ARALI ni mubebi, naa ni a pfesesa zwenezwi zwo ambiwaho afho nṱha? Musi no sedzana na vhuimo vhu fanaho, naa ni a ḓivhudzisa nḓila ine na fanela u kaidza ngayo ṅwana waṋu? Naa zwo khakhea u kaidza vhana vhaṋu?

Bivhilini, ipfi ḽine ḽa ri u kaidza kana u laya a si ḽiṅwe ipfi ḽine ḽa amba u ṱarafa. U kaidza zwi ambela kha u livhisa, u gudisa na u khakhulula. A zwi tshimbidzani na u tambudza kana u fara lwa tshiṱuhu.—Mirero 4:1, 2.

U kaidza ha vhabebi hu nga fanyiswa na ngade. Mulimi u lima mavu, a sheledza zwimela, a zwi tsireledza kha zwifuwo na u ṱahulela tsheṋe. Musi tshimela tshi tshi hula, mulimi a nga fanela u khwathela tshimela u itela uri tshi hule tshi tshi ya nṱha. Mulimi a nga ṱhogomela uri u shumisa vhutsila ho fhamba-fhambanaho nga vhuronwane zwi nga mu thusa u bveledza tshimela tsho takalaho. Nga hu fanaho, vhabebi vha nga ṱhogomela vhana vhavho nga nḓila nnzhi. Fhedzi nga zwiṅwe zwifhinga vha fanela u vha kaidza—zwine zwa fana na u khwathela, nahone zwi nga khakhulula nḓowelo mmbi nga u ṱavhanya na u thusa vhana uri vha aluwe zwavhuḓi. Naho zwo ralo, u khwathela zwi fanela u itwa nga vhuronwane, ngauri arali zwa sa ralo, tshimela tshi nga fa. Nga hu fanaho, vhabebi vha fanela u kaidza vhana vhavho nga ṱhogomelo na lufuno.

Yehova, Mudzimu ane ha ambiwa nga hae Bivhilini o vhetshela vhabebi tsumbo yavhuḓi kha zwenezwi. Musi a tshi kaidza vhagwadameli vhawe vha fulufhedzeaho vha kha ḽifhasi zwi a shuma vhukuma, nahone vha a “funa” u kaidzwa. (Mirero 12:1) Vha ‘nambatela ndayo’ nahone ‘a vha i litshi.’ (Mirero 4:13) Ni nga thusa ṅwana waṋu uri a aravhe zwavhuḓi musi a tshi kaidzwa nga u edzisa nga vhuronwane zwithu zwiraru zwa ndayo ya Mudzimu: (1) lufuno, (2) u humbulela, na (3) u sa shanduka.

Ndayo ya Mudzimu yo thewa kha lufuno na ṱhuṱhuwedzo. Bivhili i ri: “Yehova u rwa uyo ane a mu funa; u nga khotsi ane a rwa ṅwana uyo ane a mu takalela.” (Mirero 3:12) Zwiṅwe hafhu, Yehova ndi wa “khathutshelo na wa vhuthu, wa u sa fhela mbilu.” (Ekisodo 34:6) Nga nṱhani ha tshenetsho tshiitisi, Yehova ha tambudzi kana u vha na tshiṱuhu. Ha ambi maipfi a vhavhaho, ha dzuli a tshi sasaladza, kana u goḓa, zwine zwa nga vhaisa u fana na u ‘ṱhavhiwa nga pfumo.’—Mirero 12:18.

Vhukuma, vhabebi vha nga si kone u edzisa nga vhuḓalo tsumbo ya Mudzimu nga ho fhelelaho ya u ḓilanga. Nga zwiṅwe zwifhinga zwi a konḓa u sa fhela mbilu, fhedzi nga zwifhinga zwi konḓaho dzulani ni tshi humbula uri u kaidza no sinyuwa zwi a tsikeledza, u kaludza zwithu nahone a hu vhi na mvelelo dzavhuḓi. Zwiṅwe hafhu, u ṱarafa hu ṱuṱuwedzwaho nga u sinyuwa kana mbiti, a si u kaidza na luthihi. Zwi re zwone ndi uri ndi u sa kona u ḓilanga.

Kha ḽiṅwe sia, musi ni tshi kaidza nga lufuno na u kona u ḓilanga, kanzhi hu vha na mvelelo dzavhuḓi. Ṱhogomelani zwe George na Nicole, vhabebi vhavhili vhe ha ambiwa nga havho mathomoni, vha sedzana ngayo na eneo mafhungo.

“Musi Jordan a tshi vhuya, nṋe na mufumakadzi wanga ro vha ro sinyuwa vhukuma, fhedzi ro kona u ḓilanga musi ro thetshelesa a tshi khou ṱalutshedza. Ngauri ho vha hu vhusiku, ro dzhia phetho ya uri ri ḓo amba nae nga ha eneo mafhungo nga matsheloni. Ro rabela roṱhe nahone ra ya u eḓela. Nga ḓuvha ḽi tevhelaho, ro vha ri kha vhuimo havhuḓi ha u haseledza nga ha honoho vhuimo ro dzika na u swikelela mbilu ya murwa washu. O tenda nga u ḓifunela milayo ye ra i vhea nahone a ṱanganedza vhukhakhi he a vhu ita. Ri livhuha uri ro kona u ṱhogomela uri u aravha nga u ṱavhanya musi muthu o sinyuwa zwi ita uri hu si vhe na mvelelo dzavhuḓi. Musi ri tshi thoma nga u thetshelesa, kanzhi zwithu zwi tshimbila zwavhuḓi.”—George.

“Ndo vha ndo sinyuwa vhukuma musi ndi tshi vhona murwa wanga a tshi vhaisa khaladzi awe. Nṱhani ha u dzhia vhukando nga u ṱavhanya, ndo ri kha ye kamarani ngauri ndo vha ndo sinyuwa lwe nda vha ndi nga si kone u dzhia phetho yavhuḓi. Musi ndo no dzika, ndo mu ṱalutshedza uri khakhathi a i ṱoḓei nahone nda mu sumbedza nḓila ye a vhaisa ngayo khaladzi awe. Zwenezwi zwo shuma vhukuma. O humbela pfarelo khaladzi awe nahone a mu kuvhatedza.”— Nicole.

Vhukuma, u kaidza nga nḓila yavhuḓi, naho zwi tshi katela u ṱarafa, zwi dzula zwi tshi ṱuṱuwedzwa nga lufuno.

Yehova u dzula a tshi ri kaidza nga nḓila yo “eḓanaho.” (Yeremia 30:11; 46:28) U a humbulela kha mafhungo maṅwe na maṅwe, u katela na ane a si vhe khagala. Vhabebi vha nga ita hani zwi fanaho? Stephen we a bulwa mathomoni o ri: “Naho ro pfa vhuṱungu vhukuma nahone ri sa pfesesi uri ndi ngani Natalie a tshi khou hanedza uri o dzhia rinngi, ro lingedza u ṱhogomela miṅwaha yawe na uri u tshee muṱuku.”

Robert munna wa Nicole, o dovha a lingedza u ṱhogomela zwiimo zwoṱhe. Musi vhana vha sa pfi, o vha a tshi dzula a tshi ḓivhudzisa uri: ‘Naa zwenezwi zwi khou itea zwino fhedzi, kana zwi ḓo dzula zwi tshi itea? Naa ṅwana o neta kana u khou lwala? Naa honoho vhuḓifari ndi tsumbadwadze ya iṅwe thaidzo?’

Vhabebi vha humbulelaho vha dovha vha pfesesa uri vhana a si vhathu vhahulwane. Muapostola Paulo wa Mukriste o tenda yeneyo mbuno musi a tshi ṅwala u ri: “Musi ndi tshi kha ḓi vha ṅwana, ndo vha ndi tshi amba sa ṅwana; ndi tshi humbula sa ṅwana.” (1 Vhakorinta 13:11) Robert o ri: “Tshithu tshithihi tshine tsha nthusa uri ndi vhe na mavhonele avhuḓi na u iledza u ṱavhanya nda sinyuwa, ndi u dzula ndi tshi ḓihumbudza zwe nda vha ndi tshi zwi ita ndi tshee ṅwana.”

Ndi zwa ndeme uri ni songo lindela zwithu zwine zwa sa ḓo itea nahone nga tshenetsho tshifhinga ni songo ṱuṱuwedza vhuḓifari vhu si havhuḓi kana mavhonele o khakheaho. Nga u dzhiela nṱha vhukoni ha ṅwana waṋu, zwine a si kone u zwi ita, ni ḓo vha na vhungoho ha uri u kaidza haṋu ho linganyiselwa nahone ndi ha u humbulela.

Maleaxi 3:6 i ri: “Nṋe Yehova a thi shanduki.” Vhashumeli vha Mudzimu vha ḓipfa vho vhofholowa nahone vho tsireledzea kha yeneyo nḓivho. Na vhana vha fanela u ḓivha uri milayo a i shanduki. Arali zwilinganyo zwaṋu zwi tshi shanduka u ya nga nḓila ine na ḓipfa ngayo, ṅwana waṋu a nga ḓaḓa nahone a sinyuwa.

Humbulani zwe Yesu a zwi amba musi a tshi ri: “Itani uri ‘ee’ yaṋu i vhe ee, ‘hai’ yaṋu i vhe hai.” Eneo maipfi a shuma zwavhuḓi kha vhabebi. (Mateo 5:37) Humbulani zwavhuḓi ni sa athu vhea milayo ine na inwi a no ngo ḓiimisela u i tevhela. Arali na vhudza ṅwana waṋu zwine zwa ḓo itea arali a sa thetshelesa, ivhani na vhungoho ha uri ni ita zwe na zwi amba.

Nyambedzano yavhuḓi ya vhabebi ndi ya ndeme kha u kaidza hu sa shanduki. Robert o ri: “Arali vhana vhashu vha kona u ita uri ndi tende zwiṅwe zwithu zwe mufumakadzi wanga a vha o vha vhudza uri vha songo zwi ita, musi ndi tshi zwi ḓivha, ndi tendelana na mufumakadzi wanga.” Arali vhabebi vha sa tendelani nga ha nḓila ya u sedzana na vhuimo, ndi khwine u haseledza nga ha eneo mafhungo tshiphirini nahone vha swikelele phetho nthihi.

Arali na edzisa lufuno, u humbulela na u sa shanduka zwa Yehova, ni nga vha na vhungoho ha uri vhuḓidini haṋu vhu ḓo vhuyedza vhana vhaṋu. Vhulivhisi haṋu ha lufuno vhu nga thusa ṅwana waṋu uri a aluwe e na vhuḓifhinduleli na u linganyisela. Samusi Bivhili i tshi ri: “Ṅwana mu dededzele nḓila yawe; ndi hone a tshi ḓo kalaha á songó i laṱa.”—Mirero 22:6.