U TIPʼAʼANIL
¿Máax le arcángel Migueloʼ?
TEʼ Bibliaoʼ maʼ yaʼab tuʼux ku yaʼalaʼal yaan utúul ángel u kʼaabaʼ Migueliʼ. Baʼaleʼ tuláakal tuʼux ku yúuchul tʼaan tiʼ le angelaʼ ku yeʼesaʼal yaan baʼax ku beetik. Tu libroi Danieleʼ ku yeʼesaʼal táan u baʼateʼel tu contra kʼasaʼan angeloʼob; tu tsʼíibil Judaseʼ ku yeʼesaʼal yaan baʼax ku baʼateltik yéetel Satanás, yéetel tu libroi Apocalipsiseʼ ku yeʼesaʼal táan u baʼateʼel tu contra Satanás yéetel u kʼasaʼan angeloʼob. K-ilik túuneʼ, Migueleʼ mantatsʼ ku jóoʼskuba tu yoʼolal u gobernación Jéeoba yéetel táan u baʼateʼel tu contra u enemigoʼob Dios. Le beetik maʼ chéen kunel u kʼaabaʼtik Migueliʼ, tumen le kʼaabaʼ jeʼelaʼ u kʼáat u yaʼal: «¿Máax jeʼel bix Dioseʼ?». Baʼaleʼ ¿máax túun Miguel?
Yáaxeʼ, kʼaʼabéet kʼaʼajsikeʼ yaan máakoʼob maas tiʼ kaʼapʼéel u kʼaabaʼob yaan. Jeʼex Jacob, utúul u palitsil Dios úuchileʼ, uláakʼ u kʼaabaʼ kaʼacheʼ Israel; le apóstol Pedro xanoʼ uláakʼ u kʼaabaʼ kaʼacheʼ, Simón (Génesis 49:1, 2; Mateo 10:2). Le Biblia xanoʼ ku yeʼesikeʼ Migueleʼ uláakʼ kʼaabaʼ bix kʼaj óolaʼanil Jesucristo teʼ kaʼan le maʼ taalak way Luʼumoʼ, yéetel láayliʼ bey kʼaj óolaʼanil teʼ kaʼan tak bejlaʼoʼ. Koʼox ilik teʼ Biblia baʼax oʼolal k-aʼalik lelaʼ.
Arcángel. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Migueleʼ utúul «arcángel» (Judas 9). Le tʼaan «arcangeloʼ» u kʼáat u yaʼal «u maas nojchil ichil le angeloʼoboʼ». Le Bibliaoʼ mix utéen ku yaʼalik yaan uláakʼ arcangeloʼob; lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ chéen utúul arcángel yaan. Le Biblia xanoʼ ku tʼaan tiʼ Jesús táan u beetik u arcangelil. Bey u yeʼesik 1 tiʼ Tesalonicailoʼob 4:16, tuʼux ku yaʼalik baʼax ken u beet Jesús ken máanak kʼiin tsʼoʼokok u súut teʼ kaʼanoʼ: «Yuumtsileʼ yaan u yéemel tiʼ le kaʼanoʼ yéetel nojoch páajtalil, yéetel u tʼaan arcángel». Le tekstoaʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ yéetel u tʼaan arcángel ku tʼaan. Lelaʼ ku tsʼáaik naʼatbil túuneʼ Jesucristoeʼ láayliʼ letiʼ le arcángel Migueloʼ.
Letiʼ nuʼuktik le angeloʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ «Miguel yéetel u angeloʼobeʼ baʼatelnajoʼob» tu contra «le kaan yéetel u angeloʼob[oʼ]» (Apocalipsis 12:7). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ Migueleʼ ku nuʼuktik yaʼabach utsul angeloʼob. Baʼaleʼ u libroi Apocalipsis xaneʼ ku yeʼesikeʼ Jesucristoeʼ ku nuʼuktik yaʼabach utsul angeloʼob (Apocalipsis19:14-16). Le apóstol Pablo xanoʼ ku tʼaan tiʼ «Jesús» yéetel «u muʼukʼaʼan angeloʼob» (2 Tesalonicailoʼob 1:7). Le Biblia túunoʼ ku tʼaan tiʼ Miguel yéetel «u angeloʼob» bey xan tiʼ Jesús yéetel «u angeloʼob» (Mateo 13:41; 16:27; 24:31; 1 Pedro 3:22). Baʼaleʼ le Bibliaoʼ mix tuʼux ku yaʼalik wa yaan kaʼa jaats utsul angeloʼob: upʼéel ku nuʼuktaʼal tumen Migueliʼ yéetel uláakʼ tumen Jesusiʼ. Le beetik k-aʼalikeʼ, le arcángel Migueloʼ Jesucristo táan u beetik u meyaj teʼ kaʼanoʼ. *
^ xóot’ol 1 Utiaʼal a wilik uláakʼ baʼaxoʼob eʼesik Miguel láayliʼ Jesucristoeʼ, ilawil le t.jnob. 386, 387 tiʼ u kaʼapʼéel libroi Perspicacia para comprender las Escrituras, beetaʼan tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba.