HI SUNGULA ku rila hi siku leri hi velekiwaka ha rona. Mutshila un’wana u vule leswaku ku fana ni tincece, ku rila ku ve “ndlela yo kombisa leswaku hi lava swo karhi,” hikuva ha rila leswaku swilaveko swa hina swa mintlhaveko ni swa nyama swi ta enerisiwa. Kambe ha yini hi rila loko hi ri karhi hi kula, kasi ha swi kota ku vulavula?

Hi khapa-khapa mihloti hikwalaho ka swivangelo swo hambana-hambana. Hi nga ha rila hikwalaho ko va ni gome, ku karhateka kumbe ku twa ku vava emirini kumbe ku tshikileleka emianakanyweni. Kambe ntsako lowukulu, ku titwa hi ntshunxekile ni ku fikelela swo karhi na swona swi nga vanga mihloti—emhakeni leyi ku nga mihloti ya ntsako. Mihloti leyi humesiwaka hi van’wana yi nga ha endla leswaku ni van’wana va yi humesa. María u ri: “Loko ndzi vona munhu un’wana a rila—ku nga khathariseki leswaku u rilela yini—na mina ndzi susumeteleka ku rila.” Swi nga ha endleka leswaku swiyimo leswi ngo anakanyiwa swa le ka filimi kumbe buku yo karhi swi ku susumetele ku rila.

Ku nga khathariseki xivangelo xa kona, ku rila i ririmi leri nga ni matimba leri ku nga tirhisiwiki marito. Buku leyi nge Adult Crying yi ri: “Ku ni tindlela tin’wana ti nga ri tingani to vula swilo swo tala hi xinkarhana.” Mihloti yi susumetela vanhu ku endla swo karhi. Hi xikombiso, vo tala va hina swa hi tikela ku honisa mihloti ya gome hikuva yi hi kombisa leswaku munhu wo karhi u le ku xanisekeni. Hikwalaho, hi nga ha ringeta ku chavelela kumbe ku pfuna munhu la rilaka.

Vatshila van’wana va anakanya leswaku ku rila i endlelo leri tirhaka ro phofula ndlela leyi hi titwaka ha yona ni leswaku ku titoloveta ku tikhoma hi nga rili swi nga ha hi vangela mavabyi. Van’wana va vula leswaku vuyelo lebyi vaka kona emirini kumbe emianakanyweni hi ku va munhu a rila a byi si tiyisekisiwa hi vativi va sayense. Nilokoswiritano, minkambisiso yi ringanyeta leswaku vavasati lava endlaka 85 wa tiphesente ni vavanuna lava endlaka 73 wa tiphesente ku vikiwe leswaku va titwe va antswa endzhaku ka loko va ririle. Noemí u ri: “Minkarhi yin’wana ndza swi tiva leswaku ndzi fanele ndzi rila. Endzhaku ka sweswo, ndzi hefemulela ehenhla kutani ndzi vona timhaka hi ndlela yo antswa, leyi ti nga ha yona hakunene.”

 Kambe ku titwa u ntshunxekile hi ndlela yoleyo ku nga ha va ku nga titsheganga hi ku rila ntsena. Ndlela leyi van’wana va angulaka ha yona loko va hi vona hi rila yi pfuna ngopfu na yona. Hi xikombiso, loko ku rila ka hina ku susumetela van’wana leswaku va hi chavelela kumbe va hi pfuna, hi titwa hi tsakile. Kambe loko vanhu va nga ri na mhaka na hina loko hi rila, hi nga ha titwa hi khomiwe hi tingana kumbe hi cukumetiwile.

Swi le rivaleni leswaku ka ha ri ni leswi nga twisisiwiki hi mhaka ya ku rila. Leswi hi swi tivaka hi leswaku ku humesa mihloti i yin’wana ya tindlela leti hlamarisaka yo angula ha yona leyi Xikwembu xi hi nyikeke yona.