1, 2. Kaia ne tusi ei ne Paulo se tusi ki Kelisiano Epelu?

A TE tausaga tenei ko te 61 T.A. Ne fia‵fia eiloa a fakapotopotoga Kelisiano i Isalaelu kātoa i te vaitaimi tenei o te filemu. E tiga eiloa koi falepuipui a te apositolo ko Paulo i Loma, kae ne olioli eiloa a ia ki te taimi ka ‵tala mai ei a ia ki tua. Ko oti ne ‵tala ki tua a tena taugasoa ko Timoteo, kae ne palani laua ke āsi atu ki taina Kelisiano i Iuta. (Epe. 13:23) Kae e ui i ei, i loto i se lima tausaga, ka lavea atu ei a “Ielusalema e nikoi ne kautau,” e pelā loa mo te mea ne ‵valo mai ne Iesu. Ne ‵tau mo Kelisiano i Iuta, maise loa a latou kolā e ‵nofo i Ielusalema o gasue‵sue fakavave. Ne fakailoa atu ne Iesu me e ‵tau mo latou o ‵tele fakavave kea‵tea māfai ko kamata o lavea ne latou a mea konei ko ‵tupu.—Luka 21:20-24.

² I te 28 tausaga talu mai te taimi ne fai atu ei ne Iesu te valoaga tenā, kae ko oti ne fakafesagai atu a Kelisiano Iutaia fakamaoni mo te manuia ki ‵tekemaiga mo fakasauaga e uke. (Epe. 10:32-34) Kae ne iloa ne Paulo me ko pili o fakafesagai atu latou ki se tasi o tofotofoga faigata o te lotou fakatuanaki. (Mata. 24:20, 21; Epe. 12:4) Ne manako a ia ke fakatoka latou mō so se mea e mafai o oko atu ki a latou. Ne ‵tau o tu ‵kese te malosi o te lotou loto kufaki mo te fakatuanaki i te taimi nei ke mafai ei o faka‵sao olotou ola. (Faitau  te Epelu 10:36-39.) Tela la, ne fakamalosi aka a Paulo ne te agaga o Ieova ke tusi atu ki taina mo tuagane pele se tusi telā ne fakatoka ke fetaui ‵lei mo olotou manakoga fakapito. A te tusi tenā ko taku nei pelā me ko te tusi o Epelu.

3. Kaia e ‵tau ei o ‵saga tonu atu tatou ki te tusi telā ne tusi ki Kelisiano Epelu?

³ E ‵tau mo tatou katoa o ‵saga tonu atu ki mea kolā ne aofia ne Paulo i tena tusi ki Kelisiano Epelu i te senitenali muamua. Kaia? Me e ‵tu atu foki tatou i se tulaga tai ‵pau mo latou. I “toe taimi faiga‵ta” konei, koi fe‵paki eiloa a tino o Ieova mo vaega kese‵kese o ‵tekemaiga mo fakasauaga. (2 Timo. 3:1, 12) E seai se fakalotolotolua me ko oti ne fakamaoni aka ne tatou te malosi o ‵tou fakatuanaki mo te ‵tou taviniga ki te Atua. Kae ko te tokoukega o tatou e ola nei i se vaitaimi o te filemu e aunoa mo fakasauaga kolā e fakafesagai ‵tonu atu tatou ki ei. E ui i ei, e pelā mo Kelisiano i aso o Paulo, e se ‵tau o puli i a tatou a te ‵toe manatu tāua tenei—ko pili o fakafesagai atu tatou ki te ‵toe tofotofoga faigata o te ‵tou fakatuanaki!—Faitau te Luka 21:34-36.

4. Se a te tusi siki fakavae o te tausaga 2016, kae kaia e fetaui ‵lei i ei?

⁴ Se a te mea ka fesoasoani mai ke fakatoka tatou mō mea ‵tupu kolā ko pili a lavea atu ne tatou? I te tusi o Epelu, e fakamatala mai ne Paulo a mea e uke kolā ka fesoasoani mai ke fakamalosi aka ei ‵tou fakatuanaki. A te mea tāua e tasi ne faka‵mafa mai i te fuaiupu muamua o te ‵toe mataupu o te tusi tenā. Tenā eiloa te fuaiupu ko oti ne filifili aka ke fai pelā me ko te tusi siki fakavae o te tausaga 2016. E fakamalosi mai ki a tatou, penei: “Ke na fakatumau te otou a‵lofa fakataina.”—Epe. 13:1.

5. Se a te uiga o te alofa fakataina?

⁵ Se a te uiga ke fakaasi atu ne tatou te alofa fakataina? A te pati Eleni telā ne fakaaoga ne Paulo ko te phi·la·del·phiʹa, telā e fakauiga ki te “atafai ki se taina.” A te alofa fakataina se vaegā alofa telā e aofia i ei se fesokotakiga ‵pili kae malosi ki sou kāiga io me se taugasoa pili. (Ioa. 11:36) E se ma‵nako tatou o fai pelā me ne taina mo tuagane fakaloi‵loi—e fai tatou e pelā me ne taina mo tuagane ‵tonu. (Mata. 23:8) A te auala ke fakaasi atu ne tatou te lagonaga atafai ki te suā tino, e fakamatala faka‵lei mai i pati konei: “Ke fakatau a‵lofa koutou i te alofa fakataina te suā tino ki te suā tino. Ke mua o fakaasi atu te āva o te suā tino ki te suā tino.” (Loma 12:10) Kafai e tuku fakatasi mo te alofa fakavae ko te a·gaʹpe, ka fakamalosi aka ei ne te vaega o te alofa tenei a fesokotakiga ‵pili i te vā o tino o te Atua.

6. Se a te malamalama o Kelisiano ‵tonu i te uiga o te alofa fakataina?

⁶ A te “ ‘alofa fakataina,’ ” e ‵tusa mo fakamatalaga a se tagata poto e tokotasi, “se alofa telā e maua ne se tautaina io me se tau tuagane.” I te talitonuga a tino Iutaia, a te uiga o te pati “taina” i nisi taimi e mafai o fakasino atu ki tino kolā e se kāiga ‵tonu mo koe, e aofia fua i ei a tino Iutaia kae e se ko tino o Fenua Fakaa‵tea. Kae ui i ei, a Kelisiano ‵tonu e aofia i ei a tino tali‵tonu katoa, faitalia te kese‵kese o olotou fenua. (Loma 10:12) E pelā me ne taina tali‵tonu, ko oti ne akoako tatou ne Ieova ke fakaasi atu te alofa fakataina o te suā tino ki te suā tino. (1 Tesa. 4:9) Kae kaia e tāua ei ke fakatumau te ‵tou a‵lofa fakataina?

7. (a) Se a te ‵toe pogai tāua e fakaasi atu ei ne tatou te alofa fakataina? (e) Taku mai te suā pogai e tāua ei ke fakamalosi aka te ‵tou a‵lofa fakataina.

⁷ E faigofie fua te tali e uiga ki ei. E manako a Ieova ke fakaasi atu ne tatou katoa a te alofa fakataina o te suā tino ki te suā tino. E se mafai o fai atu me e a‵lofa tatou ki te Atua kae tela la e se a‵lofa tatou ki ‵tou taina. (1 Ioa. 4:7, 20, 21) E se gata i ei, e ma‵nako tatou o fakatau fesoasoani. E lavea tonu atu te mea tenei i taimi o fakalavelave. Ne iloa ne Paulo me i  nisi Kelisiano Epelu kolā ne tusi atu a ia ki ei, ka tiakina ne latou olotou fale mo olotou kope faka-te-foitino. Ne fakamatala mai ne Iesu te faigata o te taimi tenā. (Male. 13:14-18; Luka 21:21-23) Tela la, a koi tuai o oko mai te taimi faigata tenā, ne ‵tau mo Kelisiano konā o fakamalosi aka te lotou a‵lofa fakataina.—Loma 12:9.

8. Se a te mea e ‵tau o fai nei ne tatou a koi tuai o kamata te fakalavelave lasi?

⁸ Ko pili nei o ‵tala mai a matagi fakamasei mea o te fakalavelave lasi. (Male. 13:19; Faka. 7:1-3) Tela la, e ‵tau o ‵saga tonu atu tatou ki pati fakatonutonu konei: “Olo, oku tino, ulu atu ki otou potu tafa ki loto, kae ‵pono mai otou mataloa. ‵Muni i konā mō se taimi toetoe ke oko ki te taimi e gata ei te kaitaua.” (Isa. 26:20, NW) A “potu tafa ki loto” konei, e mafai o fakasino atu ki ‵tou fakapotopotoga. Tenā te koga e maopoopo fakatasi ei tatou e pelā me ne taina mo tuagane ke tapuaki atu ki a Ieova. Kae e se lava fua i te maopoopo faeloa o tatou. Ne fakamasaua atu a Paulo ki Kelisiano Epelu me e ‵tau o fakaaoga ne latou a vaegā taimi penā ke fakama‵losi atu “ke fakatau a‵lofa kae fai a mea ‵lei.” (Epe. 10:24, 25) E ‵tau o na fakamalosi aka nei ne tatou te ‵tou a‵lofa fakataina, me ka fesoasoani mai ei ki a tatou i so se tofotofoga io me ko fakalavelave e mafai o fe‵paki mo tatou i aso mai mua.

9. (a) Ne a avanoaga e maua ne tatou ke fakaasi atu ei te ‵tou a‵lofa fakataina i ‵tou aso nei? (e) Taku mai ne fakaakoakoga e uiga ki te auala ne fakaasi atu ne tino o Ieova a te alofa fakataina.

⁹ I te taimi foki loa tenei, a koi tuai o kamata te fakalavelave lasi, e ‵tau o maua ne tatou se manakoga ke fakamalosi aka ne tatou te alofa fakataina. E pokotia masei eiloa te tokoukega o ‵tou taina i mafuie, lofiaga, alikeni, tsunami, io me ko nisi fakalavelave ‵tupu o te natula. E logo‵mae a nisi taina tali‵tonu ona ko ‵tekemaiga mo fakasauaga. (Mata. 24:6-9) E se gata i ei, e fakafesagai foki tatou i aso takitasi mo fakalavelave i mea tau tupe e pelā me ko te ikuga o te olaga telā e aofia i ei a faifaiga sē fakamaoni. (Faka. 6:5, 6) Ona ko te uke o fakalavelave, tenei eiloa te avanoaga ke fakaasi atu ne tatou te ‵poko o te ‵tou a‵lofa fakataina. E tiga eiloa ko “gasolo ifo te sē a‵lofa o tino,” e ‵tau o fakatalitonu atu ne tatou me e fakatumau ne tatou te ‵tou a‵lofa fakataina.—Mata. 24:12. ^[1]

10. Ne a mea ka sau‵tala nei tatou ki ei?

¹⁰ Faitalia te uke o fakalavelave e fe‵paki mo tatou, e mafai pefea o fakamautinoa ne tatou me e fakatumau te ‵tou a‵lofa fakataina? I auala fea e mafai o fakatalitonu atu me e maua ne tatou te vaega tenei o te alofa mō ‵tou taina? I te otiga ne fai atu a Paulo “ke na fakatumau te otou a‵lofa fakataina,” ne tusi ne ia ki lalo a nāi auala kolā e mafai o fai ne Kelisiano a te mea tenei. Ke na sau‵tala nei tatou ki auala e ono konei.

11, 12. Se a te uiga ke fakaasi atu te uiga talimālō? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

¹¹ “Sa puli i a koutou te uiga talimālō.” (Faitau te Epelu 13:2.) A te pati Epelu telā ne ‵fuli ki te “uiga talimālō” e fakauiga loa ki te “fakaasi atu o te alofa atafai ki tino kolā e se iloa lele eiloa ne koe.” E fakamasaua mai i pati konei a fakakoakoga a Apelaamo mo Lota. Ne fakaasi atu katoa ne tāgata konei a te atafai ki lā mālō kolā e se iloa lele eiloa ne laua. A mālō konei ne agelu. (Kene. 18:2-5; 19:1-3) Ne fakasae aka ne Paulo a fakakoakoga konei ko te mea ke fakamalosi atu ki Kelisiano Epelu ke fakaasi atu te alofa fakataina mai te uiga talimālō.

¹² E mata, e fakaasi atu ne tatou te uiga talimālō mai te ‵kami mai o nisi tino ki ‵tou fale ke ‵kai, fakatasitasi kae fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino? E se ‵tau o fakatoka ne tatou se ‵kaiga lasi kae uke a tupe e fakamāumāu i ei ke fakaasi atu fua te uiga talimālō; io me ‵kami fua ne tatou a tino kolā e mafai o toe taui mai ‵tou a‵lofa i nisi auala aka. (Luka  10:42; 14:12-14) E ‵tau o fakamoe‵moe tatou ke fakatau fakamalosi, kae e se ke maua fua ne tatou a tavaega mai i ei! E tiga eiloa e se masani ‵lei tatou mo te ‵tou ovasia o te fenua mo tena avaga, e mata, e ma‵nako eiloa tatou o fakaasi atu te uiga talimālō ki a laua? (3 Ioa. 5-8) Faitalia te uke o ‵tou fakalavelave pelā foki mo te manava‵se ki mea e tausi ei ‵tou ola, kae e tāua eiloa ke “sa puli i a [tatou] a te uiga talimālō”!

13, 14. E mafai pefea o masaua ne tatou a ‵tou “tino i te falepuipui”?

¹³ “Ke masaua ne koutou a tino i te falepuipui.” (Faitau te Epelu 13:3.) Ne seki fakasino atu fua a Paulo i konei ki so se pagota. Ne faipati eiloa a ia ki taina kolā ne falepuipui ona ko te lotou fakatuanaki. Ne falepuipui a Paulo mō se fa tausaga i te taimi ne tusi ei ne ia a pati konā ki Kelisiano Epelu. (Fili. 1:12-14) Ne fakamalō atu a ia ki taina mō te “fakaasi atu o te [lotou] loto a‵lofa ki a latou i falepuipui.” (Epe. 10:34) E se pelā mo taina kolā ne mafai o fesoasoani atu ki a Paulo i te taimi ne nofo atu i te falepuipui, ne seki mafai o fesoasoani atu a Kelisiano Epelu ki a ia ona ko te ‵mao o te koga e falepuipui ei a Paulo. Tela la, ne mafai pefea o masaua ne latou a Paulo? Ne mafai o fesoasoani atu latou e auala i te ‵talo atu faeloa mō ia.—Epe. 13:18, 19.

¹⁴ I aso nei, e ‵mao eiloa tatou mai nisi o ‵tou taina kolā e ‵pei atu ki te falepuipui. E se mafai o tuku atu ne tatou se fesoasoani telā e tuku atu ne nisi Molimau kolā e ‵nofo pili atu ki te falepuipui. Kae e mafai o fakaasi atu ‵tou atafai mo te a‵lofa fakataina mai te masaua faeloa ne tatou a tino fakamaoni konā kae ke aofia latou i ‵tou ‵talo, mai te ‵talo atu ki a Ieova mō latou. E pelā me se fakaakoakoga, e mata, e masaua ne tatou a ‵tou taina mo tuagane e tokouke, e pelā foki mo tama‵liki kolā ne falepuipui i Eritrea, e aofia i ei a taina konei e tokotolu—Paulos Eyassu, Isaac Mogos, and Negede Teklemariam—kolā ne ‵pei ki te falepuipui mō tausaga e silia atu mo te 20?

15. E mafai pefea ne tatou o faka‵malu a te fakaipoipoga?

¹⁵ “E ‵tau o faka‵malu ne tino katoa te fakaipoipoga.” (Faitau te Epelu 13:4.) E mafai foki o fakatalitonu atu ‵tou a‵lofa fakataina mai te tumau i te ‵ma i mea tau amioga. (1 Timo. 5:1, 2) Kafai e isi se tino e fakaaoga ‵se ne ia tena “saolotoga” mai te faiga o faifaiga fakatauavaga sē ‵tau mo se taina io me se tuagane, io me se kāiga o te tino tenā, ka fakaseaoga ne ia a te loto talitonu telā e fakavae ki te alofa fakataina. (1 Tesa. 4:3-8) E se gata i ei, mafaufau la ki lagonaga o se fafine avaga māfai ko iloa aka ne ia me i tena avaga ne fakatogafiti ne ia tou fafine mai te onoono atu ki ata o faifaiga fakatauavaga sē ‵tau. E mata, e fakaasi atu i vaegā amioga penā a te alofa ki tou fafine mo te āva ki te fakatokaga e uiga ki te fakaipoipoga?—Mata. 5:28.

16. E fesoasoani mai pefea te lotomalie ke fakaasi atu ne tatou te alofa fakataina?

¹⁶ “Ke lotoma‵lie ki mea ko maua ne koutou.” (Faitau te Epelu 13:5.) A te lotomalie tonu e fakavae eiloa ki te ‵tou tali‵tonu ki a Ieova. E fai ei ke maua ne tatou se kilokiloga paleni e uiga ki kope faka-te-foitino. (1 Timo. 6:6-8) E fesoasoani mai ke iloa ne tatou me i te ‵tou fesokotakiga mo Ieova mo ‵tou taina Kelisiano e tāua atu fakafia i lō so se mea telā e mafai o ‵togi ki tupe. A te tino telā e lotomalie e se fameo, muimui, io me ‵sala atu ki se mea ‵se; e se talia foki ne ia a lagonaga o te loto masei mo te kaimanako—ko vaegā lagonaga kolā e taofi aka ei te fakaasi atu o te alofa fakataina. I lō te fai penā, e fakamalosi aka ne te lotomalie a te uiga kaimalie.—1 Timo. 6:17-19.

17. E mafai pefea o fesoasoani mai te “loto toa” ke fakaasi atu ne tatou te alofa fakataina?

¹⁷ “Ke loto ‵toa tatou.” (Faitau te Epelu 13:6.) A te tali‵tonu ki a Ieova e aumai ne ia te loto toa, faitalia a mea faiga‵ta e fe‵paki mo tatou. E fesoasoani mai te loto toa ke maua ne tatou se kilokiloga ‵lei. Ka fesoasoani mai a te ‵tou a‵lofa fakataina fakatasi mo te mauaga  o se kilokiloga ‵lei ke fakamalosi kae fakamafanafana atu ne tatou a ‵tou taina tali‵tonu. (1 Tesa. 5:14, 15) Kafai foki loa e fakafesagai atu te lalolagi ki te ‵toe taimi fakamataku i te fakalavelave lasi, kae ka mafai eiloa ne tatou o “‵tu faka‵lei kae ‵kilo ki luga” me ko pili mai te taimi ka faka‵sao ei tatou.—Luka 21:25-28.

18. E mafai pefea o fakamalosi aka ne tatou te alofa fakataina ki ‵tou toeaina i te fakapotopotoga?

¹⁸ “Ke masaua ne koutou a tino kolā e fai ne latou te takitakiga.” (Faitau te Epelu 13:7, 17.) Kafai e mafau‵fau tatou ki galuega e uke fai ne ‵tou toeaina mō tatou e aunoa mo se ‵togi—ka fakamalosi aka eiloa i ei a te ‵tou a‵lofa fakataina mo te loto fakafetai mō latou. E se ma‵nako tatou ke galo atu i a latou te fiafia io me fi‵ta ona ko mea e fai ne tatou. Kae mai te ‵tou faka‵logo ki a latou mo te loto maulalo, e “fakaasi atu ki a latou se āva lasi i te alofa ona ko olotou galuega.”—1 Tesa. 5:13.

19, 20. E mafai pefea o fakatumau te fakaasi atu ne tatou a te ‵tou a‵lofa fakataina i se auala tai lasi atu?

¹⁹ E seai se fakalotolotolua me i tino o Ieova e lauiloa ona ko te lotou a‵lofa fakataina. Ne fakatalitonu mai ne Paulo a te manatu tenā i mea kolā ne ‵tupu i ana aso. Kae ne toe fakamalosi atu a ia ki tino katoa “ke momea aka te fai ne koutou o te mea tenā.” (1 Tesa. 4:9, 10) E isi faeloa ne avanoaga ke fakalauefa atu te ‵tou a‵lofa fakataina!

²⁰ Kafai e onoono tatou ki te tusi siki fakavae mō te tausaga kātoa, ke na mafaufau ‵loto foki tatou ki fesili konei: E mata, e mafai o fakalauefa atu toku uiga talimālō? E mafai pefea o masaua ne au a ‵tou taina i falepuipui? E mata, e faka‵malu ne au te fakatokaga a te Atua e uiga ki te fakaipoipoga? Se a te mea ka fesoasoani mai ke maua ne au te lotomalie tonu? E mafai pefea o fakalasi aka toku loto talitonu ki a Ieova? E mafai pefea o ‵lago katoatoa atu au ki a latou kolā e fai ne latou te takitakiga? Kafai e fakagalue ne tatou a manatu e ono konei, ka se fai fua ne tatou a te tusi siki fakavae mō te tausaga e pelā me se fakailoga i luga i te ‵pui o te Fale Tapuaki. Kae ka fakamasaua mai ki a tatou ke faka‵logo ki te fakamalosiga tenei: “Ke na fakatumau te otou a‵lofa fakataina.”—Epe. 13:1.