Wa Ci Kũlĩha?
Ndamupi atisolu a sangiwile ko Bavulono yosimbu kuenda onjila ndomo a pangiwa ci lekisa okuti ulandu Wembimbiliya wa suapo?
VAKUAKULEMBULULA ovina viosimbu, va sanga etendelo lialua liatisolu a yokiwa ko Bavulono okuti, a pangiwilile oco ku tungiwe olupale. Ndomo ca lomboluiwa lukuakulembulula ovina viosimbu o tukuiwa Robert Koldewey, atisolu aco a enda oku pangiwa vo lofolono via sangiwile “kosamua yolupale kuna okuti otuma yaco yiwa kuenda . . . kua kala oviti vialua vi taima ciwa.”
Ovolandu o kosimbu a situlula okuti olohoka vio ko Bavulono va endavo oku talavaya lolofolono viavo, oco va linge ovina viungangala. Paul-Alain Beaulieu okuti ulongisi umue wasapulo kuenda lielimi liosimbu lio Asuria Kosikola ya Velapo yo Toronto, wa popia hati: Ovovangi alua asonehiwa o ko Bavulono . . . a lekisa okuti soma wa handelekele okuti vana va enda oku sinila kokuaye, ale ka va pokola ovina vi kola, va ponduile o imbiwa vofolono yondalu. Olondaka vimue vio kotembo ya Soma Nevukandesa via lekisile ndoco: “Va kunduli, va timihi, va yoki . . . vofolono yukuakuteleka, . . . tuimisi owisi wavo, va kapimo oco va fe velungulungu liondalu.”
Eci ci ivaluisa vakuakutanga Embimbiliya ovolandu a sonehiwa ku Daniele ocipama 3. Ndomo ulandu waco u lekisa, Soma Nevukandesa wa tunga ociñumañuma cimue culu cinene calua vetapi lio Dura kosamua yo lupale luo Bavulono. Eci amalẽhe vatatu va Heveru okuti, Sadrake, Mesake Aved-Nego va likala oku fendela ociñumañuma caco, Nevukandesa wa kuata onyeño yalua kuenje wa handeleka oku tokotisa ofolono “olonjanja epanduvali,” yu wa handeleka amalẽhe vaco vatatu oku “va imba velungulungu liondalu vofolono.” Pole, ungelo umue ukuonene wa va yovola kolofa.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Etisolu limue lia yokiwa mua sangiwa onduko ya Nevukandesa
Atisolu a sangiwile ko Bavulono, a sitululavo okuti ulandu Wembimbiliya wa suapo. Alua pokati katisolu aco, mua sangiwile olondaka vioku sivaya soma. Vimue pokati kolondaka viaco viti: Nevukandesa Soma yo Bavulono . . . Elombe, ame Soma Yinene nda tunga . . . Ovitumbulukila viange vi viale otembo ka yi pui.” Olondaka evi vi likuata ciwa leci ci sangiwa ku Daniele 4:30 kuna Nevukandesa a lipanda hati: “Eyi hayoko hẽ o Bavulono Yinene yina ame muẽle nda tunga longusu yange muẽle kuenda lunene oco yi kale onjo yusoma kuenda oco ndi lekise ulamba wekemãlo liange?”
Ove o ka ci Sola
APULILO ATAMBULUIWA LEMBIMBILIYA
Nye Embimbiliya li Popia Catiamẽla ku Daniele?
Suku wa eca kokuaye ovinjonde viatiamẽla kovina tu lete oku tẽlisiwa kuavio cilo.
