1, 2. Ni mambo gani yaliyotokea katika ile siku ya pekee ya maisha ya Eliya?

ELIYA anakimbia katika mvua na hali inazidi kuwa ya giza. Bado anapaswa kukimbia mwendo murefu mbele ya kufika Yezreeli, lakini yeye si kijana tena. Hata hivyo, anakimbia bila kuchoka, kwa sababu ‘mukono wa Yehova’ uko pamoja naye. Bila shaka, hajapata kuwa na nguvu kama hizo za kukimbia. Tazama, anamupita Mufalme Ahabu aliye katika gari lake la kifalme linalokokotwa na farasi!​—Soma 1 Wafalme 18:46.

² Sasa Mufalme Ahabu anabaki nyuma, mbali sana na bado njia ni ndefu. Unaona namna Eliya anavyokimbia: Eliya anafinyafinya macho ili kuondoa matone ya mvua yanayomuangukia kwenye uso, anaendelea kufikiri juu ya mambo mengi ambayo yametokea siku hiyo ya pekee ya maisha yake. Bila shaka, ulikuwa ushindi mukubwa sana kwa Mungu wake, Yehova, na kwa ibada ya kweli. Haone tena Mulima Karmeli ulio mbali nyuma yake, umepotelea katika mawingu meusi yanayosukumwa na upepo mukali. Kwenye mulima huo, Yehova alimutumia Eliya ili kuiangamiza ibada ya Baali kwa pigo lenye nguvu la kimuujiza. Alifunua wazi kwamba mamia ya manabii wa Baali ni manabii wa uongo, waovu, na kwa hiyo aliwaua. Kisha Eliya alimuomba Yehova afanye mvua inyeshe kwa sababu inchi ilikuwa imeteseka sana kwa kipindi cha miaka mitatu na nusu. Na mvua ilinyesha!​—1 Fal. 18:18-45.

3, 4. (a) Sababu gani Eliya anatumaini sana kwamba kutakuwa mabadiliko makubwa? (b) Tutazungumuzia maulizo gani?

³ Eliya anapoendelea kukimbia zile kilometre 30 katika mvua ili kufika Yezreeli, labda anatumaini kwamba kutakuwa mabadiliko makubwa, kwa sababu manabii wa Baali wameuawa. Labda anafikiri hivi: Ahabu anapaswa sasa kubadilika! Kisha kuona mambo haya yote, bila shaka atachagua tu kuachana na ibada ya Baali; atamukataza malkia wake, Yezebeli asiendelee kuwatesa watumishi wa Yehova.

⁴ Wakati mambo yanaonekana kuwa yanatuendea vizuri, ni jambo la kawaida mutu kuanza kuwazia kwamba mambo yake yote yatakuwa vizuri. Mutu anaweza kuanza kuwazia kwamba hali yake itakuwa nzuri zaidi na labda hata kufikiri kwamba matatizo yake makubwa yamekwisha. Labda Eliya naye anawaza hivyo, na hilo haliwezi kutushangaza kwa sababu ‘alikuwa mutu mwenye hisia kama zetu.’ (Yak. 5:17) Lakini, ukweli ni kwamba Eliya alikuwa bado na  matatizo yaliyokuwa yanamungojea. Kisha wakati kidogo tu, Eliya anaogopeshwa na kuvunjika moyo sana, kiasi cha kwamba anaona ingekuwa vizuri akufe. Ni nini imetokea, na namna gani Yehova anamusaidia nabii wake kuwa tena na imani yenye nguvu na ujasiri? Acha tuzungumuzie maulizo hayo.

5. Je, mambo yaliyotokea kwenye Mulima Karmeli yalimusaidia Ahabu ajifunze kumuheshimu Yehova zaidi? Eleza!

⁵ Wakati Ahabu anafika Yezreeli, katika nyumba yake ya kifalme, je, hali yake inaonyesha kwamba amebadilika, na kwamba amekuwa mutu wa kiroho? Tunasoma hivi: ‘Ahabu akamuambia Yezebeli mambo yote ambayo Eliya alikuwa amefanya na mambo yote kuhusu namna alivyowaua manabii wote kwa upanga.’ (1 Fal. 19:1) Unaona kwamba Ahabu anapomuelezea bibi yake mambo yaliyotokea siku hiyo, haseme kitu juu ya Yehova, Mungu wa Eliya. Ahabu ni mutu wa kimwili kabisa, ana maoni ya kibinadamu tu; kwake miujiza iliyotokea siku hiyo ni “mambo ambayo Eliya alikuwa amefanya.” Inaonekana wazi kwamba hakujifunza kumuheshimu Yehova Mungu. Sasa bibi yake mupenda-kulipiza kisasi anajisikia namna gani?

6. Yezebeli anamutumia Eliya ujumbe gani, na ujumbe huo unamaanisha nini?

⁶ Yezebeli anakasirika sana! Anamutumia Eliya ujumbe huu: ‘Miungu na ifanye hivyo, nayo izidishe jambo hilo, ikiwa wakati kama huu hapo kesho sitaifanya nafsi yako iwe kama nafsi ya kila mumoja wao!’ (1 Fal. 19:2) Ujumbe huo unaonyesha kama anakania kabisa kumuua Eliya. Kwa kweli, ni kama vile Yezebeli alikuwa anaapa kwamba yeye mwenyewe anapaswa kufa ikiwa Eliya hatakuwa amekwisha kuuawa kufikia mwisho wa siku inayofuata, ili kulipiza kisasi kwa ajili ya manabii wa Baali. Muwazie Eliya: analala katika nyumba fulani ya hali ya chini katika Yezreeli, usiku huo wenye upepo mukali, sasa anaamushwa na kupewa ujumbe wenye kuogopesha wa malkia. Anajisikia namna gani?

7. Wakati Yezebeli alimuogopesha Eliya, Eliya alijisikia namna gani, na alifanya nini?

⁷ Ikiwa Eliya alitumaini kwamba vita juu ya ibada ya Baali imekwisha, sasa anatambua mara moja kwamba si hivyo. Yezebeli haogopeshwe na mambo yaliyotokea. Amekwisha kuwauwisha manabii wengi waaminifu waliokuwa wanajiunga na Eliya, na inaonekana kwamba atakayeuawa sasa ni Eliya. Eliya anajisikia namna gani juu ya tisho la Yezebeli? Biblia inasema: “Akaogopa.” Je, Eliya aliona katika akili yake namna Yezebeli angeweza kumuua kinyama? Ikiwa Eliya aliendelea kufikiri hivyo, haitushangaze, labda ndio sababu alikosa ujasiri. Iwe alikuwa anafikiri nini, Biblia inasema kwamba Eliya alianza ‘kuenda kwa ajili ya nafsi yake,’ ni kusema, alikimbia ili kuokoa maisha yake.​—1 Fal. 18:4; 19:3.

8. (a) Namna gani tatizo la Petro na Eliya linafanana? (b) Mufano wa Eliya na Petro unatufundisha nini?

 ⁸ Kuna watu wengine wenye imani ambao walikuwa pia na woga, si Eliya tu. Miaka mingi baadaye, mutume Petro alipatwa na jaribu kama hilo. Kwa mufano, wakati Yesu alimuruhusu Petro atembee juu ya maji, mutume huyo alianza ‘kutazama ile zoruba ya upepo.’ Akaogopa na akaanza kuzama. (Soma Mathayo 14:30.) Kwa hiyo, mufano wa Eliya na Petro unatusaidia kujifunza jambo fulani la maana. Ikiwa tunataka kuendelea kuwa na ujasiri, hatupaswe kufikiria​-fikiria mambo ya hatari yanayotuogopesha. Tunapaswa kukazia uangalifu wetu kwenye Yule anayetutolea tumaini na nguvu.

9. Fasiria namna safari ya Eliya ilikuwa alipokimbia, na labda anajisikia namna gani?

⁹ Kwa sababu ya woga, Eliya anakimbilia Beer-Sheba, upande wa kusini​-mangaribi kwenye umbali wa kilometre 150, muji unaopatikana karibu na mupaka wa kusini wa Yuda. Anamuacha mutumishi wake huko na anaenda katika jangwa peke yake. Habari inasema kwamba alitembea “safari ya siku moja.” Unaweza kumuona Eliya namna anavyoanza safari yake asubuhi, labda bila hata kuchukua chakula wala kitu kingine cha lazima. Kwa sababu ya kuvunjika moyo na woga, Eliya anaendelea kutembea katika eneo hilo lenye kukauka, lenye mawemawe na anachomwa na jua kali. Kadiri jua hilo kali linavyotua na usiku unaanza kuingia, Eliya anachoka kabisa, hana tena nguvu za kutembea, anakaa chini ya muti wa muretemu, mahali pekee ambapo mutu anaweza kujipatia mahali pa kulala katika jangwa hilo.​—1 Fal. 19:4.

10, 11. (a) Sala ya Eliya ilikuwa na maana gani? (b) Tumia maandiko ili kuonyesha namna watu wengine waaminifu walivyojisikia, walipovunjika moyo.

¹⁰ Katika hali hiyo ya kuvunjika moyo, Eliya anasali, anaomba kufa. Anasali hivi: “Mimi si bora kuliko mababu zangu.” Eliya anajua vizuri kwamba mababu zake ni mavumbi tu na mifupa katika makaburi; hawawezi kumusaidia mutu. (Mhu. 9:10) Eliya anajisikia kuwa mutu asiyefaa kitu kama hao mababu zake. Basi analia hivi: “Inatosha!” Anaona kwamba si lazima kuendelea kuishi!

¹¹ Je, ni jambo la kushangaza kuona kwamba mutu wa Mungu anaweza kuvunjika moyo hivyo? Hapana. Katika Biblia muna habari za wanaume na wanawake waaminifu ambao walihuzunishwa sana kiasi cha kutamani kufa. Tunaweza kutaja Rebeka, Yakobo, Musa na Ayubu.​—Mwa. 25:22; 37:35; Hes. 11:13-15; Ayu. 14:13.

12. Ikiwa wewe pia unajisikia kuvunjika moyo, ni katika jambo gani unaweza kuiga mufano wa Eliya?

¹² Leo, tunaishi katika ‘nyakati za hatari zilizo ngumu kushugulika nazo,’ kwa hiyo, haishangaze kuona watu wengi wanavunjika  moyo nyakati fulani, hata watumishi waaminifu wa Mungu. (2 Tim. 3:1) Ikiwa wewe pia unajikuta katika hali kama hiyo, unaweza kuiga mufano wa Eliya katika jambo hili: Umufungulie Mungu moyo wako. Kwa kweli, Yehova ni “Mungu wa faraja yote.” (Soma 2 Wakorintho 1:3, 4.) Je, atamufariji Eliya?

13, 14. (a) Namna gani Yehova kupitia malaika wake anaonyesha kwamba anamuhangaikia nabii wake mwenye kuvunjika moyo? (b) Sababu gani ni jambo lenye kutia moyo kujua kwamba Yehova anajua kila jambo kutuhusu na hata yale hatuwezi kufanya kwa nguvu zetu wenyewe?

¹³ Unafikiri Yehova anajisikia namna gani anapotazama kutoka mbinguni na kuona namna nabii wake mupendwa anavyolala chini ya muti katika jangwa na anaomba kufa? Jibu haliko mbali. Eliya anapolala usingizi muzito, Yehova anamutumia malaika. Malaika anamulamusha Eliya kwa upole, anamugusa na kumuambia: ‘Amuka, kula.’ Eliya anafanya hivyo, kwa kuwa malaika alikuwa amemuwekea tayari chakula chepesi: mukate wenye joto na pia maji. Je, Eliya alimushukuru malaika huyo? Habari inasema tu kwamba nabii alikula na kunywa na kisha akaendelea kulala. Je, Eliya ni mwenye kuvunjika moyo sana hivi kwamba hawezi kuzungumuza? Hata ikiwa ni hivyo ao hapana, malaika anamulamusha kwa mara ya pili, labda wakati usiku unataka kucha. Anamuambia tena, ‘Amuka, kula,’ kisha anamutia moyo hivi, ‘kwa maana safari ni ndefu sana kwako.’​—1 Fal. 19:5-7.

¹⁴ Kwa sababu ya uwezo aliopewa na Mungu, malaika huyo anajua ni wapi Eliya anaenda. Anajua pia kwamba safari itakuwa ndefu sana kwa Eliya na hataiweza kwa nguvu zake mwenyewe. Ni jambo lenye kufariji kabisa kumutumikia Mungu anayejua miradi yetu na anayejua vizuri sana kuliko sisi wenyewe yale tunayoweza kufanya na yale hatuwezi kufanya kwa nguvu zetu wenyewe! (Soma Zaburi 103:13, 14.) Je, Eliya alifaidika na chakula hicho?

15, 16. (a) Chakula kutoka kwa Yehova ambacho Eliya alikula kinamupatia nguvu ya kufanya nini? (b) Namna gani tunaweza kuonyesha kwamba tunafurahia mupango wa Yehova wa kutegemeza watumishi wake leo?

¹⁵ Tunasoma hivi: ‘Akaamuka, akakula na kunywa, naye akazidi kuenda katika nguvu za chakula kile kwa siku 40, muchana na usiku, mupaka Horebu, mulima wa Mungu wa kweli.’ (1 Fal. 19:8) Eliya alifunga chakula kwa siku 40, muchana na usiku, kama Musa aliyeishi miaka 583 mbele yake alivyofunga, na pia kama Yesu aliyeishi miaka 958 baada yake. (Kut. 34:28; Lu. 4:1, 2) Chakula hicho kimoja tu anachokula hakimalize matatizo yake yote, lakini kinamutia nguvu kimuujiza. Wazia namna mwanaume huyo muzee anavyotembea kwa kujikaza, siku baada ya siku, juma baada ya juma, karibu mwezi mumoja na nusu, katika jangwa lisilo na njia ya kufuata!

¹⁶ Leo pia, Yehova anategemeza ao kusaidia watumishi wake, si kwa kuwalisha chakula cha kimwili kimuujiza, lakini kwa njia  nyingine iliyo ya lazima sana; ni kusema, anawatimizia mahitaji yao ya kiroho. (Mt. 4:4) Kujifunza juu ya Mungu kupitia Neno lake na vitabu vinavyotegemea kabisa Biblia ni kama kula chakula kinachotusaidia tuendelee kumutumikia Mungu. Labda kula hivyo hakutatuondolea matatizo yetu yote, lakini kunaweza kutusaidia tuvumilie jambo ambalo hatungeweza kuvumilia. Tena, chakula hicho kinatutegemeza ili kupata “uzima wa milele.”​—Yoh. 17:3.

17. Eliya anaenda wapi, na sababu gani mahali hapo ni pa lazima sana katika historia?

¹⁷ Eliya anatembea karibu kilometre 320, mwishowe anafika kwenye Mulima Horebu. Mahali hapo ni pa maana sana katika historia, kwa sababu miaka mingi iliyopita ni hapo kupitia malaika, Yehova Mungu alimutokea Musa katika kichaka kilichowaka moto, na ni hapo baadaye Yehova alifanya Agano la Sheria pamoja na Waisraeli. Eliya anapata mahali pa kukaa katika pango fulani.

18, 19. (a) Malaika wa Yehova anamuuliza Eliya ulizo gani, naye Eliya anamujibu namna gani? (b) Eliya anafunua sababu gani tatu ambazo zinamufanya avunjike moyo?

¹⁸ Inaonekana wakati Eliya iko Horebu katika pango, “neno” la Yehova linamujia kupitia malaika, ambaye anamuuliza ulizo hili rahisi: “Una kazi gani hapa, Eliya?” Bila shaka, ulizo hilo liliulizwa kwa upole, kwa sababu Eliya anatumia nafasi hiyo ili kuonyesha yale yaliyokuwa katika moyo wake. Na anasema kabisa yote, bila kusita! Anasema: ‘Nimekuwa na wivu kwelikweli kwa ajili ya Yehova Mungu wa majeshi; kwa maana wana wa Israeli wameliacha agano lako, wamezibomoa mazabahu zako, nao wamewaua manabii wako kwa upanga, hivi kwamba ni mimi peke yangu nimebaki; nao wanaanza kuitafuta nafsi yangu ili kuiondoa.’ (1 Fal. 19:9, 10) Hata kama Eliya ni mwenye kuvunjika moyo, anajifasiria; maneno yake yanaonyesha sababu tatu zinazomufanya awe katika hali hiyo.

¹⁹ Sababu ya kwanza: Eliya anajisikia kuwa amefanya kazi ya bure. Ijapokuwa amemutumikia Yehova kwa miaka mingi kwa “wivu kwelikweli,” na ijapokuwa ametia jina la Mungu na ibada yake pa nafasi ya kwanza, anaona kama hali zinazidi tu kuwa mbaya. Watu wanaendelea tu kuwa waasi na hawana imani, ibada ya uongo inaendelea kuenea mahali pote. Sababu ya pili: Eliya anajisikia kuwa peke yake. Anasema hivi: “Ni mimi peke yangu nimebaki.” Anajisikia kama katika taifa hilo ni yeye tu ndiye anayebaki katika utumishi wa Yehova. Na sababu ya tatu: Eliya anaogopa. Manabii wenzake wengi wamekwisha kuuawa, na anaamini kabisa kwamba atakayeuawa sasa ni yeye. Labda Eliya mwenyewe hangekubali kwa urahisi kwamba mambo hayo yanamuhangaisha, lakini haache kiburi na haya vimuzuie kumuelezea Mungu namna anavyojisikia. Kupitia sala, anamufungulia Mungu moyo wake, kwa hiyo, anawawekea watu wote waaminifu mufano muzuri wa kuiga.​—Zab. 62:8.

20, 21. (a) Fasiria yale Eliya anaona, anaposimama ndani ya pango kwenye muingilio. (b) Maajabu yanayoonyesha nguvu za Yehova yanamufundisha Eliya nini?

 ²⁰ Namna gani Yehova anamufariji Eliya na kumutia nguvu? Malaika anamuambia asimame ndani ya pango kwenye muingilio. Eliya anatii, bila kujua ni nini itatokea. Kwa gafula, upepo wenye nguvu unavuma! Bila shaka, upepo huo ulikuwa na mungurumo wa kupasua masikio, kwa sababu unavuma kwa nguvu sana hivi kwamba unapasua milima na mawe makubwa-makubwa. Wazia namna Eliya anavyojaribu kukinga macho yake na kushika nguvu vazi lake lenye manyoya linalopigwa na upepo huo unaovuma. Tena, anapaswa kuangalia vizuri asianguke, kwa sababu udongo unaanza kutetemeka: tetemeko la inchi linatokea katika eneo hilo! Bado angali anafikiri ni nini inayotokea, moto mukubwa unapita na unamulazimisha kurudi katika pango ili asiunguzwe na joto kali la moto huo.​—1 Fal. 19:11, 12.

²¹ Kuhusu kila tukio, habari inasema kwamba Yehova hakuwa katika maonyesho hayo yenye kuogopesha sana ya nguvu za asili. Eliya anajua vizuri kwamba Yehova si kitu fulani cha kuwazia kama vile Baali ambaye ni mungu wa kuwazia tu, ambaye anatukuzwa na waabudu wake wanaodanganywa kuwa yeye ni “muendeshaji wa mawingu,” ao ni yeye anayeleta mvua. Yehova ndiye Chanzo kabisa cha nguvu zote zenye kuogopesha zinazopatikana katika vitu alivyoumba, lakini yeye pia ni mukubwa sana kuliko kila kitu alichoumba. Hawezi kuenea hata katika mbingu zenyewe! (1 Fal. 8:27) Mambo hayo yote yanamusaidia Eliya namna gani? Usisahau kwamba yeye anaogopa. Lakini, Yehova Mungu iko upande wake, Mungu aliye na nguvu za ajabu sana kama hizo; kwa hiyo, Eliya hapaswe kumuogopa Ahabu wala Yezebeli!​—Soma Zaburi 118:6.

22. (a) Namna gani ile “sauti tulivu, ya chini” inamuhakikishia Eliya kuwa yeye si mutu wa bure? (b) Hiyo “sauti tulivu, ya chini” inaweza kuwa ya nani? (Soma maelezo yaliyo chini.)

²² Kisha moto kupita, kunakuwa na kimya na kisha Eliya anasikia “sauti tulivu, ya chini.” Inamuomba aeleze namna anavyojisikia, naye anafanya hivyo, anaeleza mahangaiko yake kwa mara ya pili. * Labda hilo linamutuliza. Lakini anatulizwa tena zaidi na maneno ambayo ile “sauti tulivu, ya chini” inamuambia. Yehova anamuhakikishia  Eliya kuwa yeye [Eliya] si mutu wa bure. Namna gani? Mungu anamufunulia mambo mengi kuhusu kusudi lake la wakati ujao la kupiganisha ibada ya Baali katika Israeli. Kwa hiyo, kazi ya Eliya haikuwa ya bure, kwa sababu bado kusudi la Mungu linaendelea kutimizwa. Tena, Eliya ana daraka katika kutimizwa kwa kusudi hilo, kwa sababu Yehova anamutuma tena kufanya kazi na anamupatia maagizo kamili.​—1 Fal. 19:12-17.

23. Ni katika njia gani mbili Yehova anamusaidia Eliya ili asijisikie kuwa peke yake?

²³ Sasa namna gani kuhusu upweke ambao Eliya anajisikia? Yehova anafanya mambo mawili kuhusu jambo hilo. Kwanza, Yehova anamuambia Eliya amutie Elisha mafuta awe nabii ambaye mwishowe atachukua mahali pake. Mwanaume huyo kijana anapaswa kuwa mufanyakazi pamoja na Eliya, pia musaidizi wake kwa miaka mingi. Hilo linamufariji Eliya sana! Jambo la pili, Yehova anamufunulia habari hii yenye kuchangamusha: ‘Nimewaacha watu elfu saba wabaki katika Israeli, magoti yote ambayo hayakumuinamia Baali, na kila kinywa ambacho hakikumubusu.’ (1 Fal. 19:18) Eliya hakuwa peke yake. Hakika, habari hiyo ilimufurahisha Eliya sana kusikia kama kuna maelfu ya waaminifu wengine ambao wamekataa kumuabudu Baali. Wanataka Eliya aendelee na kazi yake na kuwa mufano wa uaminifu usio yumba-yumba kwa Yehova wakati huo mugumu. Eliya anaguswa sana na maneno hayo ya “sauti tulivu, ya chini” ya malaika aliyetumwa na Yehova; maneno yenye kutia moyo ya Mungu wake.

24, 25. (a) Namna gani leo tunaweza kusikiliza “sauti tulivu, ya chini” ya Yehova? (b) Sababu gani tunaweza kuwa hakika kwamba Eliya alikubali faraja ambayo Yehova alimutolea?

²⁴ Tunaweza kushikwa na mushangao kama Eliya kwa sababu ya nguvu za asili zinazoonekana katika uumbaji, na inapaswa iwe hivyo. Kazi za uumbaji zinafunua wazi nguvu za Muumbaji. (Rom. 1:20) Bado Yehova anapenda kutumia nguvu zake za ajabu ili kusaidia watumishi wake waaminifu. (2 Nya. 16:9) Hata hivyo, Mungu anazungumuza na sisi zaidi sana kupitia Neno lake, Biblia. (Soma Isaya 30:21.) Tunaweza kusema, Biblia inaweza kuwa kama “sauti tulivu, ya chini,” ikiwa tunakubali ituongoze. Yehova anaitumia ili kutusahihisha, kututia moyo, na kutuhakikishia kama anatupenda.

²⁵ Je, Eliya anakubali faraja ambayo Yehova anamutolea kwenye Mulima Horebu? Ndiyo! Bila kupoteza wakati, anarudilia tena kazi yake ya nabii kwa ujasiri na uaminifu; anawaonya watu waachane na ibada ya uongo. Ikiwa sisi pia tunatafakari juu ya maneno haya: “faraja kutokana na Maandiko,” ambayo ni maneno yaliyoongozwa na roho ya Mungu, tunaweza kuiga imani ya Eliya.​—Rom. 15:4.