1, 2. (a) Yooseefinne a soo asay waanana koshshii? (b) Yooseefi Mayraamiyyo yootana koshshiya daganttiyaabay aybee?

 YOOSEEFI hariyan caanishin attida harabaakka caanees. I xuman Beetaliheeme yuushuwaa xeelliiddi hariyaa shoci bessiyoogaa qoppa. I biron baana adussa ogiyaabaa qoppiyoogee erettidaagaa. I ba soo asaara Gibxxe baanawu denddiis! A soo asay hara biitti, dumma qaalaa haasayiya asaakko, qassi eti meezetibeenna wogaa kaalliya asaakko bees. Yaatin, eti he hanotaa waati meezetanee?

² Yooseefi Mayraamiyyo yootanabay keehi daganttiyaaba gidikkokka, i xalidi yootiis. Xoossaa kiitanchay aymuwan ayyo beettidi, Kawuwaa Heeroodisi eta guutta naꞌaa worana koyiyoogaa yootidoogaa iyyo odiis! Eti sohuwaara baqatana koshshees. (Maatiyoosa 2:13, 14 nabbaba.) Mayraama keehi hirggaasu. Aybanne erenna he duude naꞌaa asi waanidi worana koyii? Hegaa Mayraamo gidin Yooseefikka erokkona. SHin eti Yihoowan ammanettidi, Gibxxe baanawu denddidosona.

3. Yooseefinne a soo asay Beetaliheemeppe biido buussaabaa yoota. (Misiliyaakka xeella.)

³ Yooseefi, Mayraamanne Yesuusi qamman Beetaliheemeppe leddan biyo wode, yan deꞌiya asay aybi haniiddi deꞌiyaakko eribeenna gishshawu xiskkuwaa kayrees. Eti tohossa baggi biishin saꞌay wonttanawu boojiyo wode, Yooseefi hegaappe simmidi waananaakko qoppennan aggenna. He hiyyeesa anaaxee ba soo asaa keehi wolqqaama morkketuppe waati naagana danddayii? I ba soo asawu koshshiyaabaa ubbatoo kunttanee? Ha dumma naꞌaa naaganaadaaninne dichanaadan Xoossaa Yihooway awu immido gita aawatettaa ammanettidi polanee? Yooseefi daro metuwaa gencciis. I he ubbabaa waani genccidaakko nuuni pilggiyo wode nu ubbay, ubba qassi aawati Yooseefaagaadan ammanana koshshiyoy aybissakko beꞌana.

4, 5. (a) Yooseefa hanotay muleera waani laamettidee? (b) Yooseefi wolqqaama aawatettaa ekkanaadan kiitanchay waati minttettidee?

⁴ Issi layttanne amarida aginappe kase, Yooseefi ba yelettido  katamaa Naazireeten Eela naꞌiyo giigissin, a hanotay muleera laamettiis. Mayraama Yihoowanne i kessido maaraa dosiyoogaa Yooseefi erees. SHin he wode a shahaaridoogaa akeekiis! I o kawushshanawu koyibeenna gishshawu, ibaa qonccissennan o aggibayanawu qoppiis. a Gidoppe attin, issi kiitanchay aymuwan aara gayttidi, Mayraama shahaaridoy Yihoowa geeshsha ayyaanaana gidiyoogaa yootiis. Kiitanchay a yeliyo naꞌay ‘ba asaa eta nagaraappe ashshanaagaakka’ yootiis. Qassi, ‘Mayraamo ekkanaagaa yayyoppa’ giidikka Yooseefa minttettiis.—Maa. 1:18-21.

⁵ Yooseefi xillonne azazettiya asa gidiyo gishshawu, kiitanchay giidoogaadan oottiis. I keehi wolqqaama aawatettaa ekkanawu eeno giis; hegeekka, ba naꞌaa gidennan Xoossay xoqqu oottidi xeelliyo naꞌaa dichiyoogaanne qohiyaabaappe naagiyoogaa. Guyyeppe, Yooseefinne abbe ixeta gidida a keettayiyaa kawuwaa awaajuwawu azazettidi mazggabettanawu Beetaliheeme biidosona. Naꞌay yelettidoykka yaana.

6-8. (a) Yooseefanne a soo asaa hanotay laamettanaadan oottida harabay aybee? (b) Xoolinttiyaa kiittiday Seexaanaa gidiyoogaa bessiyaabay aybee? (Tohossa qofaakka xeella.)

⁶ Yooseefi ba soo asaa ekkidi Naazireete simmibeenna. Eti Yerusalaameppe 10 kilo meetire gidiyaagaa haakkiya Beetaliheemen deꞌidosona. Eti hiyyeesa gidikkokka, Yooseefi Mayraamissinne Yesuusassi koshshiyaabaa kunttanawunne qohiyaabaappe eta naaganawu minnidi oottiis. Eti takkennan, guutta keettaa demmidosona. Yesuusi diccin, geella awu issi layttay aadhiyo wode, eta deꞌoy laamettanaadan oottiya harabay merettiis.

⁷ Xoolinttiyaa qoodiya amarida asati arshsho baggappe yiidosona; eti haahuwan deꞌiya Baabilooneppe yeennan aggokkona. Eti Ayhuda kawo gidanawu yelettida naꞌaa koyiiddi, xoolintte milatiyaabaa kaallidi Yooseefinne Mayraama deꞌiyo keetti gakkidosona. He asati eta keehi bonchidosona.

⁸ Xoolinttiyaa qoodiya he asati erin aggin, eta yuussay he guutta naꞌaa daafaban yeggiyaaba. Eti beꞌido xoolinttee eta Beetaliheemekko gidennan Yerusalaamekko kaalettiis. b Eti yaa biidi, Ayhuda kawo gidana naꞌaa koyiyoogaa iita Kawuwaa Heeroodisawu yootidosona. Hegaa siyidi kawoy keehi qanaatidi yiillotiis.

9-11. (a) Heeroodisaagaappe woy Seexaanaagaappe aadhiya wolqqay deꞌiyoogee waani qonccidee? (b) Gibxxe buussay issi issi asay giyoogaappe waani dummatii?

⁹ SHin Heeroodisaagaappe woy Seexaanaagaappe aadhiya wolqqay deꞌiyo uri deꞌiyoogee ufayssiyaaba. Hegaa waati eiyoo? Yesuusa  beꞌanawu yiida asati son naꞌay ba aayeera deꞌiyaagaa beꞌidi, imotaa immidosona. Yooseefinne Mayraama qoppennan alꞌꞌo gidida “worqqaa, ixaanaanne karbbiyaa” demmidi garamettennan aggokkona! Xoolinttiyaa qoodiya he asati yiidosaa guyye simmidi, naꞌay awan deꞌiyaakko Kawuwaa Heeroodisayyo yootanawu qoppidosona. SHin Yihooway etawu aymuwan qonccidi, eti hara ogiyaara bantta biitti baanaadan yootiis.—Maatiyoosa 2:1-12 nabbaba.

¹⁰ He asati biidoogaappe guyyiyan Yihooway kiitanchaa baggaara Yooseefayyo, “Heeroodisi na7aa woranau koyiyo gishshau, denddada na7aanne na7aa aayyiyo ekkada Gibxxe biitti baqata; taani neeyyo odana gakkanaassi, yan uttaashsha” yaagiis. (Maa. 2:13) Ha huuphe yohuwaa doomettan beꞌidoogaadan, Yooseefi sohuwaara bi aggiis. I ba naꞌaa loytti naagiis; qassi ba soo asaa ekkidi Gibxxe biis. Eeqawu goynniya, xoolinttiyaa qoodiya he asati immido alꞌꞌobay Yooseefi ba soo asaara Gibxxen takkido wode eta koshshiyaaban maaddiis.

¹¹ Issi issi asay Geeshsha Maxaafaa shaaho giidi qoppiyo maxaafatinne hayseti, Gibxxe buussaabaa baynnabaa yootoosona; hegeekka, guutta naꞌay Yesuusi maalaalissiyaabaa oottidi ogiyaa qanttidabadan, bonqqiyaageeti eta bochennaadan oottidabadan, ubba ba aayyiyaa temiriyaa ayfiyaa ekkanaadan he mittay ziqqi gaanaadan oottidabadan yootoosona. c SHin hegee eti kase bi erenna, wayssiya adussa oge gidiyoogee qoncce.

12. Ha iita alamiyan bantta naata dichiyaageeti Yooseefappe ay tamaarana danddayiyoonaa?

¹² Yelidaageeti Yooseefappe darobaa tamaarana danddayoosona. I ba soo asaa qohiyaabaappe naaganawu ba oosuwaanne ba goꞌꞌaa ba dosan aggibayiis. Yooseefi ba soo asay Yihoowa gita imota gidiyoogaa akeekiis. Ha wodiyankka, yelidaageeti bantta naata dichiyoy naata qohiya, mooriya, ubba bashshiya alamiyaana. Yooseefa leemisuwaa kaallidi, bantta naata qohiyaabaappe naaganawu banttawu danddayettida ubbabaa oottiya aawatanne aayeta nashshoos!

13, 14. Yooseefinne Mayraama Naazireete simmidi deꞌidoy aybissee?

¹³ Heeroodisi hayqqidoogaa kiitanchay Yooseefayyo daro takkennan odido gishshawu, eti Gibxxen waayi takkana. Yooseefinne a soo asay bantta dere simmidosona. Yihooway ba Naꞌaa  “Gibxxe biittaappe” xeeganaagee kasetidi odetti uttiis. (Maa. 2:15) Yooseefi oottidobay he hiraagay polettanaadan maaddiis; shin haꞌꞌi i ba soo asaa awu efaanee?

¹⁴ Yooseefi akeekancha. I Heeroodisa sohuwan kawotida Arkkelawoosikka iitanne shemppo woriyaagaa gidana giidi qoppidoogee eratetta. Eta qohiyaageeti deꞌiyo Yerusalaameppe huuphessa baggan, Galiilan deꞌiya Naazireete ba soo asaa ekkidi baanaadan Xoossay Yooseefa kaalettiis. Inne Mayraama bantta naatuura yan deꞌidosona.—Maatiyoosa 2:19-23 nabbaba.

15, 16. Yooseefi ay mala oosuwaa oottidee, qassi i ay mala miishshaa goꞌettideeshsha?

¹⁵ Eti ishalo gidenna deꞌuwaa deꞌidosona; shin hegeekka baaxeyiyaaba. Geeshsha Maxaafay Yooseefi anaaxe gidiyoogaa yootees; anaaxee mittaa qanxxidi masseesinne goochidi ehees; qassi hegaa melissidi keettaa keexxanawunne wolwoluwaa, gaariyaa, qambbaraanne goshshawu goꞌettiyo harabaa medhanawu goꞌettees. (Maa. 13:55) Hegee daafurssiya ooso. Beni, anaaxee ba karen woy ba keettaa matan daasiyan oottees.

¹⁶ Yooseefi oosuwawu dumma dumma miishshaa goꞌettees; hegaappe amaridaagaa ba aawaappe laattennan aggenna. I tumbbiyaa, kalttaa, magaaziyaa, paasiyaa, madooshaa, maarisaa, shidaanne misimaariyaa goꞌettennan aggenna.

17, 18. (a) Yesuusi bana dichida aawaappe ay tamaaridee? (b) Yooseefi ba oosuwaa minnidi oottidoy aybissee?

¹⁷ Yesuusi naatettan deꞌiyo wode, Yooseefi oottiyoobaa xeelliyoogaa qoppa. I Yooseefi ubbabaa minnidi eratettan oottiyoogaa loytti beꞌees. Moliyaa poqoy melidaagan mittaa gorppiyoogaa mala issi issi deexxenna oosuwaa ba naꞌay oottanaadan Yooseefi tamaarissennan aggenna. I oosuwawu goꞌettiyo dumma dumma mittaa qommuwaa, leemisuwawu, ettaa, wolaanne wogaraa giddon deꞌiya dummatettaa Yesuusayyo yootennan aggenna.

¹⁸ Yesuusi ba aaway mino anaaxe gidiyoogaa xalla gidennan, assinne a aayeesi, qassi a ishanttussinne michonttussi qoppiyaanne eta siiqiya asa gidiyoogaa erees. Yooseefayyoonne Mayraamiyyo Yesuusa gujjennan, baa giishin usuppun naati deꞌiyo gishshawu eta soo asay coratti corattidi biis. (Maa. 13:55, 56) Yooseefi etawu koshshiyaabaa kunttanawu minnidi oottiis.

19. Yooseefi ba soo asawu ayyaanaaban koshshiyaabaa waati kunttidee?

 ¹⁹ Gidikkokka, Yooseefi aybippenne aaruwan ayyaanaaban ba soo asawu koshshiyaabaa kunttana bessiyooga akeekiis. Hegaa gishshawu, i wodiyaa bazzidi ba naata Xoossaa Yihoowabaanne a Higgiyaabaa tamaarissiis. Inne Mayraama asay Higgiyaa nabbabidi birshshi qonccissiyo, matan deꞌiya Ayhuda woosa keettaa bantta naata ubba wode efoosona. Yaa biidi yiyo wode Yesuusi darobaa oychennan aggenna; qassi Yooseefi a oyshaa zaaranawu danddayidoogaa keenaa baaxetidoogee erettidaagaa. Yooseefi Yihoowayyo goynnanawu ba soo asaa Yerusalaamekka efees. Paasikaa Baalaa bonchanawu layttan layttan Yooseefi ba soo asaara yaa bees; yaa biidi simmanawu 120 kilo meetire hemettoosona; eti he baalaa bonchidi simmanaashin naaꞌꞌu saaminttay aadhana danddayees.

20. Aawati Yooseefa leemisuwaa waati kaallana danddayiyoonaa?

²⁰ Ha wodiyankka Kiristtaane gidida aawati Yooseefa leemisuwaa kaalloosona. Eti bantta naatuyyo asatettan koshshiyaabaa kunttiyaaba gidikkokka, naatuyyo aybippenne aaruwan koshshiyaabay ayyaanaabaa gidiyoogaa akeekidi, hegaadan oottanawu baaxetiyoogan bantta naata siiqiyoogaa bessoosona. Eti aggennan bantta soo asaa goynuwaa kaalettanawu, qassi gubaaꞌe shiiquwaanne gita shiiquwaa bantta naata efaanawu keehi baaxetoosona. Yooseefaagaadan, etikka Yihoowabaa tamaarissiyoogaappe aadhiya harabaa aybanne bantta naatuyyo oottana danddayennaagaa eroosona.

21. Yooseefa soo asay Paasikaa Baalaa bonchiyo wodiyaa waati xeellii, qassi Yooseefinne Mayraama Yesuusi baynnaagaa akeekidoy awudee?

²¹ Yesuusayyo layttay 12 gidiyo wode, Yooseefi haroodeegaadankka ba soo asaa ekkidi Yerusalaame biis. Hegee Paasikaa Baalaa bonchiyo, ufayssiya wode gidiyo gishshawu, etawu ofintta gidida he wodiyan loꞌꞌiya gaxariyaa kanttidi daro asay issippe bees. Darobay mokkenna, xoqqan deꞌiya Yerusalaame pudettaa eti kiyiyo wode, daro asay eriyo, pudettaa kiyiiddi yexxiyo yettaa yexxoosona. (Maz. 120-134) He wodiyan xeetu shaꞌan qoodettiya asay he kataman shamꞌꞌi shamꞌꞌeennan aggenna. Baalaa bonchi simmidi he cora asay ba soo ba soo simmiyoogaa doommiis. Yooseefinne Mayraama banttawu aawatettay dariyo gishshawu Yesuusi hara asaara, geella  dabbotuura deꞌees giidi qoppidosona. Eti Yerusalaameppe issi gallassa ogiyaa bi simmidi, Yesuusi banttanaara deꞌennaagaa akeekidi, keehi dagammidosona!—Luq. 2:41-44.

22, 23. Yooseefinne Mayraama eta naꞌay baynnaagaa akeekidi waatidonaa, qassi eti a demmin Mayraama woygadee?

²² Eti Yesuusa koyiiddi Yerusalaame guyye simmidosona. Eti guyye simmidi biyo wode, katamay etawu asi baynna baysa milatidoogaanne eti bantta naꞌaa xeesiiddi a ogiyan koyidoogaa qoppa. Naꞌay awu biidee? Heezzu gallassaa koyiiddi takkidi, Yooseefi Yihooway bawu immido gita hadaraa polennan aggidabadan qoppiyoogaa doommideeshsha? Wurssettan, eti beeta maqidasiyaa biidosona. Yan koyiiddi eranchanne Higgiyaa tamaarissiya daro attuma asati shiiqido gita kifiliyaa gelidosona; gelidi Yesuusi eta giddon uttidaagaa  demmidosona! Demmidi eti ay keenaa woppu giidaakko qoppa!—Luq. 2:45, 46.

²³ Yesuusi tamaarissiyaageetuppe siyeesinne eta oychees. He asati naꞌaa eraaninne i immiyo zaaruwan garamettidosona. SHin Mayraamanne Yooseefi hegaa beꞌidi dagammidosona. He wode Yooseefi aynne gibeenna. SHin Mayraama, “Ta na7au, nuna aissi hagaadan oottadii? Ne aawainne taani nena koyiiddi, daro tuggatida” giidobay eta naaꞌꞌaa qofaakka loytti qonccissees.—Luq. 2:47, 48.

24. Geeshsha Maxaafay yelidaageetu aawatettay wolqqaama gidiyoogaa waati qonccissii?

²⁴ Xoossaa Qaalan deꞌiya ha taarikee yelidaageetu aawatettay keehi wolqqaama gidiyoogaa qoncciyan yootees. Nagari baynna naꞌaa dichiyoogeekka unꞌꞌissiyaaba gidana danddayees! Ha iita  alamiyan naata dichiyoogee daro ‘tuggayiyaaba’; shin eti gencciyo metuwaa Geeshsha Maxaafay yootiyoogaa akeekiyoogan yelidaageeti minettoosona.

25, 26. Yesuusi Mayraamiyyoonne Yooseefayyo woygi zaaridee, qassi Yesuusi giidoban Yooseefawu aybi siyettideeshsha?

²⁵ Yesuusi beeta maqidasiyan takkidoy saluwan deꞌiya ba Aawaakko keehi shiiqanawunne abaa loytti tamaaranawu koyido gishshataassa. I Mayraamonne Yooseefa, “Tana aissi koyidetii? Taani ta Aawaa keettan de7anau bessiyoogaa erekketii?” yaagidi zaariis.—Luq. 2:49.

²⁶ Yesuusi giidobaa Yooseefi daro wodiyawu qoppidoogee erettidaagaa. Hegan i ufayttennan aggenna. Yooseefi ba naꞌay Xoossaa Yihoowabaa hegaadan qoppanaadan oottidi dichanawu keehi baaxetiis. Yooseefi a loytti dichidoogaappe denddidaagan, Yesuusi he wode guutta naꞌa gidikkonne “aawa” giyoobi loꞌꞌoba gidiyoogaa akeekiis.

27. Neeni aawa gidikko, neeyyo waatiyo aawatettay deꞌii, qassi neeni Yooseefa leemisuwaa kaallana koshshiyoy aybissee?

²⁷ Neeni aawa gidikko, ne naata siiqiyoogaaninne qohiyaabaappe naagiyoogan, eti Yihoowakka saluwan deꞌiya loꞌꞌo Aawadan xeellanaadan maaddana danddayaasa. Neeyyookka balakko naati woy dichiyo naati deꞌiyaaba gidikko, Yooseefa leemisuwaa hassayada eti alꞌꞌo gidiyoogaa akeeka. Ne dichiyo naati saluwan deꞌiya bantta Aawaa Xoossaa Yihoowakko shiiqanaadan maadda.—Efisoona 6:4 nabbaba.

28, 29. (a) Luqaasa 2:51, 52n deꞌiya qofay Yooseefabaa ay qonccissii? (b) Yooseefi ba naꞌay aadhida eratettaara diccanaadan waati maaddidee?

²⁸ Geeshsha Maxaafay Yooseefabaa yootiyo harabay keehi guutta gidikkokka, hegee nuuni pilggana bessiyaaba. Geeshsha Maxaafay Yesuusi Yooseefassinne Mayraamissi ubbatoo ‘azazettidoogaa’ yootees. Gujjidikka, “Yesuusi aadhdhida eratettaaranne geesaara dicciiddi, Xoossaaninne asan sabettiis” yaagees. (Luqaasa 2:51, 52 nabbaba.) Ha qofay Yooseefabaa amaridabaa  qonccissees. Nagari baynna a naꞌay a maataa bonchidoogeenne awu ubbatoo azazettidoogee, Yooseefi ba soo asaa sintta xeera gididi kaalettidoogaa bessiyaaba.

²⁹ Yesuusi aadhida eratettan diccidoogaakka he qofaappe akeekoos. Yooseefi ba naꞌay hegaadan diccanaadan maaddidoogee erettidaagaa. He wode, Ayhuda asay daro wodiyaasappe doommidi giyo issibay deꞌees. Hegee ha wodiyankka erettiyaaba. Eti giyoobay, aadhida erancha gidana danddayiyay dure asa xalla gidiyoogaa, qassi anaaxe, goshshancha, wogaacenne hegaa mala asi “suure pirddaa pirddana danddayennabadan, qassi leemisoy odettiyoosan deꞌana bessennabadan” qonccissees. Guyyeppe, Yesuusi hegee worddo gidiyoogaa bessiis. A dichida aaway Yooseefi hiyyeesa anaaxe gidikkokka, Yihoowa “suure pirddaa” Yesuusa loytti tamaarissiis! Yooseefi hegaabaa a darotoo tamaarissidoogee qoncce.

30. Yooseefi waanidi ha wodiyan deꞌiya aawatuyyo leemiso gidii?

³⁰ Yesuusi geesan woykko asatettan diccidoogeekka Yooseefi a loytti dichidoogaa bessiyaaba. Yooseefi a loytti dichido gishshawu, Yesuusi minonne payya gidiis. Qassi Yooseefi ba naꞌaa oosuwaakka tamaarissiis. Yesuusi anaaxiyaa naꞌaa xalla gidennan, “anaaxiyaa” geetettidikka xeegettiis. (Mar. 6:3) Hegee Yooseefa daafuray hada attibeennaagaa bessees. Naati payya gididi diccanaadaaninne banttawu koshshiyaabaa kunttanaadan oosuwaa tamaarissi dichiyoogan aawati Yooseefa leemisuwaa kaalliyoogee bessiyaaba.

31. (a) Yooseefi hayqqido wodiyaabaa naqaashati ay qonccissiyoonaa? ( Saaxiniyan deꞌiya qofaa gujjada yoota.) (b) Yooseefi nuuni kaallana bessiyaabaa ay oottidee?

³¹ Yesuusawu layttay 30 heera gidin xammaqettido wodenne hegaappe simmin hanidabaa Geeshsha Maxaafay qonccissiiddi, Yooseefabaa aynne yootenna. Issi issi naqaashay Yesuusi haggaaziyoogaa doommiyo wode Mayraama amꞌꞌe gidiyoogaa bessees. (“ Yooseefi Hayqqidoy Awudee?” yaagiya saaxiniyaa xeella.) Gidoppe attin, Yooseefi ba soo asaa qohiyaabaappe naagiyoogan, etawu koshshiyaabaa kunttiyoogaaninne ubbatoo minnidi oottiyoogan ba aawatettaa maara poliis. Aawati, bantta soo asawu huuphe gididaageeti woy hara Kiristtaanetikka Yooseefaagaadan ammanana danddayoosona.