Kasi Tingasanga Wuli Candulo Cifukwa Cakuti Yehova Ngwakugowokera?

“Yehova [ni] Ciuta wa lusungu na ucizi, wakukunthirapo . . . wakugowokera kwananga na majuvyo na uheni.”—EX. 34:6, 7.

SANGANI MAZGORO

Kasi Yehova wakacita wuli Davide na Manase ŵakati ŵananga, ndipo cifukwa wuli wakacita nthena?

Cifukwa wuli Yehova wakawugowokera yayi mtundu wa Israyeli?

Kasi tingacita wuli kuti Yehova watigowokere?

1, 2. (a) Kasi Yehova wakalongora kuti ni Ciuta wa mtundu wuli ku mtundu wa Israyeli? (b) Kasi ni fumbo wuli ilo lizgorekenge mu nkhani iyi?

 MU NYENGO ya Nehemiya, Ŵalevi ŵanyake ŵakazomerezga mu lurombo kuti ŵasekuru ŵawo “ŵakakana kupulikira” malango gha Yehova mwakuwerezgawerezga. Ndipouli, nyengo na nyengo, Yehova wakalongoranga kuti ni “Ciuta wa cigowokero wa ucizi na lusungu, wakuziwulika kukalipa na wa cisungusungu cikuru.” Yehova wakalutilira kuŵalongora cisungusungu cikuru ŵanthu awo ŵakawera ku wuzga mu nyengo ya Nehemiya.—Neh. 9:16, 17.

² Waliyose payekha, wangajifumba kuti, ‘Kasi ningasanga wuli candulo cifukwa cakuti Yehova ngwakugowokera?’ Kuti timanye zgoro la fumbo lakuzirwa ili, tiyeni tisande umo Ciuta wakacitira na ŵanthu ŵaŵiri awo ŵakasanga candulo cifukwa cakuti Yehova ngwakugowokera. Ŵanthu aŵa ni mathemba ghaŵiri, Davide na Manase.

ZAKWANANGA ZIKURU ZA DAVIDE

3-5. Kasi ni zakwananga wuli zikuru izo Davide wakacita?

³ Nangauli Davide wakaŵa munthu wakopa Ciuta, kweni wakacita zakwananga zikuru. Ziŵiri pa zakwananga izo wakacita zikakhwaska mbumba ya Uriya na Batisheba. Wose awo ŵakakhwaskika na zakwananga izi vinthu viheni vikaŵacitikira. Ndipouli, umo Ciuta wakacenyera Davide vikulongora kuti Yehova ngwakugowokera. Wonani ivyo vikacitika.

⁴ Davide wakatuma ŵankhondo ŵa Israyeli kuti ŵakapoke Raba, msumba wa Ŵaamoni. Ukaŵa pa mtunda wa makilomita 80 kumafumiro gha dazi kwa Yerusalemu, kujumpha Mlonga wa Yorodani. Ŵankhondo ŵakati ŵaluta, kufuma pacanya pa mtenje wa nyumba yake mu Yerusalemu, Davide wakawona Batisheba, mwanakazi wakutengwa,  wakugeza. Mfumu wake wakaŵa ku nkhondo. Davide wakati wamuwona Batisheba wakamudokera ndipo wakalangura kuti ŵamutolere ku nyumba yake. Ndipo wakacita nayo uleŵi.—2 Sam. 11:1-4.

⁵ Davide wakati wamanya kuti Batisheba wali na nthumbo, wakalangura kuti mfumu wake, Uriya wize ku Yerusalemu. Davide wakaŵa na cigomezgo cakuti Uriya wagonanenge na Batisheba. Kweni Uriya wakanjira yayi mu nyumba yake nangauli Davide wakayezga kumucicizga. Ntheura, mwacisisi themba likalemba kalata ku mulara wa nkhondo kuti Uriya ŵamuŵike “kunthazi comene papo nkhondo njikali kwakuluska” ndipo ŵankhondo ŵanyake ŵawelere kunyuma ŵamuside. Ntheura, Uriya wakakomeka ku nkhondo, nga umo Davide wakanozgera. (2 Sam. 11:12-17) Themba likacita uleŵi na kukomeska munthu wambura mulandu.

DAVIDE WAKASINTHA MTIMA WAKE

6. Kasi Ciuta wakacita wuli Davide wakati wananga, ndipo ivi vikuvumburaci za Yehova?

⁶ Yehova wakawona vyose ivyo vikacitika. Palije ico cikubisika kwa iyo. (Zinth. 15:3) Nangauli pamanyuma themba likatora Batisheba, “kweni cinthu ico Davide wakacita cikaŵa ciheni pamaso pa Yehova.” (2 Sam. 11:27) Ntheura kasi Ciuta wakacita wuli na zakwananga zikuru za Davide? Wakatuma nchimi Natani kwa Davide. Pakuti ni Ciuta wakugowokera, Yehova wakwenera kuti wakakhumbanga kusanga nthowa ya umo wangalongolera lusungu lwake. Nchakukhozga comene kumanya kuti Yehova wakaŵa wakunozgeka kumucitira lusungu. Wakacita kumucicizga yayi Davide kuti wazomere zakwananga zake, kweni wakatuma Natani kuti waphalire themba ili ntharika iyo yikalongora zakwananga izo likacita. (Ŵazgani 2 Samuel 12:1-4.) Iyi yikaŵa nthowa yiwemi yakuti Yehova wamanyire maghanoghano gha Davide.

7. Kasi Davide wakacita wuli pa ntharika iyo Natani wakamuphalira?

⁷ Themba likati lapulika ntharika iyo Natani wakaliphalira likawona kuti munthu wa mu ntharika iyi wandacite urunji. Davide wakakwiyira munthu musambazi wa mu ntharika ndipo wakati kwa Natani: “Yehova wamoyo! munthu mweneuyo wacita cinthu ici wakwenera kufwa.” Nakuti, Davide wakati munthu uyo ŵamutolera mberere yake ŵakwenera kumuwezgerapo. Kweni nkhani yikamuzgokera. Natani wakati: “Munthu uyo ndimwe.” Pamanyuma Davide wakaphalirika kuti pa cifukwa ici, “lupanga” lufumengemo yayi mu nyumba yake ndipo wakumanenge na masuzgo ghakuru mu mbumba yake. Kweniso, wakhozgekenge soni cifukwa ca zakwananga zake. Davide wakamanya ukuru wa zakwananga izo wakacita ndipo wakazomera wakati: “Ndanangira Yehova.”—2 Sam. 12:5-14.

DAVIDE WAKALOMBA NDIPO CIUTA WAKAMUGOWOKERA

8, 9. Kasi Salmo 51 likuvumbura wuli maghanoghano gha Davide, ndipo likutisambizgaci vyakukhwaskana na Yehova?

⁸ Mazgu gha mu sumu iyo Themba Davide likalemba ghakulongora kuti themba likaŵa na citima cikuru comene. Salmo 51 lili na mazgu ghakucontha mtima agho Davide wakayowoya pakuŵeyelera Yehova ndipo ghakulongora kuti wakacita vinandi padera pa kuzomera zakwananga zake. Kweniso wakapera zakwananga zake. Cinthu cakwamba ico Davide wakafipiranga mtima ni ubwezi wake na Ciuta. Wakazomera wakati: “Imwe, Imwe pera ndamwanangirani.” Wakaŵeyelera Yehova kuti: “Lengani mtima wakutowa mwa ine, A Ciuta, ŵikani mukati mwane mzimu uphya na wakunyoloka. . . . Ndiwezgerani kukondwa kwa ciponosko cinu, na kundicilikizga na mzimu wa wanangwa.” (Sal. 51:1-4, 7-12) Usange mukulomba kwa Yehova vyakukhwaskana na ubudi uwo mwacita, kasi mukuyowoya unenesko ndiposo kufumira pasi pa mtima nga umo wakacitira Davide?

⁹ Yehova wakawuskapo yayi masuzgo agho ghakiza cifukwa ca zakwananga za Davide. Wakeneranga kulutilira kutambura na masuzgo  agha umoyo wake wose. Kweni cifukwa cakuti Davide wakaŵa na “mtima wakuphyoka na kupera,” Yehova wakamugowokera. (Ŵazgani Salmo 32:5; Sal. 32:5; 51:17) Ciuta wankhongonozose wakumanya maghanoghano gheneco na ivyo vikupangiska munthu kuti wacite kwananga. M’malo mwa kuzomerezga kuti ŵaleŵi aŵa ŵakomeke na ŵanthu mwakuyana na Dango la Mozesi, Yehova wakalongora lusungu, wakamazga yekha nkhani ya Davide na Batisheba. (Lev. 20:10) Nakuti Ciuta wakimika mwana wawo Solomoni kuti waŵe themba lakulondezgapo la Israyeli.—1 Mid. 22:9, 10.

10. (a) Nchifukwa wuli cinyake ico cikwenera kuti cikapangiska Yehova kugowokera Davide? (b) Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo vikuciska Yehova kuti wagowoke?

¹⁰ Panji cifukwa cinyake ico Yehova wakagowokelera Davide cikaŵa cakuti Davide wakacitira lusungu Sauli. (1 Sam. 24:4-7) Nga umo Yesu wakalongosolera, Yehova wakucita nase vinthu mwakuyana na umo tikucitira na ŵanji. Yesu wakati: “Lekani kweruzga kuti muleke kweruzgika; pakuti ceruzgo ico mukweruzgira, ndico muzamweruzgika naco; ndipo mweso uwo mukupimira, ndiwo ŵazamupimirapo imwe.” (Mat. 7:1, 2) Nchakupembuzga kumanya kuti Yehova watigowokerenge zakwananga zithu, nanga zingaŵa zikuru nga mbuleŵi panji kukoma munthu. Kweni watigowokerenge pekha usange tili na mzimu wa kugowokera, tikuzomera zakwananga zithu, ndiposo usange tikulongora kuti tavileka viheni ivyo tikacita. “Nyengo zakusamphuska” zikufuma kwa Yehova para ŵakwananga ŵapera kufumira pasi pa mtima.—Ŵazgani Milimo 3:19.

MANASE WAKACITA ZAKWANANGA ZIKURU KWENI WAKAPERA

11. Kasi Themba Manase likacita vinthu wuli viheni mu maso gha Ciuta?

¹¹ Ghanaghanirani nkhani yinyake ya mu Malemba iyo yikulongora kuti Yehova ngwakunozgeka kugowokera. Vyaka pafupifupi 360 kufumira apo Davide wakambira kuwusa, Manase wakaŵa themba la Yuda. Mu vyaka 55 vya muwuso wake wakacita vinthu viheni comene, ndipo Yehova wakamususka cifukwa ca unyankhasi wake. Vinthu vinyake ivyo Manase wakacita ni ivi: wakamuzengera majochero Baala, “wakasopa vya mu mtambo vyose,” wakendeska ŵana ŵake ŵanalume mu moto, ndiposo wakacita vyamizimu. Enya, “wakacita uheni unandi pamaso pa Yehova.”—2 Mid. 33:1-6.

12. Kasi Manase wakawelera wuli kwa Yehova?

¹² Pamanyuma, Manase wakatoleka mu caru cake ndipo ŵakamuŵika mu jele ku Babuloni. Apo wakaŵa mu jele wakwenera kuti wakakumbuka mazgu agho Mozesi wakayowoya ku Ŵaisrayeli, ghakuti: “Para muli mu cisuzgo, ndipo vinthu vyose vyamuwirani, enya mu mazuŵa gha umaliro, [‘mukwenera kuzgokera’ NW] kwa Yehova Ciuta winu na kupulikira lizgu lake.”  (Dute. 4:30) Manase wakawelera kwa Yehova. Mwawuli? ‘Wakajiyuyura comene’ na ‘kulomba’ kwa Ciuta (nga umo vyalongolekera pa cithuzithuzi pa peji 21). (2 Mid. 33:12, 13) Nangauli mazgu agho Manase wakayowoya mu malurombo agha ghandalembeke, kweni ghakwenera kuti ghakayanangako na gha Themba Davide agho ghali kulembeka mu Salmo 51. Mulimose umo vikaŵira, kweni Manase wakasintha comene mtima wake.

13. Cifukwa wuli Yehova wakagowokera Manase?

¹³ Kasi Yehova wakacita vici apo Manase wakalomba kwa iyo? “Ciuta wakapokera kuŵeyelera [kwa Manase] na kupulika.” Nga umo wakacitira Davide, Manase wakamanya ukuru wa zakwananga zake ndipo wakapera zanadi. Ndico cifukwa Ciuta wakagowokera Manase na kumuwezgeraso ku Yerusalemu mu uthemba wake. Ntheura, “Manase wakamanya kuti Yehova ndiye Ciuta” waunenesko. (2 Mid. 33:13) Nchakupembuzga comene kuŵa na ukaboni unyake uwu, uwo ukulongora kuti Ciuta withu walusungu wakugowokera ŵanthu awo ŵapera zanadi.

KASI NI NYENGO ZOSE APO YEHOVA WAKUGOWOKERA?

14. Kasi Yehova wakugowokera ŵakwananga pekha para ŵacita vici?

¹⁴ Mazuŵa ghano mbanthu ŵacoko comene awo ŵangapempha cigowokero cifukwa ca kucita zakwananga zikuru nga ni za Davide na Manase. Kweni, fundo yakuti Yehova wakagowokera mathemba ghaŵiri agha yikutovwira kumanya kuti Ciuta withu ngwakunozgeka kugowokera usange wakwananga wapera zanadi. Wakugowokera nanga zakwananga zingaŵa zikuru wuli.

15. Kasi tikumanya wuli kuti ni nyengo zose yayi apo Yehova wakugowokera ŵanthu ŵakwananga?

¹⁵ Tingayowoya yayi kuti nyengo zose Yehova wakugowokera ŵanthu wose zakwananga zawo. Pa nkhani iyi, tiyeni tiyaniske mtima wa Davide ndiposo wa Manase na wa ŵanthu ŵa mu Israyeli na mu Yuda awo ŵakaleka kupulikira Ciuta. Ciuta wakatuma Natani kuti wakakumane  na Davide ndiposo kumupa mwaŵi wakuti wasinthe mtima wake. Davide wakawonga mwaŵi uwu ndipo wakapera. Apo Manase wakawona kuti wali mu suzgo, wakaciskika kuti wapere kufumira pasi pa mtima. Kweni, kanandi ŵanthu ŵa mu Israyeli na mu Yuda ŵakaperanga yayi. Ntheura, Yehova wakaŵagowokera yayi. M’malo mwake, mwakuwerezgawerezga wakatumanga zinchimi zake kuti zikaŵaphalire umo wakuwonera nkharo yawo ya kuleka kupulikira. (Ŵazgani Nehemiya 9:30.) Nanga mphamanyuma pakuti Ŵaisrayeli na Ŵayuda ŵawerako ku Babuloni kuya ku caru cawo, Yehova wakalutilira kuŵatumira mathenga ghakugomezgeka, nga ni Ezra uyo wakaŵa musofi na nchimi Malaki. Para ŵanthu ŵacita mwakukolerana na khumbo la Yehova, ŵakaŵanga na cimwemwe cikuru comene.—Neh. 12:43-47.

16. (a) Kasi ni vinthu wuli ivyo vikacitikira mtundu wa Israyeli cifukwa cakuti ukapera yayi zakwananga zake? (b) Kasi ŵanthu awo ŵali kubabika mu mtundu wa Israyeli wakale ŵali na mwaŵi wuli?

¹⁶ Yesu wakati wiza pa caru capasi ndipo sembe yakuwombora yikati yapelekeka, Yehova wakaleka kupokelera sembe za nyama izo mtundu wa Israyeli ukapelekanga. (1 Yoh. 4:9, 10) Apo wakaŵa munthu, Yesu wakalongora maghanoghano gha Awiske apo wakayowoya mazgu agha ghakuti: “Yerusalemu, Yerusalemu, wakukoma zinchimi na wakudinya na malibwe awo ŵakatumika kwa iyo! Kanandi waka nkhakhumbanga kuwunganya ŵana ŵako pamoza, nga ni umo nyatazi wakuwunganyira twana twake pamoza kusi ku mapapindo ghake! Kweni imwe mwaŵanthu mukakhumba cara.” Ntheura Yesu wakati: “Wonani! Nyumba yinu yajowoleka kwa imwe.” (Mat. 23:37, 38) Ntheura, mtundu wakwananga na wambura kupera uwu ukahalizgika na Israyeli wauzimu. (Mat. 21:43; Gal. 6:16) Kweni wuli pakuyowoya za ŵanthu awo ŵali kubabika mu mtundu wa Israyeli wakuthupi? Nawo ŵangasanga candulo na cigowokero ndiposo lusungu lwa Yehova para ŵangaŵa na cipulikano mwa Ciuta ndiposo mu sembe ya Yesu Khristu. Kweniso, ŵanthu awo ŵali kufwa kwambura kupika mwaŵi wa kupera zakwananga zawo ŵeneawo ŵazakawuskika mu caru ciwemi, ŵazamusanga candulo na sembe iyi.—Yoh. 5:28, 29; Mil. 24:15.

KASI TIKUSANGA WULI CANDULO CIFUKWA CAKUTI YEHOVA NGWAKUGOWOKERA?

17, 18. Kasi tingacita wuli kuti Yehova watigowokere?

¹⁷ Kasi tikwenera kucita wuli pakuti Yehova ngwakunozgeka kugowokera? Tikwenera kucita nga umo Davide na Manase ŵakacitira. Tikwenera kumanya zakwananga zithu, kupera, kupempha Yehova kuti watigowokere, ndiposo kumupempha kuti watipe mtima wakutowa. (Sal. 51:10) Usange tacita zakwananga zikuru, tikwenera kupempha wovwira wauzimu ku ŵalara. (Yak. 5:14, 15) Nanga zakwananga zithu zingaŵa zikuru wuli, nchakupembuzga kukumbuka kuti Yehova ni “Ciuta wa lusungu na ucizi, wakukunthirapo, wakuzara na uwemi na unenesko, wakusungira ŵanthu vikwi lusungu, wakugowokera kwananga na majuvyo na uheni.” Umu ndimo wakayowoyera kwa Mozesi. Yehova wandasinthe.—Ex. 34:6, 7.

¹⁸ Yehova wakalayizga Ŵaisrayeli ŵakupera kuti wawuskengepo zakwananga zawo, wazgorenge ico ‘nchicesamu’ kuŵa cituŵa nga ni “matalala.” (Ŵazgani Yesaya 1:18.) Ipo, kasi tingasanga wuli candulo pakuti Yehova ngwakugowokera? Tingagowokereka zakwananga zithu cikuru tili na mzimu wa kuwonga na kupera.

19. Kasi tizamusambira vici mu nkhani yakulondezgapo?

¹⁹ Pakuti Yehova wakutigowokera, kasi tingamuyezga wuli pakucita vinthu na ŵanyithu? Kasi tingagega wuli mzimu wa kuleka kugowokera ŵanthu awo ŵacita kwananga kukuru kweni ŵalongora kuti ŵapera zanadi? Nkhani yakulondezgapo yizamutovwira kuti tisande mitima yithu mwakuti tiŵayezge Adada ŵithu, a Yehova, awo ‘mbawemi, ndipo mbakugowokera.’—Sal. 86:5.

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 21]

[Cithuzithuzi pa peji 23]

[Cithuzithuzi pa peji 24]

Cifukwa cakuti Yehova ngwakugowokera, wakawezgeraso Manase ku Yerusalemu mu uthemba wake