Xana A Wu Swi Tiva?
Xana A Wu Swi Tiva?
Ha yini Bibele yi hlanganisa vugandzeri bya Bali xikwembu xa mavunwa ni vuxaka bya rimbewu?
Kahle-kahle, Bali xikwembu xa Vakanana a ku ri xikwembu lexi pfunaka ku veleka. Vagandzeri vakwe a va pfumela leswaku Bali hi yena a endlaka leswaku va kota ku kuma ntshovelo wo tala emasin’wini ni ku endla leswaku mintlhambi ya vona yi andza. Xisweswo, hi ku ya hi buku yin’wana, “vuxaka bya rimbewu lebyi a byi endliwa etitempeleni ta kwalaho a byi endleriwa leswaku ku va ni ku nona ka misava hi ku khutaza xikwembu xa vona Bali ni munghana wa xona Axera leswaku swi va ni vuxaka bya rimbewu, lebyi a byi ta endla leswaku ku va ni ntshovelo wo tala ni swifuwo swo tala.”—Manners and Customs in the Bible.
Vakanana a va tshemba leswaku Bali u nghena endzeni ka misava hi nkarhi wa dyandza loko a hluriwe hi Mot, xikwembu xa dyandza ni rifu. Hambiswiritano, loko mpfula yi sungula ku na, vanhu a va kholwa leswaku sweswo swi kombisa vukona bya Bali swin’we ni ku sungula ka ntshovelo ni vutomi. Vakanana a va tlangela nguva leyi hi ku va ni vuxaka bya rimbewu lebyi nga lawulekiki. Leswi swi kombisa xivangelo lexi endleke leswaku Vaisrayele va va ni vuxaka bya “rimbewu leri nga amukelekiki ni vanhwanyana va Mowabu” loko va tihlanganise ni Bali wa le Peyori.—Tinhlayo 25:1-3.
Xana Yesu a a vula yini loko a vula leswaku vatsari ni Vafarisi va fana ni “masirha lama chuchutiweke”?
Yesu u sole vatsari ni Vafarisi tanihi vakanganyisi ni ku va byela leswi: “Mi fana ni masirha lama chuchutiweke, lawa kunene ma vonakaka ma sasekile ehandle kambe endzeni ma tele marhambu ya vanhu lava feke ni thyaka ra mixaka-xaka.” (Matewu 23:27) Vayuda a va ri ni mukhuva wa ku chuchuta masirha hi kalaka, eku heleni ka nguva ya mpfula hi ti-15 ta siku ra Adhara hi n’hweti leyi landzeriwaka hi Paseka. Entiyisweni mpfula a yi hlantswa kalaka.
Hi ku ya hi buku yin’wana, ku chuchuta masirha a swi endleriwa ku susa ku nyama ka “vapfhumba vo tala lava famba-fambaka emagondzweni hi nkarhi wa nkhuvo wa Paseka.” (The Jewish Encyclopedia) Nawu lowu wu rhekhodiweke eka Tinhlayo 19:16 wu vula leswaku un’wana ni un’wana loyi a khumbaka ntsumbu, marhambu ya munhu loyi a feke kumbe sirha, a a ta va loyi a nyameke ku ringana masiku ya nkombo. Masiku wolawo a ma endla leswaku Vaisrayele va nga hlanganyeli eka swiendlo swa vugandzeri lebyi tengeke leswaku va nga fi. (Levhitika 15:31) Yesu u vulavule hi xifaniso lexi masiku ma nga ri mangani Paseka yi nga si fika; hikwalaho ku chuchutiwa ka masirha loku a ku endliwa lembe ni lembe a ku ta va nchumu lowu a wa ha tsundzukiwa hi vayingiseri vakwe. Yinhla ya Yesu a ku ri leswaku vakaneti vakwe va vukhongeri a va nga ri swona leswi a va languteka va ri swona ehandle naswona ku tihlanganisa na vona a swi vula ku tinyamisa hi tlhelo ra moya.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Limestone stela of Baal-of-the-lightning, 14th/13th centuries B.C.E.
[Xihlovo Xa Kona]
Musée du Louvre, Paris