Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

KUFUMA MU NTHAMBA YITHU

Ŵakasunkhunyika Yayi mu “Ora la Kuyezgeka”

Ŵakasunkhunyika Yayi mu “Ora la Kuyezgeka”

NKHONDO YAKWAMBA YA CARU COSE yikati yamba mu 1914, ŵanthu ŵanandi ŵakamanya kuti Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakurwako yayi nkhondo. (Yes. 2:2-4; Yoh. 18:36; Efe. 6:12) Kasi ŵateŵeti ŵa Ciuta mu Britain vikaŵamalira wuli?

Henry Hudson

Mu 1916 mu Britain ŵakakhazikiska dango lakuti ŵanalume ŵambura kutora ŵa vyaka 18 mpaka 40 ŵakwenera kunjira usilikari. Dango ili likapeleka wanangwa wakuti awo pa vifukwa vyanadi vya “cisopa panji vyakukhwaskana na makhaliro ghawemi” ŵakukhumba yayi kunjira usilikari, ŵaleke kunjira usilikari. Boma likasora mawupu ghakuti ghawonenge uyo ngwakwenelera kuleka kunjira usilikari ndiposo kuwona vinthu ivyo wangacitangako.

Nyengo yicoko waka yikati yajumphapo, Ŵasambiri ŵa Baibolo 40 ŵakaŵajalira mu magadi gha ŵasilikari ndipo 8 ŵakaŵatuma ku nkhondo ku France. Cifukwa ca kuwona vinthu vyambura urunji ivyo vikacitikanga, ŵabali mu Britain ŵakalemba kalata kwa Nduna Yikuru Herbert Asquith, kuyimanyiska kuti ŵabali aŵa ŵakakakika kwambura vifukwa, ndipo kalata iyi yikaŵa na masigineca 5,500.

Pamasinda, vikapulikikwa kuti ŵabali ŵankhondi na ŵatatu awo ŵakatumizgika ku France ŵeruzgika kuti ŵakomeke cifukwa cakuti ŵakakana kurwa nkhondo. Kweni ŵabali ŵakati ŵaŵikika pa mzere kuti ŵakomeke, cilango cikasintha, ndipo ŵakalangulika kuti ŵakakhale mu jele vyaka khumi. Ŵakaŵawezgera ku England kuti ndiko ŵakagwilirenge jele lawo.

James Frederick Scott

Nkhondo yikati yalutilira, ŵakamba kulemba usilikari na ŵanalume ŵakutora wuwo. Pa mulandu uwo ukadumbikira ku Manchester, mu England, munthu uyo ŵakamwimbanga mulandu wakaŵa Henry Hudson, mweneuyo wakaŵa dokotala kweniso Msambiri wa Baibolo. Pa Ogasiti 3, 1916 khoti likadumura kuti wali na mulandu, likamulipiliska ndipo likamutumizgaso ku usilikari. Panyengo yeneyiyo, mulandu unyake ukadumbikanga ku Edinburgh, ku Scotland. James Frederick Scott, kopotala wa vyaka 25, wakasangika kuti walije mulandu. Wakwimira boma pa milandu wakapanga apilu mulandu uwu kweni wakasintha cifukwa ca mulandu unyake mu London. Pa mulandu unyake uwu, khoti likadumura kuti mubali Herbert Kipps ngwakwananga, likamulipiliska na kumutumizga ku usilikari.

Kufika mu Seputembala 1916, ŵabali ŵakukwana 264 ŵakapempha kuti ŵaleke kunjira usilikari. Pa ŵabali aŵa, 5 ndiwo ŵakaŵazomerezga kuleka kunjira usilikari, 154 ŵakatumika kukagwira nchito yakuvuska, 23 ŵakapika nchito zinyake ku usilikari kuwuskapo kurwa nkhondo, ndipo 82 ŵakaŵatumizga ku nkhondo, ndipo ŵanji ŵakaŵasanga na mulandu wa kuswa malango ndipo ŵakaŵakaka. Ŵanthu ŵanandi ŵakasuska nkhaza izo boma likacitiranga ŵanalume aŵa, ntheura likaŵawuskamo mu gadi la ŵasilikari na kuŵatumizga mu misasa ya ŵanthu bweka kuti ŵakagwirenge nchito.

Pryce Hughes

Edgar Clay na Pryce Hughes, ŵakagwiranga nchito pa damu mu Wales. Nyengo yikati yajumphapo, Pryce Hughes wakaŵa mulaŵiliri wa munthavi wa Britain. Kweni Herbert Senior, yumoza wa ŵabali ŵankhondi na ŵatatu awo ŵakawezgeka ku France, wakatumizgika ku Jele la ku Wakefield ku Yorkshire. Ŵanji ŵakaŵikika mu Jele la ku Dartmoor, ilo likaŵa na ŵanthu ŵanandi comene awo ŵakakana kunjira usilikari.

Msambiri wa Baibolo zina lake Frank Platt uyo wakazomera kucita nchito zinyake ku usilikari kuwuskapo kurwa nkhondo, wakayuzgika comene wati wakana kurwa nkhondo. Atkinson Padgett, uyo wakasambira unenesko nyengo yicoko waka wati walembeska usilikari, nayo wakatambuzgika comene na ŵasilikari cifukwa ca kukana kurwa nkhondo.

Herbert Senior

Nangauli pa nyengo iyi ŵabali ŵithu ŵakamanyanga comene yayi ico kuleka kucitako vinthu vya caru cikung’anamura, kweni ŵakaŵikapo mtima kuti ŵakondweske Yehova Ciuta. Awo ŵazunulika mazina mu lipoti ili ŵakaleka cakuwonerapo ciwemi pa nkhani ya kuleka kunjilirapo pa vya caru comenecomene pa “ora la kuyezgeka.” (Uvu. 3:10)—Kufuma mu nthamba yithu ku Britain.