1. Yehovha a titwisa ku yini loko a vona vanhu va yena lani misaveni?

 YEHOVHA wa swi vona swilo hinkwaswu leswi yendlekaka lani misaveni. Wa hi vona loko hi tsakile a tlhela a hi vona ni loko hi vavisekile. (Ps. 37:18) Phela wa yi vona minzamu hinkwayu leyi hi yi yendlaka swaku hi tama hi mu tirhela hambiloko ku ni leswi swi hi tsonaka wurhongo ka wutomi la hina, funtshi wa yi tlangela minzamu yoleyo. Naswona Yehovha a swi lava hintamu ku hi pfuna a tlhela a hi tiyisa ka swilo leswi hi kumanaka na swona.

2. Yehovha a va pfunisa ku yini lava nga tlhaveka mbilwini naswona va nga yendla yini leswaku a va pfuna?

² Tipisalema 147:3 yi vula leswaku Yehovha a daha swilondza swa lava nga vaviseka mbilwini. A ka ndzimana leyi, Yehovha a fanisiwa ni munhu lweyi a dahaka munhu mun’wani lweyi a nga vavisiwa. Kambe hi fanele hi yendla yini leswaku Yehovha a za a hi pfuna loko hi li ka xiyimu lexo? Pimisa hi xikombiso xa munhu lweyi a nga ni xilondza, lweyi a nga vavisiwa a gama a ya ka dotori leswaku a ya mu daha. Leswaku a kota ku dahiwa, a fanele a yendla hinkwaswu leswi dotori a nga ta mu byela swona. Se ka djondzo leyi, hi ta vona leswaku Yehovha a va pfunisa ku yini hi ku tirhisa Bibele lava nga vaviseka ambilwini ni swaku hi nga swi tirhisisa ku yini leswi Yehovha a hi byelaka swona.

HI VA LISIMA SWINENE KA YEHOVHA

3. Hi mhaka muni vanhu van’wani va titwa na va nga pfuni nchumu?

³ Leswi hi hanyaka ka misava leyi vanhu va vanyingi va kalaka va nga rhandzi munhu, minkama yin’wani swi nga hi karhatela ku kholwa swaku ku ni vanhu lava hi rhandzaka. Minkama yin’wani vanhu va khoma van’wani hi ndlela ya ku biha va tlhela va va yendla va pimisa swaku a va pfuni nchumu. Hi leswo swi nga yendlekela makwerhu Helena. a Yena a li: “Ni kulele ka ndjangu lowu a hi nga kombiwi lirhandzu. Papayi wa mina a a hi hlupha swinene a tlhela a hi yendla hi pimisa swaku a hi pfuni nchumu.” Se, loko na wena u tshame u hluphiwa kumbe u va ka xiyimu xa ku fana ni xa makwerhu lweyi, swi nga ha ku karhatela ku  kholwa swaku ku ni munhu lweyi a ku rhandzaka hintamu.

4. Tipisalema 34:18 yi hi tiyisekisa yini hi Yehovha?

⁴ Hambiloko van’wani va ku vona na u nga pfuni nchumu, khumbuka swaku Yehovha wa ku rhandza swinene naswona u wa lisima hintamu ka yena. A Bibele li li: “Yehovha a kusuhi ni lava nga tshoveka timbilu.” (Lerha Tipisalema 34:18.) Loko u tshuka u titwa na u nga pfuni nchumu, khumbuka leswaku ka Yehovha u wa lisima swinene naswona a vona minchumu yayinene ka wena, ku nga leswo swi nga yendla swaku a za a ku kokela ka nhlengeletanu ya yena leswaku u ta mu tirhela. (Yoh. 6:44) Yehovha a tinyimiselile ku ku pfuna minkama hinkwayu hikusa u wa lisima swinene.

5. Leswi Yesu a nga va khomisa xiswona vanhu swi hi djondzisa yini hi Yehovha?

⁵ Hi nga tiva ndlela leyi Yehovha a titwaka hi yona loko hi vona leswi Yesu a nga swi yendla nkama lowu na a li lani misaveni. Yesu a a va khoma hi lirhandzu vanhu lava a va minyiwa hi vanhu van’wani va tlhela va khomiwa hi ndlela ya ku biha. (Mat. 9:9-12) Hi xikombiso, nkama wansati lweyi a a ni mavabyi ya ku chavisa a nga khumba mpahla ya Yesu leswaku a dahiwa ka mavabyi ya yena, Yesu a nga mu bongelanga kambe a mu tiyisile a tlhela a mu khensa hi lipfumelo leli a nga li kombisa. (Mar. 5:25-34) Se leswi hi swi tivaka kahle swaku Yesu a li tekelele kahle wumunhu la Papayi wa yena Yehovha, hi nga tiyiseka swaku Yehovha wa hi rhandza naswona loko a hi txuvuka a vona wumunhu la hina lalinene a tlhela a vona lipfumelo leli hi nga na lona. — Yoh. 14:9.

6. A nga yendla yini munhu lweyi a titwaka na a nga li wa lisima?

⁶ U nga yendla yini loko u tivona na u nga na lisima ka wutomi la wena? Lerha tindzimana ta Bibele leti kombisaka ndlela leyi Yehovha a ku vonaka na u li wa lisima hi yona u tlhela u tinyika nkama wa ku pimisa kahle hi tona. b (Ps. 94:19) Loko ku ni minchumu leyi a wu zama ku yi fikelela kambe u nga tsandzeka, u nga heli ntamu hi mhaka ya leswo kumbe u tshamela ku tisolasola. Khumbuka swaku Yehovha  a vona minzamu leyi hi yi yendlaka hi ku ya hi leswi hi kotaka ku swi yendla. Se na hina a hi fanelanga hi lwela ku yendla swilo leswi hi tsandzekaka ku swi yendla. (Ps. 103:13, 14) Loko u tshame u hluphiwa, ku nga ha va ku biwa kumbe ku pfinyiwa, u nga tinyiki nandzu hi mhaka ya leswo. Khumbuka leswaku ka Yehovha lweyi a nga ni nandzu hi lweyi a nga ku khoma hi ndlela ya ku biha. A nga kona lweyi a fambaka a swi lava swa ku fana ni leswo. (1 Pe. 3:12) Sandra lweyi a nga tshama a pfinyiwa na wa ha li xin’wanani a li: “Minkama hinkwayu ni tshamela ku khongela ka Yehovha, ni mu kombela leswaku a ni pfuna ku va ni tivona na ni li wa lisima.”

7. Hi nga swi tirhisa ndjhani leswi nga hi humelela leswaku hi pfuna van’wani?

⁷ Yehovha a nga ku tirhisa swaku u pfuna vanhu van’wani. I leswo hi nga swi kombisa hintamu loko hi li ka ntirho wa ku chumayela. (1 Ko. 3:9) A minchumu leyi nga ku humelela ka wutomi la wena yi nga ku pfuna leswaku u tiva ku twisisa vanhu van’wani; leswi swi va humelelaka ni ndlela leyi va titwaka hi yona. Ku yendla leswo swi ta ku pfuna kuva u tiva ndlela ya kahle ya ku va pfuna ka swiyimu swa vona. Hi xikombiso, Helena lweyi na yena a nga tshama a pfuniwa ka xiyimu lexi a a li ka xona, a djondzile kolahayani a ndlela yayinene ya ku pfuna vanhu van’wani naswona se swa mu vevukela ku va pfuna. A li: “A khale a ni titwa na ni nga pfuni nchumu kambe Yehovha a ni pfunile kuva ni vona swaku ni wa lisima. Namuntlha na swi kota ku twisisa vanhu van’wani ni ku tlhela ni va komba swaku na va rhandza.” Namuntlha, Helena a tsake swinene hi ku tirha tanihi mupfuli wa ndlela wa nkama hinkwawu.

PFUMELA KU RIVALELIWA HI YEHOVHA

8. Yehovha a hi tiyisekisa yini ka Esaya 1:18?

⁸ Vakreste van’wani va dla li nga yehli hi mhaka ya swihoxo leswi va nga tshama va swi yendla khale na va nge se tsakamisiwa kumbe leswi va nga swi yendla na se va tsakamisiwile, hambiloko Yehovha se a va rivalelile swihoxo swoleswo. Kambe i swa lisima ku khumbuka swaku Yehovha wa hi rhandza swinene. Hi leswo swi nga yendla swaku a za a nyikela hi N’wana wa yena kuva hi kota ku rivaleliwa swidjoho swoleswo. Bibele li vula swaku loko hi tisola c hi tlhela hi kombela ku rivaleliwa, Yehovha a ta hi rivalela hi ku helela. (Lerha Esaya 1:18.) Phela leswo swi kombisa ndlela leyi Yehovha a hi rhandzaka hi yona. Yehovha a nga tshameli ku pimisa hi swilo swa ku biha leswi hi nga swi yendla khale, kambe a pimisa hi swilo swaswinene leswi hi swi yendlaka swoswi. — Ps. 103:9, 12; Heb. 6:10.

9. Hi mhaka muni hi nga fanelanga hi tshamela ku pimisa hi swihoxo leswi hi nga swi yendla khale?

⁹ Loko u tshuka u hela ntamu hi mhaka ya swilo swa ku biha leswi u nga swi yendla khale, pimisa hi leswi u kotaka ku swi yendla swoswi ni leswi u nga ta kotaka ku swi yendla ka nkama lowu taka. Hi leswo mupostolo Pawulo a nga swi yendla. A nkama lowu na a li Mufarisi lweyi a a hloniphiwa hintamu, a hluphe Vakreste va ntiyiso. Ha tshemba swaku hi ku famba ka nkama, mupostolo Pawulo a game a tilaya hi mhaka ya leswo. Kambe leswi a a swi tiva swaku Yehovha se a mu rivalelile, a a nga tshameli ku pimisa hi swona. (1 Tm. 1:12-15; Filp. 3:4-8, 13-15) A yendle hinkwaswu leswi a nga swi kota swaku a tama a tirhela Yehovha ka ntirho wa ku chumayela, a tlhela a pimisa hi minkateko leyi a a ta yi kuma ka nkama lowu taka. Na hina, ku fana na mupostolo Pawulo a hi nge swi koti ku txintxa leswi hi nga swi yendla ka nkama lowu nga hundza, kambe hi nga tirhisa nkama lowu hi nga na wona swoswi swaku hi tirhela Yehovha hi ku hiseka hi tlhela hi pimisa hi minkateko leyi a nga ta hi nyika yona ka nkama lowu taka.

10. Hi nga yendla yini loko ku ni munhu lweyi hi nga tshama hi mu kwatisa?

¹⁰ Swi nga yendleka xin’wani lexi ku tsonaka wurhongo ku li mhaka ya minchumu ya ku biha leyi u nga tshama u yi yendlela munhu ka nkama lowu nga hundza. Se i yini lexi nga ku pfunaka ka xiyimu lexo? Zama ku lulamisa a swihoxo swa wena. Famba u ya bula ni munhu lweyi u nga mu kwatisa, u mu komba swaku wa tisola u tlhela u kombela ku rivaleliwa.  (2 Ko. 7:11) Khongela u kombela Yehovha swaku a pfuna munhu lweyi u nga mu kwatisa leswaku a kota ku rhula. Tiyiseka swaku Yehovha a ta ku pfuna, a tlhela a pfuna ni munhu lwiyani leswaku mi va ni ku rhula.

11. Hi nga djondza yini ka xikombiso xa Yonasi? (Vona mufoto wa pajina la ku sungula.)

¹¹ Djondza ka swihoxo swa wena u tlhela u pfumelela swaku Yehovha a tama a ku tirhisa. Vona xikombiso xa Yonasi. Yehovha a mu rhumile swaku a ya chumayela ka doropa la Ninivha, kambe Yonasi a nga mu yingisanga Yehovha. A teke liyendzo a ya ka ndhawu yin’wanyani swaku a baleka Yehovha. Yehovha a mu layile Yonasi hi mhaka ya leswo, naswona Yonasi a djondze xan’wanchumu ka xihoxo xa yena. (Yon. 1:1-4, 15-17; 2:7-10) Hambileswo, Yehovha a nga mu tsukulanga Yonasi hi mhaka ya leswi a nga baleka nkama a nga mu rhuma ka khambi la ku sungula. A tlhele a mu rhuma swaku a ya chumayela ka doropa la Ninivha. Ka khambi leli, Yonasi a pfumelile leswi a nga rhumiwa hi Yehovha. I ntiyiso swaku a tisolile hi mhaka ya leswi a kalaka a nga mu yingisanga Yehovha ka khambi la ku sungula, kambe a nga swi pfumelelanga swaku xihoxo lexo xi mu yendla a nga ha pfumeli ku tirhisiwa hi Yehovha. — Yon. 3:1-3.

YEHOVHA WA HI TIYISA HI KU TIRHISA MOYA WA KU KWETSIMA

12. Hi nga yendla yini swaku hi va ni ku rhula ka le mbilwini? (Vafilipiya 4:6, 7)

¹² Yehovha wa hi tiyisa hi ku tirhisa moya wa yena wa ku kwetsima loko hi humeleliwa hi minchumu ya ku biha kumbe loko hi feliwa hi munhu lweyi hi mu rhandzaka. Hi xikombiso, vona leswi nga yendlekela Ron na Carol, lava n’wana wa vona a nga suketana a tisunga. Va li: “Phela se hi humeleliwe hi minchumu ya yinyingi ya ku biha ka wutomi la hina, kambe a ku tisunga ka n’wana wa hina kuve nchumu lexi nga hi hahlulela swa wugamu. A hi khongela ka Yehovha wusiku wusiku, hi mu kombela swaku a hi pfuna naswona Yehovha a hi pfunile leswaku hi va ni ku rhula loku tlulaka mimpimiso hinkwayu, hilani Vafilipiya 4:6, 7 yi vulaka hi kona.” (Lerha.) Loko swi ku na wena u ka xiyimu xa ku fana, xiyimu lexi ku tsonaka wurhongo ka wutomi la wena, khongela ka Yehovha u mu byela hinkwaswu leswi ku tsonaka wurhongo. U nga khongeli kan’we kumbe kambirhi. Yendla leswo hilani u nga kotaka hi kona. (Ps. 86:3; 88:1) Khongela ka Yehovha u mu kombela swaku a ku nyika moya wa yena wa ku kwetsima lowu nga ta ku pfuna swaku u rhula, na u tiyiseka swaku Yehovha a ta ku pfuna. — Luk. 11:9-13.

13. Moya wa ku kwetsima wu nga hi pfunisa ku yini? (Vaefeza 3:16)

¹³ Loko u kumana ni xikarhatu xaxikulu lexi u pimisaka swaku a wu nge swi koti ku xi tiyiselela, khongela u kombela Yehovha swaku a ku nyika moya wa yena wa ku kwetsima leswaku u kota ku tama u mu tirhela hi ku tshembeka. (Lerha Vaefeza 3:16.) Vona leswi nga yendlekela makwerhu Flora. Yena ni nuna wa yena a va li vamisiyonariyu, kambe nuna wa yena a game a mbuyeta ni munhu mun’wani, leswi nga yendla swaku va gama va divhorsiyara. Loko a vulavula hi leswi a nga titwisa xiswona ka xiyimu lexiyani, a li: “Ni vaviseke hintamu hileswi nuna wa mina a nga swi yendla; ni xa ku xi yendla a ni nga xi tivi hi nkama lowuyani. A ni khongela ka Yehovha minkama hinkwayu ni kombela swaku a ni nyika moya wa ku kwetsima kuva ni kota ku tama ni tiyisela. Naswona Yehovha a ni pfunile hikakunene kuva ni tama ni tiyisela xiyimu lexiyani xa ku karhata swinene.” Phela Flora a swi vonile swaku Yehovha a mu pfunile naswona wa tiyiseka swaku ni ka nkama lowu taka loko o kumana ni xikarhatu, Yehovha a ta tama a mu pfuna. Flora a game a vula leswi: “Loko ni pimisa hi ndlela leyi Yehovha a nga ni pfuna hi yona, swi ni yendla ni khumbuka marito lawayani ma nga ka buku la Tipisalema 119:32 lama nge: ‘Ni ta lavetela minawu ya wena hi mbilu hinkwayu hikusa u yi yendlele ndhawu ka mbilu ya mina.’”

14. Hi nga yendla yini swin’wani swaku Yehovha a hi nyika moya wa ku kwetsima?

¹⁴ Loko se u khongelile, u nga yendla yini leswaku u yamukela moya wa ku kwetsima? Yendla minchumu leyi nga ta ku pfuna ku yamukela moya wa ku kwetsima, ya ku fana ni ku ya mintlhanganwini ni ku ya ka ntirho wa ku chumayela. Xin’wani, lerha  Bibele siku ni siku swaku u tata mimpimiso hi minchumu yayinene. (Filp. 4:8, 9) A nkama lowu u lerhaka Bibele, zama ku vona ndlela leyi Yehovha a nga va pfuna hi yona vanhu va yena va khale leswaku va tiyisela ka swikarhatu leswi a va kumana na swona. Hi xikombiso, Sandra lweyi a nga kumana ni swikarhatu swa ku tika swinene, a vula swaku a xitoriya xa Yosefa xi mu khumbe mbilu hintamu swinene, hikusa hambileswi a nga kumana ni swikarhatu swa swinyingi a tlhela a khomiwa hi ndlela ya ku biha, a nga swi pfumelelanga swaku leswo swi holisa lipfumelo la yena. — Gen. 39:21-23.

YEHOVHA A TIRHISA VAMAKWERHU SWAKU A HI TIYISA

15. I vamani lava va nga hi tiyisaka naswona va nga swi yendlisa ku yini? (Vona mufoto.)

¹⁵ Vamakwerhu va hina va nga hi tiyisa loko hi kumana ni swikarhatu. (Kol. 4:11) Phela Yehovha wa va tirhisa vamakwerhu minkama hinkwayu kuva a hi komba swaku wa hi rhandza. Va nga hi lerhela ndzimana ya Bibele, va khongela na hina va tlhela va hi yingisela kahle nkama lowu hi va byelaka leswi hi titwisaka xiswona. d (Rom. 15:4) Minkama yin’wani hambi va nga vulanga nchumu, hi ku va kola kusuhi na hina se swa hi tiyisa. Minkama yin’wani vamakwerhu va nga hi khumbukisa ndlela leyi Yehovha a titwaka hi yona hi xikarhatu lexi hi kumanaka na xona. Naswona va nga hi tiyisa hi ku hi tisela swilo leswi hi swi rhandzaka. Leswo swi nga hi pfuna swaku hi tama hi tiyisela.

16. Hi fanele hi yendla yini swaku vamakwerhu va hi pfuna?

¹⁶ Phela vamakwerhu va hi rhandza hintamu swinene naswona va swi lava ku hi pfuna. Kambe leswaku  va swi tiva leswi hi swi lavaka swi lava hi va byela leswi swi hi karhataka. (Swiv. 17:17) A hi minkama hinkwayu swi nga va vevukelaka kuva va tiva leswi swi hi vilelisaka kumbe leswi hi swi lavaka loko hi nga va byelanga. (Swiv. 14:10) Loko swi ku ku ni nchumu lexi ku tsonaka wurhongo xi ku karhataka, swi ngo yini u bula ni munghanu wa wena kumbe makwerhu mun’wani lweyi a nga wupfa bandleni? Mu byeli hinkwaswu leswi u swi lavaka kuva a kota ku ku pfuna ka swona. Loko u swi lava u nga ha langa doda lin’we kumbe mambirhi lawa u titwaka na u chunsekile kuva u bula na wona, u ma tshinelela u ma byela leswi swi ku karhataka. Loko u li makwerhu wa xisati swi nga yendleka u navela ku bula ni makwerhu mun’wani wa xisati lweyi a nga wupfa lweyi u chunsekaka kuva u bula na yena.

17. Hi nga yendla yini swaku hi nga ngheniwi hi moya wa ku tshama hi li hoxe?

¹⁷ Tivoneli ka moya wa ku lava ku tshama wexe. Minkama yin’wani loko hi vavisekile a hi swi lavi ku tipatsa ni vanhu van’wani. I ntiyiso swaku minkama yin’wani a vamakwerhu a va nga ta yi twisisa ndlela leyi hi titwaka hi yona, kambe u nga pfumeleli swaku leswo swi ku yendla u tihambanisa na vona. (Yak. 3:2) Yehovha wa va tirhisa vamakwerhu leswaku va hi tiyisa, se ni ka wena a nga va tirhisa swaku a ku tiyisa ka xikarhatu lexi u kumanaka na xona. Doda lin’wani leli vitaniwaka Gavin leli nga ni mavabyi ya depressão li li: “Minkama ya yinyingi loko mavabyi ya mina ma sungula ku ni karhata a ni swi lavi ku va ni vanghanu va mina.” Hambileswo, Gavin a zama tindlela hinkwatu swaku a va xikan’we ni vamakwerhu naswona leswo swi mu pfuna swaku a titwa kahle. Kasi makwerhu Amy yena a li: “Hi mhaka ya swilo leswi swi nga tshama swi ni yendlekela ka nkama lowu nga hundza, swa ni karhatela ku tshemba vanhu van’wani. Kambe minkama hinkwayu ni zama ku tekelela Yehovha lweyi a tshembaka vamakwerhu. Na swi tiva swaku loko ni tikarhatela ku tshemba vamakwerhu Yehovha wa tsaka hi leswo, funtshi na mina na tsaka.”

PIMISA HI SWITSHEMBISO SWA NKAMA LOWU TAKA

18. I mpsini leswi Yehovha a nga ta hi yendlela swona ka nkama lowu taka naswona hi fanele hi yendla yini swoswi?

¹⁸ A wutomi la hina ka nkama lowu taka li ta va kahle swinene hikusa Yehovha a ta hi daha ka ‘swilondza’ hinkwaswu leswi hi nga vangeliwa swona hi misava leyi. (Nhl. 21:3, 4) Loko nkama lowo wu ta fika, swilo hinkwaswu leswi nga hi vavisa ni ku hi tlhava timbilu, ni ku vuya a swi nga ha ta vuya ‘ka mimpimiso ya hina’. (Esa. 65:17) Kambe hilani hi nga swi vona hi kona ka djondzo leyi, Yehovha hambi swoswi wa hi daha ka swivavu swoleswo leswi hi kumanaka na swona. Se hi lava ku mu pfumelela leswaku a hi pfuna a tlhela a tama a hi tiyisa nkama hi kumanaka ni swiyimu swoleswo. A hi fanelanga hi kanakana swaku Yehovha wa hi hlayisa. — 1 Pe. 5:7.