Biliyor muydunuz?

İsa’nın önceden bildirdiği gibi Yeruşalim’in etrafına gerçekten kazıklarla set çekildi mi?

İsa Yeruşalim’in yıkımını önceden bildirirken şehir hakkında şöyle demişti: “Öyle günler gelecek ki, düşmanların etrafına kazıklarla set çekecek, seni kuşatacak ve her yönden sıkıştıracaklar” (Luka 19:43). İsa’nın bu sözleri MS 70 yılında gerçekleşti. Titus komutasındaki Roma ordusu şehrin etrafına kuşatma duvarı yaptı, yani onu kazıklarla kuşattı. Titus’un üç amacı vardı: Yahudilerin kaçmasını engellemek, onları teslim olmaya zorlamak ve açlığa yol açarak yenilmelerini kolaylaştırmak.

Birinci yüzyılda yaşayan tarihçi Flavios İosephos’a göre bu kuşatma duvarını yapma kararı verilir verilmez, Roma ordusunun lejyonları ve daha küçük bölükleri duvarın kendilerine verilen kısmını en önce bitirmek için birbirleriyle yarıştılar. Şehrin çevresindeki 16 kilometrelik alanda bulunan tüm ağaçlar kesildi ve bu ağaçlardan yapılan 7 kilometre uzunluğundaki kuşatma duvarı sadece üç gün içinde tamamlandı. Bunun sonucunda İosephos’un sözleriyle “Yahudiler için artık hiçbir kaçış umudu kalmamıştı.” Şehir, açlığa ve silahlı gruplar arasındaki çatışmalara dayanamayarak yaklaşık beş ay sonra Romalılara yenik düştü.

Kral Hizkiya gerçekten de Yeruşalim’e giden bir tünel yaptırdı mı?

Yahuda kralı Hizkiya MÖ 8. yüzyılın sonlarında, güçlü Asur’la savaşların yaşandığı bir dönemde hüküm sürdü. Kutsal Kitap onun Yeruşalim’i korumak ve su kaynaklarını güvence altına almak için çok şey yaptığını söyler. Gerçekleştirdiği projelerden biri, şehre kaynak suyu getirmek için yaptırdığı 533 metre uzunluğundaki bir su yolu, yani tüneldi (2. Krallar 20:20; 2. Tarihler 32:1-7, 30).

19. yüzyılda tam böyle bir tünel bulundu. Bu, Hizkiya Tüneli ya da Siloam Tüneli olarak bilinmeye başlandı. İçinde, tünelin inşasının son aşamalarını anlatan bir yazıt bulundu. Yazıttaki harflerin biçimi ve yazım şekli nedeniyle çoğu bilgin bu yazıtı Hizkiya’nın zamanına tarihlendirdi. Ancak on yıl kadar önce bazı bilginler tünelin Hizkiya’nın zamanından yaklaşık 500 yıl sonra inşa edildiğini ileri sürdü. Bir grup İsrailli bilim insanı, tünelin tarihi hakkında kesin bir sonuca ulaşmak için araştırmalar yaptı ve 2003 yılında elde ettikleri sonuçları yayımladı. Onlar hangi sonuca varmışlardı?

Kudüs İbrani Üniversitesi’nden Dr. Amos Frumkin şöyle diyor: “Siloam Tünelinin sıvasındaki organik maddelere karbon-14 testi yapıldığında ve tünelde bulunan sarkıtlar uranyum-toryumla tarihlendirildiğinde tünelin kesinlikle Hizkiya’nın döneminde inşa edildiği ortaya çıktı.” Bilim dergisi Nature’daki bir makalede şöyle yazıyor: “Birbirinden bağımsız üç ayrı kanıt MÖ yaklaşık 700 yılına işaret etmektedir: radyometrik tarihleme, paleografi ve tarihsel kayıtlar. Dolayısıyla Siloam Tüneli, Kutsal Kitapta geçen ve Demir Çağına ait yapıların arasında şu ana dek en kesin şekilde tarihlendirilmiş yapıdır.”