BIBELE yi pfumelela vanhu ku endla xiboho xo dlaya vukati kumbe ku nga byi dlayi ntsena loko vanghana va vona va vukati va endle vuoswi. * (Matewu 19:9) Steve loyi a tshahiweke laha henhla, u endle xiboho xo va a nga byi dlayi vukati. Yena na Jodi a va tiyimisele ku hlayisa vukati bya vona. Hambiswiritano, hi ku hatlisa va kume leswaku sweswo a swi vula swo tala ku tlula ku va va hambeta va tshama swin’we. Ha yini? Hikuva leswi va swi vuleke laha henhla swi kombisa leswaku vuoswi lebyi Jodi a byi endleke byi endle leswaku va nga ha tshembani. Tanihi leswi ku tshembana swi nga swa nkoka eka vatekani, havumbirhi bya vona a va fanele va tikarhatela ku endla leswaku va tlhela va tshembana.

Loko wena ni nkataku mi tikarhatela ku hlayisa vukati bya n’wina endzhaku ko va ni xiphiqo lexikulu xo tanihi ku endla vuoswi, swi le rivaleni leswaku mi langutane ni ntlhontlho lowukulu. Eka tin’hweti to hlayanyana to sungula endzhaku ka loko u kume leswaku nkataku u endle vuoswi swi nga ha endleka swi ku tikela swinene. Kambe u nga swi hlula! Xana mi nga endla njhani leswaku mi tlhela mi tshembana? Ndzayo leyi kumekaka eBibeleni yi nga pfuna. Xiya swiringanyeto swa mune leswi landzelaka.

Muapostola Pawulo u tsale a ku: ‘Leswi se mi cukumeteke mavunwa, vulavulani ntiyiso.’ (Vaefesa 4:25) Mavunwa, timhaka leti nga riki ntiyiso lowu heleleke ni ku miyelelana swi nga endla leswaku mi nga ha tshembani. Kutani mi fanele mi vulavula hi ku ntshunxeka naswona mi nga fihlelani nchumu.

Eku sunguleni, wena ni nkataku mi nga ha va mi hlundzuke swinene lerova mi nga swi lavi ku bula  hi vuoswi lebyi un’wana wa n’wina a byi endleke. Kambe eku heteleleni mi fanele mi bula hi leswi endlekeke. Mi nga ha hlawula ku ka mi nga vulavuli hi vuxokoxoko hinkwabyo, kambe ku papalata mhaka yoleyo a hi vutlhari. Jodi loyi a tshahiweke laha henhla u ri: “Eku sunguleni a swi ndzi tikela ku vulavula hi mhaka yoleyo. A ndzi tisola hi mbilu ya mina hinkwayo naswona a ndzi lava ku rivala hi yona.” Hambiswiritano, ku nga vulavurisani hi mhaka leyi swi vange swiphiqo. Ha yini? Steve u ri: “Leswi Jodi a nga swi lavi ku vulavula hi mhaka leyi, swi endle leswaku ndzi ya emahlweni ndzi nga ha n’wi tshembi.” Loko a ehleketa leswi hundzeke, Jodi u ri: “Ku ka ndzi nga vulavuli ni nuna wa mina swi endle leswaku ndzi nga yi rivali mhaka leyi.”

Swi le rivaleni leswaku bulo rihi na rihi malunghana ni ku va un’wana wa n’wina a endle vuoswi ri nga ha va leri vavaka. Debbie loyi nuna wakwe Paul, a endleke vuoswi ni matsalana wakwe, u ri: “A ndzi ri ni swivutiso swo tala, swo tanihi leswi nge, U swi endlise ku yini? Ha yini a endle tano? Xana a va vulavula ha yini? A ndzi tshama ndzi karhatekile emoyeni, ndzi anakanya ha swona nkarhi na nkarhi ni ku tivutisa swivutiso swo tala loko nkarhi wu ri karhi wu famba.” Paul u ri: “Swa twisiseka leswi a hi pfa hi holova mina na Debbie. Kambe minkarhi hinkwayo a hi phahlelana mariyeta. Ku va hi nga fihlelani nchumu loko hi bula swi endle leswaku hi va ni vun’we.”

Xana u nga endla njhani leswaku u nga hlundzuki loko mi bula? Tsundzuka leswaku xikongomelo-nkulu a hi ku xupula nkataku kambe i ku dyondza eka xiendlo xexo ni ku tiyisa vukati bya n’wina. Hi xikombiso, Chul Soo ni nkatakwe, Mi Young, va kambisise vuxaka bya vona endzhaku ka loko Chul Soo a endle vuoswi. Chul Soo u ri: “Ndzi kume leswaku a ndzi tshama ndzi khomekile hi timhaka ta mina. Nakambe a ndzi tikarhatela ku tsakisa vanhu van’wana ni ku endla leswi van’wana a va lava leswaku ndzi swi endla. Nkarhi wa mina wo tala a ndzi wu tirhisela vona. Hikwalaho ka sweswo, a ndzi nga heti nkarhi wo tala ni nkatanga.” Leswi swi endle leswaku Chul Soo na Mi Young va endla mindzulamiso leyi hi ku famba ka nkarhi yi va pfuneke ku tiyisa vukati bya vona.

Bibele yi ri: “Vambirhi va antswa ku tlula un’we.” Ha yini? “Hikuva va ni hakelo leyinene ya ku tikarhata ka vona. Hikuva loko un’we wa vona o wa, loyi un’wana a nga pfuxa munghana wakwe.” (Eklesiasta 4:9, 10) Nawu wolowo wu tiyisile ngopfu-ngopfu loko mi tikarhatela ku endla leswaku mi tlhela mi tshembana.

Loko wena ni nkataku mi tirhisana, mi nga endla leswaku mi tlhela mi tshembana evukatini bya n’wina. Hambiswiritano, havumbirhi bya n’wina mi fanele mi tikarhatela ku sirhelela vukati bya n’wina. Loko un’wana ni un’wana a ringeta ku langutana ni mhaka leyi a ri swakwe, entiyisweni mi ta va mi tivangela swiphiqo leswi engetelekeke. Mi fanele mi langutana tanihi vanhu lava tirhisanaka.

Sweswo hileswi Steve na Jodi va swi kumeke. Jodi u ri: “Swi teke nkarhi kambe mina na Steve hi tirhisanile leswaku hi tiyisa vukati bya hina. A ndzi tiyimisele ku ka ndzi nga ha tlheli ndzi n’wi twise ku vava ko tano. Kambe hambileswi Steve a a twe ku vava, a a tiyimisele ku ka a nga swi pfumeleli leswaku vukati bya hina byi fa. Siku ni siku, a ndzi lava tindlela to n’wi tiyisekisa hi vutshembeki bya mina naswona u ye emahlweni a ndzi kombisa rirhandzu. Hikwalaho ka sweswo, ndzi ta tshama ndzi ri karhi ndzi n’wi tlangela.”

Endzhaku ko lemukisa vayingiseri vakwe hi vuoswi, Yesu u va tsundzuxe a ku: “Kutani, loko tihlo rero ra wena ra xinene ri ku khunguvanyisa, ri xokole u ri cukumeta ekule na wena.” (Matewu 5:27-29) Loko u nga tshembekanga eka nkataku, xana u nga ehleketa hi swiendlo kumbe malangutelo lawa u faneleke u ma cinca leswaku u sirhelela vukati bya wena?

 Swi le rivaleni leswaku u fanele u tshika ku tihlanganisa ni munhu loyi u endleke vuoswi na yena. * (Swivuriso 6:32; 1 Vakorinto 15:33) Paul loyi a tshahiweke eku sunguleni, u cince xiyimiso xakwe xa ntirho ni nomboro yakwe ya selfoni leswaku a nga ha tihlanganisi ni wansati yoloye. Hambiswiritano, matshalatshala yakwe ma tsandzekile ku endla leswaku wansati yoloye a nga ha swi koti ku tihlanganisa na yena. Paul a tiyimisele ku endla leswaku yena ni nsati wakwe va tlhela va tshembana hiloko a tshika ntirho wakwe. U tlhele a tshika ku tirhisa selfoni yakwe kutani a tirhisa ya nsati wakwe. Xana matshalatshala yakwe ma tirhile? Nsati wakwe Debbie u ri: “Ku hundze malembe ya tsevu ndza ha vilerisiwa hileswaku wansati yoloye a nga ha ringeta ku tihlanganisa na yena. Kambe sweswi ndza n’wi tshemba Paul leswaku a nge hluriwi hi ndzingo wolowo.”

Loko ku ri wena loyi a nga ni nandzu, u nga ha tlhela u boheka ku cinca vumunhu bya wena. Hi xikombiso, u nga ha va u ri ni mukhuva wo tlanga hi rirhandzu ni vanhu van’wana. Loko swi ri tano, “[hluvula] vumunhu bya khale ni mikhuva ya byona.” Siva mikhuva ya wena ya khale hi leyintshwa leyi nga ta endla leswaku nkataku a ku tshemba. (Vakolosa 3:9, 10) Xana ndlela leyi u kurisiweke ha yona yi endla leswaku swi ku tikela ku kombisa rirhandzu? Hambiloko swi vonaka swi tika eku sunguleni, kombisa nkataku leswaku wa n’wi rhandza u tlhela u n’wi tiyisekisa. Steve u ri: “Jodi a a tala ku ndzi kombisa leswaku wa ndzi rhandza hi ku va a ndzi khoma naswona nkarhi na nkarhi a ku eka mina, ‘Ndza ku rhandza.’”

U ta va u endla kahle loko u byela nkataku xin’wana ni xin’wana malunghana ni mintirho ya wena ya siku ni siku. Mi Young loyi a boxiweke eku sunguleni, u ri: “Chul Soo a a tikarhatela ku va siku ni siku a ndzi byela xin’wana ni xin’wana lexi endlekeke esikwini rero, hambileswi swo tala swa swona a swi nga ri swa nkoka, leswaku a ringeta ku ndzi kombisa leswaku ku hava lexi a ndzi tumbetelaka xona.”

U nga hatliseli ku gimeta hileswaku se i nkarhi wo va u sungula ku hanya onge hiloko swilo hinkwaswo se swi vuyele exiyin’weni xa swona. Swivuriso 21:5 yi lemukisa yi ku: “Un’wana ni un’wana la hatlisaka ngopfu, hakunene u ta wela eku pfumaleni.” Swi ta teka nkarhi—kumbexana malembe—leswaku mi tlhela mi tshembana.

Loko nkataku a ku xengile, tinyike nkarhi wo va u n’wi rivalela hilaha ku heleleke. Mi Young u ri: “A ndzi ehleketa leswaku a swi tolovelekanga ku va wansati a tsandzeka ku rivalela nuna wakwe loyi a nga tshembekiki. A ndzi nga swi twisisi leswaku ha yini a hlundzuka nkarhi wo leha. Hambiswiritano, loko nuna wa mina a nga tshembeki eka mina, ndzi swi twisisile leswaku ha yini swi tika ku n’wi rivalela.” Ku rivalela—ni ku tshembana—swi va kona hakatsongo-tsongo.

Hambiswiritano, Eklesiasta 3:1-3 yi vula leswaku ku ni “nkarhi wa ku horisa.” Eku sunguleni, u nga ha vona onge i swinene ku ka u nga n’wi byeli nkataku ndlela leyi u titwaka ha yona. Loko u endla tano, a swi nge ku pfuni ku endla leswaku nkataku a tlhela a ku tshemba. Leswaku u lulamisa ku onhaka loku veke kona eka vuxaka bya n’wina, rivalela nkataku kutani sweswo u swi kombisa hi ku va u n’wi phofulela leswi nga emianakanyweni ya wena ni ndlela leyi u titwaka ha yona. Nakambe khutaza nkataku leswaku a ku byela leswi n’wi tsakisaka ni leswi n’wi karhataka.

U nga ehleketi hi swilo leswi nga ta ku endla u hlundzuka swinene. Tikarhatele ku hlula vukarhi. (Vaefesa 4:32) U nga ha kuma swi pfuna ku anakanyisisa hi xikombiso xa Xikwembu. Xi twe ku vava swinene loko vagandzeri va xona va le Israyele wa khale va xi xandzukela. Yehovha Xikwembu u tifanise ni munhu loyi a xengiweke hi munghana wakwe wa vukati. (Yeremiya 3:8, 9; 9:2) Kambe a nga ‘karihanga hilaha ku nga riki na makumu.’ (Yeremiya 3:12) Loko vanhu vakwe va hundzuke hi  mbilu hinkwayo kutani va tlhelela eka yena, u va rivalerile.

Eku heteleleni, loko havumbirhi bya n’wina mi enerisekile leswaku ku endliwe ku cinca loku faneleke eka vuxaka bya n’wina, mi ta titwa mi sirhelelekile. Kutani ematshan’weni yo hambeta mi dzikisa mianakanyo ya n’wina eka ku va mi sirhelela vukati bya n’wina, mi nga yi dzikisa eka tipakani tin’wana. Hambiswiritano, tivekeleni nkarhi wo va nkarhi na nkarhi mi kambisisa nhluvuko wa n’wina. Kambe mi nga tibyeli leswaku se mi thwasile. Tlhantlhani swiphiqo leswitsongo mi tlhela mi tiyisekisana hi xiboho xa n’wina.—Vagalatiya 6:9.

Loko minkarhi yin’wana u nga tiyiseki leswaku u ta humelela, tsundzuka leswi: Xikwembu i Musunguri wa lunghiselelo ra vukati. (Matewu 19:4-6) Hikokwalaho, hi mpfuno wa xona, u nga endla leswaku vukati bya wena byi va lebyi humelelaka. Mimpatswa hinkwayo leyi boxiweke laha henhla yi tirhise ndzayo ya vutlhari leyi nga eBibeleni naswona yi swi kotile ku sirhelela vukati bya yona.

Sweswi se ku hundze malembe yo tlula 20 Steve na Jodi va ve ni xiyimo xo tika eka vuxaka bya vona. Loko Steve a hlamusela ndlela leyi a byi kondleteleke ha yona vukati byakwe, u ri: “Hi endle ku cinca lokukulu endzhaku ka loko hi sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. Mpfuno lowu hi wu kumeke a wu ri wa nkoka. Hikwalaho ka sweswo, hi swi kotile ku tiyisela minkarhi yoleyo ya mangava.” Jodi u ri: “Ndzi titwa ndzi katekisiwe swinene leswi hi koteke ku tiyisela enkarhini wolowo wa mangava. Hi ku dyondza Bibele swin’we ni ku endla matshalatshala yo tala, sweswi hi ni ntsako evukatini bya hina.”