Migrenle Nasıl Başa Çıkabilirsiniz?

Neşeli bir kadın olan Joyce çalıştığı büroda elindeki kâğıda dikkatle bakıyor. Sayfadaki yazılar aniden silinmiş gibi görünüyor. Ardından gözlerinin önünde ışık noktaları uçuşmaya başlıyor ve görüntüler giderek daha da fazlalaşıp, zikzak çizgiler ve tuhaf geometrik şekillerden oluşan gerçekdışı bir gösteriye dönüşüyor. Birkaç dakika içinde Joyce göremez hale geliyor. Neler olduğunu fark edince, hemen bu tür acil durumlarda kullanılan küçük bir hap yutuyor.

JOYCE’UN migreni var. Bu rahatsızlık basit bir baş ağrısından birçok yönden farklıdır. Örneğin, rastgele meydana gelen baş ağrılarından farklı olarak migrende tekrarlayan belirtiler vardır. Ayrıca bu rahatsızlık, kişinin günlük faaliyetlerini yapmasını engelleyecek kadar ciddidir.

Peki migrenin belirtileri nelerdir? Ağrı zonklama tarzındadır ve başın sadece bir tarafını tutabilir. Aynı zamanda hastanın midesi bulanabilir ve parlak ışığa tahammül edemeyebilir. Migren atağı birkaç saat ila birkaç gün sürebilir.

Çoğu insanda ara sıra gerginliğe bağlı ağrılar olsa da, sadece 10 kişiden 1’i migren hastasıdır. Migren kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Bazı hastaların durumu diğerlerininkinden daha ciddidir, fakat çoğu hasta her yıl birkaç işgününü kaybeder. Migren gelir kaybına yol açmasının yanı sıra, aile yaşamını ve sosyal yaşamı olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü, migreni kişiyi iş göremez hale getiren ilk 20 hastalık arasında sıralıyor.

Migren atağından kısa bir süre önce bazı hastalarda ellerin üşümesi, yorgunluk, açlık ya  da ruh halinde değişiklik gibi belirtiler olur. Baş ağrısı başlamadan hemen önce ise baş dönmesi, kulaklarda vızıltı sesi, karıncalanma hissi, çift görme, konuşma güçlüğü ya da kaslarda güçsüzlük meydana gelebilir.

Migrenin nedeni tam olarak anlaşılmamıştır, fakat baştaki kan damarlarını etkileyen bir sinir sistemi hastalığı olduğu düşünülüyor. Zonklayıcı tarzda olmasından, ağrının etkilenen damarlardaki kanla bağlantılı olduğu anlaşılıyor. Emergency Medicine adlı tıp dergisi şunları söylüyor: “Migren hastaları benzeri olmayan, hassas bir sinir sistemini miras almıştır. Onların sinir sistemleri uykusuzluk, kuvvetli kokular, seyahat, öğünlerin atlanması, stres ve hormon seviyelerinde değişiklik gibi yaşamdaki birçok olaydan etkilenebilir.” Migreni olan kişiler irritabl kolon sendromuna, panik ataklara ve depresyona da eğilimli olabilirler.

Migreni Nasıl Dindirebilirsiniz?

Elbette miras aldığınız sinir sistemini değiştiremezsiniz. Fakat migren ataklarının tetiklenmesini önleyebilirsiniz. Bazıları günlük tutarak, ataklara yol açan belirli gıdaları veya koşulları saptayabildi.

Herkesin durumu farklıdır. Lorraine migren ataklarının âdet dönemine denk geldiğini fark etti. O şöyle diyor: “Âdet döngüsünün ortalarında herhangi bir uyarıcı ya da aşırı faaliyet, örneğin çok çalışmak, sıcak veya soğuk, aşırı gürültü, hatta baharatlı gıdalar migren atağına yol açıyor. Bu nedenle, o dönemde sakin ve makul olmaya gayret ediyorum.” 60 yılı aşkın bir zamandan beri migren ataklarına dayanan Joyce şunları söylüyor: “Portakal, ananas ve kırmızı şarabın derhal migren atağına yol açtığını fark ettiğimden, onlardan kaçınıyorum.”

Migreni tetikleyen etkenleri saptamak kolay değildir, çünkü bir atağın meydana gelmesinde genelde birçok etken birlikte rol oynar. Örneğin bir keresinde çikolata yiyip rahatsızlanmamış olabilirsiniz, fakat başka bir sefer aynı şeyi yaptığınızda, belki diğer bir etken yüzünden migren ağrınız başlayabilir.

Migreninizi tetikleyen şeyleri saptayamasanız ya da onlardan kaçınamasanız bile, bir atak olasılığını azaltmanın başka yolları da vardır. Uzmanlar düzenli bir uyku programını haftanın yedi günü sürdürmeye çalışmanızı tavsiye ediyorlar. Hafta sonu daha geç saatte yatmak isterseniz, her zamanki saatte kalkmanızı ve birkaç dakika bir şeyler yaptıktan sonra tekrar yatağa girmenizi öneriyorlar. Kafein tüketimindeki değişiklik migreni tetikleyebildiğinden, günde iki fincandan fazla kahve ya da iki kutudan fazla kola içmemeye çalışın. Açlık da migrene yol açabileceğinden öğün atlamaktan kaçının. Çoğu migren atağında rol oynayan stresten kaçınmak kolay değildir, fakat belki programınızda ayarlamalar yaparak, Kutsal Kitabı okuyarak ya da hafif müzik dinleyerek rahatlamanın yollarını bulabilirsiniz.

Migrenin Tedavisi Nedir?

Migren tedavisinde çok farklı seçenekler vardır. * Örneğin uyku en iyi çarelerden biridir. Reçetesiz satılan ağrı kesiciler migren hastasının uyuyabilmesine yetecek kadar rahatlık sağlayabilir.

Özellikle migren tedavisinde kullanılmak üzere, yeni bir ilaç grubu olan triptanlar 1993’te piyasaya çıktı. Bir tıp dergisi bunu “tedavide büyük bir ilerleme” olarak adlandırıp şunları ekledi: “Penisilinin keşfi bakteri enfeksiyonları için ne kadar önemliyse, triptanların . . . . keşfi de migren ve demet baş ağrısı için aynı şekilde önemlidir” (The Medical Journal of Australia).

Migren ölümcül bir hastalık değildir. Dolayısıyla enfeksiyonları tedavi etmekle hayatlar kurtulduğu gibi, migreni tedavi etmekle hayatlar kurtulmaz. Fakat migren yüzünden yıllardır sürekli iş göremez duruma gelen bazı kişilere triptanlar büyük bir rahatlık sağladı. Hastalar  yine de sözünü ettiğimiz günlük faaliyetlerde değişiklikler yapmalılar. Fakat migreni olan bazı kişiler triptanların mucize ilaçlar olduğunu söylüyor.

Tabii tüm ilaçların avantajları ve dezavantajları vardır. Triptanlarla ilgili kötü haber nedir? Öncelikle her triptan tableti güzel bir lokantadaki yemek kadar pahalı olabilir; o nedenle bu ilaçlar genelde orta ila şiddetli migren ağrıları için önerilir. Ayrıca triptanlar her hastada işe yaramaz ve sağlık durumları nedeniyle bazı kişilere bu ilaçları denemeleri bile tavsiye edilmez. Migreni olan kişilerin miras aldığı fiziksel özellikleri tedavi etmenin bilinen bir yolu olmasa da, Emergency Medicine dergisi şu sonuca varıyor: “Geliştirilmiş yeni migren ilaçları sayesinde hastaların acı çekmeye devam etmesi için bir neden yok.”

[Dipnot]

[Sayfa 23’teki resim]

Bazıları günlük tutarak, ataklara yol açan belirli gıdaları ve koşulları saptayabildi

[Sayfa 23’teki resim]

Hafif müzik dinlemek çoğu migren atağında rol oynayan stresi azaltmaya yardım edebilir

[Sayfa 23’teki resim]

Migren kişiyi iş göremez hale getirebilen kalıtımsal bir hastalık olsa da, genelde etkili şekilde tedavi edilebilir