MARIYA wakaŵa na citima cikuru comene. Wakwenera kuti wakakumbukanga ivyo mwana wake wakayowoya apo wakaŵa pafupi kufwa, pamasinda pakuti watambura maora ghanandi. Pa caru pakaŵa cisi nangauli kukaŵa muhanya, ndipo kukacitika cindindindi cikuru. (Mateyu 27:45, 51) Panji Mariya wakawona kuti ivyo vikacitika pa nyengo iyi, vikalongora kuti Yehova ndiyo wakaŵa na citima cikuru comene kuluska wose, cifukwa ca nyifwa ya Yesu Khristu.

Mariya wakaŵa ku Gologota, panji kuti Malo gha Bwaza. Pa nyengo iyi, kukaŵa mise ndipo wakaŵa na citima cikuru cifukwa ca mwana wake. (Yohane 19:17, 25) Wakwenera kuti wakakumbukanga vinandi. Cimoza cake ico wakwenera kuti wakakumbukanga ni ico wakayowoya Simiyoni kumasinda. Iyo na mfumu wake Yosefe ŵakaluta ku tempile ku Yerusalemu na mwana wawo. Ku malo agha ŵakasangana na munthu munyake mucekuru zina lake Simiyoni uyo wakayowoya mazgu ghaucimi. Wakayowoya vikuru vyakukhwaskana na Yesu. Wakatiso zuŵa linyake Mariya wazamujipulika nga kuti lupanga lutali lwapoloskeka mwa iyo. (Luka 2:25-35) Pa nyengo yacitima iyi, Mariya wakapulikiska ivyo mazgu agha ghakang’anamuranga.

Ŵanji ŵakuti nyifwa ya mwana ndiyo njakuŵinya comene kuluska zose. Nyifwa ni mulwani wakofya, ndipo tose yikutikomora comene. (Ŵaroma 5:12; 1 Ŵakorinte 15:26) Kasi tingazizipizga wuli? Tiwonenge umo vikaŵira kwa Mariya kufuma waka apo Yesu wakambira uteŵeti wake m’paka apo wakafwira. Tiwonengeso umo Mariya wakalongolera cipulikano ico cikamovwira kuzizipizga vitima.

Kufuma apo Yesu wakambira uteŵeti wake, Mariya wakamba kuwona kuti vinthu vikusintha. Nanga mungaŵa mu tawuni ya Nazarete, ŵanthu ŵakayowoyanga vya Yohane Mubapatizi uyo wakapharazganga kuti ŵanthu ŵang’anamuke mtima. Panyengo iyi, Mariya wakamanya kuti sono mwana wake Yesu wambenge uteŵeti wake. (Mateyu 3:1, 13) Mariya pamoza na ŵamunyumba yake wose ŵakakhwaskika Yesu wati wafumapo pa nyumba. Cifukwa wuli?

Vikuwoneka kuti pa nyengo iyi, Yosefe mfumu wa Mariya wakaŵa kuti wafwa kale. Usange ndimo vikaŵira nadi, ipo cikaŵa cacilendo yayi kwa Mariya kuŵa na citima canthena. * Pa nyengo iyi, Yesu wakaŵa waka “mwana wa misiri wa mathabwa” yayi, wakaŵa “misiri wa mathabwa.” Apa vikulongora kuti Yesu ndiyo wakendeskanga bizinesi ya awiske, ndipo ndiyo wakawovwiranga mbumba yose ya ŵanthu 6. (Mateyu 13:55, 56; Mariko 6:3) Nanga Yesu wangaŵa kuti wakasambizga bizinesi munung’una wake Yakobe, kweni wose ŵakakhwaskika. Mariya wakaŵa kuti wali kale na udindo ukuru, kweni kasi Mariya wakathika lusoko? Panji ndimo tingaghanaghanira. Kweni fumbo lakuzirwa ndakuti: Kasi Mariya wakajipulika wuli kuwona kuti Yesu Munazarete ndiyo ni Yesu Khristu panji kuti Mesiya uyo wakalayizgika? Nkhani yinyake ya mu Baibolo yikuvumbura umo Mariya wakajipulikiranga.—Yohane 2:1-12.

Nyengo yinyake Yesu wakaluta kwa Yohane kukabapatizika,  ndipo kufuma pa nyengo iyi wakaŵa Wakuphakazgika wa Ciuta panji kuti Mesiya. (Luka 3:21, 22) Kufuma apo, wakamba kusankha ŵasambiri ŵake. Nangauli wakaŵa na mulimo wakuti ucitike mwaluŵiro, kweni wakapaturanga nyengo yakusangulukira lumoza na ŵamunyumba yakwake na ŵabwezi ŵake. Nyengo yinyake wakaluta ku ukwati ku Kana pamoza na ŵabali ŵake, ŵasambiri ŵake, ŵabwezi ŵake, kweniso amama ŵake. Tawuni ya Kana yikwenera kuti yikaŵa pa kaphiri, ndipo kufuma ku Nazarete kufika ku Kana, pakaŵa mtunda wa makilomita 13. Pa ukwati uwu Mariya wakawona suzgo linyake. Panji wakawona kuti ŵabali ŵa ŵeneko ŵa ukwati ŵakuphwepwerezgana kulongora kuti cinthu cinyake cili makora ca. Vinyo likamara. Kale cikaŵanga cinthu cakukhozga soni comene ku ŵeneko ŵa ukwati para vinyo lamalira mu nthowa. Mariya wakaŵalengera lusungu ndipo wakaphalira Yesu.

Mariya wakaphalira mwane wake kuti “ŵalije vinyo.” Kasi wakakhazganga kuti wacitenge vici? Mariya wakwenera kuti wakamanyanga kuti mwana wake uyu pakuŵa munthu wapadera, wacitenge vinthu vyakuzizwiska. Panji wakaghanaghananga kuti Yesu wangacitapo kanthu nyengo yeneyiyo. Tingati apa Mariya wakaphaliranga Yesu kuti: “Naŵeya mwana wane, citapo kanthu.” Kweni wakwenera kuti wakazizikika na zgoro la Yesu. Yesu wakati: “Nili nawe na kanthu wuli, iwe wamwanakazi?” Ŵanji ŵakuwona kuti apa Yesu wakayowoya mwambura nchindi, kweni ndimo vikaŵira yayi. Mazgu agha ghakaŵa waka ulongozgi. Iyo wakakumbuskanga anyina kuti ni udindo wawo yayi kumuphalira cakucita pa uteŵeti wake, kweni ni mulimo wa Awiske kucanya.

Mariya wakazomera ulongozgi uwu cifukwa wakaŵa wakupulikiska ndiposo wakujiyuyura. Ntheura, Mariya wakaphalira awo ŵakateŵeteranga pa ciphikiro ici kuti: “Cilicose ico wangamuphalirani, citani.” Mariya wakawamo kuti ni udindo wake yayi kumuphalira cakucita, kweni iyo pamoza na ŵanyake ŵakwenera kupokera ulongozgi kufuma kwa Yesu. Ndipouli, Yesu nayo wakalengera lusungu ŵakutorana ŵaphya aŵa. Wakacita munthondwe wake wakwamba. Wakazgora maji kuŵa vinyo liwemi. Kasi cikacitika nchivici? “Ŵasambiri ŵake ŵakapulikana mwa iyo.” Mariya nayo wakapulikana mwa Yesu. Pa nyengo iyi wakawonanga Yesu nga mwana wake yayi, kweni nga ni Fumu na Mponoski wake.

Apa, ŵapapi ŵangasambirapo kanthu. Mbunenesko kuti palije mupapi uyo wali kulerapo mwana wakufikapo nga ni Yesu. Nangauli mwana waliyose ngwambura kufikapo, kweni para wakura, nchiwemi yayi kuti mupapi wacitenge nayo vinthu nga wacali mwanici. (1 Ŵakorinte 13:11) Kasi ŵapapi ŵangacita wuli vinthu na mwana wawo uyo ni mulara? Cakwamba ŵakwenera kugomezga kuti mwana uyo ngwakugomezgeka walutilirenge kulondezga ivyo Baibolo likusambizga ndipo Yehova wamutumbikenge. Ŵana awo mbalara, ŵangawovwirika comene para ŵapapi ŵakulongora kuti ŵakugomezga kuti ŵana ŵawo ŵalutilirenge kuteŵetera Yehova. Yesu wakwenera kuti wakaŵawonga comene anyina pa vyose ivyo ŵakacita kufuma apo wakabapatizikira m’paka apo wakafwira.

Mabuku gha Mateyu m’paka Yohane ghakuyowoyapo vinandi yayi vya Mariya mu vyaka vitatu na hafu ivyo Yesu wakacitira uteŵeti wake pano pasi. Tikwenera kumanya kuti pa nyengo iyi wakwenera kuti wakaŵa cokoro ndipo wakaleranga yekha ŵana. Ipo nchakupulikikwa kuti kunyake uko Yesu wakapharazganga, Mariya wakatondekanga kuyako. (1 Timote 5:8) Kweni wakalutilira kughanaghanira pa vinthu ivyo wakamanyanga vyakukhwaskana na Mesiya, ndipo wakalutanga ku sunagoge mu cikaya cawo nga umo kakaŵira kaluso ka mbumba yawo.—Luka 2:19, 51; 4:16.

 Mariya wakwenera kuti wakategherezganga apo Yesu wakapharazganga mu sunagoge ku Nazarete. Mariya wakakondwa kupulika mwana wake wakulongosora kuti ucimi wakuyowoya za Mesiya wafiskika pa iyo. Kweniso Mariya vikwenera kuti vikamuŵinya kuwona kuti ŵanthu mu cikaya cake ca Nazarete ŵakumukana Yesu kuti ni Mesiya. Nakuti ŵakapenjanga nthowa za umo ŵangamukomera.—Luka 4:17-30.

Cinyake ico cikamukwenyerezganga Mariya ni umo ŵana ŵake ŵanyake ŵakacitira na Yesu. Lemba la Yohane 7:5 likulongora kuti ŵanung’una ŵake ŵanayi ŵakaŵavya cipulikano mwa iyo. Baibolo likuti: “Ŵanung’una ŵake ŵakapulikananga mwa iyo cara.” Yesu wakaŵa na ŵadumbu ŵake ŵaŵiri, kweni Baibolo likuyowoyapo cilicose yayi usange ŵakaŵa na cipulikano mwa iyo. * Nangauli tikumanya vyose yayi, kweni Mariya wakamanya umo vikuŵira usange mu nyumba muli ŵanthu ŵakupambana vigomezgo. Wakawoneseska kuti wakucita vinthu mwakugomezgeka kuyana na unenesko uwo wakasambira kuti wakope ŵabali ŵake mwa kuleka kuŵacicizga nesi kulimbana nawo.

Pa nyengo yinyake, ŵabali ŵa Yesu pamoza na ŵanung’una ŵake ŵakaghanaghana vyakuti “ŵakamukore.” Ŵakatenge Yesu “wafuntha.” (Mariko 3:21, 31) Kweni ndimo Mariya wakaghanaghaniranga yayi. Iyo wakaluta na ŵana ŵake uko kukaŵa Yesu kuti panji ŵangakasambirako fundo yinyake iyo yingaŵawovwira kuti ŵaŵe na cipulikano mwa Yesu. Kasi ŵakasambirapo kalikose? Nangauli Yesu wakacitanga minthondwe na kusambizga vinthu vyakuzirwa, kweni ŵanung’una ŵake ŵakamugomezga yayi. Kasi Mariya wakathika lusoko, kughanaghana kuti pakusambizga ŵana ŵake watondeka kuŵafika pamtima?

Kasi mu nyumba yinu mukupambana vigomezgo? Mungasambirako kanthu ku cipulikano ca Mariya. Wakazomerezga yayi kuti ŵabali wake ŵambura cipulikano ŵamugongoweske. Kweni wakakhumba kuti ŵabali wake ŵajiwonere ŵekha kuti ngwacimwemwe kweniso wali na mtende mu mtima cifukwa ca cipulikano cake. Kweniso wakalutilira kukhozgera Yesu, mwana wake wakugomezgeka. Kasi phukwa likamukoranga kuti Yesu palije pa nyumba? Kasi nyengo zinyake wakaghanaghananga kuti mphanyi Yesu nayo wanguŵa panyumba kucita milimo yinyake? Para ndimo vikaŵira mbwe ndikuti wakajikoranga. Wakawona kuti nchakuzirwa comene kovwira Yesu kufiska uteŵeti wake. Kasi namwe mungawovwira ŵana ŵinu kuti ŵaŵikenge Ciuta pa malo ghakwamba mu umoyo wawo?

Kasi Mariya wakatumbikika cifukwa ca kuŵa na cipulikano mwa Yesu? Yehova wakulekapo yayi kutumbika munthu uyo wali na cipulikano, ntheura Mariya nayo wakatumbikika. (Ŵahebere 11:6) Ghanaghanirani waka umo Mariya wakajipulikiranga para wakupulika mwana wake wakupharazga, panji kupulika ŵanthu ŵakuyowoya vya umo Yesu wakusambizgira.

Apo Yesu wakasambizganga mu ntharika, kasi Mariya wakakumbukanga umo vinthu vikaŵira kwa Yesu apo wakakuranga ku Nazarete? Nyengo yinyake pakusambizga, Yesu wakayowoyapo za mwanakazi uyo wakaphyera mu nyumba kuti wasange ndalama yakuzgeŵa, ŵanakazi ŵakusira pa libwe, kweniso kuti ŵanthu ŵakukozga nyali na kuyiŵika pa cakuŵikapo. Apo Yesu wakaŵa mwana, wakaŵanga pafupi na nyina apo ŵakacitanga milimo yawo ya zuŵa na zuŵa. Kasi ndivyo Mariya wakaghanaghananga apo Yesu wakayowoyanga ntharika izi? (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Yesu wakati joko lake ndipusu ndipo katundu wake ni mupepu. Kasi Mariya wakakumbukiranga  umo Yosefe wakasambizgiranga Yesu kukhoma joko liwemi lakuti lileke kupweteka nyama para zavwalikika? (Mateyu 11:30) Mariya wakatumbikika comene na mulimo uwo Yehova wakamupa wa kulera mwana uyo wakaŵa Mesiya. Wakwenera kuti wakakondwa comene kutegherezga kwa msambizgi waluso comene uyo pakusambizga wakayowoyanga vinthu vyakuti ŵanthu wose wakuvimanya makora na cilato cakuti ŵatorepo sambiro.

Mariya wakalutilira kujiyuyura. Yesu wakaŵakwezga yayi amama ŵake, nesi kuti ŵanthu ŵaŵasopenge. Nyengo yinyake apo Yesu wakapharazganga, mwanakazi munyake wakacemerezga mu wumba kuti Mariya wakwenera kuŵa wakukondwa comene cifukwa ca kubaba mwana uyu. Kweni Yesu wakazgora kuti: “Cara, kweni ŵakukondwa mbeneawo ŵakupulika mazgu gha Ciuta na kughasungilira!” (Luka 11:27, 28) Apo ŵanji pa mzinda uwu ŵakati amama na ŵanung’una ŵa Yesu ŵakumupenja, Yesu wakati awo ŵakugomezga ivyo wakuyowoya ndiwo mbanyina na ŵanung’una ŵake. M’malo mwa kukhuŵara, Mariya wakapulikiska fundo ya Yesu yakuti ubali wauzimu ngwakuzirwa comene kuluska wakuthupi.—Mariko 3:32-35.

Mariya wakaŵa na citima cikuru comene apo wakawona mwana wake wakusuzgika m’paka kufwa pa khuni lakusuzgikirapo. Yohane uyo wakaŵapo apo Yesu wakapayikikanga, wakalemba kuti Mariya wakimilira “pafupi na khuni lakusuzgikirapo.” Mariya wakatemwanga comene Yesu, ntheura wakimilira pafupi m’paka apo Yesu wakafwira. Yesu wakaŵawona anyina, ndipo wakwenera kuti wakapulikanga ulwilwi ukuru comene pakuthuta na pakuyowoya. Yesu wakapeleka mulimo wakupwelelera anyina kwa mulondezgi wake Yohane cifukwa ŵanung’una ŵake wose ŵakaŵa kuti ŵandamanye unenesko. Ntheura, Yesu wakalongora kuti nchakuzirwa comene kuti munthu uyo wali na cipulikano ndiyo wapwelelere ŵamunyumba yake.—Yohane 19:25-27.

Mariya wakaŵa na citima cikuru comene Yesu wati wafwa, ndipo vikaŵa nga kuti walasika na lupanga lutali. Pa nyengo iyi wakaŵa na citima cikuru cakuti tingacilongosora yayi. Ndipouli, pa zuŵa lacitatu kufuma apo Yesu wakafwira, Mariya wakaŵa na cimwemwe cikuru comene. Mariya wakawona munthondwe ukuru comene kuluska yose. Yesu wakawuskika ku ŵakufwa. Mariya wakakondwaso comene Yesu wati wawonekera kwa munung’una wake Yakobe. (1 Ŵakorinte 15:7) Yakobe pamoza na ŵanung’una ŵake ŵakawovwirika comene na ivyo Yesu wakacita pa nyengo iyi. Baibolo likutiphalira kuti ŵanung’una ŵake nawo ŵakamba kugomezga kuti Yesu ni Khristu. Nyengo yinyake ŵakaŵa lumoza na anyinawo pa maungano Ghacikhristu, ndipo wose “ŵakakoseranga mu lurombo.” (Milimo 1:14) Pakati pajumpha nyengo, Yakobe na Yuda ŵakalemba mabuku gha mu Baibolo agho ghakumanyikwa na mazina ghawo.

Mariya wakuzunulika kaumaliro kuti wali pamoza na ŵana ŵake ŵakulomba. Mariya wakagomezgeka m’paka paumaliro, ndipo wali kutilekera sambiro liwemi. Pakuti wakaŵa na cipulikano, wakazizipizga citima cikuru ico cikaŵa nga kuti walasika na lupanga. Paumaliro wakatumbikika comene. Para nase tingaŵa na cipulikano nga ni Mariya, tizizipizgenge suzgo yiliyose ya mu caru ciheni ici ndipo titumbikikenge comene.