Swi ndzi hlekisile hikuva a ndzi nga n’wi teki tanihi munhu wa kereke. Ndzi te: “U yi tivela kwihi Bibele?” A nga hlamulanga hi nkarhi wolowo. Eku heteleleni, u ndzi byele leswaku mhani wakwe a a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha kutani u dyondze swin’wana eka yena. Hi ku lava ku tiva, ndzi n’wi sindzise leswaku a ndzi byela leswi engetelekeke.

Hi bule hi mhaka leyi ku ringana nkarhi wo leha vusiku byebyo. Munghana wa mina u ndzi byele leswaku Bibele yi kombisa leswaku Sathana i mufumi wa misava leyi. (Yoh. 14:30) Kumbexana i khale u yi tiva mhaka leyi kambe eka mina a yi ri yintshwa naswona yi ndzi hlamarisile. A ndzi tshamela ku twa leswaku Xikwembu lexi nga ni musa hi xona xi lawulaka misava. Kambe sweswo a swi nga fambisani ni leswi ndzi swi voneke evuton’wini. Hambileswi a ndza ha ri ni malembe ya 26 ntsena, se a ndzi vone swo tala leswi nga ndzi dyisangiki byi rhelela evuton’wini.

Bava a a ri muhahisi wa swihahampfhuka swa Masocha eUnited States. Tanihi muntshwa, a ndzi swi tiva leswaku nkarhi wun’wana ni wun’wana ku nga ha tlhekeka nyimpi ya nyutliya. Nyimpi ya le Vietnam yi endleke emalembeni lawa a ndzi ri ekholichi eCalifornia. Ndzi joyine swichudeni leswi a swi toyatoya. Maphorisa ma hi hlongorisile hi swimoroncisi hi ri karhi hi tsutsuma, hi khohlola ni ku tlunyiwa hi gasi yo dakwisa leyi a va yi duvula. Hi nkarhi wolowo, vanhu a va xandzuka ni ku endla tihoyihoyi. Van’watipolitiki a va dlayiwa naswona vanhu a va kombisa ku vilela hi ku toyatoya ni ku endla mpfilumpfilu. Vanhu a va ri ni mavonelo yo hambanahambana ya ndlela leyi swilo a swi fanele swi endliwa hayona. Hinkwaswo leswi a swi pfilunganya swinene.

Hi 1970, ndzi kume ntirho en’walungwini wa ribuwa ra Alaska laha a ndzi hola swi nyawula. Ndzi ye eLondon ndzi fika ndzi xava xithuthuthu kutani ndzi tijikajikela ha xona ku nga ri na laha ndzi yaka kona. Endzhaku ka tin’hweti to karhi ndzi fike eAfrika. Eriendzweni ra mina, ndzi hlangane ni vanhu lava na vona a va navela ku balekela xiyimo lexi a va langutane na xona.

 Hikwalaho ka leswi ndzi swi voneke ni ku swi twa, dyondzo ya le Bibeleni ya leswaku xivumbiwa xa moya lexi hombolokeke xi lawula misava a yi twisiseka. Kambe loko ku ve Xikwembu a xi nga yi lawuli misava, xana a xi ri eku endleni ka yini? A ndzi lava nhlamulo.

Eka tin’hweti leti landzeleke, ndzi yi kumile nhlamulo. Nakambe hi ku famba ka nkarhi ndzi tlhele ndzi tiva ni ku rhandza vamakwerhu vo tala lava kombiseke leswaku va tshembekile eka Xikwembu xin’we xa ntiyiso ehansi ka swiyimo hinkwaswo.

Loko ndzi tlhelela eLondon, ndzi tihlanganise na mhani wa munghana wa mina naswona u ndzi nyike Bibele. Hi ku famba ka nkarhi, loko ndzi ri eAmsterdam, le Netherlands, Mbhoni yin’wana yi ndzi vone ndzi ri karhi ndzi hlaya Bibele nimadyambu naswona yi ndzi pfunile leswaku ndzi dyondza swo tala. Endzhaku ka sweswo, ndzi ye eDublin, eIreland naswona ndzi kume rhavi ra Timbhoni ta Yehovha. Ndzi fike ndzi gongondza. Laha hi kona ndzi hlanganeke na Arthur Matthews makwerhu wo tlhariha la nga ni ntokoto. Ndzi n’wi kombele leswaku a ndzi dyondzisa Bibele naswona u pfumerile.

A ndzi tiyimisele ku dyondza naswona a ndzi hlaya tibuku ni timagazini ta Timbhoni. A ndzi tlhela ndzi hlaya na Bibele. A swi tsakisa swinene! Etinhlengeletanweni ta vandlha, ndzi xiye leswaku hambi ku ri vana lavatsongo a va tiva tinhlamulo ta swivutiso leswi vavanuna lava dyondzekeke va tivutiseke swona malembe ya madzana, swo tanihi leswi nge: ‘Hikwalahokayini ku endleka swilo swo homboloka? Xikwembu i mani? Ku humelela yini loko hi fa?’ A ndzi heta nkarhi wa mina ni Timbhoni ntsena. Sweswo a swi olova hikuva a ndzi nga tivi munhu etikweni hinkwaro. Ti ndzi pfunile leswaku ndzi rhandza Yehovha ni ku lava ku endla ku rhandza kakwe.

Ndzi khuvuriwe hi 1972. Endzhaku ka lembe, ndzi ve phayona naswona ndzi sungule ku hlanganyela ni vandlha leritsongo eNewry le N’walungwini wa Ireland. Ndzi hirhe yindlu leyi akiweke hi maribye endhawini ya tintshava. Yindlu ya mina a yi vandzekane ni tshanga ra tihomu naswona a ndzi dyondza ku nyikela mivulavulo emahlweni ka tona. A ti languteka ti ri eku yingiseleni loko ti ri karhi ti gayela. A ti nga ta ndzi nyika switsundzuxo kambe ti ndzi pfunile leswaku ndzi kota ku languta vayingiseri. Hi 1974, ndzi hlawuriwe ku va phayona ro hlawuleka naswona ndzi tirhe swin’we na Nigel Pitt loyi ni sweswi ha ha riki vanghana.

Hi nkarhi wolowo a ku ri ni madzolonga yo tala eN’walungwini wa Ireland. Van’wana va kale va  ri thya “tiko ra tibomo ni swibamu.” A swi tolovelekile ku vona vanhu exitarateni va lwa, va duvuriwa ni ku hisiwa ka timovha. Swiphiqo leswi a swi vangiwa hi tipolitiki ni vukhongeri. Hambiswiritano, Maprotestente ni Makhatoliki ma swi xiyile leswaku Timbhoni a ti katseki eka swa tipolitiki kutani a ti kota ku chumayela hi ku ntshunxeka naswona ti sirhelelekile. Mikarhi yo tala vini va muti a va swi tiva leswaku madzolonga ma ta endliwa kwihi naswona rini kutani a va hi lemukisa leswaku hi kota ku papalata tindhawu toleto.

Hambiswiritano, a ku ri ni swiyimo leswi a swi ri ni khombo. Siku rin’wana, mina na Denis Carrigan loyi na yena a a ri phayona, a hi chumayela ra vumbirhi edorobeni ra le kusuhi leri a ku nga ri na Timbhoni. Wansati un’wana u vule leswaku hi masocha ya le xihundleni ya le Britain, kumbexana u vule sweswo hileswi a swi twala leswaku Xi-irish a hi ririmi ra hina. Sweswo swi hi chavisile. Hi ku va ntsena u kombisa masocha xinghana, a wu ta dlayiwa kumbe u duvuriwa tsolo. Loko ha ha yimele bazi ehandle ku ri karhi ku titimela, hi vone movha wu fika wu yima exitolo laha a ku ri ni wansati loyi a hi hehleke. U humile a vulavula ni vavanuna vambirhi emovheni a ri karhi a hi kombetela a tsakile. Vavanuna lava va hi tshinelerile kutani va hi vutisa swivutiso swi nga ri swingani mayelana ni mafambelo ya bazi. Loko bazi ri fika, va vulavule ni muchayeri wa bazi. A hi nga va twi loko va ri karhi va vulavula. Leswi bazi a ri nga ri na vakhandziyi, a hi tiyiseka leswaku a hi ri eku boheriweni ka xikungu xo va hi hlaseriwa ehandle ka doroba. Kambe sweswo a swi endlekanga. Loko ndzi ri karhi ndzi chika ebazini, ndzi vutise muchayeri ndzi ku: “Xana vakulukumba lavayani a va ku vutisa hi hina?” Yena u te: “Mi nga vileli, ndzi va byele leswaku ndza mi tiva. Mi hlayisekile.”

Hi 1976 loko hi ri enhlengeletanweni ya xifundzha eDublin, ndzi hlangane na Pauline Lomax loyi a a huma eNghilandhi naswona a nga phayona ro hlawuleka. A a rhandza Xikwembu, a a titsongahata naswona a a rhandzeka. Yena ni buti wakwe Ray va kulele entiyisweni. Endzhaku ka lembe, mina na Pauline hi catile naswona hi ye emahlweni hi va maphayona yo hlawuleka eBallymena eN’walungwini wa Ireland.

Ndzi ve mulanguteri wa muganga ku ringana nkarhi wo karhi, ndzi tirhela vamakwerhu eBelfast, Londonderry ni le tindhawini tin’wana leti nga ni khombo. Hi khutaziwe hi ripfumelo ra vamakwerhu lava tshikeke vukhongeri bya vona, xihlawuhlawu ni rivengo, ku nga leswi a swi dzime timitsu leswaku va tirhela Yehovha. U va katekisile ni ku va sirhelela!

Ndzi tshame malembe ya khume eIreland. Kutani hi 1981 hi rhambiwe ku ya etlilasini ya vu-72 eGiliyadi. Endzhaku ko thwasa, hi averiwe ku ya eSierra Leone, leyi nga eVupeladyambu bya Afrika.

A hi tshama ekaya ra varhumiwa swin’we ni vamakwerhu va 11 vo tsakisa. A hi tirhisa khixi rin’we, swihambukelo swinharhu, tixawara timbirhi, foni yin’we, muchini wun’we wo hlantswa ni wo omisa. Gezi a ri tshamela ku famba nkarhi wun’wana ni wun’wana. Elwangwini a ku ri ni makondlo naswona swivatlankombe a swi tirhurhele ekamareni ra le hansi.

Hambileswi a swi tika ku hanya endhawini leyi a hi tshama eka yona, nsimu a yi tsakisa. Vanhu a va yi xixima Bibele naswona a va yingisela loko hi va chumayela. Vo tala va pfumele ku dyondzeriwa Bibele ni ku amukela ntiyiso. Vanhu va le nsin’wini a va ndzi vitana “Nkulukumba Robert.” Kasi Pauline a va n’wi vitana “Manana Robert.” Hambiswiritano, loko ndzi ya ndzi va ni ntirho wo tala erhavini, a ndzi nga  ha kumeki hi xitalo ensin’wini naswona vanhu va sungule ku vitana Pauline “Manana Pauline.” Mina va sungule ku ndzi vitana “Nkulukumba Pauline.” Sweswo a swi n’wi tsakisa Pauline!

Vamakwerhu vo tala a va ri swisiwana kambe mikarhi hinkwayo Yehovha a a va khathalela naswona mikarhi yin’wana hi tindlela to hlamarisa. (Mat. 6:33) Ndzi tsundzuka makwerhu un’wana waxisati loyi o va ni mali yo xava swakudya swa yena ni vana vakwe swa siku rin’we ntsena kambe u yi nyike makwerhu loyi a a vabya loyi a a nga ri na mali yo xava mirhi ya malariya. Hi ku famba ka siku, ku te wansati un’wana a nga swi langutelanga a fika a n’wi hakela leswaku a n’wi luka misisi. Ku ni mitokoto yo tala yo fana ni leyi.

Hi tshame malembe ya kaye eSierra Leone. Endzhaku ka sweswo hi yisiwe eBethele ya le Nigeria. Rhavi leri sweswi a hi ri eka rona a ri ri rikulu. A ndzi endla ntirho lowu a ndzi wu endla eBethele ya le Sierra Leone kambe loku a ku ri ku cinca lokukulu eka Pauline naswona a ku nga n’wi oloveli. A a tirha tiawara ta 130 hi n’hweti ensin’wini naswona a a ri ni tidyondzo ta Bibele leti a ti endla nhluvuko. Sweswi a a averiwe ku tirha eka ndzawulo yo rhunga laha a a rhunga swiambalo leswi handzukeke. Swi n’wi tekele nkarhi ku tolovela kambe u xiye ndlela leyi vamakwerhu a va wu tlangela hayona ntirho lowu a a wu endla naswona u tirhise nkarhi wakwe leswaku a khutaza vamakwerhu lava a a tirha na vona.

A hi nga wu tolovelanga ndhavuko wa le Nigeria naswona a hi fanele hi dyondza swo tala hi wona. Siku rin’wana, makwerhu u te ehofisini ya mina leswaku a ta ndzi tivisa makwerhu waxisati loyi a ha ku amukeriwa eBethele. Loko ndzi ku ndza n’wi qhavula, u khinsamile emilengeni ya mina. Swi ndzi hlamarisile! Ndzi hatle ndzi tsundzuka matsalwa mambirhi ku nga ra Mitirho 10:25, 26 na Nhlavutelo 19:10. Ndzi tivutise leswi, ‘Xana ndzi nga n’wi byela leswaku a nga fanelanga a endla leswi?’ Kambe ndzi tsundzuke leswaku phela wa ha ku amukeriwa eBethele kutani wa swi tiva leswi Bibele yi swi vulaka hi mhaka leyi.

Hambileswi a ndzi nga tshunxeki loko hi ri karhi hi xewetana, endzhaku ka sweswo ndzi endle ndzavisiso. Ndzi kume leswaku makwerhu waxisati u endle hi ku ya hi ndhavuko lowu hi nkarhi wa lowo a wa ha landzeleriwa etindhawini tin’wana etikweni. Vavanuna a va khinsama hilaha ku fanaka. A ku ri ndlela yo kombisa ku xixima. A va ngo gandzela  munhu; va kona vanhu lava endleke sweswo eBibeleni. (1 Sam. 24:8) Ndza tsaka hileswi ndzi nga vangiki na magugu yo khomisa makwerhu waxisati tingana hikwalaho ko pfumala vutivi.

Hi hlangane ni vamakwerhu vo tala eNigeria lava kombiseke leswaku va tshembekile malembe yo tala. Xiya ntokoto wa Isaiah Adagbona. a U dyondze ntiyiso loko a ha ri jaha naswona ku kumeke leswaku u ni vuvabyi bya nhlokonho. U yisiwe exibedlhele xa vanhu lava a va ri ni nhlokonho laha a a ri Mbhoni a ri yexe. Hambileswi a a kanetiwa, u pfune vanhu vo tlula 30 lava nga ni nhlokonho ku amukela ntiyiso ni ku simeka vandlha exibedlhele xexo.

Hi 1996 hi nyikiwe xiavelo xo ya tirha erhavini ra le Kenya. A ku ri ro sungula ndzi tlhelela etikweni leri endzhaku ka riendzo leri ndzi vulavuleke ha rona eku sunguleni. A hi tshama eBethele. Vaendzi va hina a va katsa ni tinkawu. A ti wutlela vamakwerhu vaxisati mihandzu. Siku rin’wana makwerhu waxisati eBethele u rivale ku pfala fasitere loko a famba. Loko a vuya, u kume tinkawu ti ri karhi ti tiphina hi swakudya ekamareni rakwe. U kalakarile kutani a huma hi ku tsutsuma. Hiloko na tona ti huma hi fasitere ti ri karhi ti rila.

Mina na Pauline hi joyine vandlha ra Xiswahili. Swi nga si ya kwihi, ndzi averiwe ku fambisa Dyondzo ya Buku ya Vandlha (leyi sweswi yi vitaniwaka Dyondzo Ya Bibele Ya Vandlha). Hambiswiritano, loko swi ta eka ku twisisa ririmi a ka ha ri ni ntirho lowukulu. A ndzi lunghiselela ka ha ri emahlweni kutani a ndzi kota ku hlaya swivutiso. Kambe loko tinhlamulo ta vayingiseri to hambana ka ntsongo ni leswi tsariweke a ndzi nga swi twisisi. A swi tika! A ndzi va twela vamakwerhu. Ndzi tsakisiwe hi ndlela leyi vamakwerhu va ndzi lehiseleke mbilu hayona ni ku titsongahata.

Hi tshame eKenya ku ringana tin’hweti ti nga ri tingani. Hi 1997 hi rhambiwe eBethele ya le Brooklyn, New York. Sweswi se a hi ri etikweni leri fuweke, leri na rona ri nga ni swiphiqo swa rona. (Swiv. 30:8, 9) Kambe hambi ku ri etikweni ro tano, va kona vamakwerhu lava kombisaka ripfumelo lerikulu. Vamakwerhu va tirhisa nkarhi ni swilo swa vona ku seketela ntirho lowunene lowu endliwaka hi nhlangano wa Yehovha ematshan’weni yo tivuyerisa.

Emalembeni lama hundzeke, hi vone ripfumelo ra vamakwerhu eka swiyimo swo hambanahambana. Vamakwerhu eIreland, va ni ripfumelo hambiloko ku ri ni mpfilumpfilu. Vamakwerhu eAfrika, va ni ripfumelo hambiloko va swerile ni ku hambanisiwa ni van’wana. Vamakwerhu va le United States, va ni ripfumelo hambileswi va tshamaka etikweni leri fuweke. Yehovha wa tsaka swinene loko a vona vanhu va kombisa leswaku va n’wi rhandza hambiloko va langutana ni swiyimo swo hambanahambana!

Malembe ma fambe “hi ku hatlisa ku tlula ni muchini wo rhunga.” (Yobo 7:6) Sweswi hi tirha ni vamakwerhu entsindza wa misava hinkwayo le Warwick, New York naswona ha tsaka ku ya emahlweni hi tirha ni vanhu lava rhandzanaka hakunene. Hi enerisekile, ha tsaka naswona hi endla hilaha hi nga kotaka hakona ku seketela Hosi ya hina, Yesu Kreste loyi ku nga ri khale a nga ta katekisa vanhu vakwe va ntsandzavahlayi vo tshembeka.—Mat. 25:34.