1-2. (a) Vhaapostola vhararu vha Yesu vho laiwa uri vha ite mini nahone vha ita mini? (b) Ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

NGA murahu ha Paseka ya 32 C.E., muapostola Petro, Yakobo na Yohane vho vhona bono ḽi mangadzaho. Zwi vhonala u nga vho vha vhe kha thavha ndapfu ya Herimoni musi Yesu a tshi shanduka. Bivhili i ri: “Tshifhaṱuwo tshawe tsha penya sa ḓuvha, zwiambaro zwawe zwa tshena sa tshedza.” (Mat. 17:1-4) Mafheleloni a ḽeneḽo bono, vhenevho vhaapostola vho pfa Mudzimu a tshi ri: “Hoyu ndi Murwa wanga a funwaho, ane nda mu takalela. Ni mu thetshelese.” (Mat. 17:5) Vhenevho vhaapostola vhararu vho sumbedza uri vho thetshelesa Yesu nga nḓila ye vha tshila ngayo. Ri ṱoḓa u vha edzisa.

² Kha thero yo fhiraho, ro guda uri ri nga thetshelesa Yesu nga u litsha u ita zwiṅwe zwithu. Kha ino thero, ri ḓo amba nga ha zwithu zwivhili zwe Yesu a ri ri zwi ite.

3. U ya nga Mateo 7:13, 14, ri tea u ita mini?

³ Vhalani Mateo 7:13, 14. Yesu o amba nga ha khoro mbili dzi sa fani dzi livhisaho kha nḓila mbili dzi sa fani, iṅwe nḓila ndi “khulwane” ngeno iṅwe i “ṱhukhu.” A hu na nḓila ya vhuraru. Ri tea u ḓikhethela nḓila ine ra ḓo tshimbila khayo. Yeneyo ndi phetho ya ndeme vhukuma ine ra tea u i ita ngauri nḓila i isaho vhutshiloni vhu sa fheli ndi nthihi fhedzi.

4. Ni nga ṱalusa hani nḓila “khulwane”?

 ⁴ Ri tea u humbula uri dzenedzo nḓila mbili a dzi fani. Vhathu vhanzhi vha kha nḓila “khulwane” ngauri zwo leluwa u tshimbila khayo. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhanzhi vha khetha u tshimbila kha yeneyo nḓila na u ita zwine vhaṅwe vha khou zwi ita. A vha zwi pfesesi uri Saṱhane Diabolo ndi ene ane a khou ita uri vhathu vha dzhene kha yeneyo nḓila na uri magumo a yeneyo nḓila ndi lufu.—1 Vhakor. 6:9, 10; 1 Yoh. 5:19.

5. Vhaṅwe vho lingedza hani u wana nḓila “ṱhukhu” na u thoma u tshimbila khayo?

⁵ Nḓila “khulwane” yo fhambana na nḓila “ṱhukhu” nahone Yesu o ri a si vhanzhi vha wanaho nḓila “ṱhukhu.” Ndi ngani? Kha ndimana i tevhelaho, Yesu u tsivhudza vhatevheli vhawe uri vha thanyele vhaporofita vha u zwifha. (Mat. 7:15) Vhaṅwe vhathu vha amba uri hu na vhurereli ha zwigidi na zwigidi nahone vhunzhi haho vhu amba uri vhu funza ngoho. Ngauri hu na vhurereli vhunzhi-vhunzhi, vhathu vhanzhi vho ḓaḓa na u kulea nungo nahone a vha tsha vhuya vha ḓidina nga u ṱoḓa nḓila i isaho vhutshiloni. Fhedzi yeneyo nḓila i a wanala. Yesu o ri: “Arali na tevhedza zwine nda amba, ni vhafunziwa vhanga zwa vhukuma, ni ḓo ḓivha ngoho, hone ngoho i ḓo ni vhofholola.” (Yoh. 8:31, 32) Ndi zwavhuḓi uri inwi a no ngo edzisa vhaṅwe, nṱhani hazwo, no ṱoḓa ngoho. No thoma u guda Bivhili nga vhuronwane uri ni ḓivhe zwine Mudzimu a zwi ṱoḓa kha riṋe nahone na tevhedza zwe Yesu a zwi amba. Zwiṅwe zwe na zwi guda ndi uri Yehova u ṱoḓa ri tshi furalela pfunzo dza vhurabeli ha mazwifhi na uri ri litshe u pembelela holodei dzine dza bva kha vhuhedeni. No dovha na guda uri a zwo ngo leluwa u ita tshanduko vhutshiloni haṋu uri ni takadze Yehova. (Mat. 10:34-36) Zwi nga vha zwi songo ni lelutshela u ita dzenedzo tshanduko. Fhedzi no konḓelela ngauri ni funa Khotsi aṋu wa ṱaḓulu nahone ni ṱoḓa u mu takadza. Zwi tou pfala uri u a ni takalela!—Mir. 27:11.

6. U ya nga Phisalema 119:9, 10, 45 na 133, ndi mini zwine zwa nga ri thusa u dzula ri nḓilani ṱhukhu?

⁶ Musi ro no thoma u tshimbila nḓilani ṱhukhu, ri nga thuswa nga mini uri ri dzule ri khayo? Ṱhogomelani tshifanyiso tshi tevhelaho. Kanzhi kha bada dzine dza vha na luwa hu vha hu na dzimbi nṱha ha luwa ḽine ḽa tsireledza mureili na goloi yawe. Ḽeneḽo dzimbi ḽi tsireledza vhathu uri vha si sendelese lumemeni lwa bada kana u kunguluwa. A hu na muthu ane a nga gungulela uri ḽeneḽo dzimbi ḽi khou mu tsireledza kha u huvhala kana u fa arali a bva badani. Milayo ya Yehova i re Bivhilini i fana na ḽeneḽo dzimbi. I ri thusa uri ri dzule ri nḓilani ṱhukhu.—Vhalani Phisalema 119:9, 10, 45, 133.

7. Vhaswa vha tea u dzhia hani nḓila ṱhukhu?

⁷ Vhoiwe vhaswa, naa nga zwiṅwe zwifhinga ni pfa u nga milayo ya Yehova i a ni thivhela u ita zwine na ṱoḓa u zwi ita? Saṱhane u ṱoḓa ni tshi humbula nga yeneyo nḓila. U ṱoḓa uri ni sedzese zwine vhane vha khou tshimbila kha nḓila khulwane vha khou zwi ita ngauri vha vhonala vha tshi nga vha khou ḓiphiṋa nga vhutshilo. U ṱoḓa ni tshi humbula u nga a ni khou ḓifhelwa nga vhutshilo u fana na vhane na dzhena navho tshikolo kana vhane na vha vhona kha inthanethe. Saṱhane u ṱoḓa ni tshi humbula uri milayo ya Yehova i ni thivhela uri ni ḓifhelwe nga  vhutshilo. * Fhedzi humbulani hezwi: Saṱhane ha ṱoḓi vhane vha khou tshimbila nḓilani yawe vha tshi vhona uri yeneyo nḓila i fhelela ngafhi. Fhedzi Yehova o ri ṱalutshedza zwe a ri vhetshela zwone arali ra dzula ri nḓilani i isaho vhutshiloni.—Ps. 37:29; Yes. 35:5, 6; 65:21-23.

8. Vhaswa vha nga guda mini kha tshenzhelo ya Olaf?

⁸ Ṱhogomelani zwine na nga zwi guda kha tshenzhelo ya wahashu Olaf * ane a kha ḓi vha muswa. Vhane a dzhena navho kiḽasini vho lingedza u mu kombetshedza uri a ite zwa vhudzekani. Musi a tshi ṱalutshedza uri Ṱhanzi dza Yehova vha tshila nga milayo ya Bivhili, vhaṅwe vhasidzana kiḽasini yawe vho lingedza nga nungo dzoṱhe u mu kombetshedza uri a ite zwa vhudzekani navho. Fhedzi Olaf o  ima na zwo lugaho. O vha na muṅwe mutsiko we a sedzana nawo. Olaf u ri: “Vhadededzi vhanga vho lingedza u nṱuṱuwedza uri ndi ye yunivesithi ngauri zwo vha zwi tshi ḓo ita uri vhathu vha nṱhonifhe. Vho mmbudza uri arali nda sa zwi ita, a thi nga wani mushumo wavhuḓi kana u takala vhutshiloni.” Olaf o thuswa nga mini uri a imedzane na wonoyo mutsiko? U ri: “Ndo vha na vhukonani ha tsini na vhahashu tshivhidzoni. Vho vha vha tshi tou nga muṱa wahashu. Nahone ndo thoma u guda Bivhili ndo ḓiimisela. Musi ndi tshi guda Bivhili nga ho engedzeaho, ndo vha na vhungoho ha uri ndi kha ngoho. Zwenezwo zwo ita uri ndi ḓiimisele u shumela Yehova.”

9. Vhane vha ṱoḓa u dzula vhe nḓilani ṱhukhu vha tea u ita mini?

⁹ Saṱhane u ṱoḓa uri ni bve nḓilani i yaho vhutshiloni. U ṱoḓa uri ni ite zwine vhathu vhanzhi vha khou zwi ita zwine zwa vha u tshimbila nḓilani khulwane “i yaho lufuni.” (Mat. 7:13) Fhedzi arali ra bvela phanḓa ri tshi thetshelesa Yesu na u dzhia nḓila ṱhukhu i tshi ri tsireledza, ri ḓo dzula ri khayo. Zwino kha ri ambe nga ha zwiṅwe zwe Yesu a ri ri tea u zwi ita.

10. U ya nga Mateo 5:23, 24, Yesu o ri ri ite mini?

¹⁰ Vhalani Mateo 5:23, 24. Kha hedzi ndimana, Yesu o vha a tshi khou amba nga ha tshiitea tsha ndeme vhukuma kha Vhayuda vhe vha vha vha tshi khou mu thetshelesa. Humbulani nga ha muthu a re thembeleni e tsini na u ṋekedza tshifhe tshiṱhavhelo tshawe. Arali nga tshenetsho tshifhinga a humbula uri wahawe o mu sinyutshela, o vha a tshi tea u ṱuwa a sia tshifuwo tshawe henefho. Ndi ngani? Ndi ngauri ho vha hu na tshiṅwe tshithu tsha ndeme tshe a vha a tshi tea u tshi ita musi a sa athu u ṋekedza Yehova tshiṱhavhelo. Yesu o ri: “Ni thome ni ye ni ite mulalo na wahaṋu.”

11. Yakobo o ita mini uri a vhe na mulalo na Esau?

¹¹ Ri nga guda zwinzhi nga ha u ita mulalo nga u ṱolisisa zwe zwa itea kha Yakobo. Mudzimu o shumisa muruṅwa u vhudza Yakobo uri a vhuyelele shangoni ḽe a bebelwa khaḽo nga murahu ha u fhedza miṅwaha i ṱoḓaho u vha 20 o ḽi ṱutshela. (Gen. 31:11, 13, 38) Fhedzi ho vha hu na thaidzo. Esau mukomana wawe o vha a tshi khou ṱoḓa u mu vhulaya. (Gen. 27:41) Yakobo a “ofha zwihulu a thoma u vhilaela” uri mukomana wawe a nga vha a tshee o mu sinyutshela. (Gen. 32:7) Yakobo o ita mini uri a vhe na mulalo na mukomana wawe? O thoma nga u rabela zwi tshi bva mbiluni, a vhudza Yehova nga ha enea mafhungo. Nga murahu, a rumela Esau tshifhiwa. (Gen. 32:9-15) Nahone musi Yakobo a tshi ṱangana na Esau, o mu ṱhonifha nga u gwadama a mu losha lwa sumbe, hu si luthihi kana luvhili fhedzi! Yakobo o ḓiṱukufhadza na u ṱhonifha Esau, zwa ita uri a vhe na mulalo nae.—Gen. 33:3, 4.

12. Ri guda mini kha tsumbo ya Yakobo?

¹² Hu na zwine ra zwi guda kha nḓila ye Yakobo a ḓilugiselela ngayo u ṱangana na mukomana wawe Esau na nḓila ye a mu dzhena ngayo. Yakobo o humbela Yehova nga u ḓiṱukufhadza uri a mu thuse. Nahone a ita zwi tendelanaho na thabelo yawe nga u ita zwine a nga kona uri a vhe na mulalo na mukomana wawe. Musi Yakobo a tshi ṱangana na Esau, ho ngo vusa khani ya uri ndi nnyi o khakhaho na uri ndi nnyi a songo khakhaho. Tshipikwa tsha Yakobo tsho vha tshi u ita mulalo na mukomana wawe. Ri nga edzisa hani tsumbo ya Yakobo?

13-14. Ri tea u ita mini arali ra khukhulisa wahashu?

¹³ Arali ri tshi khou ṱoḓa u tshimbila nḓilani i yaho vhutshiloni, ri tea u dzula ri na mulalo na vhahashu. (Vharoma 12:18) Ri tea u ita mini musi ro khukhulisa wahashu? U fana na Yakobo, ri tea u rabela Yehova zwi tshi bva mbiluni. Ri nga mu humbela uri a ri thuse uri ri ite mulalo na wahashu.

¹⁴ Ri tea u ḓiṋea tshifhinga tsha u ḓiṱolisisa. Ri nga ḓivhudzisa uri: ‘Naa ndo ḓiimisela u tenda uri ndo khakha, nda humbela pfarelo nga u ḓiṱukufhadza na u ita mulalo? Yehova na Yesu vha ḓo ḓipfa hani arali nda dzhia vhukando uri ndi vhe na mulalo na wahashu?’ Phindulo dzashu dzi nga ri ṱuṱuwedza uri ri thetshelese Yesu na uri ri ye kha wahashu nga u ḓiṱukufhadza uri ri ite mulalo nae. Ri ḓo vha ri tshi khou edzisa tsumbo ya Yakobo nga u ita zwenezwi.

15. U shumisa vhulivhisi vhu re kha Vhaefesa 4:2, 3 zwi nga ri thusa hani u ita mulalo na wahashu?

¹⁵ Humbulani uri ho vha hu tshi ḓo itea mini arali Yakobo a ṱaṱe khani na Esau nga ha uri ndi nnyi o khakhaho na uri ndi nnyi a songo khakhaho. Khamusi ho vha hu tshi nga duba buse! Musi ri tshi ya kha wahashu u ita mulalo nae, ri tea u ḓiṱukufhadza. (Vhalani Vhaefesa 4:2, 3.) Mirero 18:19 i ri: “Wahashu o khakhelwaho u a khwaṱha u fhira muḓi wo tsireledzwaho nga mbondo, hu na phambano dzine dza nga tsimbi dza khoro dza dzhavhelo.” U humbela pfarelo nga u ḓiṱukufhadza zwi nga ri thusa uri ri dzhene kha ḽeneḽo “dzhavhelo.”

16. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine ra tea u humbula nga hazwo nahone ndi ngani?

¹⁶ Ri tea u dovha ra humbulisisa uri ri ḓo ri mini kha wahashu na nḓila ine ra ḓo zwi amba ngayo. Musi ro no lugela, ri tea u ya kha o khukhuliswaho ri na tshipikwa tsha u mu thusa uri a si tsha pfa vhuṱungu. A nga thoma nga u amba zwithu zwine zwa ri vhaisa. Zwi nga leluwa u sinyuwa kana u ḓiimelela, fhedzi naa zwenezwo zwi ḓo ita uri hu vhe na mulalo? Hai! Ni songo hangwa uri u vha na mulalo na wahaṋu ndi zwa ndeme u fhira u ḓivha uri ndi nnyi o khakhaho na uri ndi nnyi a songo khakhaho.—1 Vhakor. 6:7.

17. Ni nga guda mini kha tsumbo ya Vho Gilbert?

¹⁷ Wahashu Vho Gilbert vho shuma nga maanḓa uri vha ite uri hu vhe na mulalo. Vha ri: “Ndo vha na thaidzo khulu na ṅwananga.  Ndo fhedza miṅwaha i fhiraho mivhili ndi tshi khou lingedza u ambedzana nae nga mulalo uri ri dovhe ri vhe na vhushaka havhuḓi.” Ndi zwifhio zwiṅwe zwe Vho Gilbert vha zwi ita? Vha ri: “Tshifhinga tshoṱhe musi ndi sa athu u amba nae, ndo vha ndi tshi thoma nga u rabela, nda ḓihumbudza uri a tho ngo tea u sinyuwa arali a amba zwithu zwine zwa mmbaisa. Ndo vha ndi tshi tea u dzula ndo lugela u hangwela. Ndo guda uri a tho ngo tea u sumbedza uri a thi na mulandu, na uri ndi ite uri hu vhe na mulalo.” Ha itea mini? Vho Gilbert vha ri: “Zwino ndi pfa ndo vhofholowa ngauri ndi na vhushaka havhuḓi na miraḓo yoṱhe ya muṱa wanga.”

18-19. Arali ro khukhulisa muṅwe, ri tea u ḓiimisela u ita mini nahone ndi ngani?

¹⁸ Ni tea u ḓiimisela u ita mini musi no khukhulisa wahaṋu? Tevhelani vhulivhisi ha Yesu ha uri ni ite uri hu vhe na mulalo. Vhudzani Yehova enea mafhungo nahone ni ḓitike nga muya wawe mukhethwa uri u ni thuse u ita uri hu vhe na mulalo. Arali na ita zwenezwo, ni ḓo takala nahone ni ḓo sumbedza uri ni khou thetshelesa Yesu.—Mat. 5:9.

¹⁹ Ri a livhuwa uri Yehova u ri ṋea vhulivhisi ha lufuno a tshi shumisa Yesu Kristo ane a vha “ṱhoho ya tshivhidzo.” (Vhaef. 5:23) U nga ri ri nga ḓiimisela u ‘mu thetshelesa’ u fana na muapostola Petro, Yakobo na Yohane. (Mat. 17:5) Ro ṱolisisa nḓila ine ra nga zwi ita ngayo nga u ita uri ri vhe na mulalo na wahashu we ra mu khukhulisa. Musi ri tshi ita zwenezwo, ri ḓo takala zwino na u wana dakalo ḽi sa fheli tshifhingani tshi ḓaho.