Лүк 16:1—31

16  Шуннан соң ул үз шәкертләренә дә болай диде: «Бер байның йорт идарәчесе+ булган. Байга, идарәчең милкеңне әрәм-шәрәм итә, дип җиткергәннәр. 2  Бай аны чакырып алган да: „Синең хакта яман хәбәр ишеттем әле. Идарә итүең турында хисап бир, чөнки йортым белән башка идарә итмәячәксең“,— дигән. 3  Шунда идарә итүче үз-үзенә болай дигән: „Хуҗам мине идарә эшеннән азат иткәч, нәрсә эшләрмен инде? Җир казырга көчем юк, хәер сорашырга оят. 4  Ә-ә, беләм! Хуҗалык белән идарә итү эшеннән азат ителгәч, кешеләр мине үз йортларына кабул итсеннәр өчен, нәрсә эшләргә икәнен беләм“. 5  Шуннан соң ул, хуҗасына бурычлы кешеләрне бер-бер артлы чакырып, беренчесеннән: „Син хуҗама күпме бурычлы?“ — дип сораган. 6  Тегесе аңа: „2 200 литр зәйтүн мае тиешмен“,— дигән. Идарәче аңа: „Бурыч кәгазеңне ал да утырып тиз генә 1 100 литр дип яз“,— дип әйткән. 7  Аннары ул башкасыннан: „Ә син күпме бурычлы?“ — дип сораган. Тегесе аңа: „100 капчык бодай“,— дигән. Идарәче аңа: „Бурыч кәгазеңне ал да 80 дип яз“,— дип әйткән. 8  Шунда хуҗа, идарәчесе тәкъва булмаса да, аны тапкырлыгы өчен мактаган. Бу дөнья төзелешенең кешеләре, яктылык кешеләренә+ караганда, үз буын кешеләре белән үзләрен тапкыррак тота шул. 9  Сезгә шуны әйтәм: тәкъва булмаган дөньяның байлыгы+ ярдәмендә үзегезгә дуслар булдырыгыз, моны алар, байлыгыгыз беткәч, сезне мәңгелек торакка кабул итсен өчен эшләгез.+ 10  Кечкенә нәрсәдә тугры булган зур нәрсәдә дә тугры булыр, ә кечкенә нәрсәдә тәкъва булмаган зур нәрсәдә дә тәкъва булмас. 11  Шулай итеп, сез тәкъва булмаган дөньяның байлыгы белән үзегезне тугры тотмыйсыз икән, сезгә хак булганны кем ышанып тапшырыр инде? 12  Һәм сез башканың милке белән үзегезне тугры тотмыйсыз икән, сезнең өчен әзерләнгәнне* сезгә кем бирер инде?+ 13  Бернинди хезмәтче дә ике хуҗаның колы була алмас, чөнки я берсен нәфрәт итеп, икенчесен яратыр, я берсенә ябышып, икенчесен санга сукмас. Берьюлы Аллаһының да, Байлыкның да колы була алмыйсыз».+ 14  Моның барысын акча яратучы фарисейлар тыңлап торды. Алар Гайсәдән мыскыллап көлә башлады.+ 15  Шуңа күрә ул аларга болай диде: «Сез үзегезне кешеләр алдында тәкъва дип игълан итәсез,+ әмма Аллаһы сезнең йөрәгегезне белә.+ Кешеләр югары бәяләгән нәрсә — Аллаһы каршында җирәнгеч бит.+ 16  Канун һәм пәйгамбәрләр язмалары Яхъяга кадәр игълан ителгән. Ә аңардан башлап Аллаһы Патшалыгы хакындагы яхшы хәбәр таратыла, һәм һәркайсы кеше анда бар көчен куеп керергә тырыша.+ 17  Әйе, җир һәм күк юкка чыгар, әмма Канунның кечкенә хәрефенең бер генә сызыгы да үтәлми калмас.+ 18  Хатыныннан аерылып, башкасына өйләнүче һәркем зина кыла, һәм иреннән аерылган хатынга өйләнүче дә зина кыла.+ 19  Бер бай кеше кызгылт-шәмәхә төстәге һәм җитен киемнәр киеп,+ һәркөн күңел ачып, муллыкта гомер кичергән. 20  Ә аның капка төбенә бөтен тәне җәрәхәтләр белән капланган Ла́зар исемле бер фәкыйрьне алып килеп сала торган булганнар. 21  Ул бай табыныннан төшкәне белән тукланырга теләгән. Әйе, аның янына хәтта этләр килгән һәм җәрәхәтләрен ялаган. 22  Вакыт узган, һәм бер көн фәкыйрь вафат булган. Фәрештәләр аны Ибраһим янына илткәннәр. Бай да үлгән, аны да җирләгәннәр. 23  Кабердә җәфа чиккәндә, ул башын күтәреп караган һәм еракта Ибраһимны, ә аның янында Ла́зарны күргән. 24  Шунда ул болай дип кычкырган: „Атам Ибраһим, миңа шәфкатьле бул һәм яныма Ла́зарны җибәр. Ул үзенең бармак башын суга чылатып, телемне суытсын, чөнки мин бу дөрләп янып торган ялкында җәфаланам“. 25  Әмма Ибраһим аңа болай дигән: „Улым, исеңә төшер: син бит бар яхшыны, ә Ла́зар начарны татып яшәде. Ләкин хәзер ул монда юаныч таба, ә син җәфаланасың.+ 26  Моннан тыш, безнең белән сезнең арада зур упкын ята, шунлыктан моннан сезнең якка, ә сезнең яктан безнең якка чыгарга теләүчеләр моны эшли алмый“. 27  Шунда тегесе болай дигән: „Алайса, Атам, аны әтием йортына җибәр. 28  Анда биш абый-энем бар, һәм ул, алар да бу җәфалану урынына эләкмәсен өчен, аларга төпле шаһитлек бирсен“. 29  Ә Ибраһим аңа: „Аларның Муса һәм пәйгамбәрләр язмалары бар. Аларны тыңласыннар“,— дигән.+ 30  Тегесе аңа: „Юк, Ибраһим Атам, менә үлгәннәрнең берәрсе терелеп, алар янына килсә, алар тәүбә итәр“,— дип әйткән. 31  Ә Ибраһим аңа: „Муса белән пәйгамбәрләрне тыңламыйлар икән,+ берәрсенең үледән терелүе дә аларны ышандырмас“,— дигән».

Искәрмәләр

^ Яки «үзегезнекен».

Искәрмәләр

йорт идарәчесе: Яки «йорт хуҗалыгын алып баручысы». (Лк 12:42 гә аңлатманы кара.)

2 200 литр: Сүзгә-сүз «100 бат». Монда ба́тос дигән грек сүзе кулланыла. Кайбер белгечләр фикеренчә, ба́тос еврейләрнең батына тиң булган. Борынгы еврей хәрефләре белән «бат» сүзе язылган чүлмәк кисәкләре нигезендә батның сыйдырышлыгы якынча 22 л булган дип санала. (Сүзлектән «Бат» һәм Ә14 кушымт. кара.)

капчык: Яки «кор». Монда ко́рос дигән грек сүзе кулланыла. Кайбер белгечләр фикеренчә, ко́рос еврейләрнең корына тиң булган. Бер кор үз эченә 10 бат сыйдырган. Батның сыйдырышлыгы 22 л булган дип санала, шуңа күрә корның күләме 220 л булган. (Лк 16:6 га аңлатманы; сүзлектән «Бат», «Кор» һәм Ә14 кушымт. кара.)

тапкырлыгы: Яки «акыл белән эш иткәне». Монда «тапкырлык» дип фро́нимос дигән грек сүзе тәрҗемә ителгән. Ә тамырдаш сыйфатның формалары бу шигырьнең икенче өлешендә үзләрен тапкыррак тота һәм Мт 7:24; 24:45; 25:2 һәм Лк 12:42 дә «акыллы» дип бирелгән. (Мт 24:45; Лк 12:42 гә аңлатмаларны кара.)

Бу дөнья төзелешенең: Грек сүзе айо́н «гасыр» дигән төп мәгънә йөртә; ул ниндидер хәл-вакыйгаларны я билгеле бер вакыт аралыгы, чор я гасырның үзенчәлекләрен аңлатырга мөмкин. Бу контекстта ул хәзерге тәкъва булмаган дөнья төзелешен һәм дөньяви яшәү рәвешен аңлата. (Сүзлектән «Дөнья төзелеш(ләр)е» кара.)

тәкъва булмаган дөньяның байлыгы: Грек сүзе мамона́с (семит телләреннән чыккан), күпләр санаганча, акча я байлыкны күрсәтә. (Мт 6:24 кә аңлатманы кара.) Гайсә, күрәсең, андый байлыкны, ул камил булмаган кешеләр кулында булганга, алар аны үз файдасына кулланганга һәм еш кына тәкъвасыз эшләр ярдәмендә булдырганга, тәкъва булмаган дип атаган. Материаль байлыкка ия булу я баерга теләк гаделсез эшләргә китерергә мөмкин. Андый байлык үз бәясен югалта ала, шуңа күрә бай кешегә аңа таянырга кирәкми (1Тм 6:9, 10, 17—19). Моның урынына ул байлыгы ярдәмендә Йәһвә һәм Гайсә белән дуслык булдырырга тиеш. Алар кешене мәңгелек торакка кабул итә ала.

дуслар: Ягъни күктәге дуслар: Йәһвә Аллаһы һәм Гайсә Мәсих. Алар гына кешеләрне «мәңгелек торакка кабул итә» ала.

мәңгелек торакка: Сүзгә-сүз «мәңгелек чатырларга». Монда, күрәсең, мәңгелек яңа дөньядагы камил тораклар турында сүз бара. Бу торак я Гайсә Мәсихнең идарәсендәге күктәге Патшалыкта, я шул Патшалык идарәсе астындагы җирдәге оҗмахта булырга мөмкин.

нәфрәт: Ягъни җан-тән белән азрак бирелгән булу. (Лк 14:26 га аңлатманы кара.)

Байлыкның: Мт 6:24 кә аңлатманы кара.

колы була: Мт 6:24 кә аңлатманы кара.

Канун һәм пәйгамбәрләр язмалары: «Канун» бу Изге Язмаларның Яратылыштан алып Канунга кадәрге китаплары. «Пәйгамбәрләр язмалары» Еврей Язмаларының пәйгамбәрлек китапларын аңлата. Әмма бу төшенчәләр бергә искә алынганда, бу сүзтезмә бөтен Еврей Язмаларына күрсәтә дигән нәтиҗә ясап була. (Мт 5:17; 7:12; 22:40; Мт 11:13 кә аңлатманы кара.)

бар көчен куеп... тырыша: Монда кулланылган грек сүзе тәвәккәллек белән эш итү яки көч кую дигән төп мәгънә йөртә. Кайбер Изге Язмалар тәрҗемәчеләре аны тискәре мәгънәдә (көч кулланып эш итү яки көч кулланудан газап чигү мәгънәсендә) аңлаган. Әмма Аллаһы Патшалыгы хакындагы яхшы хәбәр таратыла дигән контекст шуны күрсәтә: бу төшенчәне уңай мәгънәдә — «берәр нәрсәгә ашкынып омтылу; тырышып эзләү» мәгънәсендә аңлау акылга ятышлы. Монда, күрәсең, Аллаһы Патшалыгы хакындагы яхшы хәбәрне кабул иткән кешеләрнең тәвәккәл эшләре һәм тырышлыклары сурәтләнә. Бу аларга Патшалык әгъзалары булып китәргә мөмкинлек бирә.

хәрефенең бер генә сызыгы да: Гайсә көннәрендәге еврей алфавитында билгеле хәрефләрдә кечкенә бер сызык булган; ул бер хәрефне икенчесеннән аерып торган. Гайсә гипербола кулланып, Аллаһы Сүзенең иң кечкенә нечкәлекләренә кадәр үтәләчәгенә басым ясаган. (Мт 5:18 гә аңлатманы кара.)

зина кыла: Грек фигыле мойхе́уо никахтагы тугрылыксызлыкны аңлата. Изге Язмалар буенча, зина бу — никахта булган кешенең үз ирке белән үзенең тормыш иптәше булмаган кеше белән «фахишәлек» кылуы. (Мт 5:32 гә аңлатма белән чагыштыр; анда «фахишәлек» сүзе карала, шулай итеп порне́йа дигән грек сүзе тәрҗемә ителгән.) Муса кануны гамәлдә булганда, үз иркең белән башка кешенең хатыны я кәләше белән якынлык кылу зина кылу дип саналган. (Мт 5:27; Мк 10:11 гә аңлатмаларны кара.)

аерылган хатынга: Ягъни фәхешлек булмый торып аерылган хатын. (Мт 5:32 гә аңлатманы кара.)

Лазар: Бу исем, бәлки, Илгазар (мәгънәсе «Аллаһы ярдәм итте») дигән еврей исеменең грек формасыдыр.

бер фәкыйрьне: Яки «бер ярлы кешене». Монда кулланылган грек сүзе бик ярлы кешегә күрсәтергә мөмкин. Бу сүзнең кулланылуы Гайсәнең мисалындагы фәкыйрь белән бай кеше арасында зур аерма булганын күрсәтә. Ул Мт 5:3 тә «рухи нәрсәләргә сусаучылар», сүзгә-сүз «рух ягыннан ярлылар (мохтаҗлар; мескеннәр; фәкыйрьләр)», дип тәрҗемә ителгән сүзтезмәдә образлы кулланыла һәм рухи яктан ярлы һәм Аллаһыга мохтаҗ булуларын бик яхшы аңлаган кешеләр турындагы фикерне белдерә. (Мт 5:3 кә аңлатманы кара.)

этләр: Муса кануны буенча, этләр нәҗес булган (Лв 11:27). Фәкыйрьнең җәрәхәтләрен ялаган этләр, күрәсең, урам этләре булган. Еврей Язмаларында «эт» сүзе еш кына тискәре мәгънәдә кулланыла (Кн 23:18, иск.; 1Иш 17:43; 24:14; 2Иш 9:8; 2Пат 8:13; Гс 26:11). Мт 7:6 да «этләр» дигән сүз рухи хәзинәләрне кадерләмәгән кешеләргә карата образлы кулланыла. Яһүдләр өчен этләр нәҗес хайван булганга, алар Изге Язмаларда тискәре күчмә мәгънәгә ия. Шуңа күрә бу мисалда «этләр» сүзенең кулланылуы Лазар исемле фәкыйрьнең бик түбән дәрәҗәсен ассызыклый. (Мт 7:6; 15:26 га аңлатмаларны кара.)

Ибраһим янына: Сүзгә-сүз «Ибраһим күкрәге янына». Берәрсенең күкрәге янында булу аның махсус илтифатына һәм аның белән якын дуслыкка ия булуны аңлаткан. (Ях 1:18 гә аңлатманы кара.) Бу образлы әйтем ятакка ятып ашау гадәтен хәтерләтә. Шулай ашаган кеше якын дустының күкрәгенә иелә алган (Ях 13:23—25).

Кабердә: Грекча га́дес, ягъни кешеләрнең гомуми кабере. (Сүзлектән «Кабер» кара.)

аның янында: Сүзгә-сүз «күкрәге янында». (Лк 16:22 гә аңлатманы кара.)

Аларның Муса һәм пәйгамбәрләр язмалары бар: Муса һәм пәйгамбәрләр язмалары һәр Шимбә синагогаларда укылган (Рс 15:21), һәм алар кешеләргә Гайсәне Аллаһы билгеләгән Мәсих һәм Патша буларак кабул итәргә ярдәм итәргә тиеш булган.

Медиаматериал

Бурыч кәгазе
Бурыч кәгазе

Намуссыз идарәче турындагы мисалында Гайсә бурыч кәгазе язу гадәтен искә алган (Лк 16:6, 7). Монда күрсәтелгән папирус документ арамей телендә язылган булган һәм якынча б. э. 55 елына карый. Ул Яһүдия чүлендәге корыган елга юлы Вади-Мураббааттагы мәгарәдә табылган. Анда бурыч күләме һәм түләү шартлары язылган. Бу килешү Һанин улы Әбессәлам һәм Йәһухәнан улы Зәкәрия арасында төзелгән булган. Гайсәнең мисалын тыңлаганда, кешеләр шундый килешү кәгазен күз алдына китергәндер.

Кызгылт-шәмәхә буяулар
Кызгылт-шәмәхә буяулар

Кызгылт-шәмәхә буяуны моллюскларның кайбер төрләреннән ясаганнар. Монда аларның ике төре күрсәтелгән: сул якта му́рекс тра́нкулес (Murex trunculus) һәм уң якта му́рекс бранде́рис (Murex brandaris). Аларның кабырчыклары 5—8 см озынлыкта була. Бу моллюскларның кечкенә бизе бар; ул бер тамчы махсус матдә бүлеп чыгара. Башта бу матдә төсе һәм куелыгы буенча сөт өсте сыман була, әмма һава һәм яктылык тәэсирендә ул акрын-акрын шәмәхә я кызгылт-шәмәхә төскә керә. Бу моллюсклар Урта диңгез яр буйларында очрый, ә алардан ясала торган буяу төсе алар очрый торган урыннарга карап аерылып тора. Зуррак кабырчыкларны ватып, кыйммәтле сыекчаны сак кына чыгарганнар, ә кечкенәрәкләрен киледә төйгәннәр. Һәр моллюсктан бик аз сыекча чыкканга, күп сыекча җыю зур чыгымнар таләп иткән. Шунлыктан андый буяу кыйммәтле булган, ә кызгылт-шәмәхә төскә буялган кием бай һәм дәрәҗәле кешеләрне аерып торган (Әс 8:15).

ИЗГЕ ЯЗМАЛАР. ЯҢА ДӨНЬЯ ТӘРҖЕМӘСЕ (ӨЙРӘНҮ БАСМАСЫ)
Лүк 16
татар
Изге Язмаларны онлайн укыгыз
https://cms-imgp.jw-cdn.org/img/p/1001070103/univ/art/1001070103_univ_sqr_xl.jpg
nwtsty