Kasi Mukumanya?

Kasi Ŵakhristu ŵakafumamo mu Yudeya pambere Yerusalemu wandaparanyike mu 70 C.E.?

▪ “Para mukuwona Yerusalemu wakuzingilizgika na ŵankhondo, penepapo manyani kuti kupasuka kwake kwaneng’enera. Ndipo awo ŵali mu Yudeya ŵambe kucimbilira ku mapiri, ndipo awo ŵali mukati mwake ŵafumemo.” (Luka 21:20, 21) Ili likaŵa cenjezgo lakukhwaskana na kubwangandulika kwa Yerusalemu ilo Yesu wakaphalilirathu ŵasambiri ŵake. Kasi pali ukaboni uliwose wakulongora kuti ŵasambiri ŵakapulikira cenjezgo ili?

Vilimika vinandi vikati vyajumphapo Yesu wati wafwa, ŵasilikari Ŵaciroma ŵakanjira mu Palestina. Ŵakatumika na Cestius Gallus kuti ŵakarwe nkhondo. Josephus wakulemba mdauko wa Ciyuda, wakasimikizgira kuti vinthu ivi vikacitika nadi. Ŵasilikari Ŵaciroma ŵakazingilizga Yerusalemu ndipo ŵakaŵa ŵakusimikizga kupoka msumba uwu. Mwamabuci, Gallus wakalangura kuti ŵasilikari ŵawelere. Wakusanda mdauko munyake zina lake Eusebius wakati, ivi vikapeleka mpata wakuti Ŵakhristu awo ŵakakhalanga mu Yudeya ŵacimbilire ku Pela, msumba wa ku mapiri uwo ukaŵa ku Dekapoli.

Vilimika vikati vyajumphapo, mu 70 C.E., gulu linyake la ŵasilikari Ŵaciroma ilo likatumika na Mulara wa ŵasilikari Titus, likizaso na kupoka msumba ukuru wa Yuda. Pa nyengo iyi, ŵasilikari ŵakabwangandura msumba uwo ŵasilikari ŵa Gallus ŵakatondeka. Ŵanthu ŵanandi ŵakafwa ndipo ŵanji ŵakatolekera kuwuzga.

Kasi “ŵana ŵa zinchimi” ŵakaŵa anjani?

▪ Mu Baibolo nkhani za nchimi Samuyeli, Eliya, na Elisha zikuzunurapo za ŵanalume awo ŵakucemeka kuti “ŵana ŵa zinchimi.” Mwaciyelezgero, apo Elisha wakakhumbanga kuti Jehu wimikike kuŵa themba la Israyeli, wakatuma “yumoza wa ŵana ŵa zinchimi” kuti wakamuphakazge.—2 Mathemba 9:1-4.

Nkhwantha zikugomezga kuti lizgu ili likwimira nadi ŵana ŵa zinchimi yayi, kweni ŵanthu awo ŵakasambizgikanga na zinchimi panji gulu la ŵanthu awo ŵakacitiranga vinthu pamoza. Magazini yinyake yikuti ŵanthu ŵa mu gulu ili ŵakwenera kuti “ŵakajipelekanga comene pa mulimo wa Yawe [Yehova] mwakulongozgeka na nchimi . . . iyo yikaŵanga nga ni dada wawo mwauzimu.” (Journal of Biblical Literature) (2 Mathemba 2:12) Nkhani ya kuphakazgika kwa Jehu, yikulongora kuti Elisha wakatuma yumoza mwa ŵateŵeti ŵake.—2 Mathemba 9:4.

Vikuwoneka kuti “ŵana ŵa zinchimi” ŵakakhalanga umoyo wambura kukhumba vinandi. Mu nyengo ya Elisha, gulu linyake lantheura likuyowoyeka kuti likazenganga lekha nyumba ndipo likagwiliskiranga nchito mbavi yakubwereka. (2 Mathemba 6:1-5) Vikuwonekaso kuti ŵanji mwa ŵanthu aŵa ŵakaŵa ŵakutora. Tikumanya fundo iyi kwizira mu nkhani ya cokoro ca “ŵana ŵa zinchimi.” (2 Mathemba 4:1) Ŵaisrayeli ŵakugomezgeka ŵakwenera kuti ŵakawonganga mulimo uwo ŵana ŵa zinchimi ŵakacitanga, ndipo nkhani yinyake yikulongora kuti ŵakaŵapangako vyakurya.—2 Mathemba 4:38, 42.

[Cithuzithuzi pa peji 15]