NGUDO 5
Nḓila Ine Ndayo Ya Vhathu Vhahulwane Ya Vha Ya Ndeme Ngayo
NDAYO YA VHATHU VHAHULWANE I KATELA MINI?
Vhana vha ṱoḓa u wana vhulivhisi na ndayo kha vhathu vhahulwane. Sa mubebi, ni kha vhuimo havhuḓi ha u ita zwenezwo nahone ndi mushumo waṋu. Naho zwo ralo, na vhaṅwe vhathu vhahulwane vha nga thusa vhana vhaṋu nga u vha ṋea vhulivhisi.
NDI NGANI NDAYO YA VHATHU VHAHULWANE I YA NDEME?
Fhethu hunzhi, vhana vha fhedza tshifhinga tshiṱuku na vhathu vhahulwane. Ṱhogomelani hezwi:
-
Vhana vha fhedza tshifhinga tshinzhi vhe tshikoloni hune ha vha hu na vhagudiswa vhanzhi u fhira vhadededzi.
-
Musi tshikolo tsho no bva, vhaṅwe vha humela hayani vha wana hu si na muthu ngauri vhabebi vhoṱhe vha vha vhe mishumoni.
-
Iṅwe ṱhoḓisiso yo itwaho i sumbedza uri kha ḽa United States, vhana vha miṅwaha ya malo u swika kha 12 vha fhedza awara dzi ṱoḓaho u vha dza rathi nga ḓuvha vha tshi khou ḓimvumvusa nga zwishumiswa zwa elekitironiki. a
Bugu ine ya pfi Hold On to Your Kids i ri: “Vhana vha vho ṱoḓa vhulivhisi, tsumbo na ndayo kha thangana dzavho, hu si kha vhomme, vho khotsi, vhadededzi kana vhathu vhahulwane.”
NI NGA ṊEA HANI NDAYO
Fhedzani tshifhinga na vhana vhaṋu.
ZWINE BIVHILI YA AMBA: “Gudisa ṅwana nḓila ine a fanela u fara yone; na musi o no aluwa ha nga ḓo i laṱa.”—Mirero 22:6, ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.
Nga lwa nzulele, vhana vha ṱoḓa ndayo kha vhabebi vhavho. Vhaḓivhi vha sumbedza uri na musi vhana vho no vha vhaswa, kanzhi vha dzhiela nṱha vhulivhisi vhune vha vhu wana kha vhabebi vhavho u fhira vhune vha vhu wana kha thangana dzavho. Kha bugu ine ya pfi, You and Your Adolescent, Vho Dokotela Laurence Steinberg vho ṅwala uri: “U swika vhana vha tshi vha vhaswa, vhabebi vha vha vha kha ḓi vha na ṱhuṱhuwedzo khulwane kha nḓila ine vhana vha ḓifara ngayo na zwine vha ita.” Vho dovha vha ri: “Vhaswa vha na ndavha na zwine na humbula nahone vha a thetshelesa zwine na amba naho nga tshiṅwe tshifhinga vha sa tendelani nazwo.”
Samusi vhana vha tshi takalela ndayo yaṋu, itani zwoṱhe zwine na nga kona u itela u vha ṋea yone. Fhedzani tshifhinga na vhana vhaṋu, ni vha vhudze nḓila ine na dzhia ngayo zwithu na zwe na zwi tshenzhela.
Vha waneleni muthu ane a vha tsumbo.
ZWINE BIVHILI YA AMBA: “Ane a tshimbila na vhaṱali u ḓo ṱalifha.”—Mirero 13:20.
Naa hu na muthu ane a nga vha tsumbo yavhuḓi kha ṅwana waṋu a re miṅwahani ya vhufumi? Ndi ngani ni sa ambedzani na onoyo muthu uri a fhedze tshifhinga na ṅwana waṋu? Zwenezwi a zwi ambi uri onoyo muthu u ḓo dzhia vhuḓifhinduleli haṋu sa mubebi. Fhedzi ṱhuṱhuwedzo ine ya bva kha muthu muhulwane ane na mu fhulufhela, ane na ḓivha uri a nga si vhaise ṅwana waṋu, i nga engedza kha zwine na khou gudisa ṅwana waṋu. Bivhilini, Timotheo o vhuyelwa vhukuma nga u konana na muapostola Paulo na Paulo nae o vhuyelwa nga u konana na Timotheo.—Vhafilipi 2:20, 22.
Ṋamusi miṱa a i tsha dzula fhethu huthihi kana tsini na tsini ngauri vho makhulu, vho makhadzi, vho khotsimunene, vho malume na maṅwe mashaka vho pfulutshela kha zwiṅwe zwipiḓa zwa shango. Arali zwo tou ralo kha inwi, lingedzani u ṋea vhana vhaṋu tshibuli tsha u guda kha vhathu vhahulwane vhane vha vha na mikhwa ine na tama vhana vhaṋu vha tshi i edzisela.
a Ṱhoḓisiso yo sumbedza uri vhaswa vha miṅwahani ya vhufumi, vha fhedza awara dzi ṱoḓaho u vha ṱahe nga ḓuvha vha tshi khou ḓimvumvusa nga zwishumiswa zwa elekitironiki. Tshenetshi tshivhalo a tshi kateli tshifhinga tshine vhana na vhaswa vha tshi fhedza vha tshi khou ita mushumo wa tshikolo kana tshuṅwahaya kha Inthanethe.
