Hizaha raha an̈atiny

Handeha amy tany misy hevitry maventy

TANTARAM-PIAIN̈ANA

Tsy Vôly Mianatra Zaho Firaka Ziôty

Tsy Vôly Mianatra Zaho Firaka Ziôty

MAN̈ANO mersy Jehovah zaho fôtony manan̈a izy “Mpampianatra Be Voninahitry.” (Isaia 30:20) Izy mampianatra mpanomponany ke mampiasa Baiboly Volan̈anany, raha niasainy, aviô fandaminan̈anany. Izy koa mampiasa rahalahy ndreky ranabavy maro matotro han̈ampy atsika. Zaho ndray efa 97 taon̈o, zaho mbala ravoravo fo mahazo hatsaran̈a baka amy fampianaran̈an’i Jehovah, baka amy raha jiaby ampiasainy. Hazavaiko aminarô ino mahavy zaho mivolan̈a zen̈y.

Zaho ndreky fianakavian̈anaka tamin’ny 1948

Zaho teraka tamin’ny 1927, tamy tanàna hely marikitry Chicago a Etazonỳ. Dimy zahay kibo araiky: Jetha, Don, zaho, Karl, aviô Joy. Zahay samy tapa-kevitry hanompo Jehovah amy fônay jiaby. Jetha nan̈ano Sekolin’i Gileada kilasy faharoe tamin’ny 1943. Don, voakaiky nanompo tamy Betelan’i Brooklyn, New York, tamin’ny 1944, Karl tamin’ny 1947, aviô Joy tamin’ny 1951. Modelindrô zen̈y ndreky nin’ny raimandreniko ten̈a nampisy korazy zaho hampitombo fanompoako Jehovah.

NIANATRA FAHAMARIN̈ANA FIANAKAVIAN̈ANAY

Babako ndreky mamako tia mamaky Baiboly fôtony irô tia Zan̈ahary, ke zahay koa nampianarindrô ho karaha zen̈y. Papanay koa fa baka nan̈ano maramila tan Eropy tamin’ny Ady Lehibe I in̈y, izy efa tsy tia fivavahan̈a eky. Mamako ravoravo nan̈ano mersy Zan̈ahary fôtony papako tsy naty. Ke mamako nivolan̈a tamy papako: “Karl, alô atsika handeha a leglizy karaha fataontsika in̈y.” Papako nivolan̈a: “Zaho ndraiky han̈atriky anarô an̈y, fa zaho tsy hiditry ao.” Mamako nan̈ontany: “Nan̈ino eky?” Ho papako: “Aia ke, tamin’ny ady in̈y mpitondra fivavahan̈a baka amy firenena niady aby io, samy nitso-drano maramila tohan̈andrô ndreky raha findesindrô miady kanefa irô fivavahan̈a araiky! Irô baka tsy mety ho samy tian’ny Zan̈ahary.”

Tsy elan’izin̈y tamy mamako ta leglizy tan̈y, nisy Vavolombelon̈on’i Jehovah aroe navy taminay tao. Irô nan̈amia papako boky fianaran̈a Baiboly aroe, titranany io Fahazavan̈a (fransay). Izio man̈azava bokin’i Apokalypsy. Tian’ny papako boky aby io ke nalainy. Aviô mamako niaraka nahita boky aby io, izy efa namaky edy. Tandraraiky amizay hitany tamy gazety fa kahian̈a olo jiaby tihianatra Baiboly amy boky Fahazavan̈a io ho avy. Ke mamako nanapa-kevitry handeha. Izy koa fa navy tan̈y, nisy matoevavy araiky nan̈abian̈a varavaran̈a. Mamako nitana araiky tamy boky aby io, ke izy nan̈ontany: “Ato ma ianaran̈a boky ty?” Man̈angy io nivolan̈a: “Ia, karibo anao.” Herin̈iandra tafaran’izin̈y, zahay tsaiky jiaby nindesin’ny mamanay niaraka taminany, ke zahay nandeha tan̈y fo tafaran’izen̈y.

Tandraraiky zahay nivory, olo mpitariky fianaran̈a io nan̈iraka zaho namaky Salamo 144:15. Koran̈in’izio ao fa sambatra lan̈iany olo manompo Jehovah. Ten̈a gaga zaho nahita zen̈y. Nisy andininy aroe zay koa, 1 Timoty 1:11, mivolan̈a fa Jehovah io “Zan̈ahary ravoravo”, aviô Efesianina 5:1, mandrisiky atsika “hangala tahaka Zan̈ahary.” Haiko baka tamizin̈y fa zaho tôkony ravoravo manompo Mpamôron̈o zaho io, aviô tôkony han̈ano mersy izy fôtony voninahitry manompo izy. Raha aroe zen̈y ten̈a nandrisiky zaho han̈ano fahamarin̈ana io raha ten̈a maventy amy fiain̈ananaka.

Tamy 32 kilometara niala tany nisy zahay fiangonan̈a faran’ny narikitry ta Chicago. Kanefa nivory fo zahay, ke nahainaro fo raha hainay tamy Baiboly. Azoko onon̈o tandraraiky zay, mpitariky fianaran̈a io nanôndro i Jetha hamaly teny. Tan̈atin’ny zaho nitandren̈y valin-teninany io, tan̈atin’ny jeriko tan̈y: ‘Haiko zen̈y. Nanen̈iny zaho tsy nanangan-tan̈ana namaly.’ Rango tamy zen̈y zaho nan̈oman̈a fivorian̈a ndreky raha handeha hivaliko. Fa ny raha ten̈a maventy, nahainarikitry Jehovah fo zaho, karaha ry rahalahiko ndreky anabaviko aroe in̈y, ke natao batisa zaho tamin’ny 1941.

NIANATRA MOMBA JEHOVAH TAMY FIVORIAMBE

Tsy mety adin̈ako fivoriambe ta Cleveland, Ohio tamin’ny 1942. Aviô koa irô rahalahy ndreky ranabavy tamy tany mandilatran’ny 50 ta Etazonỳ tan̈y nitandren̈y programo io tamy telefony. Fianakavian̈anay tamin’io nipetraka tan̈atin’ny tran̈olay niaraka tamy fianakavian̈a hafa narikitry “tany nan̈anaovan̈a fivoriambe” io. Mbala tan̈atin’ny ady Lehibe II tamy zen̈y, ke Vavolombelon̈on’i Jehovah ninjehin̈y mare. Tamin’ny alin̈y araiky zay, nisy rahalahy maromaro samy nidôko tan̈atin’ny tomobilindrô tao, ke tomobilindrô misy jiro mazava. Irô jiaby efa nifan̈araka fa asian̈a olo araiky isaka tomobily, hiambin̈y amin’ny alin̈y. Ke izikoa fa hitandrô fa mety ho hisy korontan̈a, irô rahalahy aby io samy mampan̈ena klaksonindrô aviô samy mampirehitry jirondrô, baka mpanafiky aby io tsy mahita lalan̈a. Amy zen̈y olo hafa direkty avy man̈ampy. Tan̈aty jeriko tan̈y: ‘Vahoakan’i Jehovah vôn̈ono amy raha jiaby!’ Nan̈amia toky zaho raha zen̈y, ke zaho tafandry tsarabe. Tsisy raha nanabataba zahay.

Taon̈o maromaro tafaran’izin̈y, zaho koa fa mieritreritry fivoriambe in̈y, azoko onon̈o fa mamako tsiary ndraiky niasaloha ndreky navozo tamy zen̈y. Izy natoky Jehovah ndreky fandaminan̈an’i Jehovah fo. Tsy mety adin̈ako ohatra tsaranany zen̈y.

Tsy ela talohan’ny fivoriambe in̈y, mamako nanjary mpisava lalan̈a. Izikoa fa nisy kabaro momba fanompoan̈a manontolo andra, izy nitandren̈y tsarabe. Ke zahay koa fa tamy lalan̈a nody, ho izy taminay: “Zaho tsy tihiala mpisava lalan̈a, kanefa tsy ho arako hikarakara tran̈ontsika sady han̈ano izio.” Izy baka tiô niangavy zahay hitahitahy izy. Zahay nan̈eky, ke izy nan̈iraka zahay tsiaraikiaraiky hamafa efitry araiky na efitry aroe amy tran̈onay, alohan’ny zahay mihina maraindrain̈y. Aviô zahay koa fa nandeha lekoly, izy nizahazaha tsao tsy milamin̈y tsara tran̈o, aviô izy nandeha nanompo amizay. Mamanay ndray naro raha natao, izy tsy mety nan̈adin̈a zahay zanany. Zahay koa fa mihina matsan̈a ndreky baka lekoly, izy tsy maintsy iô fo miaraka aminay. Misy zahay lera baka lekoly, miaraka aminany mandeha manompo. Ke raha zen̈y nahaizanay karakôry mpisava lalan̈a zen̈y.

NANOMBOKO NAN̈ANO MPISAVA LALAN̈A ZAHO

Nan̈ano mpisava lalan̈a zaho, tamy zaho 16 taon̈o. Papako ndray mbala tsendriky nanjary Vavolombelon̈on’i Jehovah, izy niasaloha tamy fanompoan̈anaka fo. Ke tamin’ny alin̈y araiky zay, zaho nivolan̈a taminany fa sarotro aminaka raha io, fôtony zaho mbala tsy nahazo mpianatra Baiboly. Nangin̈y hely antsendriky zaho vo nivolan̈a taminany karaha ty: “Alô anao ampianariko.” Nandiniky hely antsendriky koa izy vo namaly: “Tsisy raha misakan̈a zaho tsy hianatra.” Ke papako mpianatra Baibolinaka voanalohany. Ten̈a tombontsoa maventy taminaka nampianatra izy.

Zahay nianatra tamy boky “Ny Marin̈y Hankafaka Anarô Tsy ho Andevo” (fransay). Ke izikoa fa lôso lavidavitry fianaran̈anay, haiko fa papako io nan̈ampy zaho hankatsara fomba fianarako Baiboly ndreky fampianarako olo. Ohatra, tamin’ny alin̈y araiky zay, izy koa fa baka namaky fehintsoratra araiky izy nivolan̈a: “Hitako raha koran̈in’ny boky ty. Fa akôry ma hahaizanao fa marin̈y boky ty?” Zaho tsy nioman̈a tamy zen̈y, ke zaho nivolan̈a taminany: “Mbala tsendriky voavaliko ziôty raha zen̈y fa, sitrany amy fianaran̈antsika amy man̈araka zaho mamaly izy.” Zen̈y ankitin̈y nataoko. Zaho nitady andininy maromaro manohan̈a hevitry ianaranay io. Ke tafaran’izin̈y zaho nianatra nan̈ano fikarohan̈a, baka zaho vôn̈ono tsara amy fianaran̈a hataonay. Raha zen̈y nan̈ampy zaho handroso ara-pan̈ahy, aviô nahavita nan̈ampy papako koa. Narehany raha nampianarin̈y izy, ke natao batisa izy tamin’ny 1952.

MBALA NIANATRA FO ZAHO NDRAY FA TAMY BETELA

Niala tan-tran̈o zaho tamy zaho 17 taon̈o. Jetha a nanjary misionera, aviô Don nanjary Betelita. Samy tiandrô fanendrena nazondrô, ke nan̈amia korazy zaho koa raha zen̈y. Ke zaho nan̈ano fangatahan̈a hanompo tamy Betela ndreky han̈ano Sekolin’i Gileada, aviô napetrako tam-pelantan̈an’i Jehovah raha zen̈y. Ke navoakaiky hanompo tamy Betela zaho tamin’ny 1946.

Tan̈atin’ny taon̈o maro zaho nahazo fanendrena isan-karazany tamy Betela, ke naro raha vaovao nianarako tao. Aviô, tan̈atin’ny 75 taon̈o nanompoako tamy Betela zaho lôso nahay nan̈ano pirinty ndreky nan̈ano konty. Nianatra momba fan̈afaran̈a ndreky fandifasan̈a entan̈a koa zaho. Fa ny ten̈a maventy, zaho ravoravo mahazo fampianaran̈a baka amy Baiboly isaka fotoam-pivavahan̈a maraindrain̈y ndreky kabaro hafa atao amy Betela.

Mampianatra amy sekolin’ny anti-pan̈ahy

Maro koa raha nianarako tamy Karl zandrilahiko, tamin’izy navy tamy Betela tamin’ny 1947. Izy ten̈a mazoto mianatra ndreky mampianatra Baiboly. Nitady fan̈ampian̈a taminany zaho tamy kabaro araiky nanendrena zaho. Zaho nan̈azava tamy Karl fa maro fan̈azavan̈a hitako momba izio fa tsy haiko fo mampiasa irô io. Izy nahita hevitry, ke izy nan̈ontany zaho: “Joel, ino ma foto-kevitrin’ny kabaronao?” Direkty nazoko raha tiany koran̈iny. Lan̈iany loharanon-kevitry mikoran̈a momba foto-kevitrinaka io fo ampiasaiko, fa sisan’izay ambelako. Tsy mety adin̈ako leson in̈y.

Mila man̈ano ny faran’ny tsara mety ho vitantsika atsika amy fitorian̈a, izikoa tiho ravoravo manompo amy Betela. Izikoa atsika man̈ano zen̈y, atsika manan̈a fitantaran̈a maro mankahery. Nisy raha araiky tsaroako tsarabe tamin’ny alin̈y araiky zay ta New York tan̈y. Zahay roen’ny rahalahy araiky zay nandeha nitsidiky man̈angy araiky namezanay Tilikambo Fiambesan̈a ndreky Mifohaza! Zahay nivolan̈a taminany: “Navy aminao atỳ zahay alin̈y ty, fôtony tianay han̈ampy olo hahay raha maro mankahery baka amy Baiboly.” Man̈angy io namaly: “Izikoa hikoran̈a raha momba Baiboly, karibo anarô.” Zahay namaky ndreky nan̈azava andininy maromaro momba Fanjakan̈an’ny Zan̈ahary ndreky momba donia vaovao ho avy. Lany fan̈ahy mare izy ke nikahiny koa namany maromaro hikoran̈a niaraka taminay tamin’ny herin̈in’izin̈y. Vokany, tafaran’izin̈y izy ndreky vadiny nanjary mpanompon’i Jehovah tsy mivadiky.

MARO RAHA NIANARAKO TAMY MADAMONAKA

Zaho nanapa-kevitry hanambady, kanefa nafaka 10 taon̈o zaho vo nahita ranabavy nety tsarabe taminaka. Karakôry ma nahitako izy? Zaho nivavaka, aviô nieritreritry fo fan̈ontanian̈a ty: ‘Ino ma raha tiako hataonay zahay koa fa vita mariazy?’

Nan̈ano asan’ny faritry niaraka tamy Mary

Ke tafaran’ny fivoriambe tamin’ny 1953 ta Yankee Stadium, zaho fanôjy ranabavy araiky, Mary Aniol an̈arany. Irô roen’i Jetha nan̈ano Sekolin’i Gileada kilasy faharoe, aviô iro roe koa tran̈o araiky tamin’irô nan̈ano misionera. Nafana fô mare Mary nitantara taminaka momba izy nan̈ano misionera ta Caraïbe ndreky fampianaran̈a Baiboly nataony tan̈atin’ny taon̈o maro. Ke zahay koa fa nahainifankahay fo, hitako fa miran̈a tsarabe tanjon̈onay. Nahainifankatia fo zahay, ke zahay nan̈ano mariazy tamin’ny Avrily 1955. Maro foeky fomba man̈aboahan’i Mary fa izy ten̈a kadô baka tamy Jehovah ndreky ohatra ten̈a tsara alain̈a tahaka. Ravoravo fo izy tamy zay fanendrena nazony. Mazoto miasa mare koa izy, tia mikarakara olo, aviô Fanjakan̈an’ny Zan̈ahary fo voalohan-toeran̈a tamy fiain̈ananany. (Mat. 6:33) Nan̈ano asan’ny faritry zahay tan̈atin’ny telo taon̈o, aviô tamin’ny 1958 zahay navoakaiky tamy Betela.

Maro raha nianarako tamy Mary. Ohatra, tsy ela tafaran’ny mariazinay zahay nanapa-kevitry hiaraka namaky Baiboly, ke hankefa toko 15 isaka mamaky. Ke zahay koa fa mahavita tapany araiky amy famakian̈a Baiboly, zahay samy mikoran̈a raha hitanay tamin’ny andininy io ndreky man̈azava akôry han̈arehan̈a zen̈y tamy fiain̈ananay. Matetiky Mary mikoran̈a aminaka raha nianarany tamy Sekolin’i Gileada tan̈y na raha hitany tamin’izy nan̈ano misionera. Raha jiaby nikoran̈inay zen̈y nahaizako raha ndreky nan̈ampy zaho hankatsara kabaro nataoko, aviô nan̈ampy zaho hahavita hankahery tsarabe irô ranabavy aby io.​—Ohab. 25:11.

Naty Mary madamonaka ten̈a tiako io, tamin’ny 2013. Efa tsy din̈iko hahita izy amy donia vaovao! Fa mandra-pavian’izen̈y, zaho mbala tapa-kevitry hianatra fo aviô hatoky Jehovah amy fônaka jiaby. (Ohab. 3:5, 6) Mankahery zaho ndreky mamparavoravo zaho mieritreritry momba raha handeha ataon’ny vahoakan’i Jehovah amy donia vaovao. An̈atin’izen̈y hianatra raha vaovao maro baka amy Jehovah Mpampianatra be voninahitry io ndreky momba izy. Ten̈a man̈ano mersy izy zaho tamy raha jiaby nampianariny zaho ndreky tamy fomba jiaby nan̈aboahany fa izy ten̈a tsara fan̈ahy taminaka.

a Zahava tantaram-pian̈anan’i Jetha Sunal amy Tilikambo Fiambesan̈a 1 Marsy 2003, p. 23-29.