ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

หนังสือที่คุณเชื่อถือได้ ตอน 5

กรีซ​ใน​ประวัติศาสตร์​คัมภีร์​ไบเบิล

หนังสือที่คุณเชื่อถือได้ ตอน 5

นี่​เป็น​บทความ​ตอน​ที่​ห้า​ใน​ชุด​บทความ​เจ็ด​ตอน​ซึ่ง​ลง​ติด​ต่อ​กัน​ใน “ตื่นเถิด!” ชุด​บทความ​นี้​จะ​พิจารณา​มหาอำนาจ​โลก​ทั้ง​เจ็ด​ใน​ประวัติศาสตร์​คัมภีร์​ไบเบิล. จุด​มุ่ง​หมาย​ก็​เพื่อ​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​คัมภีร์​ไบเบิล​เป็น​หนังสือ​ที่​เชื่อถือ​ได้​และ​มี​ขึ้น​โดย​การ​ดล​ใจ​จาก​พระเจ้า และ​ข่าวสาร​ใน​พระ​คัมภีร์​ให้​ความ​หวัง​ที่​ว่า​ความ​ทุกข์​ซึ่ง​เกิด​จาก​การ​ที่​มนุษย์​ใช้​อำนาจ​อย่าง​โหด​ร้าย​เหนือ​เพื่อน​มนุษย์​จะ​สิ้น​สุด​ลง.

ใน​ศตวรรษ​ที่​สี่​ก่อน​สากล​ศักราช ชาย​หนุ่ม​ชาว​มาซิโดเนีย​ชื่อ​อะเล็กซานเดอร์​ได้​ผลัก​ดัน​กรีซ * ขึ้น​สู่​เวที​โลก. ที่​จริง เขา​ทำ​ให้​กรีซ​กลาย​เป็น​มหาอำนาจ​ที่​ห้า​ใน​ประวัติศาสตร์​คัมภีร์​ไบเบิล และ​ใน​ที่​สุด​ก็​ได้​ชื่อ​ว่า​อะเล็กซานเดอร์​มหาราช. จักรวรรดิ​ก่อน​หน้า​นั้น​ได้​แก่​อียิปต์, อัสซีเรีย, บาบิโลน, และ​มิโด-เปอร์เซีย.

หลัง​จาก​อะเล็กซานเดอร์​สิ้น​ชีวิต จักรวรรดิ​ของ​เขา​ก็​แตก​เป็น​เสี่ยง ๆ และ​เริ่ม​หมด​อำนาจ. อย่าง​ไร​ก็​ตาม อิทธิพล​ของ​กรีซ​ใน​ด้าน​วัฒนธรรม, ภาษา, ศาสนา, และ​ปรัชญา​ยัง​คง​มี​อยู่​อีก​นาน​หลัง​จาก​จักรวรรดิ​เสื่อม​อำนาจ​ไป​แล้ว.

ประวัติศาสตร์​ที่​เชื่อถือ​ได้

บันทึก​ของ​คัมภีร์​ไบเบิล​ไม่​ได้​กล่าว​ว่า​มี​ผู้​พยากรณ์​คน​ใด​ของ​พระเจ้า​ปฏิบัติ​งาน​อยู่​ใน​ช่วง​ที่​กรีซ​ขึ้น​มา​มี​อำนาจ อีก​ทั้ง​ไม่​มี​การ​ดล​ใจ​ให้​เขียน​หนังสือ​เล่ม​ใด​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ใน​ช่วง​เวลา​นั้น. กระนั้น​ก็​ดี คำ​พยากรณ์​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ได้​กล่าว​ถึง​กรีซ. นอก​จาก​นั้น พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาษา​กรีก​ซึ่ง​เรียก​กัน​ว่า​พันธสัญญา​ใหม่ มัก​กล่าว​ถึง​อิทธิพล​กรีก​บ่อย ๆ. ที่​จริง ใน​เขต​แดน​อิสราเอล​มี​เมือง​ของ​กรีก​อยู่​สิบ​เมือง​ที่​เรียก​ว่า​เดคาโปลิส ซึ่ง​เป็น​คำ​ภาษา​กรีก​หมาย​ถึง “สิบ​เมือง.” (มัดธาย 4:25; มาระโก 5:20; 7:31) คัมภีร์​ไบเบิล​กล่าว​ถึง​พื้น​ที่​บริเวณ​นี้​หลาย​ครั้ง และ​ประวัติศาสตร์​ทาง​โลก​รวม​ทั้ง​ซาก​ปรัก​หัก​พัง​ที่​น่า​ทึ่ง​ของ​โรง​ละคร, โรง​มหรสพ, วิหาร, และ​โรง​อาบ​น้ำ​ยืน​ยัน​ว่า​มี​เมือง​เหล่า​นี้​อยู่​จริง.

นอก​จาก​นั้น คัมภีร์​ไบเบิล​ยัง​กล่าว​หลาย​ครั้ง​ถึง​วัฒนธรรม​กรีก​และ​ศาสนา โดย​เฉพาะ​อย่าง​ยิ่ง​ใน​หนังสือ​กิจการ ซึ่ง​นาย​แพทย์​ลูกา​เขียน​ไว้. ขอ​พิจารณา​สัก​สอง​สาม​ตัว​อย่าง:

เมื่อ​พรรณนา​เหตุ​การณ์​ที่​เกิด​ขึ้น​ใน​ช่วง​ที่​เปาโล​ไป​เยือน​กรุง​เอเธนส์​เมื่อ​ปี ส.ศ. 50 คัมภีร์​ไบเบิล​ระบุ​ว่า​มี “รูป​เคารพ​เต็ม​ไป​ทั้ง​เมือง.” (กิจการ 17:16) หลักฐาน​ทาง​ประวัติศาสตร์​ยืน​ยัน​ว่า​กรุง​เอเธนส์​และ​ชาน​เมือง​เต็ม​ไป​ด้วย​รูป​เคารพ​และ​สถาน​นมัสการ.

กิจการ 17:21 กล่าว​ดัง​นี้ “ชาว​เอเธนส์​ทั้ง​หลาย​รวม​ทั้ง​ชาว​ต่าง​ประเทศ​ที่​อยู่​ที่​นั่น​ไม่​ได้​ทำ​อะไร​ใน​ยาม​ว่าง​นอก​จาก​บอก​เล่า​หรือ​ไม่​ก็​ฟัง​เรื่อง​ใหม่ ๆ.” ข้อ​เขียน​ของ​ทูซีดิดิส​และ​เดโมสเทเนซ​ยืน​ยัน​ว่า​ชาว​เอเธนส์​สนใจ​แต่​การ​สนทนา​และ​การ​โต้​วาที.

คัมภีร์​ไบเบิล​กล่าว​เจาะจง​ว่า “นัก​ปรัชญา​บาง​คน​ที่​เป็น​พวก​เอพิคิวรัส​กับ​พวก​สโตอิก​ได้​มา​พูด​โต้​แย้ง​กับ​เปาโล” ถึง​กับ​พา​ท่าน​ไป​ยัง​เขา​อาเรโอพากุส​เพื่อ​ฟัง​ท่าน​พูด​มาก​ขึ้น. (กิจการ 17:18, 19) กรุง​เอเธนส์​เป็น​ที่​รู้​จัก​ใน​เรื่อง​นัก​ปรัชญา​หลาย​คน รวม​ทั้ง​พวก​เอพิคิวรัส​และ​พวก​สโตอิก.

แท่น​ที่​อุทิศ​แด่​พระเจ้า​ที่​ไม่​รู้​จัก

เปาโล​กล่าว​ถึง​แท่น​บูชา​ของ​ชาว​เอเธนส์​ที่​จารึก​ว่า “แด่​พระเจ้า​ที่​ไม่​รู้​จัก.” (กิจการ 17:23) แท่น​ที่​อุทิศ​ให้​แด่​พระเจ้า​ที่​ไม่​รู้​จัก​อาจ​เป็น​แท่น​ที่​เอพิเมนิดีส​แห่ง​ครีต​ตั้ง​ขึ้น​ก็​ได้.

จาก​การ​บรรยาย​ของ​ท่าน​ต่อ​ชาว​เอเธนส์ เปาโล​ได้​ยก​ถ้อย​คำ​ตอน​หนึ่ง​ขึ้น​มา​กล่าว​ที่​ว่า “เพราะ​พระองค์​ทรง​เป็น​ผู้​ให้​กำเนิด​เรา​ทั้ง​หลาย​ด้วย” โดย​บอก​ว่า “กวี​บาง​คน ใน​พวก​ท่าน” เป็น​ผู้​พูด ไม่​ใช่​กวี​คน​เดียว. (กิจการ 17:28) ดู​เหมือน​กวี​ชาว​กรีก​เหล่า​นี้​คือ​อะราทุส​และ​เคลียนเทส.

ด้วย​เหตุ​ผล​ที่​ดี ผู้​คง​แก่​เรียน​คน​หนึ่ง​ให้​ความ​เห็น​ดัง​นี้: “ผม​มี​ความ​เห็น​ว่า​บันทึก​การ​เยือน​กรุง​เอเธนส์​ของ​เปาโล​นั้น​เป็น​บันทึก​ของ​ประจักษ์​พยาน.” อาจ​กล่าว​ได้​เช่น​กัน​ถึง​คำ​พรรณนา​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​เกี่ยว​กับ​ประสบการณ์​ของ​เปาโล​ใน​เมือง​เอเฟโซส์​แห่ง​เอเชีย​ไมเนอร์. ใน​ศตวรรษ​แรก ส.ศ. เมือง​นี้​ยัง​คง​เกี่ยว​พัน​กับ​ศาสนา​นอก​รีต​ของ​กรีก ที่​เด่น​ที่​สุด​คือ​การ​นมัสการ​เทพ​ธิดา​อาร์เตมิส.

รูป​ปั้น​ของ​เทพ​ธิดา​อาร์เตมิส​ที่​เมือง​เอเฟโซส์

วิหาร​แห่ง​อาร์เตมิส​ซึ่ง​เป็น​หนึ่ง​ใน​สิ่ง​มหัศจรรย์​เจ็ด​อย่าง​ของ​โลก​ยุค​โบราณ​มี​กล่าว​หลาย​ครั้ง​ใน​หนังสือ​กิจการ. ยก​ตัว​อย่าง เรา​ได้​อ่าน​ว่า​งาน​รับใช้​ของ​เปาโล​ใน​เอเฟโซส์​สร้าง​ความ​โกรธ​แค้น​แก่​ช่าง​เงิน​ชื่อ​เดเมตริอุส ผู้​ซึ่ง​มี​ธุรกิจ​ที่​เจริญ​รุ่งเรือง​จาก​การ​เอา​เงิน​มา​ทำ​เป็น​ศาล​จำลอง​ของ​เทพ​ธิดา​อาร์เตมิส. เดเมตริอุส​พูด​อย่าง​โกรธ​แค้น​ว่า “เปาโล​คน​นี้​ได้​ชักจูง​ผู้​คน​มาก​มาย​ให้​มี​ความ​คิด​เปลี่ยน​ไป​โดย​บอก​ว่า พระ​ที่​มนุษย์​ทำ​ขึ้น​นั้น​ไม่​ใช่​พระเจ้า.” (กิจการ 19:23-28) ครั้น​แล้ว เดเมตริอุส​ได้​ปลุกปั่น​ฝูง​ชน​ที่​บ้า​คลั่ง​ซึ่ง​เริ่ม​ร้อง​ตะโกน​ว่า “เทพ​ธิดา​อาร์เตมิส​ของ​ชาว​เอเฟโซส์​ทรง​เป็น​ใหญ่!”

ทุก​วัน​นี้​คุณ​สามารถ​ไป​เยี่ยม​ชม​ซาก​ปรัก​หัก​พัง​ของ​เมือง​เอเฟโซส์​และ​ที่​ตั้ง​ของ​วิหาร​อาร์เตมิส​ได้. นอก​จาก​นั้น คำ​จารึก​โบราณ​ใน​เมือง​เอเฟโซส์​ยืน​ยัน​ว่า​มี​การ​ทำ​รูป​เคารพ​เพื่อ​ยกย่อง​เทพ​ธิดา​องค์​นี้​และ​มี​สมาคม​ช่าง​เงิน​อยู่​ใน​เมือง​นี้​ด้วย.

คำ​พยากรณ์​ที่​เชื่อถือ​ได้

ประมาณ 200 ปี​ก่อน​สมัย​อะเล็กซานเดอร์​มหาราช ดานิเอล​ผู้​พยากรณ์​ของ​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​เขียน​เกี่ยว​กับ​อำนาจ​ปกครอง​โลก​ดัง​นี้: “นี่​แน่ะ, มี​แพะ​ผู้​ตัว​หนึ่ง​มา​แต่​ทิศ​อัสดงคต​เหาะ​มา​บน​พื้น​แผ่นดิน​ทั่ว​พิภพ, และ​ตีน​มัน​หา​ต้อง​ดิน​ไม่; และ​แพะ​ตัว​นี้​มี​เขา​ใช้​การ​ได้​ดี​ที​เดียว​ขึ้น​อยู่​หว่าง​ตา​สอง​ข้าง. มัน​ได้​เข้า​มา​หา​แกะ​ผู้​ตัว​นั้น, ซึ่ง​มี​เขา​สอง​อัน . . . แล้ว​วิ่ง​เข้า​ชน​แกะ​ตัว​นั้น​เต็ม​กำลัง​โดย​ความ​โกรธ. . . . ชน​แกะ​ผู้​ตัว​นั้น​โดน​เขา​ทั้ง​สอง​หัก​ไป; และ​แกะ​นั้น​หมด​กำลัง​ที่​จะ​สู้​มัน; แล้ว​แพะ​ตัว​นั้น​ก็​ขวิด​มัน​ล้ม​ลง​กับ​ดิน​แล้ว​เหยียบ​ย่ำ​มัน​เสีย​ด้วย​เท้า. . . . แพะ​ผู้​ตัว​นั้น​ก็​ได้​เป็น​ใหญ่​เป็น​โต​ยิ่ง​นัก; และ​พอ​มัน​มี​กำลัง​แล้ว, เขา​อัน​ยาว​นั้น​ก็​หัก​เสีย; แล้ว​มี​อีก​สี่​เขา​ใช้​การ​ได้​ที​เดียว​งอก​ขึ้น​มา​แทน​ที่, หัน​ไป​ทาง​จัตุวาต​ของ​ท้องฟ้า.”—ดานิเอล 8:5-8

คัมภีร์​ไบเบิล​กล่าว​พยากรณ์​อย่าง​แม่นยำ​ถึง​การ​พิชิต​ของ​อะเล็กซานเดอร์​มหาราช​และ​การ​แตก​แยก​แห่ง​จักรวรรดิ​ของ​เขา

ข้อ​ความ​ตอน​นี้​สำเร็จ​กับ​ผู้​ใด? ดานิเอล​ตอบ​ว่า “แกะ​ตัว​ผู้​ซึ่ง​ท่าน​เห็น​มี​สอง​เขา​นั้น, คือ​ราชา​ของ​มาดาย​และ​ฟารัศ [มีเดีย​และ​เปอร์เซีย]. แพะ​ตัว​ผู้​นั้น, คือ​ราชา​ของ​เฮเลน [กรีซ]; และ​เขา​สัตว์​อัน​ใหญ่​ระหว่าง​ลูก​ตา​สอง​ข้าง​นั้น, คือ​ราชา​องค์​แรก.”—ดานิเอล 8:20-22

คิด​ดู​สิ! ตั้ง​แต่​ตอน​ที่​บาบิโลน​ยัง​เป็น​มหาอำนาจ​โลก คัมภีร์​ไบเบิล​ก็​บอก​ล่วง​หน้า​แล้ว​ว่า​มหาอำนาจ​ที่​จะ​มา​ภาย​หลัง​คือ​มิโด-เปอร์เซีย​และ​กรีซ. ยิ่ง​กว่า​นั้น ดัง​ที่​กล่าว​ก่อน​หน้า​นี้ คัมภีร์​ไบเบิล​ระบุ​ว่า “พอ​มัน​มี​กำลัง​แล้ว, เขา​อัน​ยาว​นั้น” ซึ่ง​ก็​คือ​อะเล็กซานเดอร์ “ก็​หัก​เสีย” และ​จะ​มี​สี่​บุคคล​ขึ้น​มา​แทน​ที่ และ​เสริม​ว่า​คน​เหล่า​นั้น​ไม่​ได้​เป็น​เชื้อ​สาย​ของ​อะเล็กซานเดอร์.—ดานิเอล 11:4

คำ​พยากรณ์​ตอน​นี้​สำเร็จ​เป็น​จริง​ใน​ทุก​ราย​ละเอียด. อะเล็กซานเดอร์​ได้​ปกครอง​เป็น​กษัตริย์​ใน​ปี 336 ก่อน ส.ศ. และ​ใน​ช่วง​เวลา​เจ็ด​ปี อะเล็กซานเดอร์​พิชิต​ดาระยาศ​ที่ 3 กษัตริย์​เปอร์เซีย​ผู้​ยิ่ง​ใหญ่. ต่อ​จาก​นั้น อะเล็กซานเดอร์​ก็​ได้​ขยาย​จักรวรรดิ​ของ​ตน​อย่าง​ต่อ​เนื่อง​จน​กระทั่ง​สิ้น​ชีวิต​ก่อน​เวลา​อัน​ควร ใน​ปี 323 ก่อน ส.ศ.​เมื่อ​อายุ 32 ปี. ไม่​มี​ผู้​ใด​สืบ​ทอด​อำนาจ​จาก​อะเล็กซานเดอร์​ฐานะ​เป็น​ผู้​ปกครอง​ที่​มี​อำนาจ​เด็ดขาด แม้​แต่​ลูก​หลาน​ของ​ท่าน​ก็​ทำ​ไม่​ได้. ทว่า ตาม​ที่​หนังสือ​เล่ม​หนึ่ง​กล่าว​ไว้ (The Hellenistic Age) แม่ทัพ​ใหญ่​สี่​คน​ของ​ท่าน คือ​ลีซิมาคุส, คัสซันเดอร์, เซเลอคุส, และ​ปโตเลมี “ได้​สถาปนา​ตัว​เอง​เป็น​กษัตริย์” และ​ชิง​จักรวรรดิ​นี้​ไป.

ระหว่าง​การ​ขยาย​จักรวรรดิ​ของ​ท่าน อะเล็กซานเดอร์​ยัง​ทำ​ให้​คำ​พยากรณ์​อื่น ๆ ของ​คัมภีร์​ไบเบิล​สำเร็จ​เป็น​จริง​ด้วย. ตัว​อย่าง​เช่น ผู้​พยากรณ์​ยะเอศเคล​และ​ซะคาระยา ซึ่ง​อาศัย​อยู่​ใน​ช่วง​ระหว่าง​ศตวรรษ​ที่​หก​และ​ที่​เจ็ด​ก่อน ส.ศ. ได้​บอก​ล่วง​หน้า​ถึง​การ​ทำลาย​เมือง​ไทระ. (ยะเอศเคล 26:3-5, 12; 27:32-36; ซะคาระยา 9:3, 4) ยะเอศเคล​ถึง​กับ​เขียน​ว่า​หิน​และ​ผงคลี​ดิน​ของ​เมือง​นั้น​จะ​ถูก​ทิ้ง “ใน​ท่ามกลาง​น้ำ​ทั้ง​หลาย.” เรื่อง​นี้​สำเร็จ​เป็น​จริง​ไหม?

อะเล็กซานเดอร์​ทำ​ให้​คำ​พยากรณ์​ของ​คัมภีร์​ไบเบิล​สำเร็จ​เป็น​จริง​เมื่อ​ท่าน​ใช้​ซาก​เมือง​ไทระ​เก่า​บน​แผ่นดิน​ใหญ่​เพื่อ​สร้าง​ทาง​ข้าม​ไป​ที่​เมือง​บน​เกาะ

ขอ​พิจารณา​ว่า​กองทัพ​ของ​อะเล็กซานเดอร์​ได้​ทำ​อะไร​ใน​ระหว่าง​การ​ล้อม​เมือง​ไทระ​เมื่อ​ปี 332 ก่อน ส.ศ. พวก​เขา​รวบ​รวม​ซาก​ปรัก​หัก​พัง​ของ​เมือง​ไทระ​เก่า​ที่​อยู่​บน​แผ่นดิน​ใหญ่ แล้ว​ทิ้ง​ลง​ทะเล​เพื่อ​สร้าง​เป็น​ทาง​ข้าม​ไป​ยัง​เมือง​ไทระ​ที่​อยู่​บน​เกาะ. แผน​ยุทธศาสตร์​นี้​ใช้​ได้​ผล และ​เมือง​ไทระ​แตก. นัก​สำรวจ​คน​หนึ่ง​สมัย​ศตวรรษ​ที่ 19 กล่าว​ว่า “คำ​พยากรณ์​ว่า​ด้วย​ความ​ล่ม​จม​ของ​ไทระ​ก็​สำเร็จ​ใน​ราย​ละเอียด​ปลีกย่อย​ทุก​อย่าง.” *

ความ​หวัง​ที่​คุณ​เชื่อถือ​ได้

การ​พิชิต​ของ​อะเล็กซานเดอร์​ไม่​ได้​ทำ​ให้​โลก​สงบ​หรือ​มั่นคง​ปลอด​ภัย. หลัง​จาก​พิจารณา​ยุค​แห่ง​การ​ปกครอง​ของ​กรีก​ใน​สมัย​โบราณ ผู้​คง​แก่​เรียน​คน​หนึ่ง​ตั้ง​ข้อ​สังเกต​ว่า “สภาพการณ์​พื้น​ฐาน​ของ​คน​ทั่ว​ไป . . . แทบ​ไม่​เปลี่ยน​ไป​เลย.” สภาพการณ์​แบบ​นี้​มัก​จะ​เกิด​ขึ้น​ซ้ำ​กัน​ตลอด​ประวัติศาสตร์​และ​ยืน​ยัน​คำ​กล่าว​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​อีก​ครั้ง​หนึ่ง​ว่า “มนุษย์​ใช้​อำนาจ​เหนือ​มนุษย์​อย่าง​ที่​ก่อ​ผล​เสียหาย​แก่​เขา.”—ท่าน​ผู้​ประกาศ 8:9, ล.ม.

แต่​สภาพ​การ​ปกครอง​ที่​ไม่​สมบูรณ์​จะ​ไม่​ดำรง​อยู่​ตลอด​กาล เพราะ​พระเจ้า​ได้​ตั้ง​รัฐบาล​ซึ่ง​เหนือ​กว่า​การ​ปกครอง​ของ​มนุษย์​มาก. รัฐบาล​นี้​ถูก​เรียก​ว่า​ราชอาณาจักร​ของ​พระเจ้า​ซึ่ง​จะ​มา​แทน​ที่​การ​ปกครอง​โดย​มนุษย์​ทุก​รูป​แบบ และ​ประชา​ราษฎร์​แห่ง​ราชอาณาจักร​จะ​อยู่​อย่าง​สงบ​สุข และ​ปลอด​ภัย​อย่าง​แท้​จริง​ตลอด​ไป.—ยะซายา 25:6; 65:21, 22; ดานิเอล 2:35, 44; วิวรณ์ 11:15

กษัตริย์​ที่​จะ​ปกครอง​ราชอาณาจักร​ของ​พระเจ้า​จะ​เป็น​ใคร​อื่น​ไม่​ได้​นอก​จาก​พระ​เยซู​คริสต์. ต่าง​จาก​ผู้​ปกครอง​ที่​เป็น​มนุษย์​ซึ่ง​กระหาย​อำนาจ​และ​เย่อหยิ่ง พระ​เยซู​ถูก​กระตุ้น​ด้วย​ความ​รัก​ต่อ​พระเจ้า​และ​มนุษยชาติ. ผู้​ประพันธ์​เพลง​สรรเสริญ​บอก​ล่วง​หน้า​ว่า “พระองค์​จะ​ทรง​ช่วย​คน​ขัดสน​เมื่อ​เขา​ร้อง​ทุกข์, และ​จะ​ทรง​ช่วย​คน​อนาถา, ที่​ไม่​มี​ผู้​อุปถัมภ์. พระองค์​จะ​สงสาร​คน​อนาถา​และ​คน​ขัดสน, ชีวิต​ของ​คน​ขัดสน​พระองค์​จะ​ช่วย​ให้​รอด. พระองค์​จะ​ไถ่​ชีวิต​ของ​เขา​ให้​พ้น​จาก​การ​ข่มเหง​และ​การ​ร้ายกาจ.”—บทเพลง​สรรเสริญ 72:12-14

พระองค์​เป็น​ผู้​ปกครอง​ใน​แบบ​ที่​คุณ​ต้องการ​ไหม? ถ้า​เช่น​นั้น คุณ​ควร​พิจารณา​มหาอำนาจ​โลก​ที่​หก​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล—นั่น​คือ​มหาอำนาจ​โรม. อัน​ที่​จริง ผู้​ช่วย​ให้​รอด​ของ​เรา​ที่​พยากรณ์​ไว้​ล่วง​หน้า​ได้​ถือ​กำเนิด​ขึ้น​ใน​สมัย​โรมัน และ​พระองค์​ได้​ทิ้ง​ร่องรอย​ไว้​ใน​ประวัติศาสตร์​ของ​มนุษย์​อย่าง​ที่​ไม่​อาจ​ลืม​เลือน​ได้. โปรด​อ่าน​บทความ​ที่​หก​ใน​ชุด​นี้ ซึ่ง​คุณ​จะ​พบ​ได้​ใน​ฉบับ​ต่อ​ไป​ของ​วารสาร​นี้.

^ วรรค 4 คำ​ว่า​กรีซ​ใน​บทความ​นี้​หมาย​ถึง​ดินแดน​กรีซ​โบราณ​ก่อน​สมัย​ศตวรรษ​แรก​และ​ไม่​เกี่ยว​ข้อง​กับ​เขต​แดน​ระหว่าง​ชาติ​ใน​ปัจจุบัน.

^ วรรค 23 ดัง​ที่​ยะเอศเคล​บอก​ล่วง​หน้า การ​พิชิต​เมือง​ไทระ​ครั้ง​แรก​เกิด​ขึ้น​โดย​ฝีมือ​ของ​กษัตริย์​นะบูคัดเนซัร​แห่ง​บาบิโลน. (ยะเอศเคล 26:7) หลัง​จาก​นั้น เมือง​นี้​ก็​ถูก​สร้าง​ขึ้น​ใหม่. เมือง​ใหม่​นี้​ถูก​ทำลาย​โดย​อะเล็กซานเดอร์ ซึ่ง​สำเร็จ​เป็น​จริง​ใน​ข้อ​ปลีกย่อย​ทุก​อย่าง​ตาม​คำ​พยากรณ์.