1-3. (a) Tikang ha ano nga mga surok naabot an makabungkag nga mga impluwensia nga nagtatarhog ha pamilya? (b) Ano nga pagkatimbang an ginkikinahanglan han mga ginikanan ha pagpanalipod ha ira pamilya?

 HIRANI mo na pasudlon ha eskwelahan an imo gutiay nga bata nga lalaki, ngan makusog gud an uran. Ano an bubuhaton mo hini nga kahimtang? Tutugotan mo ba hiya nga gumawas ha purtahan nga waray bisan ano nga kapote o payong? O ginpapanaptonan mo hiya hin damu ka luon han nagpapanalipod nga panapton nga makuri na hiya makagios? Siyempre, diri. Ihahatag mo ha iya an iya la ginkikinahanglan basi diri hiya mahulos.

² Ha pariho nga paagi, an mga ginikanan kinahanglan mamiling hin timbang nga paagi ha pagpanalipod ha ira pamilya tikang ha makabungkag nga mga impluwensia nga sugad hin uran ngada ha ira tikang ha damu mga surok—an kaliawan, an media, mga kaedad, ngan usahay bisan an mga eskwelahan. An iba nga mga ginikanan nagbubuhat hin gutiay o waray ginbubuhat ha pagpanalipod ha ira pamilya. An iba, nga nakikita haros an ngatanan nga mga impluwensia ha gawas sugad nga nakakadaot, estrikto hinduro nga an kabataan naabat nga baga in diri hira makaginhawa. Posible ba an pagkatimbang?

³ Oo, posible. An pagin sobra diri-epektibo ngan nagdadapit han kalamidad. (Eklesiastes 7:16, 17) Kondi paonan-o hiaagian han Kristiano nga mga ginikanan an husto nga pagkatimbang ha pagpanalipod ha ira pamilya? Tagda an tulo nga bahin: edukasyon, mga kaupod, ngan kaliawan.

4. Mationan-o sadang hunahunaon han Kristiano nga ginikanan an edukasyon?

⁴ Pinabibilhan gud han Kristiano nga mga ginikanan an edukasyon. Maaram hira nga an pag-eskwela nabulig ha kabataan ha pagbasa, pagsurat, ngan pagkomunikar, sugad man ha pagsulbad han mga problema. Sadang magtutdo liwat ito ha ira kon paonan-o mahibaro. An kaabtik nga nakakarawat han kabataan ha eskwelahan nakakabulig ha ira nga maglampos bisan pa han mga ayat han kalibotan yana nga adlaw. Dugang pa, an maopay nga edukasyon mahimo makabulig ha ira ha pagbuhat han maopay nga trabaho.—Proberbios 22:29.

5, 6. Paonan-o mahimo maimpluwensiahan an kabataan ha eskwelahan han sayop nga impormasyon mahitungod han seksuwal nga mga butang?

⁵ Kondi, an eskwelahan nakakahimo liwat han kabataan nga magkatarampo ha iba nga kabataan—nga damu ha ira an mayada sayop nga mga panhunahuna. Pananglitan, tagda an ira mga panhunahuna ha sekso ngan moral. Ha segundaryo nga eskwelahan ha Nigeria, usa ka daragita nga mahilig ha sekso an nagsagdon ha iya igkasi mga estudyante mahitungod han sekso. Namati hira ha iya nga madasigon, bisan kon an iya mga ideya puno hin waray pulos  nga iya nakita tikang ha pornograpiko nga literatura. An iba han mga daragita nag-eksperimento han iya sagdon. Sugad nga resulta, usa nga daragita an nagburod nga diri kasal ngan namatay ha kalugaringon nga pagpunit.

⁶ Makasurubo an pagsiring, nga naabot ha eskwelahan an iba han sayop nga impormasyon ha sekso, diri tikang ha kabataan, kondi tikang ha mga magturutdo. Damu nga mga ginikanan an nanluluya kon an mga eskwelahan nagtututdo ha kabataan mahitungod han sekso nga diri iginhahatag an impormasyon ha mga suruklan ha moral ngan responsabilidad. An iroy han 12-anyos nga daragita nagsiring: “Nag-uukoy kami ha relihiyoso hinduro, konserbatibo nga lugar, kondi dida mismo ha lokal hitaas nga eskwelahan, ipinapakita nira an mga condom ha mga estudyante!” Nabaraka hiya ngan an iya bana han nahibaroan nira nga an ira anak nga daragita nakarawat hin seksuwal nga mga tanyag tikang ha kalalakin-an nga kaedad niya. Paonan-o mapapanalipdan han mga ginikanan an ira pamilya tikang ha sugad sayop nga mga impluwensia?

7. Paonan-o gimaopayi nga matutugbangan an sayop nga impormasyon mahitungod han sekso?

⁷ Gimaopayi ba nga panalipdan an kabataan tikang ha bisan ano nga pag-unabi han seksuwal nga mga butang? Diri. Maoroopay nga kamo mismo an magtutdo ha iyo kabataan mahitungod han sekso. (Proberbios 5:1) Totoo, ha mga lugar ha Europa ngan Amerika del Norte, damu nga mga ginikanan an naglilikay hini nga ulohan. Sugad man, ha iba nga katunaan ha Aprika, talagsa la paghisgutan han mga ginikanan an sekso ha ira kabataan. “Diri bahin han Aprikano nga kultura an pagbuhat hito,” siring han usa nga amay ha Sierra Leone. An iba nga mga ginikanan naabat nga an pagtutdo ha kabataan mahitungod han sekso amo an paghatag ha ira han mga ideya nga magtutugway ha ira ha pagbuhat han imoralidad! Kondi ano an panhunahuna han Dios?

8, 9. Ano iton maopay nga impormasyon mahitungod han seksuwal nga mga butang an hiaagian ha Biblia?

⁸ Iginpapatin-aw han Biblia nga diri sadang ikaawod an  paghisgot mahitungod han sekso ha husto nga paagi. Ha Israel, an katawohan han Dios ginsumatan nga magkatirok nga urosa, upod na an “gudtiay nga kabataan,” basi mamati ha makusog nga pagbasa han Mosaiko nga Balaud. (Deuteronomio 31:10-12; Josue 8:35) An Balaud prangka nga nag-unabi ha damu ka beses han seksuwal nga mga butang, upod na an regla, paggawas han simelya, pakighilawas, pag-adulteryo, homoseksuwalidad, insesto, ngan bestialidad. (Lebitiko 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Deuteronomio 22:22) Katapos han sugad nga mga pagbasa sigurado nga an mga ginikanan mayada damu nga isasaysay ha ira nagpapakiana nga mga batan-on.

⁹ Mayada mga bersikulo ha ikalima, ikaunom, ngan ikapito nga mga kapitulo han Proberbios nga naghahatag hin mahigugmaon nga sagdon ha ginikanan ha mga peligro han seksuwal nga imoralidad. Ipinapakita hini nga mga bersikulo nga an imoralidad bangin nakakadani usahay. (Proberbios 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Kondi igintututdo hito nga sayop ito ngan mayada makabungkag nga mga resulta, ngan naghahatag ito hin giya ha pagbulig ha mga batan-on basi malikyan an imoral nga mga paagi. (Proberbios 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) Dugang pa, an imoralidad kabaliktaran han katagbaw ha seksuwal nga kalipay ha husto nga lugar hito, ha sulod han pag-asawa. (Proberbios 5:15-20) Pagkamaopay nga modelo han pagtutdo nga angay sundon han mga ginikanan!

10. Kay ano nga an paghatag ha kabataan hin diosnon nga kahibaro mahitungod han sekso diri magtutugway ha ira ha pagbuhat hin imoralidad?

¹⁰ An sugad ba nga pagtutdo nagtutugway ha kabataan ha pagbuhat han imoralidad? Ha kabaliktaran, an Biblia nagtututdo: “Pinaagi han kahibaro an matadong naluluwas.” (Proberbios 11:9) Diri mo ba karuyag nga matalwas an imo kabataan tikang ha mga impluwensia hini nga kalibotan? Usa nga amay an nagsiring: “Tikang nga gudtiay pa gud an kabataan, nangangalimbasog kami nga magin prangka gud ha ira mahitungod han sekso. Hiton nga paagi, kon nakakabati hira ha iba nga kabataan nga nagyayakan mahitungod han sekso, diri na hira nag-uusisa. Waray daku nga misteryo.”

11. Paonan-o matututdoan an kabataan hin mainuswagon mahitungod han pribado nga mga butang ha kinabuhi?

 ¹¹ Sugad han iginsaysay ha una nga mga kapitulo, an edukasyon ha sekso sadang magtikang temprano pa. Kon nagtututdo ha kabataan nga ngaranan an mga bahin han lawas, ayaw igbalewaray an ira pribado nga mga bahin nga baga in makaarawod ito. Tutdoi hira han husto nga mga ngaran hini. Samtang nalabay an panahon, importante an mga leksion mahitungod han pagkapribado ngan mga tubtuban. Sadang tutdoan labi na han amay ngan iroy an kabataan nga espesyal ini nga mga bahin, ha kabug-osan diri angay kaptan o ipakita ha iba, ngan diri gud angay paghisgutan ha maraot nga paagi. Samtang nagtutubo an kabataan, sadang sumatan hira kon paonan-o an lalaki ngan an babaye nagtatampo basi igpanamkon an usa nga bata. Ha panahon nga an ira kalugaringon nga mga lawas nagtitikang umabot ha panahon han pagkaolitawo o pagkadaraga, sadang hira magin maaram na gud han mga pagbag-o nga malalaoman. Sugad han ginhisgutan ha Kapitulo 5, an sugad nga edukasyon nabulig liwat ha pagpanalipod ha kabataan tikang ha seksuwal nga pag-abuso.—Proberbios 2:10-14.

12. Ano iton sayop nga mga panhunahuna an agsob nga igintututdo ha mga eskwelahan?

¹² Kinahanglan magin andam an mga ginikanan ha pagpugong han iba sayop nga mga ideya nga bangin igtutdo ha eskwelahan—kalibotanon nga mga pilosopiya sugad han ebolusyon, nasyonalismo, o an ideya nga waray mga kamatuoran nga diri mababag-o. (1 Korinto 3:19; itanding an Genesis 1:27; Lebitiko 26:1; Juan 4:24; 17:17.) Damu han sinsero nga mga opisyal ha eskwelahan an naghahatag hin sobra nga pagpabili ha dugang nga edukasyon. Bisan kon an dugang nga edukasyon usa ka personal nga desisyon, an iba nga mga magturutdo marig-on nga natoo nga amola ito an dalan ngadto ha anoman personal nga kalamposan. a—Salmo 146:3-6.

13. Paonan-o an kabataan nga nag-ieskwela mapapanalipdan tikang ha sayop nga mga ideya?

 ¹³ Kon karuyag han mga ginikanan nga mapugngan an sayop o baliko nga mga katutdoan, kinahanglan hibaroan nira kon ano nga katutdoan an nakakarawat han ira kabataan. Salit mga ginikanan, hinumdumi nga mayada liwat kamo buruhaton ha panimalay! Ipakita an totoo nga interes ha pag-eskwela han iyo kabataan. Pakiistorya ha ira katapos han klase ha eskwelahan. Pakianhi kon ano an ira hinbabaroan, kon ano an ira naruruyagan gud, kon ano an pinaka makuri para ha ira. Kitaa an mga toka nga buruhaton ha panimalay, mga nota, ngan mga resulta han eksamin. Pangalimbasog nga makilala an ira mga magturutdo. Ipahibaro ha mga magturutdo nga inaapresyar niyo an ira buruhaton ngan karuyag niyo makabulig ha anoman nga paagi nga mahihimo niyo.

14. Kay ano nga importante nga pilion han diosnon nga kabataan an magopay nga kasangkayan?

¹⁴ “Diin ka nahibaro hiton?” Pira ka damu nga mga ginikanan an nagpapakiana hiton nga pakiana, nalilisang ha usa ka butang nga ginsisiring o ginbubuhat han ira anak ngan baga in bug-os nga diri maopay? Ngan mationan-o kaagsob nga nag-uupod an baton hin pipira bag-o nga sangkay ha eskwelahan o ha kaamyaw? Oo, nakakaapekto gud ha aton an mga kaupod, batan-on man kita o lagas. Hi apostol Pablo nagpahamangno: “Ayaw kamo palimbong. An magraot nga mga kaupod nakakadaot han magopay nga mga batasan.” (1 Korinto 15:33; Proberbios 13:20) An mga batan-on labi na an masayon maimpluwensiahan han mga pag-ipit han mga kaedad. Diri hira sigurado ha ira kalugaringon ngan bangin usahay madaog han hingyap nga lipayon ngan pabilhan an ira mga kaupod. Importante, kon sugad, nga pilion nira an magopay nga kasangkayan!

15. Paonan-o magigiyahan han mga ginikanan an ira kabataan ha pagpili hin kasangkayan?

¹⁵ Sugad han hinbabaroan han tagsa nga ginikanan, an kabataan diri pirme makakapili hin maopay; nagkikinahanglan hira hin pipira nga giya. Diri ito kay pagpili la han  ira kasangkayan para ha ira. Lugod, samtang nagtutubo hira, tutdoi hira nga makasabot ngan buligan hira nga makita kon ano nga mga kalidad an sadang pabilhan nira ha kasangkayan. An siyahan nga kalidad amo an gugma kan Jehova ngan pagbuhat han husto ha iya mga mata. (Markos 12:28-30) Tutdoi hira nga higugmaon ngan tahuron adton tangkod, maloloy-on, mahinatagon, mauyatom. Durante han pamilya nga pag-aram, buligi an kabataan nga makilala an sugad nga mga kalidad ha mga tawohan ha Biblia ngan pamilngon an pariho nga mga kinaiya ha iba ha kongregasyon. Ipakita an susbaranan pinaagi ha paggamit hin pariho nga mga suruklan ha pagpili han iyo kalugaringon nga kasangkayan.

16. Paonan-o mababantayan han mga ginikanan an pagpili hin kasangkayan han ira kabataan?

¹⁶ Kilala ba niyo an kasangkayan han iyo kabataan? Kay ano nga diri niyo ipaupod hira ha iyo kabataan ha balay basi makilala niyo an ira kasangkayan? Mahimo liwat niyo pakianhan an iyo kabataan kon ano an ginhuhunahuna han iba nga kabataan mahitungod hini nga kasangkayan. Kilala ba hira tungod ha pagpakita han personal nga integridad o ha doble nga pagkinabuhi? Kon totoo an urhi, buligi an iyo kabataan nga mangatadongan kon kay ano nga an sugad nga mga kaupod makakadaot ha ira. (Salmo 26:4, 5, 9-12) Kon nakikita niyo an diri-makaruruyag nga mga pagbag-o ha paggawi, pamanapton, paggios, o pagyakan han iyo anak, mahimo kamo makiistorya mahitungod han iya kasangkayan. An iyo bata bangin nagasto hin panahon upod han usa nga sangkay nga nagpapakita hin negatibo nga impluwensia.—Itanding an Genesis 34:1, 2.

17, 18. Gawas pa han pagpahamangno kontra han magraot nga mga kaupod, ano iton praktikal nga bulig an maihahatag han mga ginikanan?

¹⁷ Kondi diri igo na nga tutdoan la an iyo kabataan nga likyan an magraot nga mga kaupod. Buligi hira nga pamilngon an maopay. Usa nga amay an nasiring: “Pirme kami nangangalimbasog ha pagsaliwan. Salit han ginkinahanglan han eskwelahan an amon anak nga lalaki ha grupo han football, an akon asawa ngan ako liningkod upod niya ngan ginhisgutan  kon kay ano nga diri maopay iton nga ideya—tungod han bag-o nga mga kaupod nga mahiuupod. Kondi naghatag kami hin suhestion nga dapiton an iba nga kabataan ha kongregasyon ngan dad-on hira ngatanan ha parke basi mag-uyag han football. Ngan nasulbad hito an problema.”

¹⁸ Binubuligan han maaramon nga mga ginikanan an ira kabataan nga pamilngon an magopay nga kasangkayan ngan magpahimulos han maopay nga kaliawan upod nira. Kondi para ha damu nga mga ginikanan, ini nga kaliawan nagpipresenta hin mga ayat.

19. Ano nga mga susbaranan ha Biblia an nagpapakita nga diri sala para ha mga pamilya an pagkalipay?

¹⁹ Gindidiri ba han Biblia an pagkalipay? Diri gud! An Biblia nasiring nga “may panahon ha pagtawa . . . ngan may panahon ha pagsayaw.” b (Eklesiastes 3:4) An katawohan han Dios ha kadaan nga Israel nagkalipay ha musika ngan pagsayaw, mga uyag, ngan mga tiriguhon. Hi Jesu-Kristo tinambong ha daku nga panagtawo han kasal ngan ha “usa ka daku nga panagtawo” nga igin-andam ni Mateo Lebi para ha iya. (Lukas 5:29; Juan 2:1, 2) Matin-aw, hi Jesus diri nagpupugong ha iba nga magkalipay. Hinaot an pagtawa ngan pagkalipay diri gud hunahunaon sugad nga mga sala ha iyo panimalay!

20. Ano an sadang hinumduman han mga ginikanan ha pagtagana hin kaliawan para ha pamilya?

²⁰ Hi Jehova amo “an malipayon nga Dios.” (1 Timoteo 1:11) Salit an pagsingba kan Jehova sadang magin usa ka surok han kalipay, diri usa ka butang nga nakakahimo han kakulang hin kalipay ha kinabuhi. (Itanding an Deuteronomio 16:15.) An kabataan natural la nga malipayon ngan puno hin kusog nga mahimo ipagowa ha pag-uyag ngan kaliawan. An pinili-hin-maopay nga kaliawan labaw pa kay han pagkalipay. Usa ka paagi ito para ha usa nga bata nga mahibaro ngan magin hamtong. An ulo han pamilya amo an responsable ha pagtagana para ha mga panginahanglan han iya panimalay ha ngatanan nga butang, upod na an kaliawan. Kondi, ginkikinahanglan an pagkatimbang.

21. Ano nga mga lit-ag an aada ha kaliawan yana nga adlaw?

²¹ Hinin masamok “kataposan nga mga adlaw,” an tawhanon nga sosiedad puno hin mga tawo nga “mahigugmaon ha kalipayan imbes nga mahigugmaon ha Dios,” sugad la han igintagna ha Biblia. (2 Timoteo 3:1-5) Para ha damu, an kaliawan amo an importante nga butang ha kinabuhi. Damu an kaliawan nga masayon matabonan hito an labaw importante nga mga butang. Dugang pa, damu han moderno nga kaliawan an nagpapakita hin seksuwal nga imoralidad, kamadarahog, pag-abuso ha droga, ngan iba pa nakakadaot gud nga  mga buhat. (Proberbios 3:31) Ano an mahihimo ha pagpanalipod ha mga batan-on tikang ha nakakadaot nga kaliawan?

22. Paonan-o mababansay han mga ginikanan an ira kabataan ha paghimo hin maaramon nga mga desisyon mahitungod han kaliawan?

²² An mga ginikanan kinahanglan magbutang hin mga tubtuban ngan mga pagdiri. Kondi labaw pa hiton, kinahanglan tutdoan nira an ira kabataan kon paonan-o hibabaroan an kaliawan nga nakakadaot ngan hibaroan kon mationan-o an sobra nga kaliawan. An sugad nga pagbansay nagkikinahanglan hin panahon ngan pangalimbasog. Tagda an usa nga ehemplo. An usa nga amay han duha nga bata nga lalaki nakakita nga an iya magurang nga anak nga lalaki agsob nga nagpipinamati ha bag-o nga estasyon han radyo. Salit samtang nagmamaneho han iya sarakyan ngadto ha trabaho usa ka adlaw, namati an amay ha pariho nga estasyon. Usahay naukoy hiya ngan iginlilista an mga pulong han pipira nga  mga kanta. Ha urhi liningkod hiya upod an iya mga anak nga lalaki ngan ginhisgutan an iya hinbatian. Nagpakiana hiya hin panhunahuna nga mga pakiana, nagtitikang ha “Ano ha hunahuna niyo?” ngan namati hin mapailubon ha ira mga baton. Katapos mangatadongan mahitungod han butang nga ginagamit an Biblia, inuyon an mga anak nga lalaki nga diri na mamati hiton nga estasyon.

23. Paonan-o mapapanalipdan han mga ginikanan an ira kabataan tikang ha diri maopay nga kaliawan?

²³ Gin-uusisa han maaramon Kristiano nga mga ginikanan an musika, mga programa ha TV, mga videotapes, komik nga mga libro, video games, ngan mga pelikula nga nakakapainteres ha ira kabataan. Ginkikita nira an retrato ha kobre, an mga pulong, ngan an mga putos, ngan binabasa nira an mga artikulo nga repaso ha pahayagan mahitungod hiton ngan ginkikita an pipira nga mga bahin hito. Damu an nalilisang ha pipira nga “kaliawan” para ha kabataan yana nga adlaw. Adton karuyag nga mapanalipdan an ira kabataan tikang ha mahugaw nga mga impluwensia nalingkod upod han pamilya ngan ginhihisgutan an mga peligro, ginagamit an Biblia ngan an basado-ha-Biblia nga mga publikasyon, sugad han libro nga Questions Young People Ask—Answers That Work ngan mga artikulo ha Barantayan ngan Awake! nga mga magasin. c Kon an mga ginikanan nagbubutang hin marig-on nga mga tubtuban, nagkakauruyon ngan makatadunganon, kasagaran nga nakikita nira an magopay nga mga resulta.—Mateo 5:37; Filipos 4:5.

24, 25. Ano an pipira han magopay nga porma han kaliawan nga mapapahimulsan han mga pamilya nga tarampo?

²⁴ Siyempre, an pagdiri han nakakadaot nga porma han kaliawan usa nga bahin la han pakig-away. An maraot kinahanglan tugbangan han maopay, kon diri bangin ig-anod an kabataan ngadto ha sayop nga kurso. Damu nga Kristiano nga mga pamilya an mayada damu mapaso ngan makalilipay nga mga handumanan ha pagpahimulos han kaliawan nga tarampo—piknik, paglakaton, pagkampo, pag-uyag ngan sports, pagbiyahe ha pagbisita ha mga paryente o kasangkayan. Hin-agian han iba nga an pagbasa la ha daku nga tingog  nga tarampo para ha pagrelaks usa ka daku nga surok han kalipay ngan kaliaw. An iba nalilipay ha pagsumat hin makatatawa o makaruruyag nga mga istorya. An iba pa nagkaada mga hilangkagan nga tarampo, pananglitan, pagpanday hin kahoy ngan iba pa nga mga buhat han kamot, sugad man han pagpatokar han mga instrumento han musika, pagpinta, o pag-aram ha mga linarang han Dios. An kabataan nga nahibabaro nga malipay ha sugad nga mga hilangkagan napapanalipdan tikang ha damu mahugaw nga kaliawan, ngan nahibabaro hira nga mayada kaliawan kay ha paglingkod la nga waray ginbubuhat ngan naliliaw. An pakiambit agsob nga labaw nga makalilipay kay ha pagkita.

²⁵ An sosyal nga mga katirok mahimo liwat magin mapulsanon nga porma han kaliawan. Kon maopay an pagmangno hito ngan diri daku hinduro o nakakaubos-han-panahon, makakaghatag ito ha iyo kabataan hin labaw pa kay han pagkalipay. Makakabulig ito nga mapahilarom an mga bugkos han gugma ha kongregasyon.—Itanding an Lukas 14:13, 14; Judas 12.

26. Mahitungod han pagpanalipod ha pamilya tikang ha diri maopay nga mga impluwensia, ano an pinaka importante nga kalidad?

²⁶ Sigurado, an pagpanalipod ha iyo pamilya tikang ha makabungkag nga mga impluwensia han kalibotan nagkikinahanglan hin daku mauyatom nga buhat. Kondi mayada usa ka butang nga, labaw kay ha bisan ano iba nga butang, makakahimo nga posible an kalamposan. Amo an gugma! An duok, mahigugmaon nga mga bugkos han pamilya maghihimo han iyo panimalay nga talwas nga lugar ngan mag-aaghat han komunikasyon, nga amo an daku nga panalipod tikang ha maraot nga mga impluwensia. Dugang pa, an pagpatubo han usa pa nga klase han gugma labaw pa gud nga importante—gugma kan Jehova. Kon an sugad nga gugma nakakaimpluwensia ha pamilya, an kabataan sigurado gud nga magtutubo nga nangangalas ha ideya nga pagpasubo ha Dios pinaagi han pagsunod ha kalibotanon nga mga impluwensia. Ngan an mga ginikanan nga nahigugma kan Jehova tikang ha kasingkasing mangangalimbasog ha pagsubad ha iya mahigugmaon, makatadunganon, timbang nga  personalidad. (Efeso 5:1; Jakobo 3:17) Kon buhaton ito han mga ginikanan, an ira kabataan mawawaray hinungdan ha paghunahuna han pagsingba kan Jehova sugad nga usa ka listahan la han mga butang nga igindidiri ha ira nga pagbuhaton o sugad nga paagi han kinabuhi nga waray pagkalipay o pagtawa, nga karuyag nira makapalagiw dayon kon mahihimo. Lugod, makikita nira nga an pagsingba ha Dios amo an pinaka makalilipay, pinaka makahuluganon ngan makapatagbaw nga paagi han kinabuhi.

27. Paonan-o madadaog han pamilya an kalibotan?

²⁷ An mga pamilya nga nagpapabilin nga nagkakaurosa ha malipayon, timbang nga pag-alagad ha Dios, nangangalimbasog hin bug-os kinasingkasing nga nagpapabilin nga “waray hugaw ngan waray buring” tikang ha nakakadaot nga mga impluwensia hini nga kalibotan, amo an surok han kalipay ni Jehova. (2 Pedro 3:14; Proberbios 27:11) An sugad nga mga pamilya nasunod ha mga pitad ni Jesu-Kristo, nga nagdumiri ha tagsa nga pangalimbasog han kalibotan ni Satanas ha paghugaw ha iya. Han hirani na matapos an iya tawhanon nga kinabuhi, hi Jesus nakagsiring: “Akon gindaog an kalibotan.” (Juan 16:33) Hinaot madaog liwat han iyo pamilya an kalibotan ngan magpahimulos han kinabuhi ha kadayonan!