Skip to content

Skip to table of contents

Amucibelesye Kabotu Cipego Canu Calwaanguluko Lwakulisalila

Amucibelesye Kabotu Cipego Canu Calwaanguluko Lwakulisalila

“Ooko kuli muuya wa Jehova, kuli lwaanguluko.”—2KOR. 3:17.

NYIMBO: 62, 65

1, 2. (a) Ino nkuyeeya kwiindene kuli buti nkobajisi bantu kujatikizya makani aalwaanguluko lwakulisalila? (b) Ncinzi Bbaibbele ncolituyiisya kujatikizya lwaanguluko lwesu lwakulisalila, alimwi mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

CABOOLA kumakani aakulisalila, mukaintu umwi wakaambila mweenzinyina kuti: “Utandipi kuti nditalike kuyeeya; kondaambila buyo cakucita. Eeco ncuuba-uba.” Mukaintu ooyu wakali kuyanda kwaambilwa cakucita muciindi cakubelesya cipego cakwe cibotu cizwa ku Mulengi wakwe, cipego calwaanguluko lwakulisalila. Ino mbuti kujatikizya ndinywe? Sena mulalisalila cakucita naa muyanda kuti bamwi bamusalile? Ino mukabona buti kaambo kalwaanguluko lwakulisalila?

2 Bantu bali kwaabandika makani aaya kwamyaka minji. Bamwi baamba kuti taakwe lwaanguluko lwakulisalila—zintu zyoonse nzyotucita Leza wakazibambilalimwi. Bamwi baamba kuti lwaanguluko lwakulisalila lwini-lwini inga lwaba, ccita buyo kuti katujisi lwaanguluko lwakucita kufwumbwa ncotuyanda. Nokuba boobo, kutegwa twaamvwisye kabotu makani aaya, tweelede kulanga ncolyaamba Jwi lya Leza, Ibbaibbele. Ino nkaambo nzi? Lilayubununa kuti Jehova wakatulenga katujisi lwaanguluko lwakulisalila, nkokuti lwaanguluko lwakusala cabusongo. (Amubale Joshua 24:15.) Bbaibbele alimwi lilaingula mibuzyo mbuli yakuti: Ino mbuti mbotweelede kulubelesya lwaanguluko lwesu lwakulisalila? Sena kuli mpolugolela? Ino mbotulubelesya lwaanguluko lwesu lwakulisalila, lutondezya buti mboluli lupati luyando ndotujisi kuli Jehova? Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulazilemeka zyakusala zyabamwi?

NCINZI NCOTUKONZYA KWIIYA KULI JEHOVA A JESU?

3. Ncikozyanyo nzi Jehova ncaakatubambila caboola kumakani akubelesya lwaanguluko lwakwe?

3 Jehova alikke nguujisi lwaanguluko cakumaninina, pele ulatupa cikozyanyo kweelana ambwalubelesya. Mucikozyanyo, wakasala bana Israyeli kuti babe bantu baitwa azina lyakwe, “ilubono lwakwe luyandisi.” (Dt. 7:6-8) Eeci tacaambi kuti wakasala calusalululo. Jehova wakali kuyanda kusyomeka kuzisyomezyo zyakwe nzyaakasyomezya Abrahamu mulongwe wakwe. (Matl. 22:15-18) Kuyungizya waawo, Jehova lyoonse ulalubelesya lwaanguluko lwakwe kweelana abube bwakwe bwaluyando alimwi abululami. Eeci cilalibonya kweelana ambwaakabalulamika bana Israyeli, balo ibakamuzangila ziindi zinji. Ciindi nibakatondezya kweempwa kuzwa ansi aamoyo, cakuliyandila Jehova wakabatondezya luyando alimwi aluse, wakaamba kuti: “Ndiyoobaponya bulwazi bwabo bwakutasyomeka. Ndiyoobayanda cakuliyandila.” (Hos. 14:4) Eelo kaka eeci ncikozyanyo cibotu cakubelesya lwaanguluko lwakwe kugwasya bamwi!

4, 5. (a) Ino nguni wakasaanguna kutambula cipego ca Leza calwaanguluko lwakulisalila, alimwi ino mbuti mbwaakacibelesya? (b) Mubuzyo nzi umwi aumwi wesu ngwayelede kulibuzya?

4 Ciindi Jehova naakatalika kubeleka milimo yakwe yakulenga, caluyando wakasala kupa zilenge zyakwe zisongo lwaanguluko lwakulisalila. Muntu wakusanguna kutambula cipego eeci wakali Mwana wakwe muntaanzi, “cikonzya ca Leza uutalibonyi.” (Kol. 1:15) Katanaboola anyika, Jesu wakasala kuzumanana kusyomeka kuli Bausyi alimwi akutasangana Saatani mukuzanga. Mukuya kwaciindi, Jesu naakali anyika, wakabelesya lwaanguluko lwakwe lwakulisalila, kukaka masunko aa Sinkondo mupati. (Mt. 4:10) Mumupailo wakwe uuzwa aansi aamoyo masiku katanafwa, Jesu wakaamba alimwi kujatikizya makanze aakwe aakucita kuyanda kwa Leza. Wakaamba kuti: “Taata, ikuti koyanda, koigusya nkapu eeyi kulindime. Nokuba boobo, kutabi kuyanda kwangu, pele akucitwe kuyanda kwako.” (Lk. 22:42) Aboobo atwiiye Jesu alimwi akubelesya lwaanguluko lwesu lwakulisalila kulemeka Jehova akucita kuyanda kwakwe! Sena ncobeni eeci inga cakonzyeka?

5 Tulakonzya kwiiya cikozyanyo ca Jesu, nkaambo andiswe twakalengwa mucinkozya ca Leza alimwi ambwabede. (Matl. 1:26) Nokuba boobo, kuli mpotugolela. Tatujisi lwaanguluko lwakucita kufwumbwa ncotuyanda mbuli Jehova ndwajisi. Jwi lya Leza lipandulula kuti lwaanguluko lwesu lulaampolugolela alimwi akuti tweelede kutobela milawo Jehova njatubikkila. Kuyungizya waawo, Bamakaintu beelede kulibombya kubamalumi babo alimwi bana beelede kumvwida bazyali babo. (Ef. 5:22; 6:1) Ino mbuti milawo eeyi mboijatikizya mbotubelesya nguzu zyesu zyakulisalila? Bwiinguzi kumubuzyo ooyu bulakonzya kutondezya bulangizi bwesu bwakumbele mbobubede.

KULUBELESYA KABOTU AKUTALUBELESYA KABOTU LWAANGULUKO LWAKULISALILA

6. Amupe citondezyo citondezya ikaambo lwaanguluko lwesu ncoluyandika kuba amilawo.

6 Sena kuba alwaanguluko lwakulisalila lujisi milawo, nkuba alwaanguluko lwini-lwini? Inzya! Nkaambo nzi ncotwaambila boobo? Milawo iibikwa kulwaanguluko lwabantu ilakonzya kubakwabilila. Mucikozyanyo, tulakonzya kubelesya lwaanguluko lwesu lwakulisalila ikweenzya mootokala kuya kudolopo lili kulamfwu. Nokuba boobo, sena inga twalimvwa kukwabililwa ikweendela mumigwagwa mipati iitajisi milawo yamumugwagwa, oomo mwalo muntu uuli woonse mwakonzya kubalisya mootokala kufwumbwa mbwayanda alimwi akulisalila kulubazu nkwayanda kweendela? Peepe. Milawo ilayandika kutegwa boonse bantu kabakkomana azilongezyo ziboola akaambo kalwaanguluko lwini-lwini. Kutegwa tupandulule busongo bwakubelesya lwaanguluko lwesu lwakulisalila kweelana amilawo iibikkidwe a Jehova, atulange-lange zikozyanyo zyamu Bbaibbele zimwi.

7. (a) Ino mbuti cipego calwaanguluko lwakulisalila mbocakali kumwaandaanya Adamu kuzilenge zimbi izyakali mu Edeni? (b) Amupandulule nzila imwi Adamu mbwaakalubelesya lwaanguluko lwakwe lwakulisalila.

7 Naakamana kulenga muntu wakusaanguna Adamu, Leza wakamupa cipego ncomunya ncaakapa zilenge zisongo zyakujulu, cipego calwaanguluko lwakulisalila. Eeci cakapa kuti Adamu aindane abanyama, nkaambo balo tabajisi lwaanguluko lwakulisalila. Atulange cikozyanyo citondezya Adamu mbwaakalubelesya lwaanguluko lwakwe lwakulisalila munzila yeelede. Banyama bakalengwa muntu katanalengwa. Nokuba boobo, Jehova wakapa mwanaakwe mutaanzi waanyika mulimo uukkomanisya wakuulika banyama mazina. Leza “wakazileta kumuntu kutegwa abone naa ulazyuulika buti.” Adamu naakamana kucilanga cinyama cimwi acimwi alimwi akucuulika zina lyeelede, Jehova tanaakali kunjililila akucuulika zina limbi. Muciindi caboobo, ‘kufwumbwa Adamu mbwaakacuulika cilenge cimwi acimwi ndilyakaba zina lyaco.’—Matl. 2:19.

8. Ino mbuti Adamu mbwaatakalubelesya kabotu lwaanguluko lwakwe lwakulisalila, alimwi ncinzi cakacitika?

8 Cuusisya ncakuti, Adamu kunyina naakakkutila amulimo ngwaakamupa Leza wakulima alimwi akubamba paradaiso yaanyika. Tanaakakkutila alwaanguluko lwakwe lunji lwakubeleka mulimo ngwaaakapegwa aa Leza wakuti: “Amuzyalane muvwule, muzuzye nyika akuyeendelezya, alimwi amweendelezye nswi . . . , azilenge zyuuluka . . . , azilenge zyoonse zyeenda anyika.” (Matl. 1:28) Muciindi caboobo, wakasala kusotoka munyinza Leza ngwaakamubikkila kwiinda mukulya mucelo wakakasyidwe. Ikutalubelesya kabotu lwaanguluko lwakulisalila kwakaleta mapenzi alimwi amacise kulunyungu lwa Adamu. (Rom. 5:12) Ikuzyiba bubi bwakaboola akaambo kakusala kwa Adamu kweelede kutupa kubelesya lwaanguluko lwesu munzila iili kabotu alimwi kweelana azyeelelo nzyaakabikka Jehova.

9. Ino Jehova wakabapa coolwe nzi bantu bakwe, bana Israyeli, alimwi ino ncinzi ncobakasala?

9 Lunyungu lwa Adamu a Eva lwakakona kutalondoka alimwi alufwu kuzwa kubazyali babo ibatakamvwida. Nokuba boobo, balo bakazumanana kuba acipego calwaanguluko lwakulisalilla. Eeci cilalibonya munzila Jehova mbwaakeendelezya cisi ca Israyeli. Kwiinda mumubelesi wakwe Musa, Jehova wakapa bantu coolwe cakusala kuzumina naa kukaka kuba bantu bakwe bayandisi. (Kul. 19:3-6) Ino ncinzi ncobakasala? Cakuliyandila bakasala kucita zyoonse nzyaakali kubaambila Leza kutegwa babe bantu baitwa azina lya Leza alimwi camoyo woonse bakaamba kuti: “Zyoonse nzyaamba Jehova tulazicita.” (Kul. 19:8) Cuusisya ncakuti, mukuya kwaciindi bana Israyeli tiibakalubelesya kabotu lwaanguluko lwakulisalila alimwi bakacityola cisyomezyo eeco. Atwiiye kucikozyanyo eeci cakucenjezya alimwi lyoonse tweelede kucibikkila maano cipego cesu calwaanguluko lwakulisalila kwiinda mukuzumanana kukakatila kuli Jehova alimwi akutobela milawo yakwe iiluleme.—1Kor. 10:11.

10. Ino nzikozyanyo nzi zitondezya kuti cilakonzyeka kubantu batalondokede kubelesya lwaanguluko lwabo lwakulisalila munzila iipa kuti Leza alemekwe? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

10 Kulugwalo lwa Bahebrayo caandaano 11, tujana mazina aali 16 aababelesi ba Leza ibakasala kubelesya lwaanguluko lwabo lwakulisalila kweelana azyeelelo nzyaakabikka Jehova. Akaambo kakucita boobo, bakalongezyegwa kapati alimwi bakaba abulangizi bwakumbele businizyidwe. Mucikozyanyo, Nowa wakatondezya lusyomo luyumu alimwi wakasala kumvwida malailile aa Leza aakuyaka bwato kutegwa afwutule mukwasyi wakwe alimwi alunyungu lwakali kuyooboola. (Heb. 11:7) Abrahamu a Sara cakuliyandila bakatobela busolozi bwa Leza akuunka kunyika yakasyomezyegwa. Noliba leelyo nobakatalika kweenda lweendo oolu lulamfwu, bakalijisi “coolwe cakupilukila” kumunzi uusumpukide wa Uri. Nokuba boobo, bakazumanana kugamika meso aabo aalusyomo ‘kukuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza’ izyakali kumbele; bakali ‘kuyandisya busena bwiinda kubota.’ (Heb. 11:8, 13, 15, 16) Musa wakazisiya zintu ziyandisi zyamu Egepita, ‘akusala kupenzyegwa antoomwe abantu ba Leza muciindi cakulikkomanisya acibi muzyakulikondelezya zyakaindi kaniini buyo.’ (Heb. 11:24-26) Atwiiye lusyomo lwabantu aaba bakaindi kwiinda mukucibikkila maano cipego cesu calwaanguluko lwakulisalila alimwi akucibelesya kucita kuyanda kwa Leza.

11. (a) Ino ncilongezyo nzi cimwi cipati calwaanguluko lwakulisalila? (b) Ncinzi cimukulwaizya kulubelesya kabotu lwaanguluko lwanu lwakulisalila?

11 Nokuba kuti cilakonzya kulibonya kuti ncuuba-uba ikwiile kulomba buyo muntu umwi kuti atusalile zyakucita, ikucita boobo kulakonzya kupa kuti twiindwe cimwi cacilongezyo cipati calwaanguluko lwakulisalila. Cilongezyo eeco cilaambidwe mulugwalo lwa Deuteronomo 30:19, 20. (Amubale.) Kapango 19 kapandulula kusala ooko Leza nkwaakapa bana Israyeli kuti basale. Mukapango 20 twiiya kuti Jehova wakabapa coolwe cibotu kapati cakuti bamutondezye izyakali mumoyo wabo. Andiswe tulakonzya kusala kukomba Jehova. Kunyina makanze mapati ngotukonzya kuba angawo aakonzya kwiinda aamakanze aakubelesya cipego ca Leza calwaanguluko lwakulisalila kuti tutondezye luyando lwesu ndotujisi kulinguwe alimwi akumulemeka!

AMWEELEBE KUTACIBELESYA KABOTU CIPEGO CANU CALWAANGULUKO LWAKULISALILA

12. Ino ncinzi ncotuteelede kucita acipego cesu calwaanguluko lwakulisalila?

12 Amweezyeezye kuti mwakapa mulongwe wanu cipego cidula kapati. Eelo kaka mulakonzya kutyompwa ikuti mwamvwa kuti wakacisowela mucilindi cakusowela dooti, naa ciinda kubija ncakuti, wakacibelesya kucisa muntu uumwi! Lino amuyeeeye buyo Jehova mbwalimvwa ciindi nalangilila bantu banji nobatalubelesyi kabotu lwaanguluko lwabo lwakusala zintu mubuumi bwabo naa ciindi nobalubelesya kucisa bantu bambi. Masimpe, mbubwenya Bbaibbele mbolyakaambila limwi kuti, “kumazuba aamamanino” kuyooba bantu “batalumbi.” (2Tim. 3:1, 2) Atucibelesye kabotu naa kucibikkila maano cipego eeci cibotu calwaanguluko lwakulisalila icizwa kuli Jehova. Pele, ino mbuti mbotukonzya kweeleba kutacibelesya kabotu cipego cesu calwaanguluko lwakulisalila?

13. Ninzila nzi yomwe njotukonzya kweeleba kutalubelesya kabotu lwaanguluko lwesu lwa Bunakristo?

13 Toonse buyo tulijisi lwaanguluko lwakulisalila kujatikizya bantu mbotuyanzana limwi, zintu zyotusama ambotulibamba, alimwi azyakulikondelezya. Nokuba boobo, lwaanguluko lwesu lulakonzya “kuba civwumbyo cabubi” ikuti twasala kuba bazike bazisusi zyanyama naa kutobela mafasyoni alimwi azilengwa zyamunyika. (Amubale 1 Petro 2:16.) Muciindi cakubelesya lwaanguluko lwesu “kuba coolwe cakuzuzikizya zisusi zyanyama,” makanze eesu ayeelede kuba aakupanga zyakusala izikonzya kutugwasya kutobela lulayo oolu lwakuti: “Amucite zintu zyoonse kutegwa Leza alemekwe.”—Gal. 5:13; 1Kor. 10:31.

14. Ino kusyoma Jehova kukujatikizya buti kubelesya lwaanguluko lwesu lwakulisalila?

14 Nzila aimbi mbotukonzya kucibikkila maano cipego cesu calwaanguluko lwakulisalila nkusyoma Jehova akumulekela kuti atusololele kutegwa tutobele zyeelelo zyakwe zikwabilila nzyatupede. Walo alikke ngonguwe ‘uutuyiisya kuti tugwasyigwe, uutusololela munzila motweelede kweendela.’ (Is. 48:17) Cakulibombya tweelede kuzyiba mbwaali aamasimpe majwi aaya aakasololelwa amuuya aakuti: “Muntu tapedwe nguzu zyakuzyiba nzila yakwe. Muntu weenda tapedwe nguzu zyakusololela noziba ntaamu zyakwe.” (Jer. 10:23) Tutacegwi mukakole kakusyoma maano eesu tobeni mbuli mbwaakacita Adamu alimwi abana Israyeli bazangi. Muciindi caboobo, ‘atusyome Jehova amoyo wesu woonse.’—Tus. 3:5.

KULEMEKA CIPEGO CABAMWI CALWAANGULUKO LWAKULISALILA

15. Ncinzi ncotwiiya kuzwa kunjiisyo iijanika mulugwalo lwa Bagalatiya 6:5?

15 Cimwi cazyeelelo zyalwaanguluko lwesu ncakuti tweelede kulemeka lwaanguluko ndobajisi bamwi lwakulisalila zyakucita mubuumi bwabo. Nkaambo nzi? Mbwaanga toonse tulijisi cipego calwaanguluko lwakulisalila, kunyina Banakristo bobilo bakonzya kunoosala zintu zikozyenye lyoonse. Eeci ncamasimpe nomuba mutwaambo tujatikizya mbotulilemeka alimwi abukombi bwesu. Amuyeeye njiisyo iijanika mulugwalo lwa Bagalatiya 6:5. (Amubale.) Ciindi notuzyiba kuti Munakristo uuli woonse weelede “kunyamuna mukuli wakwe,” tuyoolulemeka lwaanguluko ndobajisi bamwi lwakubelesya cipego cabo calwaanguluko lwakulisalila.

Tulakonzya kulisalila zyakucita kakunyina kusinikizya bamwi kutobela manjezyeezya eesu (Amubone muncali 15)

16, 17. (a) Mbuti lwaanguluko lwakulisalila mbolwakaba makani mapati ku Korinto? (b) Ino mbuti Paulo mbwaakaabamba makani aayo, alimwi ino eeci cituyiisya nzi kujatikizya lwaanguluko ndobajisi bamwi?

16 Atulange-lange cikozyanyo camu Bbaibbele icitondezya kaambo ncotweelede kulemeka lwaanguluko lwabakwesu lwakulisalila zyakucita mumakani aajatikizya manjezyeezya. Banakristo ku Korinto bakaandaana akaambo buyo kamakani aakulya nyama ambweni izyakali kutuulwa kumituni kuzwa waawo izyakali kusambalwa kumaaketi. Bamwi bakali kuyeeya kuti: ‘Akaambo kakuti mutuni kunyina mboubede, nyama inga yaligwa amanjezyeezya mabotu.’ Nokuba boobo, bamwi ibakali kukomba mituni eeyo bakali kulimvwa kuti ikulya nyama eeyo kwakali kunooba kukomba. (1Kor. 8:4, 7) Aaya akali makani aakatazya kapati, aakali kulangilwa kuleta lwaandaano mumbungano. Ino Paulo wakabagwasya buti Banakristo baku Korinto kwaabona mbuli mbwaakali kwaabona Leza makani aaya?

17 Cakusaanguna, Paulo wakabayeezya boonse kuti zyakulya tazikonzyi kubapa kuti baswene afwaafwi a Leza. (1Kor. 8:8) Cabili, wakabacenjezya ikutazumizya ‘lwaanguluko lwakulisalila’ kuba ‘cilebyo kuli baabo ibatakajisi nguzu.’ (1Kor. 8:9) Mukuya kwaciindi, wakaambila baabo ibakajisi manjezyeezya aatasimide ikutabeteka baabo ibakali kusala kulya nyama eeyo. (1Kor. 10:25, 29, 30) Aboobo, mumakani aaya aayandika kapati aaswaangene abukombi, Munakristo umwi aumwi wakeelede kusala kweelana amanjezyeezya aakwe. Mbubwenya buyo, andiswe tweelede kululemeka lwaanguluko lwabakwesu lwakulisalila caboola mumakani aatayandiki kapati.—1Kor. 10:32, 33.

18. Mbuti mbomuyootondezya kuti mulacibikkila maano cipego canu calwaanguluko lwakulisalila?

18 Jehova wakatupa cipego calwaanguluko lwakulisalila calo icileta lwaanguluko lwini-lwini. (2Kor. 3:17) Tulacikkomanina kapati cipego eeci akaambo kakuti citupa coolwe cakusala munzila iiyubununa mbotumuyanda kapati Jehova. Atuzumanane kulumba akaambo kacipego ciyandika kapati eeci kwiinda mukucibelesya munzila iilemeka Leza alimwi akwiinda mukulemeka nzila bamwi njobasala kucibelesya cipego cabo.