Papila Leri Humaka ePapua New Guinea

Ntshava Ya Maribye Leyi Nga Funengetiwa Hi Mapapa

I RAVUMBIRHI nimixo, ka hisa hambileswi ka ha riki awara ya ntlhanu nimixo le Lae, ePapua New Guinea (PNG). Mina ni nsati wa mina hi lunghiselela ku ya eLengbati, ekusuhi ni Ntshava ya Rawlinson eXifundzheni xa Morobe leswaku hi endzela ntlawa wa Timbhoni ta Yehovha lowu nga kwalaho.

Xihaha-mpfhuka lexi hi faneleke hi famba ha xona lexi khandziyisaka vanhu va mune naswona xi nga ni njhini yin’we xi nga teka kwalomu ka 30 wa timinete ku ya kona. Minkarhi yo tala a ndzi tshama ekusuhi na muhahisi laha a ku ri ni njhini leyi baka pongo naswona a hi vulavula hi ku tirhisa swilo swo vulavula ha swona swa le tindleveni. U ndzi kombe leswi a swi endlaka leswaku xihaha-mpfhuka xi kota ku haha kutani a ndzi byela leswaku loko ko endleka swin’wana ndzi ta boheka ku xi fambisa. Hi ku hatlisa, ndzi tsundzuke xitori lexi humeleleke mulanguteri la famba-fambaka wa le PNG la nga Mbhoni ya Yehovha. Loko muhahisi a titivala, xihaha-mpfhuka xi sale xi ti fambela xi ri xoxe emoyeni kukondza a xalamuka naswona u swi kotile ku xi phatsamisa. Lexi tsakisaka hileswaku xihaha-mpfhuka xa hina a xi famba kahle.

A hi famba ehenhla ka ntshava loko hi xitshuketa hi tikuma se hi ri exikarhi ka mapapa laha a hi ri ehenhla ka ntshava yoleyo hi timitara ta kwalomu ka 100 kumbe ku tlula. Emahlweni ka hina a ku vonaka ximutana xa Lengbati, lexi nga ni swiyindlwana leswi nga akiwa endhawini yin’we naswona swi akiweke hi timhandzi kutani swi fuleriwa hi byanyi. Leswaku xihaha-mpfhuka xi ta phatsama, muhahisi u langute rivala ra swihaha-mpfhuka ku vona leswaku ri njhani ni ku tiyiseka leswaku ku hava vana va le ximutanini xexo lava nga eku tlangeni ka bolo erivaleni rero. U tlhele a languta ku vona loko ku nga ri na micele leyi ceriweke hi tinguluve tanihi leswi a nga vona yin’wana loko a ri kwalaho enkarhini lowu nga hundza. Endzhaku ko xiyisisa kahle, u te: “Ri vonaka ri ri kahle; hi nga phatsama.” Hi rhendzeleke eximutanini xexo kukondza hi phatsama erivaleni leritsongo ra swihaha-mpfhuka leri nga eximutanini xexo, leri vaaki va kwalaho va nga tiendlela rona etlhelo ka ntshava naswona a va ha ku ri sasekisa hi maribye lawa va nga ma kuma entshaveni yoleyo.

Enkarhini lowu nga hundza loko ndzi endzele eximutanini lexi ndzi langute maribye ya ntshava leyi a hi ri ekusuhi na yona kutani ndzi tivutisa leswaku se yi nga va yi ri ni malembe mangani. Ehleketa hi matimba lama tirhisiweke ku rhwalela maribye lawa a ma ri elwandle ma yisiwa entshaveni yoleyo laha mpfhuka wa kona ku nga tikhilomitara ta dzana ku suka elwandle naswona ntshava ya kona yi leheke mune wa tikhilomitara! Loko hi chika eka xihaha-mpfhuka, hi yime ehenhla ka maribye lawa a ndzi ma vitana ntshava ya maribye leyi nga funengetiwa hi mapapa.

Minkarhi hinkwayo loko vaaki va le ximutanini xexo va twa mpfumawulo wa xihaha-mpfhuka lexi lavaka ku phatsama a va tsutsuma va ta erivaleni. Loko muhahisi a tima njhini, wanuna un’wana u  hume exikarhi ka vaaki volavo kutani a ta laha a hi ri kona. Vito rakwe i Zung. I un’wana wa vavanuna lava byarhisiweke vutihlamuleri byo khathalela tidyondzo ta vhiki ni vhiki leti Timbhoni ta Yehovha ti vaka na tona emisaveni hinkwayo. U tiviwa tanihi munhu loyi a nga ni mahanyelo lamanene naswona a tshembekeke. U vule leswaku lexi endlaka a hanya hi ndlela yoleyo hileswi a tirhisaka milawu ya Bibele evuton’wini byakwe. Endzhaku ko xewetana, hi rhelele ku suka entshaveni yoleyo hi ri na Zung swin’we ni Timbhoni tin’wana. Vana a va ri karhi va hi landza hi le ndzhaku va ri karhi va lwetana hileswaku i mani loyi a nga ta khoma mindzhwalo ya hina.

Hi fikele exiyindlwanini lexi akiweke hi mapulanga lexi Timbhoni ta kwalaho ti xi akeleke mulanguteri la famba-fambaka leswaku a tshama eka xona loko a ti endzela endzhaku ka tin’hweti ta tsevu kumbe ku tlula. Hambileswi ePNG ku hisaka, ku pfa ku titimela tanihi leswi tiko leri ri nga ehenhla. Minkarhi yo tala nivusiku loko hi lumeka rivoni ra pharafini a hi vona mapapa—lawa ku sukela ninhlikanhi a ma ri karhi ma rhendzeleka hakatsongo-ntsogo ku suka enkoveni—ma nghena endlwini hi le xikarhi ka timbhovo leti nga elwangwini. Leswi ndhawu leyi yi hisaka, a swi nga tolovelekanga ku vona vanhu va ambale mabaji ni tibokati leswaku va kufumela.

Exikarhi ka va-1980, wanuna wo huma etikweni leri u dyondze Bibele ni Timbhoni ta Yehovha loko a ri eLae. Loko a tlhelela eka rikwavo, yena swin’we ni vanhu van’wana lava nga tatiki ni xandla va ake muako wo hlanganyela eka wona, lowu a va tinyungubyisa ha wona. Kutani mufundhisi wa kereke ya Lutere ya le ndhawini yoleyo swin’we ni vaseketeri vakwe va hise muako wolowo. Vanhu lava nga wu hisa va vule leswaku ndhawu leyi a wu akiwe eka yona i ya kereke ya Lutere. Ku nga khathariseki nkaneto lowu a wu ya emahlweni, Timbhoni ti tlhele ti aka muako wun’wana naswona nhlayo ya tano yi engeteleke hakatsongo-tsongo yi fika eka 50 wa vahuweleri lava hisekelaka mahungu lamanene. Van’wana lava eku sunguleni a va kaneta ntirho wa Timbhoni sweswi i Timbhoni leti hisekaka.

Masiku lawa, vaaki va kwalaho va ti amukela Timbhoni ta Yehovha loko ti va endzela leswaku ti ta va dyondzisa Bibele. Hambileswi vanhu lava kotaka ku hlaya va nga tatiki ni xandla, Timbhoni ta kwalaho ti dyondze ku hlaya leswaku ti ta byela van’wana hi rungula ra Bibele. Vhiki ni vhiki ku ta vanhu va kwalomu ka 200 eminhlanganweni leyi khomeriwaka eHolweni ya Mfumo.

Leswi a ku nga ri na gezi, nimadyambu hinkwerhu a hi hlengeletana etlhelo ka ndzilo endlwini yo swekela eka yona. A hi dya swin’we, hi bula hi tlhela hi hlekelela. Ntsako wo tirhela Yehovha a wu vonaka eka ndlela leyi vanghana va hina a va n’wayitela ha yona loku a ku vonaka loko ndzilo wu ri karhi wu voninga. Loko se ku ri vusiku, van’wana a va teka bombom ya ndzilo kumbe tluka ra ncindzu leri a ri ta va voningela loko va ri karhi va hala-hala ndlela emakhwatini va tlhelela etindlwini ta vona.

Loko hi ri karhi hi tlhelela endlwini, a hi hlamala ndlela leyi a ku miyele ha yona. A ku twala pongo ra ntumbuluko ntsena. Emahlweni ko va hi etlela, a hi languta ematilweni leswaku hi vona tinyeleti leti a hi ti vona hi timbhovo leti nga elwangwini.

Vhiki a ri hlwelanga ku hela naswona se a hi swi langutele hi mahlo-ngati ku khandziya xihaha-mpfhuka xo tlhelela ekaya hi xamundzuku xa kona. Hi tiphine hi vusiku bya hina byo hetelela eximutanini xa Lengbati lexi nga ni mapapa kutani hi khoma ndlela hi tlhelela eribuweni leri hisaka.