TONATOU MA’ULI
Kei Akoʼi Pe Au e Sehova
ʼE AU fakafetaʼi kia Sehova he ʼe ko ia toku “Faiako Lahi,” pea ko he toe pilivilesio kia au. (Esa. 30:20) ʼE ina akoʼi ʼana kaugana ʼaki tana Folafola, ia te Tohi-Tapu, mo te ʼu meʼa taulekaleka ʼae neʼe ina fakatupu, pea mo tana kautahi. ʼE ina toe fakaʼaogaʼi ʼotatou tehina mo tuagaʼane moʼo akoʼi ʼo tatou. Logo la taku kua taʼu 97, kae ʼe fakaʼaogaʼi e Sehova te ʼu faʼahi fuli ʼaia moʼo akoʼi aipe au. Tuku muʼa ke au fakamatala atu pe feafeaʼi tana fai ia te faʼahi ʼaia.
Neʼe au tupu ʼi te 1927, ʼi he kiʼi kolo ovi ki Chicago, ʼi Amelika. Ko taku matuʼa mo taku faʼe neʼe ko ʼana fanau ʼe toko nima. Ko Jetha, mo Don, mo au, mo Karl pea mo Joy. Neʼe matou fia tauhi fuli mo ʼomatou loto katoa kia Sehova. Neʼe kau toku tuagaʼane lahi ko Jetha ki te lua kalasi ʼo Kileate ʼi te 1943. Neʼe alu toku tehina lahi ko Don ki te Petele ʼo Amelika ʼi te 1944, feia mo Karl ʼi te 1947, pea mo Joy leva ʼi te 1951. Ko ʼanatou faʼifaʼitaki lelei mo ʼae ʼo ʼaku matuʼā neʼe uga ai au ke au gaue lahi age maʼa Sehova.
ʼE ILOʼI E TOKU FAMILI IA TE MOʼONI
Neʼe lau e ʼaku matuʼā ia te Tohi-Tapu pea nā ʼoʼofa ki te ʼAtua. Neʼe nā akoʼi matou ke matou toe ʼoʼofa kia te ia. Kae ʼi tana ʼosi solia ʼi Eulopa lolotoga te ʼUluaki Tau Fakamalamanei, neʼe mole kei fakaʼapaʼapa taku matuʼa ki te lotu. Ko taku faʼe neʼe fakamalo lahi ki te ʼAtua ʼi te toe liliu maʼuli mai ʼo tamatou matuʼa. Koia neʼe ina ui ki taku matuʼa: “Tou toe olo ki te ʼekelesia ohage ko tatatou fai ʼi muʼa atu.” Neʼe tali fenei age e taku matuʼa: “ ʼE au alu anai mo koe kae mole au hu anai ki loto.” Neʼe ina fakalavelave age: “Kotea tona tupuʼaga?” Neʼe ina ui age: “Lolotoga te tau, ko te kau takitaki lotu ʼae lotu tahi neʼe natou tahi tapuakiʼi ʼanatou kau solia ʼae neʼe fetauʼaki! Ko te kau solia fea ʼae neʼe lagolago ki ai te ʼAtua?”
Ki muli age, neʼe alu taku faʼe ki te ʼekelesia pea neʼe ʼomai ki tomatou ʼapi te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe toko lua. Neʼe nā foaki age ki taku matuʼa te ʼu tohi ʼe lua neʼe higoa Lumière. Neʼe fakamahino ʼi te ʼu tohi ʼaia ia te tohi ʼo Fakaha. Neʼe toʼo e taku matuʼa he neʼe ina fia lau. ʼI te sio ʼa taku faʼe ki te ʼu tohi, neʼe ina kamata lau. Pea ʼi te tahi ʼaho neʼe lau e taku faʼe ʼi te sulunale ʼo te kolo te fakaafe ki te hahaʼi ʼae ʼe natou lotolelei ki ai, ke natou ako te Tohi-Tapu ʼaki te ʼu tohi ʼae neʼe higoa Lumière. Neʼe alu ki te fakaafe ʼaia. ʼI tana tau atu ki ai, neʼe avahi te matapa e he finematuʼa. Neʼe fakaha e taku faʼe he tohi, pea ina ui age: “ ʼE ko heni ʼae ʼe ako ai te tohi ʼaeni?” Neʼe tali age e te fafine: “ ʼEi, ulu mai.” ʼI te vahaʼa ʼae neʼe hoa mai ki ai, neʼe ʼave matou e tamatou faʼe. Pea neʼe matou olo leva ʼi te vahaʼa fuli.
ʼI te tahi fono, neʼe kole mai e te tehina ʼae neʼe ina takitaki ke au lau ia Pesalemo 144:15 ʼae ʼe ui ai ʼe manuʼia, peʼe fiafia ia natou ʼae ʼe tauhi kia Sehova. Neʼe malave kia au te vaega ʼaia, ʼo feia mo te vaega ʼo 1 Timoteo 1:11 ʼae ʼe ui ai ko Sehova ʼe ko “te ʼAtua fiafia” pea mo Efeso 5:1 ʼae ʼe fakalotomalohiʼi ai tatou ke tou “faʼifaʼitakiʼi ia te ʼAtua.” Neʼe au mahino ai ʼe tonu ke au fiafia ʼi taku tauhi ʼae ki toku Tupuʼaga pea mo au fakafetaʼi ki te pilivilesio ʼaia. Ko te ʼu faʼahi ʼaia ʼe lua ʼe au faiga ʼo fai ʼi toku maʼuli.
Ko te kokelekasio ʼae neʼe ovi mai kio matou neʼe tuʼu ia kilometa ʼe 32 ʼi Chicago. Logo la tona mamaʼo, kae neʼe matou kau tuʼumaʼu pe ki te ʼu fono pea neʼe tuputupu ai taku mahino ki te Tohi-Tapu. ʼE au manatuʼi ʼi te tahi fono, neʼe fai e Jetha tana tali. ʼI taku fakalogo ki tana tali, neʼe au manatu fenei: “ ʼE au iloʼi te faʼahi ʼaia. Neʼe feala pe ke au hiki toku nima ke au tali.” Neʼe au kamata teuteuʼi ai haku ʼu tali ke au fai ʼi te fono. Kae ko te faʼahi ʼae neʼe maʼuhiga, neʼe ko taku tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie, ohage pe ko ʼoku tehina ʼe lua mo ʼoku kiʼi tokolua ʼe lua. Neʼe au papitema leva ʼi te 1941.
ʼE AKOʼI AU E SEHOVA ʼI TE ʼU FAKATAHI LALAHI
ʼE au manatuʼi lelei te fakatahi lahi neʼe fai ʼi Cleveland ʼi Ohio ʼi te 1942. Neʼe matou kau ki te fakatahi ʼaia, pea neʼe matou nonofo ʼi te ʼu fale la mo ʼihi atu famili ʼo ovi ki te koga meʼa ʼae neʼe fai ai te fakatahi. Pea ko te ʼu tehina mo tuagaʼane ia kolo ʼe 50 ʼi Amelika neʼe natou muliʼi te fakatahi ʼi te telefoni. Neʼe lolotoga hoko te Lua Tau Fakamalamanei, pea neʼe toe ʼasili age te fakatagaʼi ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI te afiafi neʼe au sio ki te ʼu tehina neʼe natou tau ʼanatou motoka ʼo mole haga ki te nofoʼaga. Neʼe natou felogoi ke tahi nofo he tehina ʼi he motoka ʼo leʼo ʼi te poʼuli. Kapau neʼe hoko he meʼa, neʼe tonu ke natou muhi te ʼu hila ʼo ʼanatou motoka ke pulagia ai ia natou ʼae neʼe natou fia hufi te nofoʼaga, pea neʼe tonu ke natou tagi siti. Neʼe feala ai ke feleleʼi mai ni tehina ʼo tokoni. Neʼe au fakakaukauʼi ai: “Kua fakatuʼutuʼu lelei ʼosi te hahaʼi ʼa Sehova kia meʼa fuli!” Neʼe mole hoko he meʼa pea neʼe au moe fimalie.
Hili ni taʼu, neʼe au toe manatuʼi te fakatahi ʼaia pea ko taku faʼe neʼe mole pe la mataku peʼe tuʼania ʼi te temi ʼaia. Neʼe falala katoa kia Sehova pea mo tana kautahi. ʼE mole au galoʼi anai tana faʼifaʼitaki lelei.
ʼI muʼa ʼo te fai ʼo te fakatahi ʼaia, neʼe toʼo e taku faʼe te selevisi pionie katoa. Koia ʼi te ʼu akonaki ʼae neʼe palalau ai ki te selevisi temi katoa, neʼe ina tohi lelei ai ni nota. ʼI tamatou toe liliu ki tomatou ʼapi, neʼe ina ui: “ ʼE au fia hoko atu taku selevisi pionie, kae ʼe faigataʼa anai haku pionie pea mo toe tokaga ki totatou ʼapi.” Neʼe ina fehuʼi mai leva pe ʼe matou fia tokoni age. Neʼe matou tali age ʼei, pea neʼe ina tuku mai leva kia matou takitahi he koga fale ʼe tahi peʼe lua ke matou fakamaʼa ʼi muʼa ʼo te inu kafe uhu. ʼI tamatou olo ki te ako neʼe ina vakavakaʼi pe ʼe kua maʼa te ʼapi pea hoki alu ai leva ʼo faifakamafola. Logo la neʼe lahi ʼana gaue, kae neʼe tokaga lelei tuʼumaʼu pe ki ʼana tamaliki. Neʼe nofo ʼo talitali kia matou moka matou toe liliu ki fale ʼi te temi kai pea ʼi te ʼosi ʼo te ako. ʼI ʼihi temi, ʼi te hili ʼo te ako neʼe matou olo ʼo faifakamafola mo ia. Neʼe matou mahino ai te ʼu gaue ʼa he pionie.
ʼE AU KAMATA TE SELEVISI PIONIE
Neʼe au kamata pionie ʼi toku taʼu 16. Logo la neʼe heʼeki liliu taku matuʼa ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova, kae neʼe ina fia iloʼi pe feafeaʼi taku selevisi. ʼI te tahi afiafi, neʼe au ui age ki ai logo la ʼaku faiga, kae neʼe heʼeki au maʼu he tahi ʼe ina fia ako
te Tohi-Tapu. Neʼe ʼai taku kiʼi tuʼu, pea neʼe au fehuʼi age: “ ʼE mole ke loto la ke au fai hau ako Tohi-Tapu?” Neʼe fakakaukau ai, pea neʼe ina tali ke au fai tana ako. Koia, ko taku ʼuluaki ako Tohi-Tapu, neʼe ko taku matuʼa. Neʼe au fiafia ʼosi au.Neʼe ma ako te tohi “La vérité vous affranchira.” ʼAki te temi, ʼi taku fai te ako ʼo taku matuʼa, neʼe au tokagaʼi tana tokoni mai ʼae ke loloto age taku ako te Tohi-Tapu pea ke lelei age taku akoʼi te hahaʼi. Ohage la ʼi te tahi afiafi ʼi tamā ʼosi lau he palakalafe, neʼe ina ui mai: “ ʼE au mahino ki te manatu ʼaeni ʼi te tohi. Kae ʼe feafeaʼi hau iloʼi ʼe moʼoni te manatu ʼaeni?” Neʼe mole au iloʼi he tali ki tana fehuʼi. Koia neʼe au ui age: “Mole feala ke au fakaha atu nei he ʼu fakamoʼoni. Kae hoki au fakaha atu moka ta toe fai tau ako.” Pea ko te meʼa ʼaia neʼe au fai. Neʼe au maʼu he ʼu vaega Tohi-tapu neʼe fakamoʼoni ki te manatu ʼae neʼe ma palalau ki ai. Hili te aluʼaga ʼaia, neʼe au poto ai leva ʼi te fai ʼo he ʼu fekumi moʼo teuteuʼi lelei te ako ʼo taku matuʼa. Neʼe ʼaoga ʼosi te faʼahi ʼaia ki taku tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie, ʼo feia ki taku matuʼa. Neʼe ina maʼuliʼi te ʼu meʼa ʼae neʼe ina ako, pea neʼe papitema leva ʼi te 1952.
ʼE AKOʼI AU ʼI TE PETELE
Neʼe au mavae ʼi toku ʼapi ʼi toku taʼu 17. Ko Jetha a neʼe misionea, pea ko Don neʼe Petelite. Neʼe nā leleiʼia te ʼu gaue ʼae neʼe hinoʼi naua ki ai. Neʼe fakalotomalohiʼi lahi ai au. Koia neʼe au kole ai ke au gaue ʼi te Petele pea mo kau ki te Fale Ako ʼo Kileate. Neʼe au tuku leva te faʼahi ʼaia kia Sehova. Kotea ʼae neʼe hoko? Neʼe hinoʼi au ki te Petele ʼi te 1946.
Neʼe lahi te ʼu gaue kehekehe neʼe au fai ʼi te Petele, ʼo lahi ai te ʼu meʼa foʼou neʼe au ako. Kua taʼu 75 taku gaue ʼi te Petele, pea neʼe akoʼi mai te ta ʼo te ʼu tohi pea mo te fakaau ʼo te falā. Neʼe toe akoʼi mai te totogi ʼo te ʼu meʼa gaue neʼe ʼaoga ki te Petele pea mo momoli ni meʼa gaue ki he tahi ʼu koga meʼa. Kae ko te faʼahi ʼae ʼe maʼuhiga age, ko toku akoʼi ʼi te faʼahi fakalaumalie ʼaki te ʼu koga tohi ʼo te ʼaho fuli pea mo te ʼu akonaki ʼae ʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu.
Neʼe toe lahi te ʼu faʼahi neʼe au ako mai toku kiʼi tehina ko Karl, ʼae neʼe hu ki te Petele ʼi te 1947. ʼE loloto ʼosi tana ako ia te Tohi-Tapu pea ʼe faiva ʼi te faiako. ʼI te tahi ʼaho, neʼe au kole tokoni ki ai he neʼe tonu ke au fai he akonaki. Neʼe au ui age kia Karl neʼe lahi ʼosi te ʼu manatu ʼae neʼe au maʼu kae mole au iloʼi pe feafeaʼi tona fakaalualu. Neʼe tokoni mai ʼo ina fai mai he fehuʼi pe ʼe tahi: “Joel, kotea te kupu taki ʼo tau akonaki?” Neʼe au mahino atu aipe ki tana manatu, ke au fakaʼaogaʼi pe te ʼu manatu ʼae ʼe natou fakamahino te kupu taki ʼo taku akonaki kae tuku te ʼu manatu ia ʼae. ʼE kei ʼaoga pe kia au te tokoni ʼaia.
Ke tou fiafia ʼi te Petele, ʼe tonu ke tou fakahoko lelei te gaue faifakamafola. Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia, ʼe hoko anai ni aluʼaga fakalotomalohi. ʼE kei au manatuʼi te aluʼaga neʼe hoko ʼi te tahi afiafi ʼi te koga meʼa ʼae ko te Bronx, ʼi New York. Ko au mo te tehina neʼe ma ʼaʼahi he fafine neʼe ina toʼo tana Tule Leʼo mo te Kotou ʼAʼala! Neʼe ma fakamalo age pea ma ui age: “ ʼI te ʼaho nei ʼe ma vaevae mo te hahaʼi ia he ʼu manatu fakalotomalohi mai te Tohi-Tapu.” Neʼe ina tali fenei mai: “ ʼOmai kolua mo kapau ʼe kolua palalau ki te Tohi-Tapu.” Neʼe ma lau age pea matou faipalalau ki he ʼu vaega neʼe palalau ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea mo te malama foʼou. Neʼe malave ʼosi kia ia. Koia neʼe ina fakatuʼutuʼu ai ke kau ʼihi ʼo tona famili ki tamatou faipalalau ʼi te vahaʼa ʼae neʼe hoa mai. Ko ia mo tona famili neʼe natou liliu ki muli age ko he ʼu kaugana agatonu ʼa Sehova.
NEʼE AU AKO MAI TOKU ʼOHOANA
Neʼe au manatu leva ke au ʼohoana. Hili taʼu ʼe 10 neʼe au maʼu leva te tuagaʼane ʼae neʼe au loto ki ai. Kotea ʼae neʼe tokoni mai ke au maʼu hoku ʼohoana lelei? Neʼe au palalau ki te faʼahi ʼaia ʼi te faikole pea mo fakakaukauʼi pe kotea ʼae ka ma fai hili toma ʼohoana.
Hili te fakatahi ʼae neʼe fai ʼi te malaʼe faigaoʼi ʼae ko te Yankee Stadium ʼi te 1953, neʼe au felaveʼi mo te tuagaʼane ko Mary Aniol. Neʼe kau ki te lua ako ʼo Kileate mo toku tuagaʼane lahi ko Jetha, pea neʼe hinoʼi naua ke nā misionea fakatahi. Neʼe fiafia ʼosi ia Mary ʼi tana fakamatala mai tana misionea ʼi Caraïbes pea mo tana ʼu ako Tohi-Tapu ʼae neʼe ina fai. ʼI te hoko atu ʼo tamā feiloʼiʼaki lelei, neʼe ma mahino ai neʼe ma loto tokolua ke hoko atu tamā gaue temi katoa maʼa Sehova. Neʼe lahi tamā femanakoʼaki pea neʼe ma ʼohoana leva ʼi Apelili 1955. Neʼe lahi te ʼu aluʼaga neʼe au sio ai ko Mary neʼe ko he meʼa ʼofa mai ia Sehova pea neʼe ina tuku mai he faʼifaʼitaki lelei. Neʼe fiafia ʼi he gaue pe neʼe foaki age ke ina fai. Neʼe gaue kinakina, mo tokaga lelei ki ʼihi pea neʼe ina fakamuʼamuʼa tuʼumaʼu pe ia te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi tona maʼuli. (Mat. 6:33) Neʼe ma fai te gaue fakasiliko ia taʼu ʼe tolu, pea ʼi te 1958 neʼe ma hu ki te Petele.
Neʼe lahi te ʼu meʼa neʼe au ako mai ia Mary. Ohage la, hili pe tamā ʼohoana neʼe ma fakatuʼutuʼu ke ma lau fakatahi ia te Tohi-Tapu, ia he ʼu vaega ʼe 15. ʼI te ʼosi lau e he tahi ia maua ia te ʼu vaega, neʼe ma fakaha ʼama manatu pea mo vakaʼi pe feafeaʼi hamā maʼuliʼi. ʼI ʼihi temi, neʼe fakamatala mai e Mary te ʼu faʼahi ʼae neʼe ina ako ʼi Kileate peʼe ʼi te temi ʼae neʼe misionea ai. Neʼe tokoni mai ia tamā ʼu faipalalau ʼaia ke au fakasiosio poto, mo lelei age taku faiakonaki pea ke au iloʼi pe feafeaʼi haku fakalotomalohiʼi te ʼu tuagaʼane.—Taag. 25:11.
Neʼe mate leva ia Mary ʼi te 2013. Kua au loto la ke au sio ki ai ʼi te malama foʼou! ʼI te temi nei ʼe au fakatotonu ke hoko atu pe toku akoʼi e Sehova pea mo au falala kia te ia ʼi toku loto katoa. (Taag. 3:5, 6) ʼE au fimalie mo fiafia moka au fakakaukauʼi te ʼu meʼa ka fai e te hahaʼi ʼa Sehova ʼi te malama foʼou. ʼE mahino ia, ʼe kau anai ki te ʼu meʼa ʼaia ia tatatou ako ni meʼa foʼou mai totatou Faiako Lahi pea mo tou ako ni meʼa foʼou ʼo ʼuhiga mo tona ʼuluagaaga. ʼEi ʼe au fakamalo kia te ia ʼi te ʼu meʼa fuli neʼe ina akoʼi mai ʼo kaku mai ki te temi nei pea mo tana fakaha mai tona ʼofa makehe.
a Vakaʼi te fakamatala ʼo te maʼuli ʼo Jetha Sunal ʼi Te Tule Leʼo ʼo te ʼaho 1 ʼo Malesio 2003, p. 23-29.