Zizipizgani Masuzgo na Cikanga

“Ciuta ndi ciphokwero cithu na nkhongono zithu, movwiri wamagomezgeka mu nyengo za suzgo.”—SAL. 46:1.

KASI MUNGAZGORA?

Kasi tingacita wuli kuti tileke kuthera cifukwa ca masuzgo?

Kasi tili na vifukwa wuli vyakuŵira na cikanga?

Kasi ni vyawanangwa wuli ivyo Yehova watipa kuti vitovwire para takumana na masuzgo?

1, 2. Kasi ni masuzgo wuli agho ŵanthu ŵanandi ŵakumana nagho, kweni kasi ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakwenera kucita wuli?

 TILI mu nyengo za masuzgo. Caru cazura na masoka. Vindindindi, tsunami, moto, kututuka kwa maji, vibala vyakocha ivyo vikuphulika kufuma pasi, vimphepo vikuru, na vinyake vyantheura vyapangiska kuti ŵanthu ŵakumane na masuzgo ghakuru comene. Kweniso, masuzgo gha mu mbumba na masuzgo ghanyake vyapangiska ŵanthu kuŵa na wofi ndiposo citima. Mbunenesko nadi kuti “nyengo na mwaŵi” vikuwira tose.—Muph. 9:11.

² Ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵazizipizga masuzgo agha. Nangauli vili nthena, tikwenera kuŵa ŵakunozgeka kuzizipizga masuzgo ghalighose agho tingakumana nagho munthazi apo mgonezi uwu uli pafupi kumara. Kasi tingazizipizga wuli masuzgo agha na kuleka kuthera? Kasi nchivici ico cingatovwira kuti tizizipizge masuzgo na cikanga?

SAMBIRANI KWA AWO ŴAKAZIZIPIZGA MASUZGO NA CIKANGA

3. Nga umo lemba la Ŵaroma 15:4 likulongolera, kasi tingapembuzgika wuli para takumana na masuzgo?

³ Nangauli mazuŵa ghano masuzgo ghakukhwaska ŵanthu ŵanandi comene kuluska kale, kweni masuzgo ngacilendo yayi ku ŵanthu. Tiyeni tiwone ivyo tingasambirako ku ŵateŵeti ŵanyake ŵa Ciuta awo kale ŵakazizipizga masuzgo na cikanga.—Rom. 15:4.

4. Kasi Davide wakazizipizga masuzgo wuli, ndipo nchivici ico cikamovwira?

⁴ Ghanaghanirani vinthu vinyake ivyo Davide wakazizipizga. Themba Sauli likakhumbanga kumukoma. Ŵalwani ŵakalimbananga nayo ndipo pa nyengo yinyake ŵakatora ŵawoli ŵake. Ŵankhondo ŵake ŵanyake na ŵanji ŵamumbumba yake ndiposo ŵabwezi ŵake ŵanyake, ŵakamwendera mphiska. Ndipo nyengo zinyake wakasuzgikanga  maghanoghano. (1 Sam. 18:8, 9; 30:1-5; 2 Sam. 17:1-3; 24:15, 17; Sal. 38:4-8) Nkhani za mu Baibolo izo zikulongosora umoyo wa Davide zikulongora makora umo masuzgo agha ghakamuŵinyira. Ndipouli, masuzgo agha ghakamulopweska yayi mwauzimu. Na cipulikano, wakayowoya kuti: “Yehova ndiye linga la umoyo wane; kasi ine nditenthemenge njani?”—Sal. 27:1; ŵazgani Salmo 27:5, 10.

5. Kasi nchivici ico cikawovwira Abrahamu na Sara kuti ŵazizipizge masuzgo?

⁵ Abrahamu na Sara ŵakakhala mu mahema pafupifupi umoyo wawo wose nga mbalendo mu caru cacilendo. Ni nyengo zose yayi apo umoyo ukaŵanga upusu kwa iwo. Kweni, ŵakazizipizga masuzgo nga ni njara na vinthu viheni ivyo mitundu iyo yikaŵa pafupi nawo yikaŵacitiranga. (Gen. 12:10; 14:14-16) Kasi nchivici ico cikaŵawovwira kuti ŵazizipizgenge? Mazgu gha Ciuta ghakutiphalira kuti Abrahamu “wakalindiliranga msumba wa malufura ghanadi, msumba uwo muzengi na wakupanga ni Ciuta.” (Heb. 11:8-10) Abrahamu na Sara ŵakaghanaghaniranga vinthu vyamunthazi, ndipo vinthu vya mu caru ivyo vikaŵazingilizga vikaŵawezgera nyuma yayi.

6. Kasi tingamuyezga wuli Yobu?

⁶ Yobu wakakumana na masuzgo ghakuru comene. Ghanaghanirani umo wakajipulikira apo vinthu vyose mu umoyo wake vikawonekanga kuti ni viheni pera. (Job 3:3, 11) Kweniso, wakapulikiskanga yayi cifukwa ico vinthu ivi vikamucitikiranga. Ndipouli, wakathera yayi. Wakalutira kuŵa wakunyoloka ndiposo kuŵa na cipulikano mwa Ciuta. (Ŵazgani Job 27:5.) Yobu nchakuwonerapo ciwemi nadi ndipo tikwenera kumuyezga.

7. Kasi Paulosi wakakumana na vici apo wakateŵeteranga Ciuta, kweni nchivici ico cikamovwira kuŵa na cikanga kuti walutilire?

⁷ Kweniso, ghanaghanirani ciyelezgero ca mpositole Paulosi. Wakakumana na ‘maulwani mu msumba, mu mapopa, na pa nyanja.’ Wakayowoya vya ‘njara na nyota, kupima na mphepo ndiposo unkhuli.’ Paulosi wakayowoyaso kuti ‘usiku umoza na muhanya wakaŵa pa maji ghakunyang’amira,’ panji cifukwa cakuti ngalaŵa iyo wakakwera yikabwangasuka. (2 Kor. 11:23-27) Nangauli wakakumana na masuzgo ghose agha, wonani ivyo wakayowoya wakati wapona ku nyifwa iyo yikate yimusangenge cifukwa ca kuteŵetera Ciuta, wakati: “Ici cikaŵa nthena kuti tiŵe na cigomezgo, mwa ise taŵene cara, kweni mwa Ciuta uyo wakuwuska ŵakufwa. Iyo wakatithaska ku cinthu cikuru nga ni nyifwa ndipo watithaskenge.” (2 Kor. 1:8-10) Mbanthu ŵanandi yayi awo ŵakumanapo na vinthu viheni nga ni ivyo Paulosi wakakumana navyo. Ndipouli, taŵanandi ŵa ise tili kujipulikapo nga ndiyo ndipo tingapembuzgika na cikanga cake.

KUTHERA YAYI CIFUKWA CA MASUZGO

8. Kasi masuzgo gha mazuŵa ghano ghangatikhwaska wuli? Yowoyani ciyelezgero.

⁸ Mazuŵa ghano mu caru mwazura masuzgo, ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakuwona kuti masuzgo ghawo ngakuru comene panji nganandi comene. Ŵakhristu ŵanji nawo ŵali kujipulikapo nthena. Lani, a uyo wakacitanga uteŵeti wanyengozose na mfumu wake ku Australia, wakati apo nkhakoleka na nthenda ya kansa ya pa bele, nkhasuzgika comene maghanoghano kweniso nkhaŵa na citima comene. Iyo wakati: “Munkhwala uwo ŵakanipa ukanilwaliska comene, ndipo nkhajiwonanga nga kuti nili wambura nchito.” Kweniso, wakeneranga kupwelelera mfumu wake, uyo ŵakaŵa kuti ŵamucita opareshoni ya msana. Usange takumana na masuzgo gha nga ni agha, kasi tingacita vici?

9, 10. (a) Kasi nchivici ico tikwenera kuzomerezga yayi kuti Satana wacite? (b) Kasi tingazizipizga wuli “visuzgo vinandi” ivyo vikuyowoyeka pa lemba la Milimo 14:22?

⁹ Tikwenera kukumbuka kuti Satana wakukhumba kunanga cipulikano cithu kwizira mu masuzgo agho tikukumana nagho. Ndipouli,  tingazomerezganga yayi kuti watipoke cimwemwe cithu mu nthowa iyi. Lemba la Zintharika 24:10 likuti: “Usange ukulopwa mu zuŵa la soka nkhongono zako ni zicoko.” Para tikughanaghanirapo pa viyelezgero vya mu Baibolo, nga ni ivyo tadumbiskana kale, tiŵenge na cikanga para takumana na masuzgo.

¹⁰ Kweniso, nchiwemi kukumbuka kuti masuzgo ghanyake tingaghamazga yayi. Nakuti, tikwenera kukhazga kuti tikumanenge nagho. (2 Tim. 3:12) Lemba la Milimo 14:22 likutiphalira kuti: “Tikwenera kujumpha mu visuzgo vinandi kuti tikanjire mu ufumu wa Ciuta.” M’malo mwa kukhuŵara, wonani masuzgo kuŵa mwaŵi wa kulongolera cikanga ico cikwiza cifukwa ca cipulikano mwa Ciuta cakuti wamovwiraninge.

11. Kasi tingacita wuli kuti tileke kuthera cifukwa ca masuzgo?

¹¹ Tikwenera kuŵika mahara pa vinthu viwemi. Mazgu gha Ciuta ghakutiphalira kuti: “Mtima wa cimwemwe ukusekereska cisko, kweni mzimu ukuphyoka na citima ku mtima.” (Zinth. 15:13) Madokotala ghakumanya kuti cinthu cimoza ico cingawovwira mulwari kuti waŵe makora ni para wakughanaghana kuti waŵenge makora. Ŵalwari ŵanandi awo ŵakupika mapilisi ghakupusikizgira (placebos) ŵakucira ku matenda ghawo cifukwa ca kughanaghana kuti ŵapokera wovwiri. Kweni para mulwari wakughanaghana kuti munkhwala uwo wakumwa ukumovwira yayi, wakulwara comene. Ŵalwari ŵanji ŵakalwara comene cifukwa cakuti ŵakaphalirika kuti munkhwala uwo ŵakapika ukwambiska suzgo linyake. Para nyengo zose tikughanaghana waka vya masuzgo agho tingaghamazga yayi mbwenu ghatigulurenge waka nkhongono. Cakukondweska nchakuti Yehova wakutipa “mapilisi ghakupusikizgira” yayi. M’malo mwake nanga tingakumana na soka, wakutipa wovwiri weneco kwizira mu Mazgu ghake, ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵauzimu, ndiposo mzimu utuŵa. Para tikughanaghanira vinthu ivi tiŵenge na nkhongono. M’malo mwa kughanaghanira waka masuzgo, citani ico cingamovwirani kuti muzizipizge suzgo lililose ndipo ghanaghanirani vinthu viwemi.—Zinth. 17:22.

12, 13. (a) Kasi nchivici ico cawovwira ŵateŵeti ŵa Ciuta kuti ŵazizipizge masoka? Yowoyani ciyelezgero. (b) Kasi masoka ghangatovwira wuli kuti timanye ico nchakuzirwa comene pa umoyo wa munthu?

¹² Mu vyaka vyasonosono apa, vyaru vinyake vyakumana na masoka ghakuru comene. Tingasambirako ku ŵabali ŵithu ŵa mu vyaru ivi pa umo ŵakazizipizgira masuzgo agha, nangauli cikaŵa cipusu yayi kwa iwo kuzizipizga. Kukwambilira kwa caka ca 2010, cindindindi cikuru na tsunami ku Chile vikananga nyumba za ŵabali ŵithu ŵanandi na katundu wawo, ndipo ŵanji nchito zawo zikamalira penepapa. Nangauli vikaŵa nthena, kweni ŵabali ŵithu ŵakalutilira kuŵa ŵakukhora mwauzimu. Samuel, uyo nyumba yake yikabwangasukirathu, wakati: “Nanga ni mu nyengo zakusuzga izi, muwoli wane na ine tikalekapo yayi kuluta ku maungano na kupharazga. Nkhugomezga kuti vinthu ivi vikatovwira kuti tizizipizge.” Pamoza na ŵabali ŵanyake ŵanandi, masoka ŵakaghaŵika kumanyuma ndipo ŵakulutilira kuteŵetera Yehova.

¹³ Mu Seputembala 2009, vigaŵa vinandi comene mu Manila, ku Philippines, vikazura na maji gha civula cikuru. Munthu munyake musambazi uyo katundu wake munandi wakanangika, wakati: “Maji ghakututuka ghakapangiska kuti tiyane. Ghakiziska masuzgo ku ŵanthu ŵasambazi na ŵakavu wuwo.” Ivi vikutikumbuska ulongozgi wa Yesu wakuti: “Ujiŵikire wamwene usambazi kucanya, uko nanga ni vidoyo panji mlosko vikunanga cara, ndiposo uko ŵankhungu ŵakugumura na kwiba cara.” (Mat. 6:20) Kanandi munthu uyo wakuthemba comene vinthu vyakuthupi, ivyo nyengo yiliyose vingamara, wakukhuŵara. Ntheura nchakuzirwa comene kuti tiŵe paubwezi na Yehova, weneuwo ukumara yayi nanga tingakumana na suzgo la mtundu wuli.—Ŵazgani Ŵahebere 13:5, 6.

 VIFUKWA VYAKUŴIRA NA CIKANGA

14. Kasi tili na vifukwa wuli vyakuŵira na cikanga?

¹⁴ Yesu wakayowoyerathu kuti mu nyengo ya kuŵapo kwake kuzamuŵa masuzgo, kweni wakati: “Kofiwa cara.” (Luka 21:9) Cifukwa cikuru cakuŵira na cikanga nchakuti Yesu, Themba lithu, na Awiske, awo ni Mlengi wa vinthu vyose ŵakutovwira. Paulosi wakaciska Timote mwa kuyowoya kuti: “Ciuta wakatipa mzimu wa wofi cara, kweni wa nkhongono na wa citemwa ndiposo wa mahara.”—2 Tim. 1:7.

15. Yowoyani viyelezgero vya ŵateŵeti ŵa Ciuta awo ŵakaŵa na cigomezgo mwa iyo, ndipo longosorani umo tingaŵira na cikanga cakuyana na cawo.

¹⁵ Baibolo likutiphalira ivyo ŵateŵeti ŵanyake ŵa Ciuta ŵali kuyowoya vyakukhwaskana na cigomezgo cawo mwa iyo. Davide wakati: “Yehova ndi nkhongono zane na nguru yane; mtima wane wamutamira, ndipo ndovwirika; ndovwirika ndipo mtima wane ukusekelera comene.” (Sal. 28:7) Paulosi wakayowoya za cigomezgo cake cambura kusunkhunyika, wakati: “Mu vinthu vyose ivi, tikutonda nkhanira kwizira mwa uyo wakatitemwa.” (Rom. 8:37) Mwakuyana waka, apo Yesu wakaŵa pafupi kukoleka, awo ŵakamutegherezganga ŵakamanya kuti wakaŵa paubwezi wakukhora comene na Ciuta, apo wakati: “Nili nekha cara, cifukwa Ŵadada ŵali nane.” (Yoh. 16:32) Kasi ŵateŵeti ŵa Ciuta aŵa ŵakalongora vici kwizira mu ivyo ŵakayowoya? Wose ŵakalongora kuti ŵakagomezganga comene Yehova. Para nase tiŵenge na cigomezgo canthena ici mwa Ciuta, tizizipizgenge masuzgo ghalighose na cikanga.—Ŵazgani Salmo 46:1-3.

SANGANI CANDULO NA VYAWANANGWA VYA CIUTA KUTI MULUTILIRE KUŴA NA CIKANGA

16. Cifukwa wuli nchakuzirwa kusambira Mazgu gha Ciuta?

¹⁶ Kuŵa na cikanga nkhujithemba yayi. Kweni, cikanga cikwiza cifukwa ca kumanya Ciuta na kumuthemba. Tingamanya Ciuta na kumuthemba para tikusambira Mazgu ghake, Baibolo. Mudumbu uyo wakusuzgika maghanoghano wakalongosora ico cikumovwira. Wakati: “Nkhuŵazga mwakuwerezgawerezga nkhani zakupembuzga.” Kasi tikulondezga ulongozgi wakuti tiŵenge na Nyengo Yakusopera ya Mbumba nyengo zose? Para ticitenge nthena tovwirikenge kuŵa na mtima wa nga wa wamasalimo, uyo wakati: “A! ndimance kutemwa dango linu! ndilo languruko lane muhanya wose.”—Sal. 119:97.

17. (a) Kasi nchawanangwa wuli ico cingatovwira kuti tilutilire kuŵa na cikanga? (b) Yowoyani ciyelezgero ca nkhani yakulongosora umoyo wa munthu yakulembeka mu mabuku ghithu iyo yikamovwirani imwe.

¹⁷ Kweniso tili na mabuku ghakulongosora Baibolo agho ghali na uthenga uwo ukutovwira kuti tithembenge comene Yehova. Ŵabali ŵanandi ŵawona kuti nkhani zakulongosora umoyo wa ŵanthu izo zili mu magazini ghithu ni zakovwira comene. Mudumbu munyake ku Asia uyo wakulwara nthenda yakutimbanizga maghanoghano wakakondwa wakati waŵazga nkhani yakulongosora umoyo wa mubali uyo kale wakaŵa  mishonale, uyo wakazizipizga nthenda iyi. Mudumbu uyu wakalemba kuti: “Nkhani iyi yikanovwira kuti nipulikiske suzgo lane ndipo yikanipa cigomezgo.”

18. Cifukwa wuli tikwenera kulomba?

¹⁸ Lurombo lungatovwira pa masuzgo ghalighose. Mpositole Paulosi wakayowoya kuzirwa kwa cawanangwa ici, wakati: “Mungenjerwanga cara na kanthu kalikose, kweni mu vinthu vyose, mu lurombo na ŵeyelero pamoza na kuwonga, madando ghinu ghamanyikwe kwa Ciuta, ndipo mtende wa Ciuta uwo ukuluska ghanoghano lililose, usungilirenge mitima yinu na maghanoghano ghinu kwizira mwa Khristu Yesu.” (Fil. 4:6, 7) Kasi tikugwiliskira nchito mwakukwana cawanangwa ici kuti citovwire kuŵa na nkhongono mu nyengo za masuzgo? Alex, mubali wa ku Britain uyo wasuzgika maghanoghano kwa nyengo yitali, wakati: “Kuyowoya na Yehova mu lurombo na kutegherezga kwa iyo mwa kuŵazga Mazgu ghake vyanovwira comene.”

19. Kasi tikwenera kuyiwona wuli nkhani ya kuluta ku maungano?

¹⁹ Cinyake ico cingatovwira nkhucezga na ŵabali na ŵadumbu pa maungano. Wamasalimo wakalemba kuti: “Mzimu wane ukunweka, enya ukupa kufwililira maluwugha gha Yehova.” (Sal. 84:2) Kasi nase tikujipulika nthena? Lani, uyo tamuzunura kale, wakalongosora umo wakuwonera maungano, wakati: “Nkhakhalanga yayi ku maungano. Nkhamanya kuti nkhwenera kuŵapo pa maungano usange nkhukhumba kuti Yehova wanovwire kuzizipizga.”

20. Kasi tikovwirika wuli para tikucitako mulimo wa kupharazga?

²⁰ Kweniso tikuŵa na cikanga para tikulutilira kuŵa ŵamwamphu pakucita mulimo wa kupharazga Ufumu. (1 Tim. 4:16) Mudumbu munyake ku Australia uyo wakumana na masuzgo ghanandi comene wakati: “Nkhakhumbanga viŵi yayi kupharazga, kweni mulara wakanipempha kuti tilutire lumoza. Nkhaluta. Nkhuwona kuti Yehova wakanovwiranga; nyengo yiliyose para nkhupharazga, nkhaŵanga wakukondwa comene.” (Zinth. 16:20) Ŵanandi ŵawona kuti para ŵakovwira ŵanji kuti ŵakhozge cipulikano mwa Yehova, ŵakukhozga cipulikano cawo. Para ŵakucita nthena, ŵakuleka kuŵika maghanoghano ghawo pa masuzgo agho ŵakukumana nagho ndipo ŵakughaŵika pa vinthu vyakuzirwa comene.—Fil. 1:10, 11.

21. Kasi tikusimikizga vici nanga ni para tingakumana na masuzgo?

²¹ Yehova wapeleka vinthu vinandi vyakuti vitovwire kuzizipizga masuzgo na cikanga. Para tikugwiliskira nchito vyawanangwa vyose ivi ndiposo para tikughanaghanirapo pa ŵateŵeti ŵa Ciuta awo ŵakaŵa na cikanga na kuŵayezga, mbwenu tizizipizgenge masuzgo. Nangauli tikumanenge na masuzgo ghanandi apo umaliro wa mgonezi uwu ukusendelera, tingajipulika nga ni Paulosi, uyo wakati: “Tikuponyeka pasi, kweni kuti tikuparanyika cara. . . . Tikugongowa cara.” (2 Kor. 4:9, 16) Na wovwiri wa Yehova, tingazizipizga masuzgo na cikanga.—Ŵazgani 2 Ŵakorinte 4:17, 18.

[Mazgu ghamusi]

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 7]

[Vithuzithuzi pa peji 10, 11]

Para mukukumana na masuzgo, gwiliskirani nchito wovwiri uwo Yehova wapeleka