwa njia nyingi. Anakula mavi, anataga mayai juu yake. Mbawakawa fulani wa kiume anamupatia mbawakawa wa kike kipande kikubwa cha mavi ili kumutongoza. Mbawakawa wanagombania sana mavi yenye kuwa teketeke. Wakati fulani wachunguzi waliona mbawakawa karibu 16000 wakizunguka kwa uwingi mavi ya tembo, na kuyaondoa kwa muda wa saa mbili tu.
Aina fulani za mbawakawa ambao wanakula mavi wanajitenga na wadudu wengine kwa kukata sehemu ya mavi na kuifanya kuwa na umbo la muviringo, wanayapeleka mbali kwa kuyazungusha-zungusha, na kisha wanayazika ndani ya udongo wa teketeke. Mbawakawa anapeleka mavi ambayo alichukua kwa kufuata njia iliyonyoroka, kwa sababu kufanya hivyo kunamusaidia aendelee mbele haraka na kunasaidia mavi anayochukua yasikamatwe na vidudu wengine.
Lakini ni nini kinamusaidia kidudu mbawakawa kwenda kwa kufuata njia iliyonyoroka, zaidi sana usiku?
Fikiria hili: Uchunguzi uliofanywa hapo mbele umeonyesha kwamba mbawakawa wanaweza kusafiri kwa kufuata mwangaza wa jua ao wa mbalamwezi, lakini wanaweza pia kusafiri kwa kufuata njia iliyonyoroka hata ikiwa ni usiku wenye giza kidogo. Wachunguzi katika inchi ya Afrika ya Kusini walivumbua kwamba mbawakawa wanafanya hivi, si kwa kuona nyota moja moja, lakini wanafuata muangaza unaotoka kwenye nyota za galaksi yetu. Kulingana na gazeti moja, vidudu hivyo “ndivyo vitabu vinataja kwa mara ya kwanza kwamba vinasaidiwa na mwangaza wa galaksi yetu ili kusafiri.” (Current Biology)
Muchunguzi mumoja, Marcus Byrne, anasema kwamba mbawakawa wana “uwezo muzuri wa kuona wakati wanasafiri. Uwezo huo unawasaidia hata wakati kuna mwangaza muchache sana wa nyota, wakitumia uwezo mudogo wa akili yao.” Anaongeza kusema hivi: “Wanaweza kuwafundisha watu namna ya kumaliza matatizo makubwa ya kuona.” Kwa mufano, mashini inayoitwa roboti inaweza kutengenezwa ili kuchunguza nyumba ambayo imeanguka kwa kuiga ufundi wa kusafiri wa mbawakawa.
Unawaza namna gani? Je, uwezo wa mbawakawa ambaye anakula mavi ulijitokeza wenyewe? Ao kuna muumbaji aliyemupatia uwezo huo?
Je, ulijua?
Mbawakawa wanalisha udongo na kuufanya uwe teketeke, wanatawanya mbeguza mimea, na wanazuia inzi.
Ona pia...
AMUKA!
Umbo la Makombe
Umbo na muundo wa makombe vinasaidia kulinda moluska wenye kuishi ndani yayo.
AMUKA!
Rangi ya Bluu Yenye Kuangara ya Beri ya Pollia
Beri hii haina kemikali yenye kuipatia rangi ya bluu, lakini inatokeza rangi ya bluu yenye kuangara kuliko rangi zote za bluu zenye zimekwisha kuonwa katika mumea. Ni nini inafanya beri hiyo ndogo itokeze rangi ya bluu yenye kuangara?
AMUKA!
Manyoya ya Fisi-Maji wa Bahari
Wanyama fulani wa bahari wenye kunyonyesha wanategemea mafuta mengi yenye kuwa kwenye ngozi yao ili kubaki na joto. Fisi-maji wa bahari anatumia njia yenye kuwa tofauti.
AMUKA!
Uwezo wa Kutua wa Nyuki
Ni nini inafanya uwezo wa kutua wa nyuki ukuwe wenye kufaa kwa ajili ya kutengeneza mufumo wa kuongoza roboti zenye kuruka?
AMUKA!
Ngao Yenye Kulinda na Joto ya Siafu wa Rangi ya Feza wa Sahara
Mududu huyo ni mumoja kati ya wanyama wenye kujulikana ambao wanavumilia joto kubwa. Ni nini inamusaidia kuvumilia joto kubwa kama hiyo?
AMUKA!
Nyuzi za Kome Mwenye Kuishi Katika Bahari
Kome mwenye kuishi katika bahari anabana kupitia nyuzi. Kuelewa namna anafanya hivyo, kunaweza kutusaidia kutokeza njia mupya na nzuri zaidi za kubanisha vitu kwenye majengo, ao mishipa kwenye mifupa.
