Loko wena ni nkataku mi nga si tekana a swi tikomba ku ri ni swilo swo tala leswi mi fanaka ha swona. Sweswi, ku pfilunganyeka ku ku endla u titwa onge hiloko mi tshama swin’we ejele ematshan’weni yo tsakela ku va swin’we.

Mi nga byi antswisa vuxaka bya n’wina. Kambe, xo sungula u fanele u tiva lexi endlaka u titwa u pfilunganyekile.

Ku langutana ni ntiyiso. Mintirho ya siku ni siku, ku kurisa vana ni ku hanyisana ni vatswari va munghana wa wena wa vukati, hakatsongo-tsongo swi nga heta ntsako evukatini. Ku engetela kwalaho, swiphiqo leswi nga languteriwangiki—kumbexana swiphiqo swa timali kumbe ku khathalela xirho xa ndyangu lexi nga ni vuvabyi lebyi nga tshungulekiki—swi nga vanga swiphiqo evukatini.

Ku hambana loku vonakaka ku nga ta lulamiseka. Loko mimpatswa yi nga si tekana, yi tala ku honisa ku hambana loku yi nga na kona. Kambe loko se va tekanile, wanuna ni wansati va sungula ku xiya swilo swo tala leswi va hambanaka ha swona, swo tanihi mavulavulelo, ndlela yo tirhisa mali ni ku lulamisa swiphiqo. Ku hambana loku eku sunguleni a ko ku nyangatsa ntsena, sweswi a wa ha swi koti ku ku tiyiselela.

A wa ha ri na mhaka ni ndlela leyi nkataku a titwaka ha yona. Hi ku famba ka nkarhi marito kumbe swiendlo leswi nga riki na musa leswi pakelaneke ni timholovo leti nga lulamisiwangiki swi nga endla leswaku nuna kumbe nsati a tshika ku phofula ndlela leyi a titwaka ha yona kumbe a endla swo tlula sweswo, a sungula ku phofulela munhu un’wana.

Leswi a wu swi languterile a swi nga twali. Vanhu van’wana va nghenela vukati va ehleketa leswaku va kume munhu loyi va vumberiweke ku hanya na yena. Langutelo rero ri nga kombisa rirhandzu kambe ri nga va ni khombo. Loko ku sungula swiphiqo, norho wa leswaku a mi vumberiwe ku hanya swin’we wa hela, wu endla leswaku nuna ni nsati va vona onge va endle xihoxo hi ku tekana.

Languta timfanelo letinene eka nkataku. Ringeta leswi: Tsala timfanelo tinharhu leti nkataku a nga na tona. Tshama u ri ni nxaxamelo wolowo, kumbexana endzhaku ka xifaniso lexitsongo xa mucato kumbe eka xitirhisiwa xa wena xa elektroniki. Nkarhi na nkarhi kambisisa leswi u swi tsaleke leswaku swi ku tsundzuxa leswaku ha yini u tekane ni nkataku. Ku languta timfanelo letinene eka nkataku swi kondletela ku rhula naswona swi ta mi pfuna ku lulamisa timholovo ta n’wina.—Nawu wa Bibele: Varhoma 14:19.

Hlelani ku heta nkarhi wo karhi mi ri swin’we. Loko mi nga si tekana, swi nga endleka leswaku a mi tivekela nkarhi wo endla swilo swo karhi swin’we. A mi hlela ku va swin’we. Ha yini mi nga endli leswi fanaka sweswi? Hlelani minkarhi leyi wena ni nkataku mi nga ta heta nkarhi wo karhi mi ri swin’we, onge i nkarhi lowuya a mi nga si tekana. Ku endla tano swi nga mi pfuna leswaku rirhandzu ra n’wina ri kula naswona mi kota ku langutana ni swiphiqo swa vutomi leswi nga languteriwangiki.—Nawu wa Bibele: Swivuriso 5:18.

Bulani hi ndlela leyi mi titwaka ha yona. Loko nkataku a ku khunguvanyisile hi mavulavulelo kumbe hi leswi a nga swi endla, xana u nga swi kota ku swi honisa? Loko u nga swi koti, u nga n’wi tsuveli. Vulavula na yena hi moya wo rhula hi mhaka leyi nga humelela, loko swi koteka mi vulavula hi siku leri yi humeleleke ha rona.—Nawu wa Bibele: Vaefesa 4:26.

Xiya ku hambana exikarhi ka ndlela leyi u titwaka ha yona ni xikongomelo xa nkataku. Entiyisweni a nga kona exikarhi ka n’wina loyi a tiyimiseleke ku twisa lowun’wana ku vava. Tiyisekisa nkataku hi mhaka leyi hi ku kombela ku rivaleriwa swi huma embilwini loko u n’wi twise ku vava. Endzhaku bulani hi swilo swo karhi leswi havumbirhi bya n’wina mi nga swi endlaka leswaku mi papalata ku twisana ku vava handle ko swi xiya. Yingisani ndzayo leyi ya le Bibeleni: “Kombanani musa, mi tsetselelana swinene, mi rivalelana hi ku ntshunxeka.”—Vaefesa 4:32.

U nga languteli swilo leswi nga twaliki. Bibele ya pfumela leswaku lava nghenelaka vukati va “ta va ni nhlomulo.” (1 Vakorinto 7:28) Loko u langutana ni nhlomulo wolowo u nga hatliseli ku gimeta hi leswaku u endle xihoxo hi ku nghenela vukati. Ematshan’weni ya sweswo, tirhisana ni nkataku leswaku mi lulamisa timholovo naswona mi “[hambeta] mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka.”—Vakolosa 3:13.