1, 2. (a) Ana cilambo cakusakalaci cikulandana camtuli ni mkayidi jwakuja kuwulajidwa? (Alole ciwulili cacili penanipa.) (b) Panyuma pakuti cilamboci cijonanjidwe, ana jwalijose cacipikana wuli?

AGANICISYE cakutendekwa aci: Mkayidi jwakogoya mnope akukopoka mu cipinda caŵam’ŵisile kundende. Ni ŵandu ŵaŵamlolelaga akugumila kuti, “Mundu jwam’we akwenda!” Nambotu mkayidijo juli cijumi soni cilu cakwe cikwete macili. Nambi ligongo cici jemanjaji akusala yeleyi? Akusala yeleyi ligongo lyakuti mkayidijo alamulidwe kuti akawulajidwe. Ligongo lya yeleyi yikuŵa mpela kuti mkayidijo juwile kala. *

² Cilambo cakusakala catukutamaci cili mpela mkayidi jwakuja kuwulajidwa. Kwa yaka yejinji cilamboci ciŵele cili pa magambo gamakulungwa, mwamti apanopano cisigele panandi konanjidwa. Baibulo jikusati, ‘Cilamboci cikwawula.’ (1 Yoh. 2:17) Yili yangakayikasya kuti mbesi ja cilamboci cijiyice. Nambope, mpaka papagwe kulekangana kwine pasikati pa mbesi ja cilamboci ni ja mkayidi. Mkayidi pakuja kuwulajidwa, ŵandu ŵane mpaka aganisye kuti nganamlamula mwacilungamo  mwamti mpaka asisye yakuti awulajidweyo. Nambo mwakulekangana ni yeleyi, cilamboci cilamulidwe ni Mwenye Jwamaciligose jwakusalamula mwacilungamo ndaŵi syosope. (Deut. 32:4) M’yoyo mbesi ja cilamboci cijiyice kwene. Soni panyuma pakuti cilamboci cijonanjikwe, malayika soni ŵandu cacijiticisya kuti yosope yitendekwe mwacilungamo. Kaneko tuciŵa pamtendele yisyesyene!

3. Ana citutagulilane yindu yapi yele Ucimwene wa Mlungu wucityosya?

³ Ana ‘cilambo cacikwawulaci’ cikupwatikapo yindu yapi? Cikupwatikapo yindu yakusakala yele ŵandu ŵajinji masiku agano akuyiwona kuŵa mbali ja umi. Jelejitu jili ngani jambone! Sonitu jili mbali ja “ngani syambone syakwamba ya Ucimwene” syatukusalalicila. (Mat. 24:14) Kwende sambano tutagulilane yakwamba yindu yele Ucimwene wa Mlungu wucityosya. Citutagulilane yindu mcece ayi: ŵandu ŵakusakala, yiwanja yakusakala, yitendo yakusakala, soni yipwetesi. Pa mbali jilijose citulole (1) mwayikutukwayila yinduyi apanopano, (2) yacacitenda Yehofa ni yinduyi, soni (3) yindu yambone yayicijinjila m’malo mwakwe.

4. Ana yindu yakusatenda ŵandu ŵakusakala yikusatukwaya camtuli?

⁴ Ana yindu yakusatenda ŵandu ŵakusakala yikusatukwaya mwamtuli? Ndumetume Paulo ŵasasile kuti, “Masiku gambesi gaciŵa ndaŵi japajika soni jakusawusya.” Jwajonjecesye kuti, “Ŵandu ŵakusakala soni ŵakulambucisya cacisakalilasakalilape.” (2 Tim. 3:1-5, 13) Ana maloŵe gaŵaŵecete Pauloga gakukwanilicikwa? Ŵajinji mwa m’weji tuŵele tuli mkulagasidwa soni kutendeledwa lusagu ni ŵandu ŵakusakalaŵa. Ŵane mwa ŵanduŵa akusatenda yindu yakusakalayi mwakuwonecela. Nambo ŵane akusalisisa ni kulosyaga mpela kuti akusaka kwakamucisya ŵandu. Atamose yili yakuti ŵane nganatutendelejepo yangalwe, nambope yitendo yawo yikusatukwaya. Mwambone, yikusatukwaya mnope mumtima patupikene mwakusatendela pakwalagasya ŵanace, ŵacikulile, soni ŵandu ŵakuti nganaŵa apakombwele kulicenjela. Ŵandu ŵakusakala akusatenda yindu mpela kuti ali yinyama kapenasoni malayika gakusakala. (Yak. 3:15) Nambo yili yakusangalasya kuti Maloŵe ga Mlungu gakusatusalila ngani syambone.

5. (a) Ana ŵandu ŵakusakala ŵana upile wamtuli apanopano? (b) Ana paciŵa yakuyicisya yamtuli kwa ŵandu ŵakusakala ŵakukana kucenga ndamo syawo?

⁵ Ana Yehofa cacitenda cici? Apanopano, Yehofa apelece ndaŵi jakuti ŵandu ŵakusakala acenje ndamo syawo. (Yes. 55:7) Atamose kuti cilamboci cisigele panandi konanjikwa, nambope jemanjaji nganaŵepe kulamulidwa. Nambi wuli ya ŵandu ŵakusakala ŵacajendelecelepe kuŵape ku mbali ja cilamboci mpaka pandaŵi ja yisawusyo yekulungwa? Yehofa akusala kuti cacityosya ŵandu wosope ŵakusakala pacilambopa. (Aŵalanje Salimo 37:10.) Ŵandu ŵakusakala akusaganisya kuti tacikulupuka pa lisiku lya yisawusyo yekulungwa. Ŵanduŵa akusasisa yindu yakusakala yakusatenda soni ngakusapocela cilango. (Yobu 21:7, 9) Nambo Baibulo jikusatusalila kuti, ‘Meso ga Mlungu gakusalola matala ga mundu, soni akusalola kajende kakwe. Pangali cipi cele ŵandu ŵakusatenda yindu yakusakala mpaka ajuŵeko.’ (Yobu 34:21, 22) Pangali cilicose campaka cisisice kwa Yehofa. Yehofa akusalola  yiliyose yakusatenda ŵandu ŵakusakala. Panyuma pakuti Alamagedo jipitile, tucilolesyalolesya kwali ŵandu ŵakusakala, nambo ngasasimanikwa. Jemanjaji ngasawonekasoni mpaka kalakala!—Sal. 37:12-15.

6. Ana ŵani ŵacacisigala pele ŵandu ŵakusakala kuciŵa kuli kwangali, soni ligongo cici jeleji jili ngani jambone?

⁶ Ana ŵani ŵacacisigala pele ŵandu ŵakusakala kuciŵa kuli kwangali? Yehofa akutusalila kuti, ‘Ŵakulinandiya cacipocela cilambo capasi. Nipo cacisangalala ni mtendele wejinji.’ Soni kuti, “Ŵakulungama cacipocela cilambo capasi. Ni cacitamaga mwelemo kwandaŵi syosope.” (Sal. 37:11, 29) Ana ŵandu ‘ŵakulinandiya’ soni “ŵakulungama” ali ŵani? Ŵakulinandiya ali ŵandu ŵakusalijiganya malamusi ga Yehofa soni kugapikanila. Ŵakulungama ali ŵandu ŵakusanonyela kutenda yambone pameso pa Yehofa. M’cilamboci masiku agano, ŵandu ŵakutenda yindu yakusakala ali ŵajinji kupunda ŵakusatenda yambone. Nambo m’cilambo casambano, muciŵa ŵandu ŵakusatenda yindu yacilungamo soni ŵakulinandiya. Jemanjaji cacitendesya cilamboci kuŵa paladaiso.

7. Ana yayikusatenda yiwanja yakusakala yikusatukwaya mwamtuli?

⁷ Ana yayikusatenda yiwanja yakusakala yikusatukwaya mwamtuli? Yakusakala yejinji yayikutendekwa pacilambopa yangayika ligongo lya ŵandu pajika nambo ligongo lya yiwanja. Mwambone, aganicisye ya yiwanja ya dini yayiŵele yili mkwalambusya ŵandu ŵajinji yakwamba Mlungu, Baibulo, sogolo ja ŵandu ni cilamboci, soni yine yejinji. Aganicisyesoni ya maboma gagakusalimbikasya ngondo, uŵengani, soni kwatendela ngalwe ŵandu ŵakutuluka. Nambi wuli ya yiwanja yakutunduka yayikusajonanga yakupanganyikwa, soni kwakalamucila ŵandu pakusaka kupata yipanje yejinji nambo ŵandu ŵajinji ali mkulaga ni usawuci? Kusala yisyene, yiwanja yakusakala ni yayikutendekasya yakusawusya yejinji pacilambopa.

8. Mwakamulana ni yajikusasala Baibulo, ana cici cacicitendecela yiwanja yayikuwoneka kuŵa yakulimba apanopano?

⁸ Ana Yehofa cacitenda cici? Yisawusyo yekulungwa yicitanda pandaŵi jele makuga gandale gacijimucila yiwanja ya dini, yayili mpela jwamkongwe jwacikululu jwakolanjikwa kuti Babulo Jwamkulungwa. (Ciu. 17:1, 2, 16; 18:1-4) Yiwanja ya diniyi yicijonanjikwa kwangamala. Nambi wuli pakwamba ya yiwanja yine yakusakala? Baibulo jikusawanicisya yiwanja yayikuwoneka kuŵa yakulimba soni yamacili apanopano ni matumbi soni yilumba. (Aŵalanje Ciunukuko 6:14.) Jikusasalasoni kuti maboma ni yiwanja yakusakala yicijonanjikwa. M’yoyo mbali jakumalisya ja yisawusyo yekulungwa jiciŵa konanjidwa kwa maboma gosope pampepe ni ŵandu ŵakugakamucisya pakusisyana ni Ucimwene wa Mlungu. (Yer. 25:31-33) Pambesi pakwe, ngasipasimanikwasoni ciwanja cilicose cakusakala pacilambopa.

9. Ligongo cici mpaka tusimicisye kuti m’cilambo casambano yindu yicijendaga cenene?

⁹ Ana cici cacicijinjila m’malo mwa yiwanja yakusakala? Panyuma pa Alamagedo, ana paciŵa ciwanja cilicose pacilambopa? Baibulo jikusatusalila kuti, “tukwembeceya kwinani kwasambano soni cilambo capasi casambano mwakamulana ni cilanga cakwe, mwelemu muciŵa cilungamo.” (2 Pet. 3:13) Kwinani kwakala soni cilambo capasi cakala, yayili maboma gakusakala soni  ŵandu ŵali pasi pa ulamusi wakwe yicityoka. Ana cici cacicijinjila mmalo mwakwe? Paciŵa “kwinani kwasambano ni cilambo capasi casambano.” Kwinani kwasambano kukugopolela boma jasambano jakulamulidwa ni Yesu Klistu soni ŵa 144,000. Cilambo capasi casambano cikugopolela ŵandu ŵacacilamulidwaga ni boma jasambanoji. Yesu Klistu mu Ucimwene wakwe cacitenda yindu mwadongosolo mpela mwakusatendela Yehofa, jwali Mlungu jwadongosolo. (1 Akoli. 14:33) M’yoyo ‘m’cilambo capasi casambano’ yindu yicijendaga cenene. Muciŵa ŵandu ŵambone ŵacacikamulaga masengo gakusamalila yindu. (Sal. 45:16) Jemanjaji cacilongoleledwaga ni Yesu Klistu soni ŵa 144,000. Aganicisye mwayiciŵela pandaŵi jele boma jambone soni jakamulana jicijinjila mmalo mwa yiwanja yosope yakusakala!

10. Ana yitendo yakusakala yapi yayikusatendekwa kwakusatama, soni yikusakwaya camtuli wawojo ni liŵasa lyawo?

¹⁰ Ana yitendo yakusakala yikusatukwaya mwamtuli? Apanopano tukutama m’cilambo mwamugumbele ni yitendo yakusakala, yaciwawa soni ungakulupicika. Acinangolo ŵajinji akulimbana ni kwacenjela ŵanace ŵawo ku yitendo yakusakala. Yakusangalasya ya m’cilamboci yikulimbikasya ŵandu kuti ayiwoneje yitendo yakusakala kuŵa yambone nikulolaga ndamo sya Yehofa kuŵa syakusakala. (Yes. 5:20) Aklistu ŵasyesyene akusosekwa kutenda mtawu kuti unasi wawo ni Yehofa uŵe wakulimba m’cilamboci, cacili cangacimbicisya ndamo sya Yehofa.

11. Ana tukulijiganya cici pa yaŵatesile Yehofa ni misinda ja Sodomu ni Gomola?

¹¹ Ana Yehofa cacitenda wuli ni yitendo yakusakala? Aganicisye yaŵatesile jwalakwe ni yitendo yakusakala yayatendekwaga m’misinda ja Sodomu ni Gomola. (Aŵalanje 2 Petulo 2:6-8.) Mundu jwakulungama Loti ni liŵasa lyakwe ŵalasile ni yindu yakusakala yaŵatendaga ŵandu m’misindajo. Yehofa jwajonasile ŵandu ŵa m’misinda josopejo pakusaka kumasya yindu yakusakala yayatendekwaga. Jwalakwe ŵatesile yeleyi kuti ‘ciŵe cisyasyo ca yindu yayicatendecela ŵandu ŵangajogopa Mlungu.’ Mpela muŵatendele Yehofa pakumasya yitendo yakusakala munyumamo, jwalakwe cacimasyasoni yitendo yakusakala yayikutendekwa masiku agano.

12. Ana tukwembeceya kutenda cici yindu yakusakala payicityoka?

¹² Ana cici cacicijinjila m’malo mwa yitendo yakusakala? M’cilambo casambano tucisangalalaga kukamula masengo gakulekanganalekangana. Mwambone, tuciŵa tuli mkulinganya cilamboci kuti ciŵesoni paladaiso soni kutaŵa nyumba syetu ni sya ŵakunonyelwa ŵetu. Tuciŵa tuli mkwapocela ŵandu mamiliyoni gejinji ŵaŵawile soni kwajiganya pakwamba ya Yehofa ni kwasalilaga mwaŵatendelaga ni ŵandu ŵakwe. (Yes. 65:21, 22; Mase. 24:15) Ndaŵi syosope tucikamulaga masengo gakusangalasya soni gakumlumba Yehofa.

13. Ana kwimucila kwa Satana, Adamu soni Hawa kwana yakuyicisya yamtuli?

¹³ Ana yipwetesi yikusatukwaya mwamtuli? Cilamboci cigumbalene ni ŵandu ŵakusakala, yiwanja yakusakala soni yitendo yakusakala yayikutendekasya kuti tusimaneje ni yipwetesi. Wosopewe tukusasimana ni yakusawusya mpela ngondo, usawuci, kusagulana mitundu, yilwele soni ciwa. Yipwetesiyi  yatandite ligongo lyakuti Satana, Adamu soni Hawa ŵamjimucile Yehofa. Ni ligongo lyakwe wosopewe tukusasimana ni yipwetesi.

14. Ana Yehofa cacitenda wuli ni yipwetesi? Apelece yisyasyo.

¹⁴ Ana Yehofa cacitenda wuli ni yipwetesi? Yehofa ŵatulagucisye kuti cacimasya ngondo kwa ndaŵi josope. (Aŵalanje Salimo 46:8, 9.) Nambi wuli yilwele? Jwalakwe caciyityosya. (Yes. 33:24) Cacimasyasoni ciwa mpaka kalakala. (Yes. 25:8) Jwalakwe cacimasyasoni usawuci. (Sal. 72:12-16) Yehofa cacityosyasoni yipwetesi yosope yayikutendakasya kuti tulagasiceje. Caciyikana pakutyosya yindu yosope yakusakala yele Satana ni malayika gakwe gakusakala akusayitendekasya.—Aef. 2:2.

15. Ana yindu yapi yangasiyisimanikwasoni panyuma pa Alamagedo?

¹⁵ Agambe ganicisya ali mkutama m’cilambo cangali ngondo, yilwele, ciwa, asilikali, yida yangondo, soni malembe ga ŵandu ŵakuwa pangondo! Ngasitusosekwa kola madokotala, mamocale soni malembe. Ngasitusosekwasoni kola ŵapolisi, maalamu soni makiyi. Yindu yosope yayikusatutendekasya kulagasika nganisyo yicityoka kwangamala.

16, 17. (a) Ana ŵandu ŵacacikulupuka pa Alamagedo cacipikana wuli mumtima? (b) Ana mpaka tuŵe ŵakusimicisya camtuli kuti tucisigala Mlungu pacacijonangaga cilamboci?

¹⁶ Ana umi wuciŵa wuli panyuma pakuti yipwetesi yosope yityosile? Yili yakusawusya kuganicisya. Ligongo lyakuti tuŵele tuli mkutama m’cilamboci kwa ndaŵi jelewu tuli mkulagasika, ndaŵi sine tukusaleka kuganicisya ya yakusawusya yetu. Yeleyi yili yakulandana ni ŵandu ŵakusatama ciŵandika malo gakwelela sitima. Jemanjaji akusasyoŵelela masegwe ga sitimasyo. Nambosoni ŵandu ŵakusatama ciŵandika ku citutu akusasyoŵelela liwungo lyalikusakopoka kucitutuko. Nambo Mlungu pacacityosya yakusakala yosope, tucisangalala mnope.

¹⁷ Ana cici cacicijinjila mmalo mwa yipwetesi? Lilemba lya Salimo 37:11 likusajanga kuti, ‘Jemanjaji, cacisangalala ni mtendele wejinji.’ Yili yakusangalasya kumanyilila kuti Yehofa akusasaka yeleyi kwetuwe. M’masiku gakumalisya gano, tukusosekwa kutenda yampaka tukombole kuti tuŵe paunasi wambone ni Yehofa soni likuga lyakwe. Cembeceyo cetu cili cakusosekwa mnope, m’yoyo kwende tuciganicisyeje ndaŵi syosope, tuciwoneje kuti cili cisyesyene, soni twasalileje ŵane ya cembeceyoco. (1 Tim. 4:15, 16; 1 Pet. 3:15) Patukutenda yeleyi tuciŵa ŵakusimicisya kuti Mlungu patacijonangaga cilamboci, tucisigala soni tuciŵa ŵakusangalala kwangamala!