1, 2. (a) Ndi khaedu dzifhio dzine vhaṅwe vhathu vha sedzana nadzo ṋamusi? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Muapostola Paulo o ri humbudza mini, nahone hu takuwa mbudziso dzifhio?

MIṄWAHANI ya 30 yo fhiraho, Osei  ^[1] we a vha e si Ṱhanzi nga tshenetsho tshifhinga o ya Yuropa a tshi bva Ghana. O ri: “Nga u ṱavhanya ndo ṱhogomela uri vhathu vhanzhi a vha na ndavha na nṋe. Ndo vha ndi songo ḓowelana na mutsho wa henefho. Musi ndi tshi bva vhuima-mabufho, ho vha hu lwa u tou thoma vhutshiloni hanga ndi tshi pfa phepho nga hei nḓila nahone nda thoma u lila.” Ngauri Osei o vha a sa ḓivhi luambo, ho fhela ṅwaha zwi tshi khou mu konḓela u wana mushumo. Nga nṱhani ha uri o vha e kule na vha muṱa wawe, o ḓipfa e na vhuludu nahone o ṱuvha hayani.

² Humbulani nga ha nḓila ine na nga ṱoḓa vhaṅwe vha tshi ni fara ngayo arali no vha ni kha vhuimo vhu fanaho. Naa ni nga si takalele u ṱanganedzwa nga vhuthu Holoni ya Muvhuso, hu sa londwi hune na bva hone kana muvhala wa lukanda lwaṋu? Zwi re zwone ndi uri, Bivhili i ṱuṱuwedza Vhakriste vha vhukuma uri vha “songo hangwa u ṱanganedza vhaeni.” (Vhaheb. 13:2) Nga zwenezwo, kha  ri ṱolisise mbudziso dzi tevhelaho: Yehova u dzhia hani vhatsinda? Ndi ngani ri tshi fanela u shandula nḓila ine ra dzhia ngayo vhathu ri sa vha ḓivhi? Nahone ri nga thusa hani vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango uri vha ḓipfe vho vhofholowa tshivhidzoni?

3, 4. U ya nga luṅwalo lwa Ekisodo 23:9, vhathu vha Mudzimu vha tshifhingani tsha kale vho vha vha tshi fanela u fara vhatsinda nga nḓila-ḓe, nahone ndi ngani?

³ Musi Yehova o no vhofholola vhathu vhawe Egipita, o vha ṋea milayo ine ya vha funza uri vha fanela u sumbedza vhuthu kha vhathu vhane vha si vhe Vhaisiraele vhe vha pfuluwa navho. (Ek. 12:38, 49; 22:21) Samusi vhutshilo ho vha vhu songo lelutshela vhatsinda, Yehova o vha ṱhogomela. Vho vha vhe na ndugelo ya u ṱala ṱhalane.—Lev. 19:9, 10.

⁴ Nṱhani ha u vhudza Vhaisiraele uri vha ṱhonifhe vhatsinda, Yehova o vha a tshi ṱoḓa uri vha humbule uri zwi hani u vha mutsinda. (Vhalani Ekisodo 23:9.) Vho vha vha tshi zwi ḓivha uri zwi hani u vha mutsinda. Naho Vhaisiraele vho vha vha sa athu u vha dziphuli ngei Egipita, Vhaegipita vho vha vha sa vha takaleli ngauri vho vha vha sa fani navho. (Gen. 43:32; 46:34; Ek. 1:11-14) Vhutshilo ha Vhaisiraele ho vha vhu tshi konḓa musi vha tshee vhatsinda, fhedzi Yehova o vha o lavhelela uri vha fare vhatsinda sa ‘vhahavho.’—Lev. 19:33, 34.

5. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa u sumbedza vhuthu kha vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango?

⁵ Ṋamusi, ri nga vha na vhungoho ha uri Yehova u na ndavha na vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango vhane vha ḓa zwivhidzoni zwashu. (Doit. 10:17-19; Mal. 3:5, 6) Arali ra nga humbula nga ha khaedu dzine vha sedzana nadzo, dzi ngaho u khethululwa, ri nga lingedza u vha sumbedza vhuthu na u vha pfela vhuṱungu.—1 Pet. 3:8.

6, 7. Ndi mini zwine zwa sumbedza uri Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho guda u kunda luvhengelambiluni?

⁶ Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho guda u kunda luvhengelambiluni lwe lwa vha lwo ḓowelea kha Vhayuda. Nga Pentekoste ya 33 C.E., Vhakriste vha Vhayuda vhe vha vha vha tshi dzula Yerusalema vho sumbedza muya wa u ṱanganedza vhaeni kha Vhakriste vhaswa ngohoni vhane vha bva mashangoni o fhamba-fhambanaho. (Mish. 2:5, 44-47) Vhakriste vha Vhayuda vho vha vhe na ndavha na vhatendi ngavho vhane vha bva kha maṅwe mashango nahone zwenezwo zwo sumbedza uri vha a pfesesa zwine maipfi u “ṱanganedza vhaeni” a amba zwone.

⁷ Naho zwo ralo, samusi tshivhidzo tsha Vhakriste vha u thoma tsho vha tshi tshi khou engedzea, na u khethululana zwo ḓa zwa engedzea. Vhayuda vha ambaho Lugerika vho thoma u gungula uri tshilikadzi dzavho a dzi khou farwa nga nḓila yavhuḓi. (Mish. 6:1) U itela u tandulula yeneyi thaidzo, vhaapostola vho vhea vhanna vha sumbe uri vha ite vhungoho ha uri vhathu vhoṱhe vha farwa zwavhuḓi. Vhaapostola vho khetha vhanna vhane vha vha na madzina a Lugerika ngauri vho vha vha tshi ṱoḓa uri hu si tsha vha na khuḓano vhukati ha Vhakriste vha u thoma.—Mish. 6:2-6.

8, 9. (a) Ndi mini zwine zwa nga sumbedza uri ri na luvhengelambiluni? (b) Ndi mini zwine ra fanela u zwi kunda mbiluni dzashu? (1 Pet. 1:22)

⁸ Hu sa londwi uri ri a zwi ṱhogomela kana hai, roṱhe ri ṱuṱuwedzwa nga mvelele dzashu. (Vharoma 12:2) Zwiṅwe hafhu, kanzhi ri pfa vhahura, vhane ra shuma navho kana vhane ra dzhena navho tshikolo vha tshi sasaladza vhaṅwe vhathu vha bvaho kha maṅwe mashango, vha ḽiṅwe tsinde kana vhane vha vha na muvhala u sa fani na wavho. Zwenezwo zwi ri kwama hani? Ri ḓipfa hani musi muṅwe  muthu a tshi ita miswaswo nga hune ra bva hone kana a tshi shela muṋo musi a tshi amba nga ha mvelele yashu?

⁹ Muapostola Petro o vha a tshi khethulula vhathu vhe vha vha vhe si Vhayuda, fhedzi nga zwiṱuku nga zwiṱuku o guda u kunda u vha na eneo mavhonele a si avhuḓi. (Mish. 10:28, 34, 35; Vhagal. 2:11-14) Nga hu fanaho, arali na riṋe ri na luvhengelambiluni kana ri tshi ḓihudza nga hune ra bva hone, ri fanela u ita vhuḓidini ha u kunda eneo mahumbulele. (Vhalani 1 Petro 1:22.) Ri fanela u humbula uri a huna na muthihi washu o fanelwaho nga u tshidzwa; roṱhe a ro ngo fhelela hu sa londwi vhubvo hashu. (Vharoma 3:9, 10, 21-24) Nga zwenezwo, a huna tshiitisi tsha u ḓipfa ri khwine kha vhaṅwe. (1 Vhakor. 4:7) Ri fanela u vha na mavhonele a fanaho na a muapostola Paulo we a ṱuṱuwedza Vhakriste ngae vho ḓodzwaho uri a vha “tsha vha vhatsinda na dziṱhunḓu fhedzi . . . [vha] miraḓo ya nnḓu ya Mudzimu.” (Vhaef. 2:19) U ita vhuḓidini ha u kunda luvhengelambiluni nga ha vhathu vhane vha bva kha vhubvo vhu sa fani na hashu, zwi ḓo ri thusa uri ri ambare vhumuthu vhuswa.—Vhakol. 3:10, 11.

10, 11. Boasi o sumbedza hani Ruthe wa Mumoaba mavhonele a fanaho na a Yehova a u ṱanganedza vhatsinda?

¹⁰ Boasi o sumbedza Ruthe wa Mumoaba mavhonele a fanaho na a Yehova a u ṱanganedza vhatsinda. Musi Boasi o ya u ṱolela masimuni nga tshifhinga tsha khaṋo, o ṱhogomela uri hu na mufumakadzi wa mutsinda we a vha a tshi khou shuma nga nungo dzoṱhe we a vha a tshi khou ṱala ṱhalane murahu ha vhakaṋi. Musi Boasi a tshi pfa uri Ruthe o humbela u ṱala ṱhalane naho o vha e na ndugelo ya u ita nga u ralo, o mu tendela uri a dobedze na vhukati ha dzikhuḽane.—Vhalani Ruthe 2:5-7, 15, 16.

¹¹ Zwe zwa itea nga murahu zwi sumbedza uri Boasi o vha e na ndavha na Ruthe nahone a tshi vhilaela nga ha vhuimo hawe vhu konḓaho. O mu vhudza uri a ṱwe na vhasidzana u itela uri a sa dinwe nga vhanna vhe vha vha vha tshi shuma tsimuni. O ita vhungoho ha uri Ruthe u wana zwiḽiwa na maḓi zwo eḓanaho u fana na vhathu vhe vha vha vha tshi mu shumela. Zwiṅwe hafhu, Boasi ho ngo dzhiela fhasi onoyo mufumakadzi wa mutsinda, fhedzi o mu ṱuṱuwedza.—Ruthe 2:8-10, 13, 14.

12. U vha na vhuthu zwi nga kwama hani vhatsinda?

¹² Boasi ho ngo takadzwa fhedzi nga nṱhani ha uri Ruthe o vha a tshi funa mazwale wawe Naomi, fhedzi o takadzwa nga uri o vha mugwadameli wa Yehova. Vhuthu ha Boasi ho vha vhu tshi sumbedza nḓila ine Yehova a fara ngayo vhafumakadzi vhe vha “khuda nga ḓasi ha phapha” dza Mudzimu wa Isiraele. (Ruthe 2:12, 20; Mir. 19:17) U fana na ṋamusi, musi ri na vhuthu, ri nga kona u thusa “vhathu vha mifuda yoṱhe” uri vha gude ngoho na u kona u vhona nḓila ine Yehova a vha funa ngayo.—1 Tim. 2:3, 4.

13, 14. (a) Ndi ngani ri tshi fanela u ita vhuḓidini ha u lumelisa vhathu ri sa vha ḓivhi Holoni ya Muvhuso? (b) Ri nga kunda hani u konḓelwa u amba na vhathu vha dziṅwe tshaka?

¹³ Ri nga sumbedza vhuthu kha vhathu vha vhubvo ho fhamba-fhambanaho nga u vha lumelisa musi ri Holoni ya Muvhuso. Ri nga vha ro no zwi ṱhogomela uri nga zwiṅwe zwifhinga vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango vha a shona nahone vha dzula nga tshavho. Nga nṱhani ha hune vha bva hone kana matshilele avho, vha nga ḓidzhia vhe si vha ndeme kha dziṅwe tshaka. Nga zwenezwo, ri fanela u dzhia vhukando ha u vha sumbedza uri ri a vha takalela zwi tshi bva mbiluni. Arali JW Language i tshi wanala nga luambo lwaṋu, i nga ni thusa u wana nḓila ya u vha lumelisa nga luambo lwavho.—Vhalani Vhafilipi 2:3, 4.

 ¹⁴ Ni nga pfa zwi tshi ni konḓela u amba na vhathu vha dziṅwe tshaka. U itela u kunda nḓila ine na ḓipfa ngayo, ni nga thoma nga u vha vhudza zwiṅwe zwithu nga ha inwi muṋe. Nga u ṱavhanya ni nga ṱhogomela uri hu na zwithu zwinzhi zwine na fana ngazwo na uri mvelele iṅwe na iṅwe i na zwithu zwavhuḓi na zwi si zwavhuḓi.

15. Ndi mini zwine zwa ḓo ni thusa uri ni pfesese vhane vha khou lingedza u ḓowelana na shango ḽiswa?

¹⁵ U itela u thusa uri vhaṅwe vha ḓipfe vho vhofholowa tshivhidzoni, ḓivhudziseni uri, ‘Arali ndo vha ndi kha ḽiṅwe shango, ndo vha ndi tshi ḓo ṱoḓa u farwa nga nḓila-ḓe?’ (Mat. 7:12) Ni songo fhelela mbilu vhane vha khou lingedza u ḓowelana na shango ḽiswa. Mathomoni, ri nga si pfesese nga vhuḓalo nḓila ine vha humbula ngayo kana ine vha dzhia ngayo zwithu. Fhedzi nṱhani ha u lavhelela uri vha humbule na u ita zwithu zwi fanaho na vhathu vha shango ḽine ra dzula khaḽo, zwi nga vha zwavhuḓi arali ra ṱanganedza nḓila ine vha vha ngayo.—Vhalani Vharoma 15:7.

16, 17. (a) Ndi mini zwine ra nga zwi ita u itela uri ri ḓipfe ri tsini na vhane vha bva kha maṅwe mashango? (b) Ndi mini zwine ra nga zwi ita u itela u thusa vhahashu vhane vha bva kha maṅwe mashango tshivhidzoni tshashu?

¹⁶ Arali ra guda nga ha shango na mvelele dza vhane vha khou bva kha maṅwe mashango, ri nga wana zwi tshi leluwa u vha ḓivha khwine. Kha vhurabeli hashu ha muṱa, ri nga ita ṱhoḓisiso nga ha mvelele dza vhane vha bva kha maṅwe mashango vhane vha vha tshivhidzoni tshashu kana tsimuni yashu. Iṅwe nḓila ine ra nga sendela ngayo tsini kha vhane vha bva kha maṅwe mashango ndi u vha ramba uri vha ḽe na riṋe miḓini yashu. Samusi Yehova o “vulela vha dzitshaka nḓila ya uri vha mu tende,” naa na riṋe ri nga si kone u vulela “vhane vha vha na lutendo lu fanaho na lwashu” miṱani yashu?—Mish. 14:27; Vhagal. 6:10; Yobo 31:32.

¹⁷ Musi ri tshi fhedza tshifhinga na vhane  vha bva kha maṅwe mashango, zwenezwi zwi ḓo ri thusa uri ri pfesese na u dzhiela nṱha vhuḓidini havho ha u ḓowelana na mvelele yashu. Ri nga ṱhogomela uri vha ṱoḓa thuso ya u guda luambo. Zwiṅwe hafhu, ri nga vha sumbedza madzangano ane a nga vha thusa u wana fhethu ha u dzula kana mushumo. Yeneyo thuso i nga ita phambano khulwane vhukuma kha vhutshilo ha vhahashu.—Mir. 3:27.

18. Ṋamusi, vhane vha bva kha maṅwe mashango vha nga edzisa tsumbo ifhio ya u ṱhonifha na u livhuha?

¹⁸ Ndi ngoho uri vhane vha bva kha maṅwe mashango vha ḓo ṱoḓa u ita vhuḓidini ha u ḓowelana na shango ḽiswa. Ruthe o ri vhetshela tsumbo yavhuḓi. Tsha u thoma, o sumbedza u ṱhonifha mvelele dza shango ḽiswa ḽe a vha e khaḽo nga u humbela u ṱala ṱhalane. (Ruthe 2:7) Ho ngo dzhiela fhasi yeneyo ndugelo kana u vhona u nga zwenezwo zwithu zwo vha zwo fanela zwo itea. Tsha vhuvhili, o vhudza vhaṅwe nḓila ine a livhuha ngayo vhuthu he a sumbedzwa hone. (Ruthe 2:13) Musi vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango vha tshi ita zwi fanaho, vhahavho na vhaṅwe vhane vha dzula henefho vha nga vha ṱhonifha nga ho engedzeaho.

19. Ndi zwiitisi zwifhio zwine ra vha nazwo zwa u ṱanganedza vhatsinda vhukati hashu?

¹⁹ Ri a takala uri Yehova o sumbedza vhathu vhuthu hawe vhuhulu nahone u ṱoḓa vhathu vhoṱhe vha tshi pfa mafhungo maḓifha. Khamusi hune vha bva hone, a vho ngo kona u guda Bivhili kana u konana na vhathu vha Yehova. Samusi zwino vhe na tshibuli tsha u ḓikonanya na riṋe, zwi nga vha zwavhuḓi uri ri vha thuse uri vha si tsha ḓipfa sa vhatsinda musi vhe vhukati hashu. Ri nga vha ri si na tshelede nnzhi kana u kona u vha thusa nga ho engedzeaho, fhedzi musi ri tshi vha sumbedza vhuthu, ri vha ri tshi khou edzisa Yehova. Sa “vha-edzisa-Mudzimu,” kha ri ite zwoṱhe zwi re maanḓani ashu u ṱanganedza vhatsinda vhukati hashu.—Vhaef. 5:1, 2.