1—3. a) Ester näme üçin ýoldaşynyň ýanyna barmaga gorkdy? b) Ester babatda haýsy soraglara serederis?

ESTER Suzadaky köşgüň içgi otagyna golaýlaşdygyça gorkusyny basjak bolýar. Muny etmek oňa aňsat bolmaýar. Köşkdäki ähli zatlar: syrçaly kerpiçiň ýüzünde güberçek nagyşly ganatly öküzleriň, esgerleriň we ýolbarslaryň dürli reňkdäki suratlary, uly daşdan ýasalan sütünler, heýkeller hem köşgüň özi adamy howsala salýardy. Bu köşk belentlikde gar bilen örtülen Zagros dagynyň eteginde we arassa suwly Kişon derýasynyň boýunda ýerleşýärdi. Şu zatlar köşge gelen adamlara özüne beýik patyşa diýýän güýçli hökümdary ýatladýardy. Esterem onuň ýanyna barýar. Patyşa onuň ýanýoldaşydy.

² Ýanýoldaşy! Kserks patyşa Esteriň arzuw eden ýanýoldaşyndan düýbünden tapawutlanýar! * Ol Hudaýyň görkezmesini kiçigöwünlilik bilen kabul edip, aýaly Sarany diňlän Ybraýym pygamberiň göreldesine eýermeýärdi (Gel. çyk. 21:12). Patyşa Esteriň Hudaýy Ýehowa we onuň kanunlary barada hiç zat bilmeýärdi. Ýöne Kserks parslaryň kanunyny, şol sanda Esteriň häzirki edýän işini gadagan edýän kanuny bilýärdi. Bu nähili kanun? Şol kanuna görä, Pars patyşasynyň ýanyna çagyrylmadyk adam gelse, ölüm jezasy berilýärdi. Ester hem çagyrylmasa-da, patyşanyň ýanyna barýar. Ol köşgüň içki otagyna golaýlaşdygyça, patyşanyň tagtyny görüp, özüni ölüme barýan ýaly duýýar (Ester 4:11; 5:1-nji aýatlary oka) *.

 ³ Ester näme üçin janyny howp astyna saldy? Biz onuň berk imanyndan näme öwrenip bileris? Gel, ilki bilen, Esteriň Pars patyşalygynda nädip şa aýaly bolandygyny bileli.

4. Esteriň aslyny gürrüň ber we ol näme üçin doganoglany Mordekaýyň öýünde ýaşaýardy?

⁴ Ester ýetim gyzdy. Biz onuň ene-atasy barada hiç zat bilmesek-de, olar Estere Hadassa diýen ady dakypdyrlar. Bu ýewreýçe «mirt», ýagny ak gülli gyrymsy ösümlik diýmegi aňladýar. Esteriň ene-atasy aradan çykansoň, ony ýakyn garyndaşy, ýagny doganoglany Mordekaý gyzlyga alýar. Mordekaýyň ýaşy has uludy. Ol Esteri öýüne alyp, öz gyzy ýaly terbiýeleýär (Est. 2:5—7, 15).

5, 6. a) Mordekaý Estere nähili terbiýe berdi? b) Mordekaý bilen Ester Suzada nähili ýaşaýardy?

⁵ Mordekaý bilen Ester Pars patyşalygynyň paýtagtyna sürgün edilipdi. Olary uýýan dini we Musanyň kanunyna eýerýändigi üçin ýigrenýärdiler. Muňa garamazdan, Mordekaý Estere rehimdar Hudaý Ýehowanyň geçmişde halkyny ençeme gezek halas edendigi we ýene-de halas etjekdigi barada öwredýärdi (Lew. 26:44, 45). Ester bilen Mordekaý bir-birine ýakynlaşyp, olaryň söýgüsi we wepalylygy artýardy.

⁶ Mordekaý Suzada köşk emeldary bolany üçin, patyşanyň beýleki hyzmatkärleri bilen köşgüň derwezesinde oturýardy (Est. 2:19, 21; 3:3). Ester ulalanda näme edendigini bilmesek-de, doganoglanynyň aladasyny edendir we öý işleri bilen meşgul bolandyr. Olar köşgüň ýanynda däl-de, derýanyň beýleki tarapynda garyp adamlaryň arasynda ýaşaýardy. Belki-de, Ester Suzadaky bazara baryp, gerek zatlary satyn almagy hem zergärleriň altyndan, kümüşden ýasan şaý-seplerine we täjirleriň satýan harytlaryna syn etmegi gowy görendir. Ester tizden bu gymmatbaha şaý-sepleriň durmuşynda adaty zat boljakdygyny bilmeýärdi.

7. Waşty näme üçin şa aýallyk derejesinden mahrum edildi we soňra näme boldy?

⁷ Günleriň birinde Suzadaky patyşanyň köşgünde bolan waka barada myş-myş ýaýraýar. Kserks patyşa meýlis gurnap, köşk emeldarlaryna we han-beglerine bolelin iýip-içgi berýär. Şa aýaly Waşty hem aýallar üçin aýratyn meýlis gurady. Patyşa myhmanlara Waştynyň gözelligini görkezmek üçin çagyranda, ol gelmedi. Kemsidilen we gazaplanan patyşa maslahatçylaryndan şa aýalyna nähili temmi berilmelidigini soraýar. Netijede, ol Waştyny şa aýallyk derejesinden mahrum edýär. Soňra patyşa başga şa aýalyny saýlar ýaly, köşk emeldarlary patyşalygyň ähli welaýatlaryndan owadan gyzlary gözläp başladylar (Est. 1:1—2:4).

8. a) Ester boý gyz bolup ýetişensoň, Mordekaý näme üçin aladalanýar? b) Seniň pikiriňçe, adamyň owadanlygy barada Mukaddes Ýazgylarda aýdylýan sözler dogrumy? (Şeýle-de Süleýmanyň tymsallary 31:30-a seret).

⁸ Mordekaý Esteriň owadan gyz bolup ýetişendigine seredip, hem guwanýar, hem aladalanýar. Mukaddes Ýazgylarda: «Ol syratly, görmegeý boý gyzdy» diýilýär (Est. 2:7). Hudaýyň Sözünde adamyň diňe bir owadan däl-de, eýsem paýhasly we pesgöwünli bolmalydygy hem aýdylýar. Sebäbi owadanlyk adamda şöhratparazlyk, tekepbirlik we beýleki ýaramaz häsiýetleri ösdürmegi mümkin (Süleýmanyň tymsallary 11:22-ni oka). Sen bu sözleriň dogrudygyna göz ýetirdiňmi? Esteriň owadanlygy oňa kömek etdimi ýa-da zyýan ýetirdi? Muny wagt görkezer.

9. a) Köşk emeldarlary Estere üns berensoň, näme boldy we Mordekaýa ondan aýra düşmek näme üçin kyndy? b) Mordekaý näme üçin Esteriň Hudaýa ynanmaýan adama durmuşa çykmagyna ýol berdi? (Şeýle-de çarçuwa seret).

⁹ Köşk emeldarlary Estere üns berýärler. Olar ony Mordekaýyň elinden alyp, derýanyň beýleki tarapynda ýerleşýän uly köşge äkidýärler (Est. 2:8). Olara bir-birinden aýra düşmek gaty kyndy, sebäbi Mordekaý ony öz gyzy ýaly gowy görerdi. Ol Esteriň Hudaýa iman etmeýän adama, hatda patyşa bolsa-da, durmuşa çykmagyny islemeýärdi, emma bu onuň elinde däldi *. Esteri alyp gitmezlerinden öň, ol Mordekaýyň beren ähli maslahatlaryny ünsli diňlän bolmaly! Ony Suzadaky köşge äkidip barýarkalar, ol köp zatlar barada oýlanýar. Indi onuň durmuşy nähili bolar?

10, 11. a) Esteriň täze ýaşaýyş şertleri oňa nähili täsir edip bilerdi? b) Mordekaý Esteriň hal-ýagdaýy barada nädip alada etdi?

¹⁰ Esteriň durmuşy düýbünden üýtgeýär. Ol Pars imperiýasynyň ähli künjeginden ýygnanan «birtopar boý gyzlaryň» arasyna düşýär. Olaryň däp-dessurlary, dilleri we garaýyşlary bir-birinden tapawutlanýardy. Olara Hegaý atly agta gözegçilik edýärdi we owadanlyk serenjamlary berlip, bir ýyla golaý ýakymly ysly ýaglar bilen massaž edilýärdi (Est. 2:8, 12). Belki-de, şeýle ýaşaýyş şertleri sebäpli, ýaş gyzlar daş-keşbine çendenaşa üns berip, şöhratparaz bolup, bäsdeşlik edendir. Bu zatlar Estere nähili täsir etdi?

¹¹ Mordekaýdan başga hiç kim Esteriň aladasyny gowy edip bilmezdi. Mukaddes Ýazgylarda Mordekaý Esteriň hal-ýagdaýyny bilmek üçin her gün haremhananyň howlusynyň öňünde gezmelärdi diýilýär (Est. 2:11). Hyzmatkäriň getiren biraz habaryny eşidip, Mordekaý guwanan bolmaly. Näme üçin?

12, 13. a) Adamlar Estere nähili garaýardy? b) Ester özüniň ýehudyly gyzdygyny aýtmandygyna Mordekaý näme üçin begendi?

 ¹² Ester Hegaýyň göwnünden turup, merhemetini gazandy. Ol ony haremhananyň iň oňat ýerine geçirip, ýedi kenizi berdi. Mukaddes Ýazgylarda: «Ester özüni görenleriň barynyň göwnünden turdy» diýilýär (Est. 2:9, 15). Adamlar ony diňe owadanlygy üçin gowy gördümi? Ýok, diňe onuň üçin däl.

 ¹³ Mukaddes Ýazgylarda: «Ester öz milleti we maşgalasy barada hiç zat aýtmady, çünki Mordekaý bu barada dil ýarmazlygy oňa tabşyrypdy» diýilýär (Est. 2:10). Mordekaý Estere ýehudy halkyndandygy barada hiç zat aýtmazlygy tabşyrypdy. Sebäbi Pars şalygynyň emeldarlary ýehudylary gaty ýigrenýärdi. Häzir Ester Mordekaýyň öýünde ýaşamasa-da, öňküsi ýaly onuň diýeninden çykman, oňa gulak asyp, paýhasly hereket edýärdi!

14. Häzirki ýaşlar nädip Esteriň göreldesine eýerip biler?

¹⁴ Şu günlerem ýaşlar ene-atasyny ýa-da olary terbiýeleýän adamlary begendirip biler. Ýaşlar ýeňilkelle, ahlaksyz we erbet adamlaryň arasyna düşende, olaryň täsirine düşmän, ýanynda ene-atasy bolmasa-da, dogry işleri edip biler. Şeýdip, olar Ester ýaly gökdäki Atasynyň ýüregini şatlandyrar (Süleýmanyň tymsallary 27:11-i oka).

15, 16. a) Ester nädip patyşanyň söýgüsini gazandy? b) Esteriň durmuşynyň üýtgemegi näme üçin kynçylyk döretdi?

¹⁵ Ester patyşanyň ýanyna barmaly bolanda, bezener ýaly islän zadyny alyp bilerdi. Emma ol pesgöwünli bolup, Hegaýyň aýdanlaryndan başga hiç zady almaýar (Est. 2:15). Ester patyşanyň ýüregini diňe bir owadanlyk bilen awlap bolmaýandygyna we köşkde pesgöwünli adamlaryň azdygyna düşünen bolmaly. Ester dogry pikir edýärdimi?

¹⁶ Mukaddes Ýazgylarda: «Ähli aýallaryň içinden patyşa Esteri saýlady. Ol patyşanyň nazarynda beýleki gyzlaryň ählisinden köp merhemet we mähir gazandy. Şeýdip, ol Esteriň başyna şalyk täjini geýdirip, ony şa aýaly Waştynyň ýerine öz şa aýaly etdi» diýilýär (Est. 2:17). Kiçigöwünli ýehudy gyzynyň durmuşy düýbünden üýtgeýär. Şol döwür ýer ýüzünde beýik hökümdaryň aýaly bolup ýaşamak nähili kyn bolandyr! Ester şa aýaly bolansoň, tekepbir boldumy? Ýok, bolmady!

17. a) Ester haýsy ýagdaýlarda Mordekaýa gulak asdy? b) Şu günler Esterden görelde almak näme üçin wajyp?

¹⁷ Ester kakalygy Mordekaýa gulak asýardy. Ol özüniň ýehudy halkyndandygyny hiç kime aýtmaýar. Mordekaý Kserks patyşany öldürmek üçin dil düwşendikleri barada bilende, Estere aýdýar, ol hem patyşa ýetirýär (Est. 2:20—23). Ol ýene-de pesgöwünlilik bilen Mordekaýa gulak asyp, Hudaýa iman edýänini görkezýär. Şu günler adamlaryň gulak asmaýan we pitne turuzýan döwründe Esteriň göreldesine eýerip, biziňem gulak asmagymyz wajypdyr! Ester ýaly Hudaýa ýürekden iman edýän adamlar gulak asmaklygy gymmat saýýar.

18. a) Mordekaý näme üçin Hamana tagzym etmedi? (Şeýle-de çykgyda seret). b) Häzirki Hudaýa wepaly erkekdir aýallar nädip Mordekaýyň göreldesine eýerýärler?

¹⁸ Kserks patyşa Haman atly adamyň wezipesini beýgeldýär. Patyşa ony emeldarlarynyň ählisinden ýokary goýup, maslahatçy etdi-de, imperiýasynda özünden soň ikinji adam edip belledi. Patyşa hatda ähli adamlaryň Hamana dyza çöküp, tagzym etmelidigi barada tabşyryk hem berýär (Est. 3:1—4). Bu Mordekaýa kynçylyk döredýär. Ol patyşa gulak assa, Hudaýy närazy etjekdigini bilýärdi. Haman Agagyň neslindendi. Agag bolsa, bir wagt Şamuwel pygamberiň öldüren amalekleriň patyşasydy (1 Şam. 15:33). Amalekler Ýehowanyň we ysraýyl halkynyň zalym duşmanydy. Hudaý amalekleri ýok etmelidigi barada höküm edipdi * (Kan. tag. 25:19). Hudaýa wepaly ýehudy nädip amalege tagzym etsin? Mordekaý oňa dyza çöküp, tagzym etmeýärdi. Şu günlerem Hudaýa wepaly erkekdir aýallar janyny howp astyna salyp, «adamdan zyýada Hudaýa boýun bolmalydyr» diýen prinsipe eýerýärler (Res. iş. 5:29).

19. Haman näme etmekçidi we ol patyşany nämä ynandyrýar?

¹⁹ Haman gazap atyna atlanýar. Ýöne oňa diňe bir Mordekaýy öldürmek ýeterlikli däldi. Ol Mordekaýyň tutuş halkyny ýok etmegiň küýüne düşdi! Haman patyşanyň ýanyna baryp, ýehudylara töhmet atýar. Ol: «Halklaryň arasynda ýaýran, ýöne olardan aýry ýaşaýan bir halk bar» diýip, ýehudylaryň milletini we patyşa üçin wajypdygyny aýtmaýar. Iň erbedi hem Haman olar patyşanyň kanunlaryny berjaý etmeýär we gozgalaň turzup howp salýar diýip töhmet atýar. Ol imperiýadaky ähli ýehudylary gyrmak üçin patyşanyň gaznasyna köp pul berjekdigini wada berýär *. Patyşa oňa möhür ýüzügini berip, aýdyşy ýaly etmegi buýurdy (Est. 3:5—10).

20, 21. a) Hamanyň çykaran permany Pars imperiýasyndaky ýehudylara we Mordekaýa nähili täsir etdi? b) Mordekaý Estere näme etmegi ýalbardy?

²⁰ Tizden imperiýanyň ähli künjegine ýehudylary gyrmak baradaky perman bilen çaparlary ýollaýarlar. Göz öňüne getir, bu habar Babyl ýesirliginden gaýdyp gelen we Iýerusalimiň diwarlaryny dikeldip ýetişmedik ýehudylara ýetýär. Mordekaý bu elhenç  habary eşidip, Iýerusalimdäki ildeşleri, Suzadaky dost-ýarlary we dogan-garyndaşlary barada alada edýär. Mordekaý ýakasyny ýyrtyp, jul geýnip, başyndan kül sowurýar we şäheriň ortasyna çykyp, dady-perýat edýär. Suzadaky köp ýehudylaryň we olaryň dostlarynyň aljyraňňy ýagdaýa düşendigine garamazdan, Haman patyşa bilen oturyp, şerap içýär (Ester 3:13, 15; 4:1-nji aýatlary oka) *.

²¹ Mordekaý ýehudylary halas etmek üçin bir zatlar etmelidigini bilýärdi. Emma ol näme edip biler? Ester onuň hasrat çekýändigini eşidip, eginbaş iberýär. Ýöne Mordekaý köşeşmek islemeýär. Belki, ol Esteriň elinden alnyp, Ýehowa iman etmeýän adama durmuşa çykmaga Hudaýyň näme üçin ýol berendigine şu wagta çenli düşünen däldir. Indi Mordekaý muňa düşünen bolmaly. Ol Estere patyşanyň ýanyna baryp, «öz adamlaryňy» halas et diýip ýalbarýar (Est. 4:4—8).

22. Ester näme üçin patyşanyň ýanyna barmaga gorkýardy? (Şeýle-de çykgyda seret).

 ²² Ester bu habary eşidip, gaty aljyraňňy ýagdaýa düşýär. Onuň imany güýçli synalýar. Ester Mordekaýa gorkýandygyny aýdyp, patyşanyň kanunyny ýatladýar. Patyşanyň ýanyna çakylyksyz baran adama ölüm jezasy berilýärdi. Ýöne patyşa altyn hasasyny uzatsa, ölüm jezasy berilmeýärdi. Ester rehim edilmegine garaşmaýardy, sebäbi şa aýaly Waşty patyşanyň buýrugyny ýerine ýetirmekden boýun gaçyranda, oňa rehim edilmedi. Ester 30 günden bäri patyşanyň ýanyna çagyrylmandy! Şonça wagt çagyrylmansoň, ol indi ynjyk patyşanyň mährini gazanyp bilmerin öýdýärdi * (Est. 4:9—11).

23. a) Mordekaý Esteriň imanyny berkitmek üçin näme diýdi? b) Biz näme üçin Mordekaýyň göreldesine eýermeli?

²³ Mordekaý Esteriň imanyny berkidýär. Eger ol ümsüm otursa, ýehudylara başga biriniň kömek etjekdigini aýdýar. Emma yzarlanma güýçlense, Ester nädip diri galyp biler? Mordekaý Ýehowanyň halkynyň gyrylmagyna ýol bermejekdigine we ähli wadalaryny berjaý etjekdigine berk iman edýärdi (Ýeş. 23:14). Soňra Mordekaý Estere: «Belki, sen şunuň ýaly pursatlar üçin şa aýaly bolansyň!» diýdi (Est. 4:12—14). Biz Mordekaýyň göreldesine eýermeli dälmi näme?! Ol Ýehowa Hudaýa doly bil baglapdy? A sen? (Sül. tym. 3:5, 6).

24. Ester berk imanyny we mertligini nädip görkezdi?

²⁴ Esteriň aýgytly hereket etmeli wagty geldi. Ol Mordekaýdan ähli ýehudylary ýygnap, üç gije-gündiz onuň üçin agyz beklemegi tabşyryp: «Goý, ölsem öleýin» diýmek bilen imanyny we mertligini görkezýär (Est. 4:15—17). Onuň özi-de üç günläp gyzgyn doga edýär. Ahyry, patyşanyň ýanyna barmaly wagty gelýär. Ol iň owadan şa lybasyny geýip, patyşanyň mährini gazanmak üçin elinde baryny edýär we onuň ýanyna gidýär.

25. Esteriň ýoldaşynyň ýanyna barşyny gürrüň ber.

²⁵ Babyň başynda gürrüň berilşi ýaly, Ester patyşanyň köşgüne barýar. Göz öňüne getir, ol biynjalyk bolup, içinden gyzgyn doga edýär. Ol köşgüň içgi otagyna girenden, Kserks patyşanyň tagtda oturanyny görýär. Belki, ol patyşanyň ýüzüne seredip, keýpiniň nähilidigini biljek bolandyr. Eger Ester garaşan bolsa, onuň üçin wagt geçmeýän ýaly bolandyr. Ýöne şol pursat ýoldaşy ony görýär. Patyşa muňa geň galsa-da, ýüzi açylyp gidýär. Ol Estere altyn hasasyny uzadýar! (Est. 5:1, 2).

26. Mesihçiler näme üçin Ester ýaly mert bolmaly we näme üçin onuň etmeli zady köpdi diýse bolar?

²⁶ Patyşa ony diňlemäge taýyndy. Ester Ýehowa iman edip, halkyny halas etmek üçin janyny howp astyna salyp, Hudaýyň ähli döwürdäki gullukçylary üçin gowy görelde görkezdi. Häzirki mesihçilerem şonuň ýaly adamlaryň göreldesine eýermäge jan edýärler. Isa şägirtleriniň janaýamaz söýgüsi bilen tapawutlanmalydygyny aýdypdy (Ýahýa 13:34, 35-nji aýatlary oka). Şeýle söýgini görkezmek üçin Ester ýaly mert bolmaly. Emma Ester Hudaýyň halkyny halas etmek üçin entek köp zatlary etmelidi. Ol patyşany ýakyn maslahatçysy Hamanyň zalym adamdygyny nädip ynandyryp biler? Ester halkyny nädip halas edip biler? Bu soraglaryň jogabyny biz indiki bapdan bileris.