Naꞌiya haahuwan asi beꞌennasan eqqada, ceecca giddon deꞌiya issibaa xeellawusu. Nayle shaafay loddan goggiyo wode, A hirggaydda tollu gaada eqqaasu. A ceecca giddon deꞌiyabaa xeellaydda adussa wodiyawu hegan eqqada takkaasu; I yuushuwan paalliya uuꞌe malabaakka xeellukku. A xeelliyoy haattaa gelissenna keeshiya wottido sohuwa; he keeshiya garssan I qeeri ishay deꞌees. He guutta naꞌay hegan maaddiyabi baynnasan barkka deꞌiyogee O keehi azzanttiis. Gidikkonne, A bana yelidaageeti oottidobay likke gidiyogaa erawusu; ayssi giikko he naꞌay sinttappe yaana iitabaappe attana danddayiyoy eti hegaadan oottiyogaa xalaalaana.

 He naꞌiya keehi xala; mata wodiyan qassi A hegaappekka aaruwan xala giyogaa bessana. A yelaga naꞌa gidikkonne Xoossan mintta ammanettawusu. Daro gamꞌꞌennan iyyo ammanoy deꞌiyogaa bessiyabay hanana deꞌees, he ammanoy qassi sinttappe I deꞌuwa muleera laammana. A cimiyo heeran I deriya wolqqaama metoy gakkiyo wode, he ammanoy O kaalettana. Qassi A gita balaa baliyo wodekka he ammanoy O maaddana. A oonee? Qassi I ammanuwappe nuuni ay tamaarana danddayiyoo?

 Geeshsha Maxaafaa taarikee he naꞌee sunttaa odenna, shin A oonakko nuuni eroos. A Miiriyamo, Gibxxe biittan aylletettan deꞌiya Ibraaweti Amiraaminne Yokebeeda yelido bayra naꞌiyo. (Qoodaabaa 26:59) I qeeri ishay guyyeppe Muusa geetettiis. A bayra ishaa Aaroonayyo he wode heezzu laytta heera. He wode Miiriyami layttay appunakko nuuni geeshshidi erana xayikkonne I layttay tammaappe garssa milatees.

 Miiriyama keehi iita wodiyan deꞌaasu. Gibxxeti I asaa Ibraaweta hirggissiyabadan xeelliyo gishshawu, eta aylleyidosona, qassi huqqunoosona. Ibraawe aylleti he naaquwa genccidosona, qassi yeletankka corattidosona; yaatiyo gishshawu Gibxxeti yayyidi issi iitabaa oottanawu qoppidosona. Paarooni Ibraawe attuma naati ubbay biron yelettiyo wode hayqqana bessees giidi azaziis. Ibraawe macca asaa maaretissiya, Xippaaronne Puuho giyo naaꞌꞌu hiillati deꞌoosona; Miiriyama he macca asatu ammanuwabaa siyennan aggukku.—Kessaabaa 1:8-22.

 Miiriyama bana yelidaageetu ammanuwakka akeekaasu. He loꞌꞌiya heezzantto naꞌay yeletti simmin Amiraaminne Yokebeeda, A heezzu aginawu qosidi wottidosona. Eti Paaroona azazuwawu yayyidi bantta naꞌaa worissibookkona; yaaniyo gishshawu bantta naꞌaa qosidosona. (Ibraawe 11:23) Shin naꞌaa qosiyogee metennaba gidenna; yaaniyo gishshawu, keehi gamꞌꞌennan eti issi wolqqaamabaa kuuyana koshshees. Yokebeeda ba naꞌaa naagananne dichchana danddayiya asi demmana danddayiyo sohuwan wottana koshshiyogaa akeekaasu. He aayyiya ceeccaa keeshiya daddiyo wode, haattaa gelissennaadan hegaa shidan meeshiyo wodenne ba siiqiyo naꞌaa A giddon yeggada Nayle Shaafan wottiyo wode mintta woossidoogee qoncce! A Miiriyama yan takkada haniyabaa beꞌanaadan odennan aggukku.—Kessaabaa 2:1-4.

 Yaatiyo gishshawu, Miiriyama danddayan naagaasu. A guyyeppe amarida asay yiyagaa beꞌaasu. Amarida macca asati gakkidosona. Qassi eti coo asata gidikkona. Hegeeti, Nayle Shaafan bolla meecettanawu yiya Paaroona naꞌiyonne I macca ashkkarata. Miiriyama kehi yayyennan aggukku. Paaroona addinitaa naꞌiya ba aawaa azazuwa menttada ha naꞌaa shemppuwa ashshawusu gaada A waata qoppanee? He wode Miiriyama Yihoowa mintta woossidoogee aynne sirissenna.

 Hegaappe simmin Paaroona naꞌiya ceecca giddon deꞌiya keeshiya beꞌaasu. A ba ashkkariya hegaa ehaanaadan kiittaasu. Kaallada Paroona naꞌiya oottidobaa taarikee hagaadan gees: “Keeshiyaa pogada, he guutta na7aa be7aasu. Be7iyo wode i yeekkees.” A issi Ibraawe maccaasiya ba naꞌaa shemppuwa ashshanawu malaydda deꞌiyogaa sohuwara akeekaasu. Shin A he loꞌꞌiya guutta naꞌaassi qarettaasu. (Kessaabaa 2:5, 6) Miiriyama cincca gidiyo gishshawu I somꞌꞌuwa beꞌada A naꞌaayyo qarettidoogaa akeekaasu. Miiriyama A Yihoowan ammanettiyogaa bessana koshshiyo wodee hegaa gidiyogaa akeekaasu. A xalatettaa bessanawu murttada Paaroona naꞌeekkonne I laggetukko baasu.

 He yelaga Ibraawe aylle naꞌiya kawo keettaappe yiida asaara hegaa keeni xalada haasayiyaba gidikko I bolli aybi gakkanaakko nuuni erokko. Gidikkonne, Miiriyama kawuwa naꞌiyo sittan hagaadan oychchaasu: “Neeyyo ha na7aa xanttanau Ibraawe maccaasa issinno ehaanau boo?” Hegee likke oysha. Paaroona naꞌiya he naꞌaa A xanttana danddayennaagaa eraasu. Paaroona naꞌiya naꞌaa A dabboti dichchiyogee loꞌꞌo gidiyogaa akeekaasu; guyyeppe A naꞌaa ba soo ehaada dichchananne tamaarissana danddayiyoogaa eraasu. Kawuwa naꞌiya issi kutti, “Ee, ba” giido wode Miiriyama keehi ufayttennan aggukku.—Kessaabaa 2:7 8.

 Miiriyama hirggiiddi deꞌiya bantta soo asaakko wottaa paallaasu. A hegaa ba aayyeeyyo odiyo wode ay keena poocammidaakko qoppana danddayoos. Yokebeeda Yihooway he allaalliyan kelttiya geliiddi deꞌiyogaa akeekaasu; yaatiyo gishshawu, Miiriyamiira Paaroona naꞌeekko baasu. Kawuwa naꞌiya, “Ha na7aa efaada, taayyo xanttashsha; taani neeyyo damoozaa qanxxana” yaagada azazido wode, Yokebeeda keehi ufayttidoogaa erissennan agganawu baaxetennan aggukku.—Kessaabaa 2:9.

 Miiriyama ba Xoossaa Yihoowabaa he gallassi darobaa tamaaraasu. Yihooway ba asawu qoppiyogaanne eta woosaa siyiyogaa A eraasu. A xalatettaanne ammanuwa bessana danddayiyay gastta asa woy attuma asa xalaala gidennaagaa eraasu. Yihooway bawu ammanettidi deꞌiya asa ubbaa woosaa siyees. (Mazamure 65:2) Haꞌꞌi ha wayssiya wodiyan nuuni ubbay yelaga gidin woy gastta, attuma gidin woy macca hegaa hassayana koshshees.

 Yokebeeda naꞌaa xanttaasunne awu koshshiyabaa kunttaasu. Miiriyama A ashsha ekkido ba ishaa ay keena siiqidaakko qoppana danddayoos. A ba ishaa haasayaa tamaarissennan aggukku, qassi I ba Xoossaa Yihoowa sunttaa xeegiyogaa doommido wode A keehi ufayttennan aggukku. Naꞌay gasttin A Paaroona naꞌeekko efiyo wodee gakkiis. (Kessaabaa 2:10) Naꞌay shaahettiyo gallassi so asay ubbay keehi azzanennan aggokkona. Paaroona naꞌiya Muusa gaada sunttido I ishay, asa gamma gakkiyo wode ay mala asa gidanaakko beꞌanawu Miiriyama yeemottennan aggukku. I Gibxxetu kawo keettan diccidi, Yihoowa ubbatoo aggennan siiqaneeshsha?

 Aqi kiyidi, hegaa zaaroy qoncciis. I kaalo ishay diccidi, Paarona kawo keettan awu imettida injjiya goꞌettiyogaappe, ba Xoossawu haggaazanawu dooriyogaa beꞌada Miiriyama keehi ceeqettennan aggukku! Muusessi 40 laytta gidiyo wode I ba deriyassi exatiis. Shin hegee bessiya wode woy bessiya oge gidenna. I issi Ibraawe aylliya qohida Gibxxe bitaniya woriis. Ba shemppuwawu yayyidi Muusee Gibxxeppe baqatiis.—Kessaabaa 2:11-15; Oosuwaa 7:23-29; Ibraawe 11:24-26.

 Kaallidi deꞌiya oytamu layttatun, Muusee haahosan Midiyaaman dorssaa heemmiiddi takkido wodiyan, Miiriyama ba ishaabaa aybanne waaya siya erana. (Kessaabaa 3:1; Oosuwaa 7:29, 30) Daro wodee aadhdhin Miiriyama cimaasu, qassi I deriya tuggay yaa yaa dariyogaa beꞌaasu.

 Xoossay Ba deriya ashshanawu Muusa guyye kiittiyo wode Miiriyamissi layttay 80ppe bolla. Aarooni Muuse wokkaale gidin, Miiriyami ishantti naaꞌꞌay Paarooni Xoossaa deriya yeddanaadan oychchanawu A sintti shiiqidosona. Paarooni eti yootiyobaa siyennan ixxin eti zaari zaari oychchido wodenne Yihooway Gibxxeta qaxxayanawu tammu boshaa yeddido wode, Miiriyama ba ishantta minttettanawu bawu danddayettida ubbabaa oottennan aggukku. Wurssettan, Gibxxetu bayra naati hayqqido wurssetta boshaappe simmin, Israaꞌeelati laꞌꞌa kiyiyo wodee gakkiis! Muusee kaalettin eti Gibxxeppe kiyido wode, Miiriyama xalali baynnana ba deriya maaddidoogaa qoppa.—Kessaabaa 4:14-16, 27-31; 7:1–12:51.

 Guyyeppe Isaraaꞌeelati Zoꞌo Abbaappenne Gibxxe olanchatuppe gidduwan unꞌꞌettido wode, I ishay Muusee Abbaa sinttan eqqidi ba gatimaa denttiyogaa Miiriyama beꞌaasu. Abbay shaahetti wodhdhiis. I ishay deriya mela sohuwara kaalettidi pinttiyogaabaa beꞌin Miiriyami ammanoy kaseegaappe yaa minnennan aggenna. I Xoossay aybakka oottana, ay maachchakka polana danddayiyogaa A eraasu!—Kessaabaa 14:1-31.

 Hegaappe simmin, asay saruwan pinnin Abbay Paaroonanne A olanchchata kammin, ha alamiyan deꞌiya wolqqaama olanchchatuppekka Yihooway aadhdhiyogaa Miiriyama beꞌaasu. Hegee asay Yihoowayyo mazamuriya yexxanaadan oottiis. He wode hagaadan giidi yexxiya macca asaa Miiriyama kaalettaasu: “GODAI keehi xoqqu xoqqu giido gishshau, ayyo yexxite. Paraanne paraa toggidaagaa i abban oliis.”—Kessaabaa 15:20, 21; Mazamure 136:15.

 I wodiyan keehi gitabay polettido he wodiya Miiriyama mule dogukku. Hegaabaa yootiiddi Geeshsha Maxaafay he sohuwan Miiriyamo Xoossay erissidobaa yootiyaro gees. Geeshsha Maxaafan Xoossay erissidobaa yootiyaro geetettida koyro maccaara Miiriyamo. Miiriyama hegaadan dumma ogiyan Yihoowawu haggaazida amarida maccaasatuppe issinno.—Daannata 4:4; 2 Kawotu Maxaafaa 22:14; Isiyaasa 8:3; Luqaasa 2:36.

 Yihooway nuna beꞌiyogaanne ashkketettan nuuni baaxetiyo baaxiya, nu danddayaa, qassi A sabbanawu nu koyiyogaa nashshanawu I yeemottiyogaa Geeshsha Maxaafay nuna hassayissees. Nuuni yelaga gidin woy cima, attuma gidin woy macca Yihoowan ammanettana danddayoos. Hegaa mala ammanoy Yihoowa ufayssees; I hegaa mule dogenna, qassi hegaa gishshawu woytanawu amottees. (Ibraawe 6:10; 11:6) Nuuni Miiriyamiigaadan ammananawu hegee loꞌꞌo gaaso.

 Maataynne hayttatiyogee anjjuwa demissees, shin daafabaakka kaalettana danddayees. Israaꞌeelati aylletettaappe kiyido wode, Miiriyama he deriya garssan keehi erettida maccaasa gidennan aggukku. A otorettanee, woy ayyanawu qaaqqatanee? (Leemiso 16:18) Azzanttiyabay issi wode A hegaadan oottaasu.

 Eti aylletettaappe kiyi simmin amarida aginaappe guyyiyan, haahosaappe yiida amarida asata Muusee mokkiis. A bolloy Yatiroy A machchiyo Xipparonne eta naaꞌꞌu attuma naata ekkidi yiis. Muusee 40 layttawu Midiyaman betiyan deꞌido wode O ekkiis. Xippaara kase batta soo asaa beꞌanawu Midiiyama baasu; qassi haꞌꞌi Israaꞌeelati dunkkaanidosaa I aaway O ekkidi yiis. (Kessaabaa 18:1-5) Xippaara gakkin Ibraaweti ay keena ufayttidaakko qoppa! Xoossay eta Gibxxeppe kaalettidi kessanawu doorido bitaniya maccaasiyo beꞌanawu etappe daroti yeemottennan aggokkona.

 Xippaara yiidoogan Miiriyama ufayttadee? Koyro heeran ufayttennan aggukku. Shin guyyeppe A otorettidaba milatawusu. Xippaara Israaꞌeelan keehi erettida maccaasa gidada ba sohuwa ekkawusu ga qoppada A hirggennan aggukku. Gaasoy aybanne gido, Miiriyamanne Aarooni bessennabaa haasayiyogaa doommidosona. Qassi he haasayay keehi takkennan boriyawu laamettiis. Eti koyro heeran, Xippaara Israaꞌeela asa gidukku Kuushe asa giidi amassalidosona. a Shin guyyeppe Xippaari xalla gidennan Muusakka amassalidosona. Miiriyamanne Aarooni hagaadan giidosona: “GODAI Muuse bagga xalaalaara haasayideeyye? Qassi i nu baggaara haasayibeenneeyye?”—Qoodaabaa 12:1, 2.

 Eti haasayidobay Miiriyamanne Aarooni iitabaa qoppiiddi deꞌiyogaa bessees. Eti Yihooway Muusa goꞌettido hanotan ufayttibookkona. Gaasoynne banttawu gujo aawatettaanne maataa koyidosona. Muusee ba maataa bessenna ogiyan goꞌettidi wolqqaamanawu koyidee? Chii, I nagaranchcha gidikkonne ayyanawu qaaqqatibeenna woy otorettibeenna. Ayyaanay kaalettin xaafettida taarikee hagaadan gees: “Muusee biittan sa7an ubban de7iya asaa ubbaappe aadhdhiya ashkke asa.” Hanotay ayba gidikkonne Miramanne Aarooni Muuse bolli haasayidobay likke gidenna. Hegee etawu iita. Taarikee, “GODAI hegaa siyii” gees.—Qoodaabaa 12:2, 3.

 Qoppennan Yihooway heezzatakka gayttiyo dunkkaaniyakko xeegiis. Yan, Yihooway he sohuwan deꞌiyogaa qonccissiya keehi yashshiya shaaraa tuussay wodhdhidi penggen eqqiis. Hegaappe simmin Yihooway haasayiis. I Muuseera dabbotido dumma dabbotaabaanne an ammanettiyogaabaa yootiyogan, Miiriyamonne Aaroona seeriis. Yihooway, “Yaatin ta ashkkaraa Muusa boranau intte aissi yayyibeekketii?” yaagidi oychchiis. Miiriyamanne Aarooni yashshan kokkorennan aggokkona. Eti Muusa bonchchibeennaagaa, Yihooway bana bonchchibeennabadan xeelliis.—Qoodaabaa 12:4-8.

 Miiriyama Muuse keettayyiyo boriyogan ba kaalo ishay banaara exatanaadan denttettennan aggukku. Guyyeppe seerettiday Miiriyami xalaala gididoy aybissakko hegee qonccissees. Yihooway A iita gogaa harggiyan oyqqettanaadan oottiis. He iita harggee I gogay ‘mulxxu giidi booxxanaadan’ oottiis. Sohuwara Aarooni Yihooway etawu atto gaanaadan Muuse woossana mala A sinttan bana kawushshidi hagaadan giis: “Nuuni eeyyatettan [oottida].” Ashkke asa gidida Muusee Yihoowakko hagaadan giidi waassiis: “Hai Xoossau, o pattarkkii!” (Qoodaabaa 12:9-13) He naaꞌꞌu ishantti dagammidi oottidobay, eta bayra michchiya mooridaba gidikkokka eti O siiqiyogaa bessiyaba.

 Yihooway O maariis. I ba nagaraappe simmida Miiriyamo pattiis. Gidikkonne, A Israaꞌeelati dunkkaanidosaappe gaxan laappun gallassawu barkka deꞌanaadan I koyiis. Miiriyama azazettada dunkkaanidosappe harasaa biyogee O keehi yeellayiyaba gidiyogee qoncce. Shin I ammanoy O ashshiis. I Aaway Yihooway suure pirddiyagaa gidiyoganne O siiquwan seeridoogaa A akeekidoogee aynne sirissenna. Yaatiyo gishshawu A bawu odettidaba oottaasu. Harati dunkkaanidosan deꞌishin A laappun gallassaa barkka takkaasu. Miiriyama bana ziqqi oottada dunkkaanidosaa ‘simmada biyogan,’ ammanoy deꞌiyo asa gidiyogaa haranttuwakka bessaasu.—Qoodaabaa 12:14, 15.

 Yihooway ba siiqiyogeeta seerees. (Ibraawe 12:5, 6) Yihooway Miiriyamo siiqiyo gishshawu otorettiyogaa agganaadan O seeriis. He seeray qohiyaba gidikkonne I shemppuwa ashshiis. A bana ziqqi oottida seeraa ekkado gishshawu, Xoossay zaarettidi in ufayttiis. Israaꞌeelati bazzuwan hemettiyogaa wurssana haniyo wodee gakkanaashin A paxa deꞌaasu. A Xiina giyo bazzuwan, qaadeesa giyo sohuwan hayqqiyo wode, iyyo layttay 130 heera gidennan aggenna. b (Qoodaabaa 20:1) Daro xeetu layttaappe simmin, Yihooway Miiriyama awu ammanettada oottido gishshawu O bonchchiyogaa yootiis. Yihooway ba erissidobaa yootiya Mikkiyasa baggaara ba asawu hagaadan giis: “Inttena ailletettaappe wozaas. Inttena kaalettana mala Muusa, Aaroonanne Miiriyaamo inttessi kiittaas.”—Mikiyaasa 6:4.

 Miiriyami deꞌuwan hanidabaappe darobaa tamaarana danddayoos. A naatettan oottidoogaadan, nuuni wolqqi baynnaageeta qohuwappe naagananne xalatettan suurebawu exatana koshshees. (Yaaqooba 1:27) A oottidoogaadan, nuuni Xoossay yootidobaa harata ufayssan tamaarissana koshshees. (Roome 10:15) Iigaadan, nuuni iita eeshsha gidida, qanaatiyappenne hanqquwappe hakkana bessees. (Leemiso 14:30) Qassi nuuni iigaadan Yihooway immiyo seeraa ashkketettan ekkana koshshees. (Ibraawe 12:5) Nuuni hegeeta oottiyo wode tumuppe Miiriyamiigaa mala ammanoy deꞌiyogeeta gidoos.