EXIKARHI ka vamakwerhu lava tirhaka hi ku hiseka laha ku nga ni xilaveko lexikulu, vo tala va vona i vamakwerhu va xisati lava nga tekiwangiki. Vo tala va vona va ni malembe yo tala swinene va ri karhi va tirha ematikweni man’wana. I yini lexi va pfuneke leswaku va rhurhela ematikweni man’wana? Va dyondze yini loko va ri karhi va tirha ematikweni wolawo? Hi kwihi ku cinca loku va ku endleke evuton’wini bya vona? Hi burisane ni van’wana va vamakwerhu lava va xisati, lava nga ni ntokoto emhakeni leyi. Loko u ri makwerhu wa xisati loyi a tsakelaka ku endla leswi engetelekeke entirhweni wa nsimu, ha tshemba leswaku u ta vuyeriwa eka mintokoto ya vamakwerhu lava. Kahlekahle, hinkwerhu hi ta vuyeriwa loko hi kambisisa xikombiso xa vona.

Xana wa tivutisa loko u ta swi kota ku phayona etikweni rin’wana hileswi u nga makwerhu wa xisati la nga tekiwangiki? Anita loyi sweswi a nga ni malembe ya 75 na yena u tshame a kanakana swinene loko a ta swi kota. U kulele eNghilandhi, laha a sunguleke ku phayona loko a ri ni malembe ya 18. U ri: “A ndzi rhandza ku dyondzisa vanhu hi Yehovha kambe a ndzi nga si tshama ndzi tivona ndzi phayona etikweni rin’wana. A ndzi nga si tshama ndzi dyondza ririmi rin’wana naswona a ndzi vona onge a ndzi nge pfuki ndzi swi kotile ku dyondza ririmi rin’wana. Kutani ndzi hlamarile loko ndzi kuma xirhambo xo ya eXikolweni xa Giliyadi. Swi ndzi hlamarisile swinene ku va ndzi kume xirhambo xexo hikuva a ndzi tivona ndzi nga ri nchumu. Kambe ndzi tibyele leswi: ‘Loko Yehovha a vona ndzi ta swi kota, ndzi ta ringeta.’ Sweswo swi endleke eka malembe ya 50 lama hundzeke. Ku sukela kwalaho, ndzi ve murhumiwa eJapani ku ta fikela sweswi.” Anita u tlhela a ku: “Minkarhi yin’wana ndzi byela vamakwerhu va xisati lava ha riki vantshwa ndzi ku, ‘Tekelelani xikombiso xa mina hi phayona swin’we laha ku nga ni xilaveko!’ Ndza tsaka hikuva vo tala va vona va endle tano.”

Vamakwerhu vo tala va xisati lava phayonaka ematikweni man’wana na vona eku sunguleni a va kanakana ku rhurhela ematikweni wolawo. Va swi kotise ku yini ku va ni xivindzi xo endla sweswo?

Maureen loyi a nga ni malembe ya 64 u ri: “Loko ndzi ri karhi ndzi kula, a ndzi lava ku pfuna van’wana.” Loko a ri ni malembe ya 20, u rhurhele eQuebec le Canada laha a ku ri ni xilaveko lexikulu xa maphayona. U tlhela a ku: “Hi ku famba ka nkarhi, ndzi kume xirhambo xo ya eXikolweni xa Giliyadi, kambe a ndzi chava ku ya endhawini leyi ndzi nga yi tiviki ndzi nga ri na vanghana va mina. Nakambe a swi ndzi vilerisa ku siya manana loyi a fanele a khathalela tatana loyi mavabyi yakwe a ma nyanya swinene. Minkarhi yo tala a ndzi khongela eka Yehovha ndzi ri karhi ndzi rila ndzi kombela leswaku a ndzi pfuna. Loko ndzi vulavule ni vatswari va mina hi leswi ndzi vilerisaka, va ndzi khutaze ku  amukela xirhambo lexi. Vandlha ri hoxe xandla leswaku ri pfuna vatswari va mina. Ku xiya ndlela leyi Yehovha a ndzi seketeleke ha yona swi ndzi tiyisekisile leswaku u ta ndzi khathalela ni le nkarhini lowu taka. Endzhaku ka sweswo ndzi lunghekele ku famba!” Ku sukela hi 1979, Maureen u tirhe malembe yo tlula 30 tanihi murhumiwa eVupeladyambu bya Africa. Ninamuntlha hambileswi Maureen a khathalelaka mana wakwe eCanada, i phayona ro hlawuleka. Loko a anakanya hi malembe lawa a ma heteke a phayona etikweni rin’wana u ri: “Minkarhi hinkwayo Yehovha u ndzi nyika leswi ndzi swi lavaka hi nkarhi lowu ndzi swi lavaka ha wona.”

Wendy, loyi sweswi a nga ni malembe ya 65, u sungule ku phayona eAustralia loko a ha ri muntshwa. U ri: “A ndzi ri ni tingana swinene naswona a swi ndzi tikela ku vulavula ni vanhu lava ndzi nga va tiviki. Kambe ku phayona swi ndzi dyondzise ku vulavula ni vanhu hinkwavo naswona swi ye swi ndzi olovela ku chumayela. Hi ku famba ka nkarhi ndzi swi xiyile leswaku se a ndza ha chavi ku vulavula ni vanhu. Ku phayona swi ndzi dyondzise ku titshega hi Yehovha naswona ndzi sungule ku lava ku ya chumayela ematikweni man’wana. Nakambe makwerhu un’wana wa xisati la nga tekiwangiki loyi a a ri murhumiwa eJapani malembe yo tlula 30, u ndzi rhambe ku ya chumayela na yena tin’hweti tinharhu. Ku tirha na yena swi endle leswaku ndzi navela ku ya chumayela etikweni rin’wana.” Hi 1986, Wendy u rhurhele exihlaleni xa Vanuatu, lexi nga evuxeni bya Australia lexi ku nga tikhilomitara ta 1 770 ku ya kona.

Nisweswi Wendy wa ha ri eVanuatu naswona u tirha ehofisini ya vuhundzuluxeri. U ri: “Ku vona ndlela leyi mavandlha ni mintlawa swi sunguriwaka ha yona eswihlaleni swa ndzi tsakisa swinene. Ku hoxa xandla leswaku ntirho wa Yehovha wu ya emahlweni eswihlaleni leswi i lunghelo lerikulu.”

Kumiko, loyi sweswi a nga ni malembe ya 65, a a ri phayona ra nkarhi hinkwawo eJapani loko phayona leri a tirha na rona ri n’wi kombela leswaku va ya phayona swin’we eNepal. Kumiko u ri: “A a tshamela ku ndzi kombela leswaku hi rhurha kambe a ndzi ala. A ndzi karhateka hi ku ya dyondza ririmi rin’wana ni ku tolovela ndhawu. Naswona a ndzi nga ri na mali leyi eneleke leswaku ndzi rhurha. Loko ndza ha anakanya hi mhaka leyi ndzi humeleriwe hi mhangu ya xithuthuthu naswona ndzi pfuke exibedlhele. Loko ndzi ri kwalaho, ndzi tivutise ndzi ku: ‘I mani a swi tivaka leswaku ku ta endleka yini hi mina mundzuku? Ndzi nga ha khomiwa hi vuvabyi lebyikulu kutani ndzi nga ha swi koti ku ya phayona etikweni rin’wana. Xana ndzi nga tsandzeka ku ya phayona hambi ku ri lembe rin’we ntsena?’ Ndzi khongele eka Yehovha leswaku a ndzi pfuna ndzi teka goza.” Loko a humile exibedlhele, u endzele eNepal, naswona yena ni phayonakulobye va rhurhele kwale.

 Loko Kumiko a anakanya hi malembe ya kwalomu ka khume lawa a ma heteke a ri eNepal, u ri: “Swilo leswi a ndzi vilela ha swona a swi vanga kona. Ndza tsaka leswi ndzi tirhaka laha ku nga ni xilaveko lexikulu. Minkarhi yo tala, loko ndzi chumayela emutini, vaakelani va ntlhanu kumbe ku tlula va ta va ta yingisela. Hambi ku ri vana a va ndzi kombela leswaku ndzi va nyika swiphephana leswi sekeriweke eBibeleni. Swi tsakisa ngopfu ku chumayela ensin’wini leyi nga ni mihandzu.”

A swi kanakanisi leswaku vamakwerhu lava, lava hi buleke na vona va langutane ni swiphiqo. Xana va swi hlule njhani?

Diane wa le Canada u ri: “Eku sunguleni a swi ndzi tikela ku va ekule swinene ni ndyangu wa ka hina.” Sweswi u ni malembe ya 62 kambe se swi endla malembe ya 20 a ri murhumiwa eIvory Coast (laha sweswi ku nga Côte d’Ivoire). U ri: “Ndzi kombele Yehovha leswaku a ndzi pfuna ndzi rhandza vanhu va le nsin’wini leyi a ndzi tirhela eka yona. Makwerhu Jack Redford loyi a a ri un’wana wa valeteri va hina eGiliyadi, u hi hlamusele leswaku eku sunguleni hi nga ha kavanyetiwa hambi ku ri ku chavisiwa hi swiyimo leswi hi nga hlanganaka na swona eswiavelweni swa hina, ngopfungopfu loko hi vona vusweti lebyikulu lebyi nga kona. U te: ‘Mi nga languti vusweti kambe langutani swikandza swa lava mi va chumayelaka. Mi vona ndlela leyi va angulaka ha yona loko va twa ntiyiso wa Bibele.’ Ndzi endle tano naswona swi ndzi tsakisile swinene! Loko ndzi ri karhi ndzi chumayela rungula ra Mfumo leri chavelelaka, a ndzi va vona va tsaka swinene!” I yini swin’wana leswi pfuneke Diane leswaku a tolovela ku tirha etikweni rin’wana? U ri: “Ndzi tolovelane swinene ni swichudeni swa mina swa Bibele naswona swi ndzi tsakisile ku swi vona swi va malandza ya Yehovha yo tshembeka. Xiavelo xa mina xi ve kaya ra mina. Ndzi kume vamanana ni vatatana, vabuti na vasesi hilaha Yesu a tshembiseke hakona.”—Mar. 10:29, 30.

Anne loyi a nga ni malembe ya 46 u tirha eAsia laha ntirho wa hina wu yirisiweke. U ri: “Eka malembe yo tala lawa ndzi ma heteke etindhawini to hambanahambana, ndzi tshame ni vamakwerhu va xisati va mindhavuko ni vumunhu byo hambana. Minkarhi yin’wana, a swi endla leswaku hi tlulana milenge. Loko sweswo swi humelela, ndzi ringete ku tolovelana swinene ni lava ndzi tshamaka na vona leswaku ndzi ta yi twisisa kahle mindhavuko ya vona. Ndzi tlhele ndzi tikarhatela ku va rhandza ni ku va anakanyela. Ndza tsaka leswi matshalatshala ya mina ma endleke leswaku ndzi va ni xinghana lexikulu ni lava a ndzi tshama na vona naswona ma endle leswaku ndzi tiyisela exiavelweni xa mina.”

 Ute wa le Jarimani loyi sweswi a nga ni malembe ya 53 u avariwe ku va murhumiwa eMadagascar hi 1993. U ri: “Eku sunguleni, a swi ndzi tikela ku dyondza ririmi ra kwalaho, ku tolovela maxelo lama hisaka naswona a ndzi fanele ndzi langutana ni vuvabyi bya malariya, vuvabyi lebyi vangiwaka hi ti-amoeba swin’we ni swivungu leswi lumaka. Kambe vamakwerhu va ndzi pfunile. Vamakwerhu va xisati va kwalaho, vana va vona swin’we ni swichudeni swa Bibele swi ndzi pfunile leswaku ndzi dyondza ririmi. Murhumiwa loyi a ndzi tirha na yena u ndzi khathalerile loko ndzi vabya. Kambe eka hinkwaswo, Yehovha u ndzi pfunile. A ndzi tshamela ku khongela eka yena ndzi n’wi byela leswi ndzi vilerisaka. Ndzi lehise mbilu, minkarhi yin’wana a ndzi rindza masiku kumbe tin’hweti leswaku Yehovha a hlamula swikhongelo swa mina. Yehovha u lulamise swiphiqo swa mina hinkwaswo.” Sweswi Ute u ni malembe ya 23 a ri karhi a tirha eMadagascar.

Ku fana ni van’wana lava tirhaka laha ku nga ni xilaveko lexikulu, vamakwerhu lava va xisati lava phayonaka ematikweni man’wana va kume mikateko yo tala. Hi yihi mikateko yin’wana leyi va yi kumeke?

Heidi wa le Jarimani loyi sweswi a nga ni malembe ya 73 i murhumiwa eIvory Coast (laha sweswi ku vitaniwaka Côte d’Ivoire) u tirhe kwalaho ku sukela hi 1968. U ri: “Ndza tsaka swinene loko ndzi vona lava ndzi dyondzeke na vona Bibele va ya emahlweni ‘va famba entiyisweni.’ Van’wana sweswi i maphayona naswona van’wana i vakulu. Van’wana va ndzi vitana Mama kumbe Kokwana. Nkulu un’wana swin’we ni nsati ni vana vakwe va ndzi teka tanihi xirho xa ndyangu wa vona. Yehovha u ndzi nyike n’wana wa jaha, n’wingi swin’we ni vatukulu vanharhu.”—3 Yoh. 4.

Karen wa le Canada loyi sweswi a nga ni malembe ya 72, u tirhe malembe ya 20 eVupeladyambu bya Afrika. U ri: “Ku va murhumiwa swi ndzi dyondzise ku titsona swo tala, ku rhandza vanhu ni ku lehisa mbilu. Nakambe ku tirha swin’we ni vamakwerhu vo hambanahambana lava humaka ematikweni man’wana swi endle leswaku ndzi kota ku twisisa swo tala. Ndzi dyondze leswaku ku ni tindlela to tala to endla swilo. I nkateko lowukulu ku va ni vanghana emisaveni hinkwayo! Hambileswi vutomi ni swiavelo swa hina swi cinceke kambe vunghana bya hina bya ha tiyile.”

Margaret wa le Nghilandhi loyi sweswi a nga ni malembe ya 79, a a ri murhumiwa eLaos. U ri: “Ku tirha ematikweni man’wana swi ndzi pfune ku vona ndlela leyi Yehovha a tisaka vanhu va mindhavuko hinkwayo enhlengeletanweni yakwe. Sweswo swi tiyise ripfumelo ra mina. Swi ndzi nyika ntshembo wa leswaku Yehovha hi yena a kongomisaka nhlengeletano yakwe ni leswaku xikongomelo xakwe xi ta hetiseka.”

A swi kanakanisi leswaku vamakwerhu va xisati lava tirhaka ematikweni man’wana va tirha hi ku hiseka entirhweni wa Yehovha. Hi fanele hi va bumabumela. (Vaav. 11:40) Lexi tsakisaka, nhlayo ya vona yi ya yi andza. (Ps. 68:11) Xana u nga swi kota ku lulamisa swiyimo swa wena, kutani u tekelela vamakwerhu va xisati vo hiseka lava ku buriweke ha vona exihlokweni lexi? Loko swi ri tano, a swi kanakanisi leswaku u ta ‘nantswa u vona leswaku Yehovha hi lonene.’—Ps. 34:8.