1. Nye tu sukila oku linga oco tu limbuke okuti, ekolelo lietu lia pama?

 OMANU valua va tava kovina va siata oku mola lovaso avo. Tu pondola ndati oku va kuatisa oku kolela ku Yehova? Embimbiliya li popia hati: “Lomue wa la mola Suku.” (Yoa. 1:18) Nye tu sukila oku linga oco tu limbuke okuti, tu kuetele ekolelo lia pama ‘Yehova Suku ka muiwa lovaso’? (Va Kol. 1:15) Tete, tu sukila oku kũlĩhĩsa alongiso a siata oku pengisa ocili catiamẽla ku Yehova. Noke, tu konomuisa ndomo tu pindisiwa oku talavaya ciwa Lembimbiliya, oco tu tẽle oku limbuka okuti, alongiso aco ‘a kapiwila oku pengisa ukũlĩhĩso wa Suku.’—2 Va Kor. 10:4, 5.

2, 3. Alongiso api avali a siata oku tateka omanu oku kũlĩha ocili catiamẽla ku Suku?

² Elongiso liokuti ovina via tukuluka ño, lia siata oku tateka omanu oku kũlĩha ocili catiamẽla ku Suku. Elongiso liaco ka li likuata lovina via sonehiwa Vembimbiliya, kuenda li tateka omanu oku kuata elavoko. Olio li vetiya omanu oku tava okuti, omuenyo wa tukuluka ño. Nda elongiso liaco lia kalele liocili, nda ka tu tẽla oku lombolola esunga lieci tu kasilili mulo voluali.

³ Akristão vesanda va siata oku longisa okuti, ovina viosi vio Kilu levi via palo posi ka vi kasi otembo yalua. Ndaño va sumbila Embimbiliya pole, va siata oku popia vati, Suku wa lulika ovina viosi voloneke epandu vi kuete lika 24 kolowola okuti, tunde eci upange waco wa lingiwa pa pita lika olohulukãi vimue vianyamo. Omanu vana va tava kocisimĩlo cokuti ovina viosi via lilulika ovio muẽle, va patãla ovovangi a konomuisiwa lolonoño, kuenda ka va tava kovina va lete lovaso avo. Ndaño okuti va sumbila Embimbiliya, pole, alongiso avo a siata oku tateka omanu oku tava Kondaka ya Suku. Vana va longisa okuti ovina via lilulika ovio muẽle, va tu ivaluisa omanu vamue va kala kocita catete. Momo, ndaño okuti, va kala vakuambili yoku fendela Suku, pole, ‘ka va kuatele ukũlĩhĩso wa suapo.’ (Va Rom. 10:2) Tu pondola ndati oku talavaya Lembimbiliya oco tu kuatise omanu oku ‘yuvula ovisimĩlo’ vielongiso liokuti, ovina viosi via tukuluka ño? a Tu pondola lika oku ci linga,  nda tua likolisilako oku kuata ukũlĩhĩso wa suapo Wembimbiliya.

4. Kovina vipi tu sukila oku tiamisila ekolelo lietu?

⁴ Embimbiliya li tu longisa okuti, tu sukila oku velisapo ukũlĩhĩso ndukuasi. (Olosap. 10:14) Yehova o yongola okuti ekolelo tu u kuetele li pamisiwa lovovangi ocili okuti, ka tu kolela kalongiso omanu, ale koviholo viatavo esanda. (Tanga Va Heveru 11:1.) Oco tu pamise ekolelo lietu, tete tu sukila oku tava okuti, Yehova Suku omunu umue wocili. (Tanga Va Heveru 11:6.) Ka tu kolela lika kondaka yaco omo lioku tava kocina cimue, pole, tu tava momo tua ‘konomuisa lutate ovolandu aco.’—Va Rom. 12:1.

5. Nye ci tu vetiya oku tava okuti Suku omunu wocili?

⁵ Upostolo Paulu wa lombolola esunga lieci tu tavela okuti Suku omunu umue wocili, ndaño ka tu pondola oku u mola lovaso etu. Eye wa soneha eci catiamẽla ku Yehova hati: ‘Tunde kokululikiwa kuoluali, unu waye, una ko muiwa muiwa lovaso, okuti unene waye ko pui, kuenda oku kola kuaye, u molehẽla ciwa vovina a lulika. Kuenje, omanu ka va tẽla vali oku tatãla.’ (Va Rom. 1:20) O pondola ndati oku kuatisa umue ka kolela okuti Suku omunu wocili, oco a tave kolondaka Paulu a popia? O pondola oku konomuisa ovolandu akuãimo atiamẽla kovina via lulikiwa okuti vi eca uvangi wunene wa Suku, kuenda uloño waye.

6, 7. Unene wa Yehova u situluiwa ndati vovina vivali via siata oku tu teyuila?

⁶ Tu pondola oku limbukila unene wa Yehova vovina vivali vi tu teyuila ndeci, ilu, kuenda ongongo. Ilu ka li tu ĩha lika ofela tu fuima, pole, li tu teyuila kovina vikuavo. Momo olonjanja vimue kilu kua siata oku tunda ovawe amue okuti eci a veta posi, a timĩha ovina, ale a ponda omanu. Pole, ovilunga viaco ka via siatele oku pita olonjanja vialua, momo osimbu ovawe aco ka a vetele posi, a yenguluka. Osimbu a kasi oku yenguluka, a li sanduila vilu loku ñuala ñuala lonjanga, kuenje, a eca ocinyi cimue ca posoka ndolombungululu kuteke.

⁷ Ongongo yi tu teyuilavo kovina vi kapa kohele omuenyo wetu. Momo vokati kongongo yaco, muli ongusu yimue yi tu teyuila kolosongo viekumbi, kuenda kovina vikuavo vi kapa kohele omuenyo wetu. Ongusu yaco, yi pondolavo oku teyuila ovina viosi vi kasi voluali oco ka vi ka nyõlehe. Tu pondola oku limbukila ongusu yaco kolosongo viekumbi vi kuete avala a litepa. Ca leluka oku limbuka ovina viaco, nda tu kasi kolofeka vio konano, ale vio kombuelo yongongo yetu. Ocili okuti, ‘unene wa Yehova ka u sokisiwa.’—Tanga Isaya 40:26.

8, 9. Uloño wa Yehova wa situluiwa ndati kovina vi kuatisa oku kala lomuenyo?

⁸ Tu pondola oku limbuka uloño wa Yehova kovina a lulika okuti, vi tu kuatisa oku amamako lomuenyo mulo vongongo. Sokolola ndeci okuti volupale lumue muli omanu valua, kuenda olonjo viavo via ñualiwa locimbaka cimue. Kuenje, ka va pondola oku tambula ovava a yela, ale oku inasi ovava ana a nyõleha. Noke liotembo yimue, olupale luaco lu yuka ovinene vialua, kuenje ka mu kala vali omanu. Ongongo yetu yi sokisiwa lolupale luaco kovina vimue. Momo ka yi kuete ovava alua, kuenda ka tu pondola oku inasi ovava ana a nyõleha. Pole, yeca kovitumbulukila viomanu ovina viosi va sukila. Momo lie?  Momo ongongo yetu yi pondola oku pongolola ovina vimue via nyolẽha okuti vi linga viokaliye, oco vi tu kuatise komuenyo wetu.

⁹ Tu konomuisi ndomo ongongo yi tu ĩha ofela ya yela, oco yi kuatise ovina viosi vi kasi lomuenyo. Momo via siata oku tambula ofela ya yela oco yi piñanyiwe lofela ya liña. Ndaño okuti ongongo ya siata oku eca ofela ya yela kovina viosi vi kasi lomuenyo, pole, ofela yaco ka yi pui, kuenda ka yi litengi lofela ya liña. Momo lie? Etambululo liaco, tu li limbukila koku yova kuamẽla ovikũla, kuenda ndomo vi kula. Momo olosongo viekumbi, ovava kuenda ofela, vi kuatisa amẽla vuti oco ka a ka kukute. Eci tu fuima ofela ya yela okuti yi piñanyiwa leyi ya liña, ci tu kuatisa oku amamako lomuenyo. Yehova wa lulika ovikũla, oco vi kuatise ‘omanu vosi oku fuima’ ofela ya yela. (Ovil. 17:25) Uloño wa Yehova u komõhisa calua!

10, 11. Ocimbiambiũlu kuenda oluhungue vi situlula ndati uloño wa Yehova?

¹⁰ Tu pondolavo oku limbuka uloño wa Yehova poku mola ovina via lulikiwa vongongo. Akonomuiso a lingiwa lolonoño a lekisa okuti, voluali muli ovina vialua via litepa vi kasi lomuenyo. (Tanga Osamo 104:24.) Omo liaco, tu konomuisi ndomo tu pondola oku limbukila uloño wa Yehova, kovinyama vimue a lulika.

¹¹ Kuli ocimbiambiũlu cimue okuti, ndaño ci kuete owoño utito calua, pole, ci pondola oku linga ungende umue wa soka 3.000 kolokilometulu oku tunda ko Kanada, toke vovisenge vio ko Mesiku. Poku linga ungende waco ci songuiwa lekuatiso liekumbi, oco ci pitĩle kocitumãlo ci yongola oku enda. Omo okuti ekumbi li kasi kilu, ocimbiambiũlu ci pondola ndati oku linga ungende waco? Yehova wa ci lulika luloño umue okuti, ndaño ci songuiwa lekumbi, pole, ci pitĩla toke kocitumãlo ci yongola oku enda. Tu konomuisivo ovaso okacinyama kamue ka tukuiwa hati oluhungue. Okacinyama kaco ka pondola oku vanja lekuatiso liovaso avali. Owoño waye, u kuatisa ovaso oku mola lonjanga ovina viosi vio ñuala.

12, 13. Ovina vipi vi ku komõhisa poku limbuka ndomo Yehova a lulika ovimatamata vietimba liove?

¹² Ovina viosi Yehova a lulika, vi kuete ovimatamata vi komõhisa. Ivaluka okuti, vetimba liove muli eci ci soka 100 kolohuluwa violohuluwa kovimatamata. Vokati kovimatamata viaco, mu sangiwa o DNA okuti, oyo yeca esetahãlo kapata osi oviendalomuenyo. Handi vali, yi kuete esilivilo lioku lulika ovimatamata viosi vi sukiliwa vetimba liove.

¹³ Olonumbi viñami vi sangiwa vo DNA? Nda wa sokisa onepa yimue yo DNA lelonga limosi liovisikilo o limbuka okuti, velonga liaco mu pondola oku kapiwa olonumbi viosi vi sangiwa velivulu limue. Onepa yimue yitito yo DNA, yi pondola oku seleka olonumbi vialua vi sangiwa velonga limosi liovisikilo! Ale, vonepa yaco yitito yo DNA,  mu sangiwa olonumbi vi pondola oku lulika omanu vosi va kasi cilo voluali. Omo liaco, etendelo liomanu va kasi voluali, citava oku li pitulula ci soka 350 kolonjanja!

14 Ovina via konomuisiwa lolonoño vi tu kuatisa oku limbuka nye catiamẽla ku Yehova?

¹⁴ Soma Daviti wa lombolola olonumbi vi situlula ndomo etimba liomunu lia lulikiwa. Eye wa popia hati: ‘Ovaso ove a mola eci ovimatamata vietimba liange via lulikiwa. Velivulu liove oloneke viosi via nukuiwila omo via sonehiwa osimbu ka viko handi.’ (Osa. 139:16) Daviti wa vetiyiwa oku sivaya Yehova omo lioku limbuka ndomo etimba liaye lia lulikiwa lonjila yimue yi komõhisa. Olonoño via siata oku limbuka ovina vialua vi komõhisa viatiamẽla ketimba lietu ndomo tua lulikiwa. Akonomuiso a lingiwa ndeti, a tu vetiya oku tava kolondaka ukualosamo a soneha catiamẽla ku Yehova. Eye wa popia hati: ‘Ndu ku sivaya omo wa ndulika ­lonjila yimue yi komõhisa. Ovopange ove a komohisa. Ove wa kũlĩha ciwa utima wange.’ (Osa. 139:14) Ovina via lulikiwa ka vi eci hẽ uvangi wokuti, kuli Suku ukuamuenyo?

15, 16. (a) Alivulu etu a siata oku tu kuatisa ndati oku sanjukila uloño wa Yehova woku lulika ovina? (b) Pokati kovipama losapi hati: “Teve um Projeto? [Kuli hẽ Umue wa Lulika Ovina?],” ocipama cipi wa solapo vali?

¹⁵ Vokuenda kuanyamo alua, o Despertai!, ya siata oku kuatisa omanu oku limbuka okuti, ovina via lulikiwa vi situlula eci catiamẽla ku Suku yetu ukuamuenyo. O Des­pertai! yosãi Yenyenye Linene yunyamo wo 2006, ya sandeka ocipama cimue losapi hati: “Existe um Criador,? [Kuli hẽ Ululiki?]” Ocipama caco, ca kuatisa omanu va yapuisiwa lalongiso esanda a lekisa okuti, ovina via tukuluka ño, ale via lilulika ovio muẽle. O Despertai! yaco, ya vetiya manji umue ukãi oku sonehela ko Betele yo ko Estados Unidos. Eye wa popia hati: “Upange woku eca O Despertai! yaco yilikasi wa eca onima yiwa. Momo tua sanga ukãi umue wa pinga 20 kolorevista viaco. Omo okuti ukãi waco ulongisi wovina viosi via lulikiwa, wa yonguile okuti, olondonge viaye vi tambulavo o Despertai! yaco.” Manji umue wa popiavo hati: “Nda fetika upange woku kunda oku upisa kunyamo wo 1940, kuenje, cilo ndi kuete eci cipanda 75 kanyamo. Pole, sia la kuata esanju lialua ndeli ndi kuete osãi yilo, omo lioku eca o Despertai! yilikasi kupange woku kunda.”

¹⁶ Papita ale anyamo amue tunde eci o Des­pertai! ya fetika oku sandeka ocipama cimue losapi hati: “Teve um Projeto? [Kuli hẽ Umue wa Lulika Ovina?]” Ovipama viaco vi lombolola ndomo ovina via lulikiwa vi komohisa, kuenda ndomo omanu va siata oku setukula ovina via pangiwa Lululiki wetu. Kohongele yofeka ya lingiwa kunyamo wo 2010, tua tambula olombrochura vivali vi eca ulamba ku Suku losapi hati: A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, kuenda ombrochura yikuavo losapi hati: A Vida—Teve um Criador? Alitalatu a posoka a sangiwa volombrochura viaco, a vetiya onjongole yetu yoku sanjukila uloño wa Yehova woku lulika ovina. Apulilo a sangiwa ­kesulilo liovipama viaco, a pondola oku kuatisa omunu oku sokolola ovina a tanga vocipama caco. Wa siata hẽ oku ambata olombrochura viaco kupange woku kundila konjo lanjo, ale poku eca uvangi ka wa sokiyiwile?

17, 18. (a) Olonjali vi pondola ndati oku kuatisa omãla vavo oku kolela kuloño woku teyuila ekolelo liavo? (b) Kefendelo liene liepata, wa siata ndati oku konomuisa olombrochura vi lombolola catiamẽla kovina via lulikiwa?

¹⁷ Ene alonjali! Wa siati hẽ oku konomuisa lomãla vene olombrochura viaco kefendelo liepata? Nda wa ci lingi, u kuatisa omãla vene oku sanjukila Suku yetu ukuamuenyo. Citava okuti u kuete amalẽhe va kasi oku lilongisila kosikola ya pita pokati. Ovo va siata oku vetiyiwa oco va tave kalongiso uhembi a lekisa okuti, ovina via tukuluka ño. Olonoño, alongisi vo kolosikola, ovipama vi lekisiwa vo Televisãu viatiamẽla kovina via lulikiwa, kuenda olosinema, via siata oku vetiya omanu oku tava kelongiso liokuti, ovina via tukuluka ño.  O pondola oku kuatisa amalẽhe oco va teyuile ocili poku va vetiya oku ambata ombrochura losapi hati: A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, ya sandekiwa kunyamo wo 2010. Ombrochura losapi hati: A Vida—Teve um Criador?, yi vetiya amalẽhe oku kuata ‘uloño woku sokolola ovina.’ (Olosap. 2:10, 11) Oyo, yi va kuatisavo oku limbuka nda ovina va kasi oku lilongisa kosikola viocili ale sio.

¹⁸ Ombrochura yaco ya pongiyiwila oku kuatisa olondonge, momo mu sangiwa “ovovangi” olonoño a lekisa okuti, elongiso liokuti ovina via tukuluka ño liocili. Oyo yi kuatisavo amalẽhe oku limbuka okuti, omunu ka tundile kovinyama. Ombrochura yaco, yi va longisavo ndomo va pondola oku tambulula olonoño via linga akonomuiso a lekisa okuti, omuenyo wa tukuluka ño. Ene alonjali! Nda wa pindisi omãla vene lekuatiso liolombrochura via tukuiwa ndeti, ci va kuatisa oku lombolola esunga lieci va tavela Kululiki wovina viosi.—Tanga 1 Petulu 3:15.

19. Esumũlũho lipi tu kuete?

¹⁹ Oku konomuisa lutate valivulu tua siata oku tambula vocisoko ca Yehova, ci tu kuatisa oku kuata ovituwa viwa voluali lulo lua vĩha. Ovina viaco vi tu kuatisa oku eca esivayo ku Yehova lutima wetu wosi. (Osa. 19:1, 2) Omo liaco, tu kuete esumũlũho lioku eca esivayo lesumbilo ku Yehova, momo eye Ululiki wovina viosi!—1 Tim. 1:17.