1, 2. (a) Ipfi ḽa luambo lwa u thoma ḽo ṱalutshedzelwaho ngauri “vhugala,” ḽi amba mini? (b) Ndi dzifhio mbudziso dzine dza ḓo haseledzwa kha ino thero?

MUSI ni tshi pfa ipfi “vhugala” kana thendo, ni humbula nga ha mini? Naa ni humbula nga ha lunako lwa tsiko? (Ps. 19:1) Kana ni humbula nga ha vhathu vhane vha ṋewa vhugala kana vha huliswa nga nṱhani ha uri vho pfuma, vho ṱalifha, kana vho swikelela zwinzhi vhutshiloni? Maṅwaloni, ipfi ḽa luambo lwa u thoma ḽo ṱalutshedzelwaho ngauri “vhugala” ḽi ṋea muhumbulo wa u vha na tshileme. Zwifhingani zwa kale—musi hu tshi itwa tshelede, ho vha hu tshi shumiswa tsimbi dza ndeme—musi tshelede ya tsimbi i na tshileme tshihulwane, zwo vha zwi tshi amba uri ndi ya ndeme vhukuma. Maipfi e a shumiswa u itela u ṱalutshedza tshileme a nga pfeseswa nga lwa pfanyisedzo uri a ambela kha tshithu tsha ndeme, tsha thengo khulu, kana tshine tsha dzhielwa nṱha.

² Naho ri tshi nga dzhiela muthu nṱha nga nṱhani ha uri u na maanḓa, vhuimo ha nṱha, kana bvumo, ndi mini zwine Mudzimu a zwi vhona musi a tshi sedza vhathu? Maṅwalo a amba nga ha vhugala vhune Mudzimu a vhu ṋea vhathu. Sa tsumbo, Mirero 22:4 i ri: “U ḓi-vhuyedza na u ofha Yehova, malamba ndi lupfumo na vhugala na vhutshilo.” Nahone mufunziwa Yakobo o ṅwala uri: “Ḓiṱukufhadzeni phanḓa ha Yehova, huno u ḓo ni hudza.” (Yak. 4:10) Ndi vhufhio vhugala vhune Yehova a vhu ṋea vhathu? Ndi mini zwine zwa nga ri thivhela uri ri si vhu wane? Ri nga thusa hani vhaṅwe uri vha wane vhugala?

3-5. Ndi vhufhio vhugala vhune Yehova a ri livhisa khaho?

³ Mupsalme o sumbedza u fulufhela tshoṱhe uri Yehova u ḓo fara tshanḓa tshawe tsha u ḽa a mu ṋea vhugala kana a mu hulisa. (Vhalani Psalme ya 73:23, 24.) Yehova u zwi ita hani zwenezwo? Yehova u ṋea vhashumeli vhawe vha ḓiṱukufhadzaho vhugala nga u vha hulisa nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho. U vha fhaṱutshedza nga u ita uri vha ḓivhe  zwine a funa zwi tshi itwa. (1 Vha-Kor. 2:7) Vhane vha mu thetshelesa na vhane vha ḓiṱukufhadza khae, u a vha hulisa nga ita uri zwi konadzee uri vha vhe na vhushaka ha tsini nae.—Yak. 4:8.

⁴ Yehova u dovha a ṋea vhashumeli vhawe vhuḓinḓa ha Vhukriste vhu re lupfumo lwa ndeme. (2 Vha-Kor. 4:1, 7) Vhuḓinḓa honoho vhu ri ṋea vhugala. Vhane vha shumisa ndugelo dzavho dza tshumelo u itela mu renda na u vhuyedza vhaṅwe, Yehova u vha fulufhedzisa uri: “Ane a nkhulisa, ndi ḓo mu hulisa-vho.” (1 Sam. 2:30) Vhathu vho raloho vha huliswa nga u vha na dzina ḽavhuḓi phanḓa ha Yehova, nahone vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu vha amba zwithu zwavhuḓi nga havho.—Mir. 11:16; 22:1.

⁵ Vhathu vhane vha ‘lindela Yehova, vha fara nḓila yawe;’ vha na vhumatshelo vhufhio? Vho fulufhedziswa uri: “Ndi hone [Yehova] a tshi ḓo U hulisa; shango ḽi ḓo vha ḽau; vhavhi vha ḓo lovha U tshi zwi vhona.” (Ps. 37:34) Vho lavhelela vhugala vhu sa vhambedzwi na tshithu ha u wana vhutshilo vhu sa fheli.—Ps. 37:29.

6, 7. Ndi ngani vhathu vhanzhi vha songo tenda Yesu?

⁶ Ndi mini zwine zwa nga ri thivhela u wana vhugala vhune Yehova a ri ṋea hone? Iṅwe nḓila ndi ya u ṱhonifha nga maanḓa mavhonele a vhathu vha si na vhushaka na Mudzimu. Ṱhogomelani zwe muapostola Yohane a zwi ṅwalela vhathu vha re na vhuḓifhinduleli vha misini ya Yesu. O ri khavho: “Vhathu vhanzhi u katela na vharangaphanḓa vho mu tenda, fhedzi nga nṱhani ha Vhafarisei vho vha vha sa ambi uri vha a mu tenda, uri vha sa ḓo pandelwa sinagogoni; ngauri vho vha vha tshi funa u huliswa nga vhathu u fhira u huliswa nga Mudzimu.” (Yoh. 12:42, 43) Zwo vha zwi tshi ḓo vha khwine vhukuma uri vhenevho vhavhusi vha si dzhie mavhonele a Vhafarisei sa a re a ndeme nga maanḓa.

⁷ Mathomoni a vhuḓinḓa hawe, Yesu o vha o no zwi bvisela khagala zwine zwa ḓo ita uri vhanzhi vha si mu ṱanganedze na uri vha si vhe na lutendo khae. (Vhalani Yohane 5:39-44.) Lushaka lwa Isiraele lwo fhedza maḓana a miṅwaha lwo lavhelela u swika ha Messia. Musi Yesu a tshi thoma u funza, hu nga vha hu na vhaṅwe vhathu vhe vha pfesesa vhuporofita ha Daniele ha uri tshifhinga tsho vhewaho tsha u bvelela ha Kristo tsho swika. Miṅwedzini i si gathi nga phanḓa ha zwenezwo, Yohane Mulovhedzi o huwelela, nahone vhanzhi vho elekanya mbiluni dzavho vha ḓivhudzisa uri: “Kani a nga vha e ene Kristo?” (Luka 3:15) Zwino Messia we a vha o lindelwa tshifhinga tshilapfu o vha a tshi khou funza vhukati havho. Fhedzi vhaḓivhi vha Mulayo a vho ngo mu ṱanganedza. Yesu o bvisela khagala tshiitisi tsha uri vha si mu ṱanganedze musi a tshi ri: “Ni nga tenda hani musi ni tshi kha ḓi khoḓana nga tshaṋu? Fhedzi a ni khou ṱoḓa u khoḓwa hu bvaho ha Mudzimu.”

8, 9. Shumisani tshifanyiso tsha tshedza u itela u sumbedza nḓila ine vhugala ha vhathu ha nga thivha ngayo vhugala ha Mudzimu.

⁸ Nḓila ine u huliswa nga vhathu zwa nga thivha ngayo u huliswa nga Mudzimu zwi nga pfesesea musi ri tshi vhambedza vhugala na tshedza. Fhethu hoṱhe ho sikwaho nga Mudzimu hu na vhugala vhuhulwane. Naa ni kha ḓi humbula uri no guma lini u sedza lutomboni vhusiku, nahone na mangadzwa nga ṋaledzi dza zwigidi? “Lunako lwa . . . ṋaledzi” lu a akhamadza vhukuma. (1 Vha-Kor. 15:40, 41) Musi ni tshi lavhelesa lutombo ni ḓoroboni i re na mavhone, ni vhona mini? Mavhone a re dziḓoroboni a ita uri zwi si konadzee u vhona zwavhuḓi tshedza tshine tsha vhonetshelwa nga dziṋaledzi! Naa ndi nga nṱhani ha uri mavhone a re dzibadani, zwitediamu, na kha zwifhaṱo a na maanḓa u fhira tshedza tsha dziṋaledzi? Na khathihi! Ndi nga nṱhani ha uri mavhone a re dziḓoroboni a tsini na riṋe, nga zwenezwo, a ita uri ri si kone u vhona zwavhuḓi tsiko ya Yehova. U itela u vhona ṋaledzi dzi mangadzaho dzi re lutomboni, ri fanela u dzi sedza fhethu he dza si tsirwe nga tshedza tsha mavhone.

⁹ Nga hu fanaho, arali ra vhona uri vhugala ho khakheaho vhu tsini nga maanḓa na mbilu dzashu, vhu nga ri thivhela uri ri si kone u vhu  dzhiela nṱha nahone ra ṱoḓa vhugala vhune Yehova a ri ṋea hone. Vhathu vhanzhi vha kundwa u ṱanganedza mulaedza wa Muvhuso nga nṱhani ha u ofha zwine khonani dzavho kana mashaka a nga zwi humbula nga havho. Fhedzi naa zwi a konadzea uri u tama u huliswa nga vhathu zwi kwame na vhashumeli vha Mudzimu vho ḓiṋekedzaho? Kha ri ite tsumbo ya wahashu wa tshinnani a re muswa we a avhelwa u huwelela fhethu hune a ḓivhiwa hone nga maanḓa fhedzi vhathu vha henefho vha sa ḓivhi uri ndi muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova. Naa u ḓo ofha u ya henefho? Hu ḓo itea mini arali muṅwe muthu a nga mu holedza nga nṱhani ha u tovhola hawe zwipikwa zwa lwa ṱadulu? Naa u ḓo tendela vhathu vhenevho vha re na mavhonele a si a muya vha tshi ṱuṱuwedza phetho dzine a dzi ita vhutshiloni? Kana khamusi muṅwe Mukriste o ita tshivhi tshihulwane. Naa u ḓo dzumba tshivhi tshawe nga nṱhani ha u ofha uri a nga xelelwa nga vhuimo tshivhidzoni kana nga nṱhani ha uri ha ṱoḓi u shonisa vhathu vhane vha mu funa? Arali muthu o ita tshivhi tshihulwane, zwa ndeme vhukuma zwine a fanela u zwi ita ndi u dovha a vha na vhushaka havhuḓi na Yehova, ngauralo, onoyo muthu “nga a vhidze vhahulwane vha tshivhidzo” a humbele thuso yavho.—Vhalani Yakobo 5:14-16.

10. (a) U vhilaela nga maanḓa nga ha zwine vhaṅwe vha zwi humbula nga ha riṋe zwi nga thithisa hani mavhonele ashu? (b) Ndi mini zwine ra fanela u zwi fulufhela nga ho khwaṱhaho arali ri tshi ḓiṱukufhadza?

¹⁰ Zwi nga kha ḓi itea uri ri khou ita mvelaphanḓa ya u vha vhathu vho vhibvaho muyani, fhedzi ha vha na mutendi nga riṋe ane a ri ṋea nyeletshedzo. Zwe a zwi ṱhogomela zwi nga ri thusa arali ra sa ḓiimelela nga nṱhani ha u ḓihudza, kana ra lingea uri ri vhuyafhedze vhukhakhi hashu. Kana khamusi hu na muṅwe mushumo une na khou ita na mutendi nga inwi. Naa u shumisana nae zwi ḓo ḓitika nga uri ndi nnyi ane a ḓo huliswa nga mavhonele aṋu avhuḓi na nga zwe na zwi khunyeledza? Arali na ḓiwana ni kha vhuimo ho raloho, fulufhelani nga ho khwaṱhaho uri “wa mbilu ya u ḓi-vhuyedza u ḓo wana thendo.”—Mir. 29:23.

11. Ri fanela u aravha hani mbiluni dzashu musi ri tshi khoḓiwa, nahone ndi ngani?

¹¹ Vhalavhelesi na vhane vha “ṱoḓa” u vha vhalavhelesi vha fanela u ṱhogomela uri vha si ṱoḓe u huliswa nga vhathu. (1 Tim. 3:1; 1 Vha-Thes. 2:6) Wahashu wa tshinnani u fanela u aravha hani musi a tshi khoḓiwa nga mushumo wavhuḓi we a u ita? Zwi tou pfala uri a nga si ḓihudze nga hazwo, u fana na zwe zwa itwa nga Khosi Saulo. (1 Sam. 15:12) Naho zwo ralo, naa u a zwi ṱhogomela uri o kona u swikelela zwe a zwi ita nga nṱhani ha tshilidzi tshihulwane tsha Yehova, na uri arali a tshi fulufhela u dovha a bvelela tshifhingani tshi ḓaho, u ḓo zwi kona fhedzi nga nṱhani ha u fhaṱutshedzwa na u thuswa nga Yehova? (1 Pet. 4:11) Nḓila ine ra aravha ngayo mbiluni dzashu, i dzumbulula uri ndi vhugala vhufhio vhune ra vhu ṱoḓa.—Mir. 27:21.

12. Ndi mini zwe zwa thivhela vhaṅwe Vhayuda uri vha si thetshelese Yesu?

¹² Tshiṅwe tshithu tshine tsha nga ri thivhela uri ri si wane vhugala ha Mudzimu ndi zwine ra zwi tama. Lutamo lwo khakheaho lu nga ri thivhela uri ri si pfesese ngoho yeneyi. (Vhalani Yohane 8:43-47.) Yesu o vhudza vhaṅwe Vhayuda vhe vha si thetshelese mulaedza wawe nga nṱhani ha u ‘tama u ita nyemulo dza khotsi avho, Diabolo.’

13, 14. (a) Vhaṱoḓisisi vha ri mini nga ha nḓila ine vhuluvhi hashu ha shuma ngayo musi muthu o thetshelesa maipfi a vhathu? (b) Ndi mini zwine zwa ḓo ita uri ri khethe ane ra ḓo mu thetshelesa?

¹³ Zwine ra zwi tama zwi ṱuṱuwedza nḓila ine ra thetshelesa ngayo. (2 Pet. 3:5) Yehova o ri sika ri na vhukoni vhu mangadzaho ha u kona u thetshelesa na u sa thetshelesa. Imaninyana, ni livhise ṱhogomelo kha mibvumo yo fhamba-fhambanaho ine na khou i pfa zwino. Khamusi no vha ni songo zwi ṱhogomela zwenezwino uri hu na minzhi-nyana. Vhuluvhi haṋu ho vha vhu tshi khou ni thusa u livhisa ṱhogomelo kha tshithu tshithihi nga tshifhinga tshithihi, ngeno ni tshi khou ḓi kona u pfa mibvumo yo fhamba-fhambanaho. Fhedzi vhaṱoḓisisi vho wana uri u thetshelesa zwithu zwinzhi nga  tshifhinga tshithihi zwi a konḓa nga maanḓa arali no thetshelesa muthu ane a khou amba. Zwenezwi zwi amba uri musi no thetshelesa vhathu vhavhili vhane vha khou amba nga khathihi, ni fanela u khetha uri ndi ufhio khavho ane na ḓo livhisa ṱhogomelo khae. Zwauri ni khetha ufhio zwi ḓo ḓitika ngauri ndi nnyi khavho ane na khou ṱoḓa u mu thetshelesa. Vhayuda vhe vha tama u ita nyemulo dza khotsi avho, Diabolo, a vho ngo thetshelesa Yesu.

¹⁴ Ri ṋewa mulaedza u bvaho ‘nḓuni ya vhuṱali’ na ‘nḓuni ya vhutsilu.’ (Mir. 9:1-5, 13-17) Ri fanela u khetha arali ri tshi ṱoḓa mulaedza u bvaho nḓuni ya vhuṱali kana ya vhutsilu. Ri ḓo khetha mulaedza u bvaho kha ifhio? Phindulo yashu i ḓo ḓitika nga uri ri tama u ita zwine zwa funwa nga nnyi. Nngu dza Yesu dzi thetshelesa ipfi ḽawe dza mu tevhela. (Yoh. 10:16, 27) Dzi “funa ngoho.” (Yoh. 18:37) “A dzi ḓivhi ipfi ḽa mutsinda.” (Yoh. 10:5) Vhathu vhenevho vha re dzinngu vhane vha ḓiṱukufhadza vha wana vhugala.—Mir. 3:13, 16; 8:1, 18.

15. Maṱungu e Paulo a sedzana nao o vha a tshi “amba vhugala” hani kha vhaṅwe?

¹⁵ U konḓelela hashu u ita zwine Yehova a zwi funa zwi thusa vhaṅwe uri vha wane vhugala. Paulo o ṅwalela tshivhidzo tsha ngei Efesa a ri: “Ndi a ni humbela uri ni si nete nga nṱhani ha maṱungu anga ndi tshi itela inwi, ngauri zwenezwi zwi amba vhugala kha inwi.” (Vha-Ef. 3:13) Maṱungu e Paulo a sedzana nao o vha a tshi “amba vhugala” nga muhumbulo ufhio kha Vhaefesa? Paulo o vha o ḓiimisela u bvela phanḓa a tshi vha shumela hu sa londwi milingo ye Vhaefesa vha sedzana nayo ya uri ndugelo dze vha ḓiphina ngadzo sa Vhakriste dzo vha dzi dza nṱhesa. Arali Paulo a vhe o litsha u vha shumela musi a tshi lingwa, naa zwenezwo zwo vha zwi sa ḓo vhonala u nga vhushaka havho na Yehova, vhuḓinḓa havho na fulufhelo ḽavho a si zwa ndeme? U konḓelela ha Paulo zwo hulisa Vhukriste zwa dovha zwa sumbedza uri u ḓidzima zwiṅwe zwithu u itela u vha mufunziwa ndi zwa ndeme.

16. Paulo o sedzana na mulingo ufhio musi e ngei Lisitara?

¹⁶ Edzani u humbula nḓila ye u fhisea ha Paulo na u konḓelela hawe zwa kwama ngayo vhaṅwe. Mishumo 14:19, 20 i ri: “Ha swika Vhayuda vha bvaho Antiokia na Ikonio vha ṱuṱuwedza gogo, ḽa kanḓa Paulo nga matombo nahone ḽa mu kokodzela nnḓa ha muḓi [wa Lisitara] ḽi tshi vhona u nga o fa. Hone musi vhafunziwa vha tshi mu tanga, a vuwa nahone a vhuyelela muḓini. Nga ḓuvha ḽi tevhelaho a ṱuwa na Baranaba vha ya Derebe.” Edzani u humbula ni tshi khou rwiwa nga vhathu, vha ni sia vha tshi humbula uri no fa, na dovha hafhu na fara lwendo lwa khilomithara dza 100 nga ḓuvha ḽi tevhelaho, fhethu hu si na zwiendedzi zwa musalauno!

17, 18. (a) Ndi nga muhumbulo ufhio hune ha nga ambiwa uri Timotheo o tevhela nga vhuronwane u shengedzwa ha Paulo ngei Lisitara? (b) U konḓelela ha Paulo zwo kwama hani Timotheo?

¹⁷ Naa Timotheo ndi muṅwe wa “vhafunziwa”  vhe vha thusa Paulo? Mafhungo a re kha bugu ya Mishumo ha zwi bviseli khagala, fhedzi zwi nga kha ḓi itea uri o vha e muṅwe wavho. Ṱhogomelani zwe Paulo a zwi ṅwala kha vhurifhi hawe ha vhuvhili he a vhu ṅwalela Timotheo. O ri: “Fhedzi iwe wo tevhela pfunzo yanga nga vhuronwane, nḓila ine nda tshila ngayo, . . . na zwithu zwoṱhe zwe zwa itea kha nṋe ngei Antiokia [u pandelwa muḓini], Ikonio [u ṱoḓa u kanḓwa nga matombo], na Lisitara [u kanḓwa nga matombo], na u tovholwa hoṱhe he nda hu konḓelela; naho zwo ralo, Murena o ntshidza kha zwoṱhe.”—2 Tim. 3:10, 11; Mish. 13:50; 14:5, 19.

¹⁸ Timotheo o “tevhela . . . nga vhuronwane” zwenezwo zwiitea nahone o vha a tshi ḓivha nga vhuḓalo nḓila ye Paulo a konḓelela ngayo. Zwenezwi zwo khwaṱhisa vhukuma Timotheo. Musi Paulo a tshi dalela Lisitara, o wana Timotheo o no vha Mukriste a re tsumbo, “e na bvumo ḽavhuḓi kha vhahawe vha Lisitara na Ikonio.” (Mish. 16:1, 2) Nga u ya ha tshifhinga, Timotheo o fanelea u hwala vhuḓifhinduleli vhuhulwane.—Vha-Fil. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3.

19. U konḓelela hashu zwi nga kwama hani vhaṅwe?

¹⁹ U konḓelela hashu u itela u ita zwine Mudzimu a zwi funa, zwi nga kwama vhaṅwe nga nḓila i fanaho—zwihuluhulu vhaswa, ngauri vha nga vha vhashumeli vha Mudzimu vha ndeme vhukuma musi vha tshi aluwa. Vhaswa vhane vha vha vhafunziwa vha sedza tsumbo yashu vha dovha vha guda pfaneleo dza u amba na vhutsila hashu musi ri vhuḓinḓani ha tsimu, nahone vha dovha vha vhuyelwa musi vha tshi vhona nḓila ine ra sedzana ngayo na vhuleme vhutshiloni. Paulo o ‘bvela phanḓa a tshi konḓelela zwithu zwoṱhe’ u itela uri a dzule a tshi fulufhedzea “uri na vhone vha tshidzwe . . . khathihi na u wana vhugala vhu sa fheli.”—2 Tim. 2:10.

20. Ndi ngani ro fanela u bvela phanḓa ri tshi ṱoḓa vhugala vhu bvaho ha Mudzimu?

²⁰ Naa a ro ngo fanela u bvela phanḓa ri tshi “ṱoḓa u khoḓwa hu bvaho ha Mudzimu”? (Yoh. 5:44; 7:18) Ri fanela u ita nga u ralo! (Vhalani Vha-Roma 2:6, 7.) Yehova u ṋea ‘vhugala na vhutshilo vhu sa fheli,’ vhane vha vhu ṱoḓa. Zwiṅwe hafhu, u “konḓelela kha mishumo mivhuya” zwi ṱuṱuwedza vhaṅwe uri vha ime vho khwaṱha, u itela uri vha wane vhutshilo vhu sa fheli. Nga zwenezwo, hu songo vha na tshithu tshine tsha ni thivhela u wana vhugala vhune ra vhu ṋewa nga Mudzimu.