Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

Ni A Zwi Ḓivha?

Ni A Zwi Ḓivha?

Muapostola Paulo o vhuyelwa hani nga u vha mudzulapo wa Roma?

Paulo o ri: “Nṋe ndi ri hoyu mulandu kha u fhiriselwe ha Kesare!”

U vha mudzulapo wa Roma zwo vha zwi tshi ṋea muthu dziṅwe pfanelo na ndugelo, huṅwe na huṅwe hune a ya muvhusoni. Mudzulapo wa Roma o vha e fhasi ha mulayo wa Roma, hu si milayo ya ḓoroboni dza mavunḓu. Musi o pomokwa, o vha a tshi nga tenda u sengiswa nga milayo ya henefho, naho zwo ralo, o vha e na ndugelo ya u isa mulandu kha khothe ya Roma. Musi o haṱulelwa lufu, o vha e na ndugelo ya u fhirisela mulandu kha muvhusi.

Nga nṱhani ha dzenedzo ndugelo, murangaphanḓa wa ngei Roma ane a pfi Cicero wa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha B.C.E., o amba uri: “U vhofha mudzulapo wa Roma ndi mulandu; u mu rwa ndi vhuvhi; u mu vhulaha zwi ṱoḓa u fana na u vhulaha mubebi wau kana shaka ḽa tsini.”

Muapostola Paulo o huwelela Muvhusoni woṱhe wa Roma. O shumisa ndugelo yawe sa mudzulapo wa Roma kha zwiitea zwiraru zwo ṅwalwaho: (1) O ḓivhadza vho madzhisiṱaraṱa vha ngei Filipi uri vho vha vha tshi khou kandekanya pfanelo dzawe nga u mu rwa. (2) O amba nga vhuimo hawe musi a tshi ṱoḓa u rwiwa ngei Yerusalema. (3) O fhirisela mulandu wawe kha Kesare, muvhusi wa Roma, uri a mu pfe nga tsha vhukoma.—Mishumo 16:37-39; 22:25-28; 25:10-12.

Tshifhingani tsha Bivhili, vhalisa vho vha vha tshi badelwa nga nḓila-ḓe?

Thendelano ya muṅwalo wa zwiga ya u renga nngu na mbudzi, nga ṅwaha u ṱoḓaho u vha 2050 B.C.E.

Musimulalushaka Yakobo o lisa sambi ḽa malume awe Labani lwa miṅwaha ya 20. Yakobo o shuma miṅwaha ya 14 ya u thoma u itela uri a vhinge vhananyana vha Labani vhavhili nahone miṅwaha ya rathi yo salaho, o badelwa nga zwifuwo. (Genesi 30:25-33) Magazini une wa pfi Biblical Archaeology Review wo amba uri: “Thendelano ya u lisa i ngaho sa ya Labani na Yakobo i nga vha yo ḓowelea vhukuma kha vhaṅwali na vhavhali vha Bivhili vha tshifhingani tsha kale.”

Bugu dza kale dza thendelano dze dza dzumbululwa ngei Nuzi ḓoroboni ya Larsa na huṅwe fhethu kha ḽa Iraq ḽa musalauno dzi sumbedza thendelano dzo raloho. Thendelano yo vha i tshi dzhia ṅwaha muthihi u ya kha muṅwe. Vhalisa vho ṱanganedza vhuḓifhinduleli ha u ṱhogomela tshivhalo tsha zwifuwo zwine zwa vha kha mutevhe wo ṅwalwaho u ya nga miṅwaha na mbeu yazwo. Nga murahu ha ṅwaha, muṋe wazwo o vha a tshi wana wulu, mafhi, zwifuwo zwine zwa kha ḓi vha zwiṱuku na zwiṅwe-vho u ya nga zwe vha tendelana ngazwo. Zwiṅwe na zwiṅwe zwe zwa sala zwo vha zwi tshi ya kha mulisa.

U engedzea ha sambi zwo vha zwi tshi bva kha tshivhalo tsha nngu dze dza vha dzi tshi ṱhogomelwa nga mulisa. Nngu dza ḓana dzo vha dzi tshi lavhelelwa uri dzi bveledze ngwana dza 80. Mulisa o vha a tshi fanela u badela tshinyalelo. Nga zwenezwo, mulisa o vha a tshi fanela u vha na vhungoho ha uri u ṱhogomela zwavhuḓi zwifuwo zwe a ṋewa zwone.