YOSEFA a a famba ephacisini leri a ri ri munyama, a ri karhi a dzuka nyuku lowu a wu vangiwa hi ku tirha edyambyini leri a ri dlaya ni vusokoti. Ehandle, dyambu ra le Egipta a ri hisa khotso onge hiloko ri ri exitikweni. Minkarhi yin’wana a a vona onge se u tiva xin’wana ni xin’wana lexi nga emuakweni wolowo. Sweswi se a ku ri kaya ra yena. I ntiyiso leswaku a a tekiwa a ri munhu wa nkoka kambe a a ha ri mukhotsiwa.

Swi nga endleka leswaku nkarhi na nkarhi a a ku tsundzuka eHebroni, ndhawu leyi nga ni switsunga laha a a risa ntlhambi wa tata wakwe kona! Yosefa a a ri ni malembe ya kwalomu ka 17 loko tata wakwe Yakobe a n’wi rhuma leswaku a ya kamba vabuti vakwe naswona u fambe tikhilomitara to tala swinene ku suka ekaya. Ntshunxeko lowu a a ri na wona a swi tikomba wu ta hela. Vabuti va yena lava a va ri ni mavondzo va n’wi pfukerile ivi va n’wi xavisa leswaku a va hlonga. U yisiwe aEgipta laha a nga sungula a tirha emutini wa Potifaro, mutirhelamfumo wa le Egipta. Yosefa u hlayise xileriso xa n’wini wa yena ku fikela loko nsati wa Potifaro a n’wi phyarheka hi mavunwa ya leswaku a a lava ku n’wi pfinya, leswi endleke leswaku a pfaleriwa ekhotsweni. *—Genesa, tindzima 37, 39.

Sweswi Yosefa a a ri ni malembe ya 28 naswona se a ku hundze malembe ya kwalomu ka khume a ri hlonga ni mukhotsiwa. Vutomi bya yena a byi nga ri hilaha a a lave hakona. Xana a a ta tlhela a va ni ntshunxeko? Xana a a ta tlhela a n’wi vona tata wakwe kumbe makwenu wakwe Benjamini lava a a va rhandza? Xana a a ta tshama nkarhi wo tanihi kwihi a pfaleriwile?

Xana u tshame u titwa hilaha Yosefa a titweke hakona? Minkarhi yin’wana vutomi bya cinca byi nga vi hilaha a hi anakanya leswaku byi ta va xiswona loko ha ha ri vatsongo. I ntiyiso, minkarhi yin’wana swiyimo swo vava swi nga tikomba swi nga ta ka swi nga heli naswona hi nga swi tivi leswaku hi nga swi antswisa njhani kumbe hi nga endla yini leswaku hi tiyisela. A hi voneni leswaku hi nga dyondza yini eka ripfumelo ra Yosefa.

Yosefa a a swi tiva leswaku Xikwembu xakwe Yehovha, a xi n’wi rivalanga naswona handle ko kanakana sweswo swi n’wi pfunile leswaku a tiyisela. Hambiloko Yosefa a ri ekhotsweni ra vanhu vambe, Yehovha u kume tindlela to n’wi katekisa. Hikokwalaho, ha hlaya: “Yehovha a hambeta a va na Yosefa naswona a n’wi engetela musa wa rirhandzu ni ku endla leswaku a kuma ku tsakeriwa ematihlweni ya mulanguteri lonkulu wa yindlu ya khotso.” (Genesa 39:21-23) Loko Yosefa a ya emahlweni a tirha hi matimba, u endle leswaku Xikwembu xi n’wi katekisa. Ku tiva leswaku Yehovha u na yena swi fanele swi n’wi khutazile swinene!

Xana Yehovha a a lava leswaku Yosefa a tshama ekhotsweni hilaha ku nga heriki? Yosefa a a nga tivi leswaku ku ta endleka yini hi yena naswona ha tshemba leswaku mhaka ya kona u yi tivise Xikwembu. Hilaha hakanyingi swi endlekaka hakona, nhlamulo yi te a nga yi rindzelanga. Siku rin’wana ku ve ni hasahasa ekhotsweni loko vabohiwa vambirhi lavantshwa va fika—a va ri vatirhela-mfumo va Faro. Un’wana a a ri ndhuna ya vaphameri va hosi: un’wana a a ri ndhuna ya vacheri va vhinyo.—Genesa 40:1-3.

Ndhuna ya varindzi yi nyike Yosefa ntirho wo khathalela vavanuna lava vambirhi lava eku sunguleni a va  ri vanhu vo xiximeka. * Hi vusiku byin’we havambirhi ka vona va lorhe milorho leyi a va nga yi twisisi. Loko Yosefa a va vona nimixo, a a swi vona leswaku ku na leswi nga fambiki kahle. U va vutise a ku: “Hikwalaho ka yini swikandza swa n’wina swi tsanile namuntlha?” (Genesa 40:3-7) Kumbexana musa wa yena wu endle leswaku vavanuna lava va titwa va ntshunxekile ku n’wi byela leswi a swi va karhata. Yosefa a a nga swi tivi, kambe bulo rero a ri ta endla leswaku vutomi bya yena byi cinca. Loko Yosefa a a nga va kombisanga musa vavanuna lava vambirhi, a va ta va va nga n’wi byelanga nchumu. Leswi a swi endleke, swi fanele swi hi susumetela ku tivutisa hi ku: ‘Xana ndzi kombisa ripfumelo eka Xikwembu hi ku va ndzi kombisa leswaku ndza khathala hi vanhu van’wana?’

Vavanuna lava vambirhi va vule leswaku va karhatiwa hi milorho leyi va nga yi lorha ni leswaku a nga kona loyi a nga ta va hlamusela leswi yi swi vulaka. Vaegipta a va yi teka yi ri ya nkoka swinene milorho naswona vanhu lava tibyelaka leswaku va swi kota ku hlamusela milorho a va va xixima swinene. Vavanuna lava vambirhi a va nga swi tivi leswaku milorho ya vona a yi huma eka Xikwembu xa Yosefa ku nga Yehovha. Kambe Yosefa a a swi tiva. U va tiyisekisile a ku: “Xana tinhlamuselo a ti humi eka Xikwembu? Ndzi kombela mi ndzi rungulela yona.” (Genesa 40:8) Marito ya Yosefa ma ha ri ya nkoka ninamuntlha eka vanhu hinkwavo lava rhandzaka ku hlaya Bibele. Onge vanhu hinkwavo va vukhongeri va nga kombisa moya lowu fanaka. Hi fanele hi tiyimisela ku tshika ku titlakusa ivi hi titshega hi Xikwembu loko hi lava tinhlamuselo leti nga ntiyiso ta rito ra xona.—1 Vatesalonika 2:13; Yakobo 4:6.

Ku rhange mucheri wa vhinyo a hlamusela norho wa yena. U byele Yosefa hi norho wa yena lowu eka wona a voneke murhi wa vhinyo lowu a wu ri ni swirhabyana swinharhu leswi a swi ri ni swichocho swa madiriva lama wupfeke. Madiriva ma tshoveriwile, kutani mucheri wa vhinyo a ma teka a ma kamela exinwelweni xa Faro. Hi ku pfuniwa hi Yehovha, Yosefa u swi tivile leswi norho a wu vula swona. U byele mucheri wa vhinyo leswaku swirhabyana swinharhu swi yimela masiku manharhu; eka masiku wolawo, Faro u ta tlherisela mucheri wa vhinyo exikhundlheni xa yena. Leswi mucheri wa vhinyo a a tikomba se a ntshunxekile, Yosefa u n’wi kombele a ku: “Ndzi kombela u ndzi kombisa musa wa rirhandzu u vulavula hi mina eka Faro.” Yosefa u n’wi byele leswaku u lo tlhakisiwa a tlhela a khotsiwa a nga dyanga xa munhu.—Genesa 40:9-15.

Hi ku khutaziwa hi nhlamuselo leyinene leyi mucheri wa vhinyo a nga yi kuma, mubaki u kombele Yosefa leswaku a n’wi byela nhlamuselo ya norho wa yena laha eka wona a voneke swirhundzu swinharhu swa xinkwa ni swinyenyana leswi a swi ri karhi swi dya xinkwa lexi a xi ri eka xirhundzu xin’wana enhlokweni ya yena. Yosefa u yi tivile nhlamuselo ya norho lowu. Kambe nhlamuselo ya kona a yi nga ta n’wi tsakisa mubaki. Yosefa u te: “Nhlamuselo ya wona hi leyi: Swirhundzu  swinharhu i masiku manharhu. Masiku manharhu ku sukela sweswi Faro u ta tlakusa nhloko ya wena a yi susa, kunene u ta ku hayeka emhandzini; kunene tinyenyana ti ta dya nyama ya wena.” (Genesa 40:16-19) Ku fana ni malandza hinkwawo ya Xikwembu yo tshembeka, hi xivindzi Yosefa u hlavutele rungula leri humaka eka Xikwembu, ku nga khathariseki leswaku i mahungu lamanene kumbe i ya vuavanyisi.—Esaya 61:2.

Endzhaku ka masiku manharhu, marito ya Yosefa ma hetisekile. Faro u tlangele siku ra yena ra ku velekiwa, ku nga mukhuva lowu vanhu va Xikwembu a va nga wu endli eminkarhini ya Bibele naswona u humese vuavanyisi eka malandza ya yena hamambirhi. Mubaki u dlayiwile hilaha Yosefa a vuleke hakona, kasi mucheri wa vhinyo u tlheriseriwe eka xikhundlha xa yena. Kambe, lexi vavaka hileswaku mucheri wa vhinyo u n’wi rivarile Yosefa.—Genesa 40:20-23.

Malembe mambirhi ma hundzile. (Genesa 41:1) Anakanya ndlela leyi Yosefa a a hele matimba ha yona! Kumbexana ntshembo wa yena a wu ri wukulu loko Yehovha a n’wi hlavutela milorho ya mucheri wa vhinyo ni mubaki. Endzhaku ka sweswo, loko masiku ma ri karhi ma famba, swi nga endleka Yosefa a a ya a heleriwa hi ntshembo wa leswaku nkarhi wa ku ntshunxiwa ka yena wu tshinele kambe khombo ra kona hileswaku a a ta hambeta a langutana ni vutomi bya le khotsweni. Swi nga ha endleka leswaku eka malembe lawa mambirhi a swi n’wi tikela Yosefa ku tiyisela. Kambe, ntshembo lowu a a ri na wona eka Yehovha Xikwembu a wu helanga. Ematshan’weni yo va ni gome, a a tiyimisele ku tiyisela, naswona nkarhi wolowo wo tika wu n’wi endle a tiya swinene.—Yakobo 1:4.

Eminkarhini leyi yo tika, i mani eka hina loyi a nga fanelangiki a va la tiyiselaka? Leswaku hi kota ku hlula miringo leyi hi hlangavetanaka na yona evuton’wini, hi fanele hi tiyimisela, hi lehisa mbilu hi tlhela hi va ni ku rhula, ku nga swilo leswi hi nga nyikiwaka hi Xikwembu ntsena. Na hina xi ta hi pfuna leswaku hi hlula gome hi tlhela hi khomelela eka ntshembo lowu hi nga na wona hilaha xi endleke hakona eka Yosefa.—Varhoma 12:12; 15:13.

Mucheri wa vhinyo a nga va a n’wi rivarile Yosefa, kambe Yehovha a a nga n’wi rivalanga. Hi vusiku byin’wana, u endle leswaku Faro a lorha milorho leyi nga rivalekiki. Eku sunguleni, hosi yi vone tihomu ta nkombo to nona leti a ti humelela eNambyeni wa Nayili, ti landzeriwa hi tin’wana ta nkombo leti a ti bihile ti tlhela ti ondza. Leto ondza ti mite leto nona. Endzhaku, Faro u lorhe min’oko ya nkombo erihlangeni rin’we yi veke kahle naswona yi ri yinene. Kambe u tlhele a vona min’oko ya nkombo, yi larile naswona yi vavuriwe hi mheho, yi kula endzhaku ka yona kutani yi mita min’oko leyinene. Nimixo, Faro u pfuke a karhatekile swinene hikwalaho ka milorho ya yena, kutani a vitana vavanuna hinkwavo vo tlhariha ni vaprista va masalamusi leswaku va ta n’wi byela tinhlamuselo ta yona. Kambe hinkwavo a va swi kotanga. (Genesa 41:1-8) A hi swi tivi leswaku sweswo swi vangiwe hi ku hlamala kumbe hi ku va va nyikele tinhlamuselo leti nga riki tona. Kambe hambileswi Faro a a hele matimba—a a swi lava hi mbilu hinkwayo ku kuma nhlamulo.

Eku heteleleni, mucheri wa vhinyo u tsundzuke Yosefa. Ripfalo ra yena ri n’wi kingindzile naswona u byele Faro hi jaha leri a ri ri ekhotsweni leri eka malembe mambirhi lama nga hundza ri nga n’wi hlamusela norho wa yena ni wa mubaki. Hi xihatla, Faro u lerise leswaku ku vitaniwa Yosefa ekhotsweni.—Genesa 41:9-13.

Anakanya ndlela leyi Yosefa a titweke ha yona loko malandza ya Faro ma n’wi byela leswaku wa n’wi vitana. Hi xihatla u cince swiambalo swa yena ivi a tibyevula misisi—swi nga endleka a a tibyevule misisi hinkwayo hikuva wolowo a wu ri mukhuva wa Vaegipta. A swi kanakanisi leswaku u khongele swinene leswaku Yehovha a ta n’wi katekisa eka leswi a a vitaneriwa swona! Hi xihatla u tikume a yime mahlweni ka hosi exigodlhweni xa yona. Ha hlaya: “Kutani Faro a ku eka Yosefa: ‘Ndzi lorhe norho kambe ku hava la nga wu hlamuselaka. Ndzi twe ku vuriwa leswaku wena wa swi kota ku yingisa norho u tlhela u wu hlamusela.’” Nakambe nhlamulo ya Yosefa yi kombise leswaku a a titsongahata naswona a ri ni ripfumelo eka Xikwembu, u te: “A ku fanelanga ku langutiwa mina! Xikwembu xi ta tivisa Faro leswinene.”—Genesa 41:14-16.

Yehovha u rhandza vanhu lava titsongahataka ni lava nga ni ripfumelo, hi yona mhaka a hlavuteleke Yosefa norho lowu tsandzeke vavanuna vo tlhariha ni vaprista. Yosefa u vule leswaku milorho ya Faro yi vula nchumu wun’we. Ku va rungula leri ri phindhiwile, Yehovha a a tiyisekisa leswaku mhaka ya kona yi “simekiwe hilaha ku tiyeke” naswona yi ta hetiseka hakunene. Tihomu to nona ni min’oko leyinene a swi yimela malembe ya nkombo ya ndzalo aEgipta, kasi loko ku ri tihomu leto ondza ni min’oko yo vavuka a swi yimela malembe ya  nkombo ya dyandza lawa a ma ta landzela. Dyandza rero a ri ta kukula hinkwaswo leswi a swi ri kona etikweni.—Genesa 41:25-32.

Faro a a khorwiseka leswaku Yosefa u yi hlamusele kahle milorho ya yena. Kambe xana a ku fanele ku endliwa yini? Yosefa u ringanyete leswaku ku endliwa swo karhi. Faro u fanele a kuma munhu “la fanelekaka wo tlhariha” loyi a a ta langutela ku hlengeletiwa ka mavele eswitlatini hi nkarhi wa malembe ya nkombo ya ndzalo ni leswaku swilo leswi a swi hlengeleteke a a ta swi nyika swisiwana hi nkarhi wa ndlala. (Genesa 41:33-36) Ntokoto ni vuswikoti bya Yosefa a swi n’wi endla a faneleka kambe a nga titlhomanga tinsiva. Ku titsongahata ka yena ku endle leswaku a nga titlakusi; naswona ripfumelo ra yena ri n’wi pfune a vona sweswo swi nga ri nchumu. Loko hi ri ni ripfumelo ra xiviri eka Yehovha, a hi nge tikukumuxi kumbe hi titlakusa. Hi ta va ni ku rhula, hi veka timhaka emavokweni ya yena!

Faro ni malandza ya yena hinkwawo va swi xiyile leswaku leswi Yosefa a swi vuleke i mhaka ya vutlhari. Nakambe Faro u swi xiyile leswaku Xikwembu xa Yosefa hi xona xi n’wi pfuneke leswaku a vula mhaka leyi. U byele malandza ya yena lawa a ma ri kwalaho exigodlhweni a ku: “Xana a nga kumiwa munhu un’wana la fanaka ni loyi, loyi a nga ni moya wa Xikwembu?” Kutani a byela Yosefa a ku: “Leswi Xikwembu xi ku vangeleke leswaku u tiva swilo leswi hinkwaswo, a ku na un’wana la fanelekaka ni la tlhariheke ku fana na wena. Wena u ta va ehenhla ka yindlu ya mina, naswona vanhu va mina hinkwavo va ta ku yingisa hi ku helela. Ntsena ndzi ta va lonkulu eka wena exiluvelweni.”—Genesa 41:38-41.

Faro u xi hetisisile xitshembiso xa yena. Hi xihatla, Yosefa u ambexiwe nguvu ya ntsembyana. Faro u n’wi vehele sindza ra nsuku, xingwavila xa mfungho ni ku n’wi khandziyisa ekalichini yo xiximeka kutani va n’wi rhendzelekisa emutini hinkwawo ni leswaku a endla leswi a nga swi vula. (Genesa 41:42-44) Ku nga si hela ni siku, Yosefa se a a humile ekhotsweni. Loko rixa siku rero a a ri mubohiwa kambe loko ri pela u etlele a ri mufumi wa vumbirhi eka Faro. Swi le rivaleni leswaku ripfumelo leri Yosefa a a ri na rona eka Yehovha Xikwembu ri n’wi vuyerisile! Yehovha u yi vonile ndlela leyi Yosefa a xanisekeke ha yona malembe yo tala hikwalaho ka ku pfumaleka ka vululami. Mhaka leyi u yi lulamise hi nkarhi lowu faneleke ni hi ndlela leyinene. Yehovha a a nga lavi ntsena ku lulamisa vubihi lebyi endliweke eka Yosefa kambe a a lava ni ku sirhelela tiko ra Israyele. Hi ta swi vona leswaku sweswo u swi endle njhani eka xihloko lexi landzelaka xa ntlhandlamano lowu.

Loko u langutana ni swiyimo swo tika, kumbexana leswi vangiwaka hi ku pfumaleka ka vululami, u nga heli matimba. Tsundzuka Yosefa. Tanihi leswi a hambeteke a va ni musa, a titsongahata, a tiyisela ni ku va ni ripfumelo, swi endle leswaku Yehovha a n’wi katekisa.