Tu Sanjukili Ombela

OMBELA! Nda ka kua kaile ombela, nda tu kasi ndati? Ocili okuti eci ombela yi loka enene yi nyõla ovina vialua. Omanu vana va kasi kovitumãlo vina kuli ombambi yalua ka va sole ombela. (Esera 10:⁠9) Pole, nye ci popiwa catiamẽla kolofeka vina ku linga uwuya walua, haiko ovikũla via siata oku kukuta omo liekambo liombela? Eci ombela yi loka, omanu vaco va sanjuka calua!

Kolofeka vina upostolo Paulu a lingila upange wumisionariu, ndeci ko Asia, ombela ya enda oku loka calua. Osimbu a kala ko Lukaonia, wa va sapuila hati: “[Suku] ka la liweka oku eca olondimbukiso viu wimbila uvangi, momo wa lingainga ohenda. Wo wihi ombela ya tunda kilu, wo muisi ovovo elau, kuenje wa kutisa ovitima viene omo wo wihi okulia kuenda esanju.” (Ovilinga 14:17) Limbuka okuti Paulu tete wa popia hati nda ombela ka yi loki ka ku kala “ovovo elau.”

Olonjanja vialua Embimbiliya li tukula eci catiamẽla kombela. Vembimbiliya, kelimi lio Heveru leli lio Helasi, ondaka ombela yi molẽha eci ci pitahãla ocita kolonjanja. Anga hẽ o yongola oku kũlĩha vali ovina viatiamẽla kombela? O yongola hẽ oku pamisa ekolelo liove poku konomuisa ndomo Embimbiliya lia suapo kuloño?

Ceci Embimbiliya li Popia Catiamẽla Kombela

Yesu wa lekisa eci ci sukiliwa oco ombela yi loke, poku popia hati: “Isiene . . . o tundasaila ekumbi liaye kolondingaiwa lo kolondingaĩvi; kuenje o lokasaila ombela vakuesunga la vakuevĩho.” (Mateo 5:​45) Momo lie Yesu a tukuila tete ekumbi, noke oco a tukula ombela? Momo ekumbi, ka lieci lika ongusu kovikũla, olio li kuatisavo okuti ovava ñuala ñuala kilu lieve. Unyamo lunyamo owuya wekumbi u takatisa eci ci soka 400 kolohuluwa violohuluwa kalitulu ovava o vokalunga oco a linge ombela. Omo Yehova Suku eye wa lulika ekumbi, ca sunguluka oku popia okuti eye o koka ovava oco a linge ombela.

Catiamẽla koku ñuala ñuala kuovava, Embimbiliya li popia ndoco: “Suku . . . o londisa naito naito ovava okalunga, lombundu yaye yi pongoloka ombela. Noke alende a sukumula ombela kuenje yi loka loka omanu.” (Yovi 36:​26-​28) Olondaka evi, via sonẽhiwa osimbu pole, toke cilo omanu va siata oku pesela otembo oco va kuate elomboloko ndomo ovava a li pongolola ombela. Elivulu Water Science and Engineering, lia sonẽhiwa kunyamo wo 2003, lia popia hati, “toke cilo, handi ka tua kũlĩhĩle ciwa ndomo ovava a li pongolola ombela.”

Eci Olonoño via kũlĩha ceci okuti ombela, otuatosi tuovava tu sangiwa valende okuti ka tu muiwa lovaso. Otuatosi tuaco, eci tu likongela, tu linga ombela. Eci ocina cimue ca tatama okuti oku ci konomuisa ci pita olowola vialua. Elivulu Hydrology in Practice, lia popia hati: “Ndaño okuti kuli alomboluilo alua a lekisa ndomo alende a pongoloka ombela, lopo tu sukila oku konomuisa ciwa oco tu kuate elomboloko lia suapo.”

Ululiki wombela wa pulisa ukuenje waye Yovi ndoco: “Ombela hẽ yi kasi la isiayo? Elie  wa cita atosi olume? Elie wa longisa alende? . . . Elie o kuete olondunge vioku pokuisa alende? Helie o tẽla oku vongola olombenje viokilu?” (Yovi 38:​28, 36, 37) Ndaño okuti kua pita ale ci soka 3.500 kanyamo, olonoño ka vi tẽla oku eca atambululo kapulilo aco.

Pi Ovava Osi a Siata Oku Enda?

Olonoño vio ko Helasi via enda oku longisa okuti ovava olondui havombelako. Ovava aco, o vokalunga, a pita kosi yongongo toke a pitĩla kolomunda, kuenje a linga olondondo viovava a talala. Elivulu limue li konomuisa Embimbiliya li lekisa okuti Salomone wa kuatavo ocisimĩlo caco. Tu kũlĩhĩsi olondaka via sonehiwa la Salomone viokuti: “Olondui viosi via itila vokalunga, puãi okalunga ka ke yukile; oku olondui vi endaenda, haiko vi enda vali.” (Ukundi 1:⁠7) Anga hẽ olondaka evi via Salomone vi lomboloka muẽle okuti ovava okalunga a enda toke kolomunda ha vi lingi olono violondui? Oco tu tambulule apulilo a-a, tu konomuisi eci omanu vo koloneke via Salomone va kolelele catiamẽla koku ñuala ñuala kuovava. Ovo va tavele hẽ kovina viaño?

Kovaso yoloneke vimue eci handi ka pa pitile ocita kanyamo, noke yolondaka via Salomone, Eliya, uprofeto wa Suku, wa lekisa oku ku tundilila ombela. Koloneke viaco vofeka mua kala etenya vokuenda kuanyamo atatu. (Tiago 5:​17) Yehova Suku wa koka efengi liaco, omo omanu vaye vo likala kuenje va fendela osuku yesanda Baale, osuku yombela ya va Kanana. Pole Eliya wa vetiya va Isareli oku likekembela, kuenje wa likutilila oco ombela yi loke. Osimbu Eliya a kala loku likutilila wa popia lukuenje waye oco a vanje “kokalunga.” Eci a mõla okuti “kokalunga ku kasi oku temuha okalende kamue, ka soka ndeka liomunu,” Eliya wa limbuka okuti ohutililo yaye ya tambuluiwa. Noke, “ilu liosi lia tekãva lalende, ofela ya sika, kuenje ombela ya lua ya loka.” (1 Olosoma 18:​43-​45) Eliya wa lekisa okuti wa kũlĩhĩle ndomo  ovava a ñuala ñuala. Eye wa kũlĩhĩlevo ndomo alende a enda oku li tunga kilu liokalunga, lofela ya enda oku sika Vofeka Yohuminyo. Cimuamue haico ca siata oku pita koloneke vilo eci ombela yi loka.

Eci pa pita ocita canyamo noke yohutililo ya Eliya yoku pinga ombela, ulume umue ongunja o tukuiwa hati Amosi, wa tukula etosi limue li kuete esilivilo lialua liatiamẽla koku ñuala ñuala kuovava kilu lieve. Suku  wa tuma uprofeto Amosi oku pisa va Isareli, omo va enda oku talisa ohali olohukũi loku fendela olosuku viesanda. Oco ka vaka yambuiwe la Suku, Amosi wa va vetiya hati, “sandiliyi Yehova kuenje vu kala lomuenyo.” Noke Amosi wa va sapuilavo okuti Yehova eye lika o sesamẽla efendelo omo eye Ululiki una o “kovonga ombela yokilu kuenje o yi lokisila kilu lieve.” (Amosi 5:​6, 8) Amosi wa va lomboluila vali ndomo ovava a ñuala ñuala. (Amosi 9:⁠6) Amosi wa lekisa okuti okalunga oko ono yombela.

Kunyamo wo 1687, onoño yimue o tukuiwa hati Edmond Halley, ya limbuka okuti olondaka evi viocili. Oco omanu va tave kuvangi wa Halley, pa pita otembo yalua. O Encyclopædia Britannica ya popia hati: “Ocisimĩlo cokuti ovava okalunga a pita kosi yo Kilu Lieve toke eci a pitĩla kolomunda, kuenje a linga olondui, camamako toke kocita 18.” Koloneke vilo, ocisimĩlo cokuti ovava a ñuala ñuala ca kũlĩhĩwa calua. Elivulu liaco lia amisako hati: “Utanya u takatisa ovava o vokalunga okuti a londa kilu ndombundu kuenje ombundu yaco, yi linga alende. Noke alende a linga ombela okuti poku loka ovava aco a yukisa olondui kuenje a tiukila vali vokalunga.” Ocili okuti olondaka via Salomone via tiamẽla koku ñuala ñuala kuovava vi sangiwa kelivulu Liukundi 1:​7, vi kuete elitokeko lupange walende kuenda ombela.

Eci cu ku Vetiya Oku Linga Nye?

Omo okuti oku ñuala ñuala kuovava kua tukuiwa olonjanja vialua Vembimbiliya, eci ci lekisa okuti asonehi Vembimbiliya va vetiyiwa Lululiki womanu, Yehova Suku. (2 Timoteo 3:​16) Ovopange ãvi omanu kilu lieve, olonjanja vimue a koka okuti ombela yi loka calua kovitumãlo vimue kuenje kovitumãlo vikuavo ku pita ocitenya. Pole Yehova Suku Ululiki wovava wa likuminya oku “nyõla ava va nyõla ilu lieve.”​—⁠Esituluilo 11:⁠18.

Osimbu ohuminyo eyi ka ya tẽlisiwile handi, momo lie ku lekisila olopandu ku Suku, una o tu ĩha ĩha ombela? O pondola oku ci linga poku lilongisa Ondaka yaye, Embimbiliya kuenda oku kapako ovina o kasi oku lilongisa. Kuenje oka kuata elavoko lioku kala voluali luokaliye, muna oka tambula olombanjaile vialua vi tunda ku Suku otembo yenda ño hũ. Omo liaco, kolela okuti “ocali cosi ciwa longavelo yosi ya kanguka” vi tunda ku Yehova Suku, Ono yombela.​—⁠Tiago 1:⁠17.

[Etondongolo Lelitalatu kemẽla 24]

(Tala o revista, oco o tale elitalatu liaco)

← ← OVAVA O VALENDE ←

↓ ↑ ↑

OKU LOKA  OWUME WO KOVIVULA OKU TAKATA KUOVAVA

↓  OLONDONDO VIOVAVA ↑

OVAVA O POSI ↓

↓ → →

[Alitalatu kemẽla 24]

Osimbu Eliya a kala oku likutilila ukuenje waye wa vanja “kokalunga”