1. Kaia e fai ei pelā me se mea poto a te fakatoka faka‵lei mō fakalavelave ‵tupu?

 TE FAKATOKA e faka‵sao i ei a ola. E pelā mo taimi e ‵tupu ei a fakalavelave, a tino kolā e fakatoka ki ei e masani o ‵sao kae toka o fesoasoani ki nisi tino. E fai mai se fakapotopotoga faka‵sao tino i Eulopa penei: “A te fakatoka faka‵lei e mafai o faka‵sao i ei a ola.”

2. Kaia e ‵tau ei o fakatoka tatou mō te fakalavelave lasi? (Mataio 24:44)

² A te “fakalavelave lasi” ka oko fakapoi mai. (Mata. 24:21) Kae e ‵kese a te fakalavelave lasi mo nisi fakalavelave me ko leva ne iloa ne tatou me ka oko mai eiloa. Kāti i se 2,000 tausaga ko ‵teka, ne fakailoa atu a Iesu ki ana soko ke fakatoka mō te aso tenā. (Faitau te Mataio 24:44.) Kafai tatou e toka, ka faigofie ke kufaki tatou i te taimi faigata tenā kae ke fesoasoani atu ki nisi tino ke fai foki penā.—Luka 21:36.

3. Ka fesoasoani mai pefea te kufaki, te alofa atafai, mo te alofa ke toka tatou mō te fakalavelave lasi?

³ Mafaufau ki uiga e tolu kolā e mafai o fesoasoani mai ke toka tatou mō te fakalavelave lasi. Ka ‵saga atu pefea tatou māfai ko fakamolemole mai ke talai ne tatou se fekau ‵mafa o te fakamasinoga kae e ‵teke mai a tino sē tali‵tonu ki a tatou? (Faka. 16:21) Ka manakogina ne tatou te kufaki ke faka‵logo ki a Ieova, kae tali‵tonu me ka puipui ne ia tatou. Ne a ‵tou mea ka fai māfai ko ‵galo ne kope io me ko kope katoa a ‵tou taina? (Sapa. 3:17, 18) Ona ko te alofa atafai ka ga‵sue tatou o fesoasoani atu ki a latou. Kafai ko taua mai a atufenua ‵kaufakatasi kae ko ‵tau o ‵nofo tasi tatou mo ‵tou taina mo tuagane i se fale e tasi mō se vaitaimi, ka ‵saga atu pefea tatou ki ei? (Eseki. 38:10-12) Ka manakogina ke lasi te alofa o tatou ki a latou ko te mea ke mafai o ‵sao atu tatou i te taimi faigata tenā.

4. E fakaasi mai pefea i te Tusi Tapu me ‵tau o ati aka faeloa ne tatou a te kufaki, te alofa atafai, mo te alofa?

 ⁴ E fakamalosi mai te Muna a te Atua ke ati aka faeloa ne tatou te kufaki, te alofa atafai, mo te alofa. E fai mai te Luka 21:19: “E auala i te otou kufaki ka faka‵sao ei ne koutou otou ola.” E fai mai te Kolose 3:12: “Fakapei ki luga i a koutou a te alofa atafai.” Kae fai mai te 1 Tesalonia 4:9, 10: “E akoako eiloa koutou ne te Atua ke alofa te suā tino ki te suā tino. . . . Kae e fakamalosi atu matou, e oku taina, ke momea aka te fai ne koutou a te mea tenā.” A fuaiupu katoa konei ne tusi fakapitoa loa ki soko kolā ko oti ne fakaasi atu ne latou te kufaki, te alofa atafai, mo te alofa. Kae e ‵tau mo latou o tumau i te ati aka faeloa a uiga konā. E ‵tau foki o fai tatou penā. Ke fai penā, ka sau‵tala tatou ki te auala ne fakaasi atu ei ne Kelisiano i aso mua a uiga takitasi konā. Ko onoono ei tatou ki te auala e mafai ei o fakaakoako tatou ki soko konā, kae fai ei ke toka tatou mō te fakalavelave lasi.

5. Ne kufaki pefea a Kelisiano i aso mua i olotou tofotofoga?

⁵ Ne manakogina ke kufaki a Kelisiano i aso mua. (Epe. 10:36) I tafa o te fakafesagai atu ki fakalavelave masani, ne fe‵paki foki latou mo nisi tofotofoga. E tokouke i a latou ne fakasauagina ne takitaki lotu Iutaia mo ofisa Loma kae penā foki loa mo olotou kāiga ‵tonu. (Mata. 10:21) Kae i loto foki loa i te fakapotopotoga, e ‵tau o ‵teke atu latou i nisi taimi ki fakamalosiga mai aposetate mo olotou akoakoga fakamavae‵vae tino. (Galu. 20:29, 30) Kae ne kufaki eiloa a Kelisiano konā. (Faka. 2:3) I te auala fea? Ne mafau‵fau ‵loto latou ki tala o tino loto kufaki i te Tusi Tapu, e pelā mo Iopu. (Iako. 5:10, 11) Ne ‵talo latou ke maua te malosi. (Galu. 4:29-31) Kae ne ‵saga atu ki ikuga ‵lei o te lotou kufaki.—Galu. 5:41.

6. Ne a mea e tauloto ne tatou mai mea ne fai ne Merita ke kufaki i ‵tekemaiga?

⁶ E mafai foki o kufaki tatou māfai e suke‵suke faeloa ki tala o tino loto kufaki i te Muna a te Atua mo ‵tou tusi kae mafaufau ‵loto ki ei. Mai te fai penā, ne mafai ne Merita, se tuagane i Albania, o fakafesagai atu ki ‵tekemaiga mo fakasauaga mai tena kāiga. Ne fai mai tou fafine: “Ne otia malosi toku loto i taku sukesukega ki te tala o Iopu i te Tusi Tapu. Ne logo‵mae malosi eiloa a ia—e aunoa mo te iloa ne ia te tino e pogai mai ei ana tofotofoga—kae ne fai atu: ‘Ke oko ki te taimi e mate ei au, ka se tiaki eiloa ne au toku fakamaoni!’ (Iopu 27:5) Ne mafaufau au ki te faigata atu o tofotofoga o Iopu ma faka‵pau ki oku fakalavelave. E ‵kese mo ia, e iloa ne au te tino e pogai mai ei oku tofotofoga.”

7. Kafai foki loa e seai se tofotofoga faigata e fepaki nei mo tatou, se a te mea e ‵tau o fakamasani tatou o fai i te taimi nei?

⁷ E mafai foki o ati aka ne tatou te ‵tou kufaki mai te fakaasi atu faeloa ki a Ieova a mea e manavase tatou ki ei. (Fili. 4:6; 1 Tesa. 5:17) Kāti e seai se tofotofoga faigata e fepaki nei mo koe. Kae e mata, e ‵sala koe ki te takitakiga a Ieova i so se taimi e fanoanoa, ‵numi te mafaufau, io me ko se iloa me se a te mea e ‵tau o fai? Kafai e ‵sala faeloa koe ki te fesoasoani o te Atua ke fakafesagai atu ki ou fakalavelave i aso takitasi, ka se fakatalave koe o ‵sala ki a ia māfai ko fepaki mo tulaga faiga‵ta tai ‵lasi atu i aso mai mua. Ka maua eiloa ne koe te loto talitonu me iloa ‵lei ne ia te taimi mo te auala tonu ke fesoasoani atu ki a koe.—Sala. 27:1, 3.

8. E fakaasi mai pefea ne te tala o Mira me i te kufaki i tofotofoga i aso nei e mafai o fesoasoani mai ki tofotofoga i aso mai mua? (Iakopo 1:2-4) (Onoono foki ki te ata.)

⁸ Kāti e mafai eiloa o kufaki tatou i te fakalavelave lasi i aso mai mua māfai e kufaki ne tatou a tofotofoga i aso nei. (Loma 5:3) Kaia e fai atu ei tatou penā? Ne iloa aka ne taina e  tokouke me i so se tofotofoga o te fakatuanaki kolā ne kufaki latou i ei ne fesoasoani atu ke mafai ne latou o kufaki te suā fakalavelave. Ko te lotou kufaki ne fai ei ke gasolo o ‵lei atu latou, kae fakamalosi aka ei te lotou fakatuanaki ki te toka mo te loto fiafia o Ieova o fesoasoani ki a latou. Ona ko te fakatuanaki ne mafai ei o kufaki ne latou te suā tofotofoga. (Faitau te Iakopo 1:2-4.) Ne iloa ne Mira, se paenia i Albania, me ne fesoasoani atu tena kufaki i aso mua ke tumau a ia i te kufaki. Ne fai ‵tonu mai a ia me i nisi taimi e mafaufau a ia me i a ia ko te ‵toe tino e uke ana fakalavelave. Kae oti aka ko masaua ne ia te uke o mea ne fai ne Ieova mō ia i te 20 tausaga ko ‵teka, fai ifo ei a ia: ‘Tumau i te fakamaoni. Ke mo a eiloa ma fakamaumau ne koe te fia tausaga ne fesoasoani atu Ieova ke manumalo koe i ou fakalavelave.’ E mafai foki o mafaufau ‵loto koe ki te auala ne fesoasoani atu a Ieova ki a koe ke kufaki. Ke loto talitonu me lavea ne ia so se taimi e fepaki koe mo se tofotofoga kae ka maua ne koe te taui mai i a ia. (Mata. 5:10-12) Kafai ko kamata te fakalavelave lasi ka fakaiku aka eiloa ne koe ke tumau i te kufaki, me ko oti ne fakamasani koe ki te kufaki.

9. Ne fakaasi atu pefea ne te fakapotopotoga i Anitioka i Sulia a te alofa atafai?

⁹ Mafaufau ki te mea ne tupu ki Kelisiano i te taimi ne poko ei se oge lasi i Iuta. I te ‵logoga a te fakapotopotoga i Anitioka i Sulia e uiga ki te oge, e mautinoa me ne maua ne latou a lagonaga alofa atafai mō olotou taina i Iuta. Tenā ne ga‵sue ei latou o fakaasi atu te alofa atafai. Ne “fakaiku aka ne soko katoa ke avatu se fesoasoani ki taina kolā e ‵nofo i Iuta.” (Galu. 11:27-30) E tiga loa e tai ‵mao te koga e ‵nofo i ei a taina kolā ne pokotia i te oge, ne fakaiku aka ne Kelisiano i Anitioka ke fesoasoani ki a latou.—1 Ioane 3:17, 18.

10. I auala fea e mafai ei o fakaasi atu ne tatou te alofa atafai māfai ko pokotia a taina tali‵tonu i se fakalavelave? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁰ E mafai foki o fakaasi atu ne tatou te alofa atafai i aso nei māfai ko ‵logo tatou me pokotia ‵tou taina tapuaki i se fakalavelave. E ofo atu tatou o fesoasoani—kāti mai te fesili atu ki toeaina māfai e mafai o fesoasoani tatou ki se galuega, mai te faiga o meaalofa tupe ki te galuega i te lalolagi kātoa, io me ‵talo mō latou kolā e pokotia i te fakalavelave. b (Faata. 17:17) E pelā mo te 2020, e silia atu mo te 950 Komiti mō Mea ‵Tupu ne faka‵tu aka ke onoono ki a latou kolā ne pokotia i te masaki ‵pisi ko te COVID-19. E loto fakafetai eiloa tatou ki a latou konei e ga‵lue i komiti konei. Ona ko te lotou a‵lofa atafai ki olotou taina mo tuagane, ne tufa atu ne latou a mea faka-te-foitino, fesoasoani atu i te feitu faka-te-agaga, kae i nisi taimi ne faite io me toe faka‵tu aka a fale mo koga tapuaki.—Fakatusa ki te 2 Kolinito 8:1-4.

11. E fakaaloalo atu pefea a faifaiga alofa atafai ki ‵tou Tamana i te lagi?

¹¹ Kafai e fakaasi atu ne tatou te alofa atafai mai tua o se fakalavelave, e lavea ne nisi tino a te loto fia‵fia o tatou o fesoasoani. E pelā mo te 2019, ne fakamasei ne te Alikeni ko Dorian se Fale Tapuaki i te Bahamas. I te taimi koi faite ei ne ‵tou taina a te fale tapuaki, ne fakamolemole atu latou ki se tino galue telā e sē se Molimau, ke tuku mai tena ‵togi māfai e fai ne ia se galuega mō latou. Ne fai atu a ia ki a latou: “E manako au o tuku fakameaalofa atu . . . a mea faigaluega, toku taimi, mo nisi mea mō fai te galuega. . . . E manako au o fai te mea tenei mō te otou fakapotopotoga. Ne otia malosi au i te [otou] a‵lofa ki otou taina.” A te tokoukega o  tino i te lalolagi e se iloa ne latou a Ieova. Kae e tokouke i a latou e onoono ki mea e fai ne Molimau a Ieova. Se tauliaga eiloa ke iloa atu me i ‵tou faifaiga alofa atafai e mafai o ‵futi mai i ei a tino ki te Atua telā e “lasi tena alofa fakamagalo”!—Efe. 2:4.

12. A te atiakaga o te alofa atafai i aso nei e fakatoka pefea ne ia tatou mō te fakalavelave lasi? (Fakaasiga 13:16, 17)

¹² Kaia e manakogina ei ke fakaasi atu te alofa atafai i te taimi o te fakalavelave lasi? E fai mai te Tusi Tapu me i tino kolā e se ‵lago atu ki faifaiga fakapolitiki ka fe‵paki mo tulaga faiga‵ta—i te taimi nei mo te taimi o te fakalavelave lasi. (Faitau te Fakaasiga 13:16, 17.) Kāti ka ma‵nako a ‵tou taina mo tuagane ki se fesoasoani ke maua a mea mo tausi latou. Kafai ko vau te ‵tou Tupu, ko Keliso Iesu o fakamasino a tino, talosia ke maua mai ne ia tatou e fakaasi atu te alofa atafai kae ‵kami mai tatou ke “fai mō [tatou] te Malo.”—Mata. 25:34-40.

13. E pelā mo te Loma 15:7, ne fakamalosi aka pefea ne Kelisiano mua te lotou a‵lofa?

¹³ A te alofa ko te iloga o Kelisiano mua. Kae e mata ne faigofie ki a latou ke fakaasi atu te alofa? Mafaufau ki te kese‵kese o tino i te fakapotopotoga i Loma. Ne seki aofia fua i a latou a tino Iutaia, kolā ne puti aka ke faka‵logo ki Tulafono a Mose, kae aofia foki i ei a tino mai Fenua Fakaatea, kolā e ‵kese ‵ki a olaga ne ‵tupu mai i ei latou. Kāti a nisi Kelisiano ne pologa kae ko nisi ne tino saoloto—kāti a nisi i a latou e isi foki ne olotou pologa. Ne mafai pefea o manumalo a Kelisiano konā i tulaga kese‵kese penā kae fakamalosi aka te lotou a‵lofa? Ne fakamalosi atu te apositolo ko Paulo ke “fakatau talia . . . te suā tino mo te suā tino.” (Faitau te Loma 15:7.) Se a te mea ne fakauiga a ia ki ei? A te pati telā ne ‵fuli ki te “talia” e fakauiga ki te talimālō faka‵lei ne koe se tino, kāti ki loto i tou fale io me pelā me se taugasoa o koe. E pelā mo Paulo, ne fai atu ne ia ki a Filemoni a te auala ke talia ne ia te pologa ko Onosemu telā ne tele kea‵tea: “Ke talia aka la ne koe a ia mo te atafai.” (File. 17) Kae ne talia ne Pisila mo Akuila a Apolo, telā e se uke ana mea e iloa e uiga ki mea faka-Kelisiano, mai te “puke ne lāua a tou tagata.” (Galu. 18:26) Ne seki talia ne Kelisiano konā ke mavae‵vae latou ona ko te kese‵kese o olotou fenua, ne manumalo latou i olotou fakalavelave kae fakatau talia te suā tino mo te suā tino.

14. Ne fakaasi atu pefea ne Anna mo tena avaga a te alofa?

¹⁴ E mafai foki o fakaasi atu te ‵tou a‵lofa ki taina mo tuagane mai te talia a latou ke fai taugasoa mo tatou. E masani o fakamalosi aka ne te mea tenā ke a‵lofa mai latou ki a tatou. (2 Koli. 6:11-13) Mafaufau ki te tala o Anna mo tena avaga. Mai tua malie o te lā oloatuga o ga‵lue fakamisionale i Afelika ki Togala, kae poko te famai ‵pisi ko te COVID-19. Ona ko te mea ne fatoa oko atu lāua, ne seki mafai o fetaui lāua mo taina i te fakapotopotoga. E mafai pefea o fakaasi atu ne lāua te lā a‵lofa? Ne fakaaoga ne lāua a fesokotakiga i vitio i te neti ke sau‵tala mo taina mo tuagane kae fai atu ki a latou me fia fakamasani faka‵lei lāua mo latou. Ne otia a loto o kāiga konā kae kamata o telefoni kae lafo atu olotou fekau ki a lāua. Kaia ne taumafai ei te tauavaga konei o fesokotaki atu ki a latou? Ne fai mai a Anna, “A faifaiga a‵lofa ne fakaasi mai ki a au mo toku kāiga i taimi ‵lei mo taimi sē ‵lei ko ‵piki ‵mautakitaki eiloa i toku loto mo toku mafaufau kae ne fakamalosi mai i ei ke fakaasi atu ne au te alofa.”

15. Se a te mea ne tauloto ne koe mai te tala o Vanessa e uiga ki te alofa ki taina mo tuagane? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁵ E tokouke i a tatou e ‵kau ki fakapotopotoga kolā e isi ne taina mo tuagane kolā e kese‵kese a olaga ne ‵tupu aka ei latou mo olotou  uiga. E mafai o momea aka te lasi o te ‵tou a‵lofa ki a latou mai te ‵saga atu fua ki olotou uiga ‵lei. Ne faigata sāle ki te tuagane ko Vanessa, telā e tavini atu i Niu Sila, ke fakamasani ki nisi tino i tena fakapotopotoga. Kae ne fakaiku aka ne ia ke mo a ma ‵kalo kea‵tea mai tino kolā e se ‵gali ki a ia olotou uiga kae ke fakamāumāu a taimi e uke mo latou. A te fai penā ne fesoasoani atu ke lavea ne ia a te pogai e alofa ei a Ieova ki tino konei. Ana muna: “Talu mai te taimi ne fai ei taku avaga pelā me se ovasia o te seketi, ko uke a taimi e fakamāumāu ne māua mo taina mo tuagane kolā e ‵kese olotou uiga, kae e faigofie ki a au ke fakamasani mo latou. Ko fiafia malosi nei au ki te kese‵kese o tino. E mautinoa me fiafia foki a Ieova ki ei me ko ia ne ‵futi mai ne ia tatou ke tapuaki fakatasi mo tino mai fenua kese‵kese.” Kafai e fakamasani tatou o faka‵pau ‵tou kilokiloga ki nisi tino e pelā mo Ieova, ko fakamaoni atu i ei me a‵lofa tatou ki a latou.—2 Koli. 8:24.

16. Kaia e tāua ei te alofa i te taimi o te fakalavelave lasi? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁶ Ka tāua ‵ki eiloa te alofa i te taimi o te fakalavelave lasi. Kafai ko kamata te fakalavelave lasi tenā, ka maua ne tatou i fea te puipuiga? Mafaufau ki te fakatonuga a Ieova ki mea e ‵tau o fai ne ana tino māfai ko taua atu a Papelonia i aso mua: “Olo, e oku tino, ulu ki otou potu tafa ki loto, kae ‵pono otou mataloa mai i otou tua. ‵Muni mō se taimi toetoe ke oko ki te taimi ko seke ei te kaitaua o te Atua.” (Isa. 26:20) E foliga mai me e fakasino foki a pati konā ki a tatou i te taimi o te fakalavelave lasi. A “potu tafa ki loto” e mafai o fakasino ki ‵tou fakapotopotoga. I te taimi o te fakalavelave lasi, ne tauto mai a Ieova me ka puipui ne ia tatou māfai e tumau tatou i te tavini fakatasi atu mo ‵tou taina mo tuagane. Tela la, e ‵tau o ga‵lue malosi tatou i te taimi nei o fa‵ki a mea e fai ne ‵tou taina mo tuagane kae ke momea aka foki te lasi o te ‵tou a‵lofa ki a latou. E mafai eiloa o faka‵na ki ei a ‵tou ola!

17. Kafai e fakatoka nei tatou, ne a mea ka mafai o fai ne tatou i te taimi o te fakalavelave lasi?

¹⁷ “A te aso lasi o Ieova” se aso faigata ki tino. (Sefa. 1:14, 15) Ka fe‵paki foki a tino o Ieova mo mea faiga‵ta. Kae kafai e fakatoka tatou ki ei i te taimi nei, ka se manavase tatou kae toka o fesoasoani ki nisi tino. Ka kufaki ne tatou so se tulaga faigata e fepaki mo tatou. Kafai e logo‵mae ‵tou taina tali‵tonu, ka fai ne tatou te ‵toe mea e mafai ke fakaasi atu te alofa atafai mai te fesoasoani ki a latou kae tausi atu ki olotou manakoga. Kae ka ‵piki ‵mau tatou ki ‵tou taina mo tuagane, kolā ko oti ne kamata o fakaasi atu ne tatou te alofa ki a latou. Tenā ko taui mai ei ne Ieova tatou ki te ola se-gata-mai i se lalolagi telā ka se toe manatua atu eiloa a fakalavelave mo tulaga faiga‵ta katoa.—Isa. 65:17.