SOMBA yakuchemeka Cuttle yikusintha mtundu kuyana na malo, ndipo munthu wangayiwona luŵiro yayi. Lipoti linyake likuti somba iyi “yili na midyelere panji mitundu yinandinandi ndipo yikukaŵa yayi kusintha mtundu.” Kasi somba iyi yikukwaniska wuli ivi?

Wonani fundo iyi: Somba iyi yili na maselo ghapadera mu chipapa (chikumba) chake, agho ghakovwira kuti yisinthenge mtundu. Mu maselo agha muli tumathumba twakuzura na mitundu yinandi ndipo tuli mukati mwa tuminofu. Para somba iyi yikukhumba kujibisa, wongo wake ukutuma uthenga kuti ukakhwinyatiske tuminofu twakuwaro kwa tumathumba. Kufuma apo, tumathumba tura na mitundu iyo yili mukati vikutukumuka, mbwenu nyengo yeneyiyo somba iyi yikusintha mtundu na midyelere. Somba iyi yikuchita ivi para yikukhumba kubisama, para yikukhumba kukopa zanalume panji zanakazi, na kupulikana na zinyake.

Mainjiniya pa yunivesite ya Bristol ku England, ŵali kupanga chipapa cha somba ya cuttle. Ŵakatora tumphira tufipa uto ŵakatupanga nga ni madisiki ndipo ŵakatufwinda mu tunthu uto tuli nga ni minofu ya somba ya cuttle. Ŵakati ŵajoyina ku magesi chipapa ichi, tuminofu tura tukakhwinyata na kutukumuska tumadisiki tufipa tura. Mbwenu chikumba chira chikabinkha na kusintha mtundu.

Jonathan Rossiter wakayowoya kuti usange ŵanthu ŵangapulikiska umo somba iyi yikusinthira mtundu, mbwenu ŵangapanga vyakuvwara ivyo vingasintha mtundu mu kanyengo kachoko waka. Wakati ŵanthu ŵangavwara vyakuvwara vyanthena ivi kuti ŵajibise, panji kuti ŵatchene waka.

Kasi mukuti wuli? Kasi vikuchitika vyekha kuti somba iyi yisinthenge mtundu? Panji ntchifukwa chakuti ndimo yili kulengekera?