Juntúul máax maʼ séeb u lúubul u yóoleʼ ku béeytal u aktáantik jeʼel baʼaxak ka úuchuk wa ka beetaʼak tiʼeʼ. Le modosaʼ maʼ sijnal máak tu yéeteliʼ, kʼaʼabéet u kanik máak u yeʼes ichil u kuxtal. Lelaʼ bey jeʼex u tʼóochpajal juntúul chan paal táan u kanik xíimbaleʼ, yaʼab u téenel kun antal u muʼyaj, chéen baʼaleʼ jeʼel u béeytal u beetkeʼ.

Yaan mejen paalaleʼ séeb u lúubul u yóoloʼob wa maʼ tu jóokʼol tubeel baʼax ku beetkoʼob. Uláakʼoʼobeʼ ku yaatal u yóoloʼob kéen aʼalaʼaktiʼob bix unaj kaʼach u beetkoʼob wa baʼax. Yanoʼob xaneʼ kéen u yiloʼob maʼ tu jóokʼol tubeel baʼax ku beetkoʼobeʼ ku xúumpʼattikoʼob beyoʼ. Baʼaleʼ unaj u naʼatkoʼob lelaʼ:

• Mix máak beetik tuláakal baʼax jach tu nuʼuk (Santiago 3:2)

• Tuláakloʼon k-aktáantik baʼaxoʼob talamtak ichil k-kuxtal (Eclesiastés 9:11)

• Tuláakloʼon ku kʼaʼabéettal u tsoʼololtoʼon u nuʼuk utiaʼal k-áantaʼal (Proverbios 9:9)

Wa a hijo maʼ séeb u lúubul u yóoleʼ yaan u aktáantik jeʼel baʼaxak ka úuchuk tiʼeʼ.

Wa yaan baʼax maʼ tu jóokʼol tubeel tiʼob

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Juntúul utsul máakeʼ jeʼel u lúubul siete u téeneleʼ, pero yaan u kaʼa líikʼil» (Proverbios 24:16).

Áant a hijo u yil baʼax unaj u beetik. Jeʼex wa ka u reprobart junpʼéel exameneʼ, ¿baʼax ken u beete? ¿Yaan wa u yaʼalik: «¡Mix baʼal ku jóokʼol ten maʼalob!»?

Aʼal tiʼ a hijo bey baʼax jeʼel u beetik utiaʼal u maas maʼalobkíintik le baʼax úuchoʼ. Beyoʼ yaan u kanik u yutskíint baʼax ku beetik yéetel maʼ ten u tukult wa mix baʼal u biilal.

Tu lugar a kaxtik baʼax ken a beeteʼ, áant a hijo u yil baʼax jeʼel u beetik letiʼeʼ. Kʼáattiʼ: «¿Baʼax jeʼel a beetik utiaʼal a naʼatik le baʼax ku kaʼansaʼaltech teʼ escuelaoʼ?».

Kéen úuchuk junpʼéel loob

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Maʼ a wojleʼex baʼax kun úuchul yéetel a kuxtaleʼex tu kʼiinil sáamaliʼ» (Santiago 4:14).

Mix máak u yojel baʼax kun úuchul sáamal. Maʼ xaaneʼ bejlaʼeʼ toj a wóol, baʼaleʼ tuláakʼ kʼiineʼ maʼ.  Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le máaxoʼob chich u yáalkaboʼoboʼ maʼ mantatsʼ letiʼob ganartik junpʼéel carreraiʼ, le máaxoʼob yaan páajtalil tiʼoboʼ maʼ mantatsʼ ku ganarkoʼob junpʼéel baʼateliʼ, [...] tumen tiʼ tuláakal máak junsúutuk u jáan úuchul wa baʼax» (Eclesiastés 9:11).

Maʼ jelaʼan ka a wil a jach kanáantik a hijo utiaʼal maʼ u yúuchul mix baʼal tiʼiʼ. Chéen baʼaleʼ u jaajileʼ maʼ tu páajtal a kanáantik tiʼ tuláakal le problemaʼob ken u aktáantoʼ.

Maʼ xaaneʼ beora chichan a hijoeʼ maʼ chiʼichnakech yoʼolal u peʼertik u meyaj wa u pʼáatal minaʼan taakʼin tiʼiʼ. Chéen baʼaleʼ yaan baʼaloʼob deporsi yaan u aktáantik, jeʼex u kʼuuxil wa máax tu yéetel wa u kíimil juntúul a láakʼtsileʼex. *

Kéen tsoʼolok tiʼ bix unaj u beetik wa baʼax

BAʼAX KU YAʼALIK LE BIBLIAOʼ: «Uʼuy le consejooʼ [...] beyoʼ kéen máanak kʼiineʼ yaan u yantal a naʼat» (Proverbios 19:20).

U yaʼalaʼal tiʼ máak bix jeʼel u maas maʼalobkíint wa baʼax ku beetkeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maʼ yaabiltaʼaniʼ. Baʼaxeʼ junpʼéel bix u yáantaʼal u yutskíintik le baʼax kʼaas ku beetkoʼ.

A kaʼansik tiʼ a paalal u kʼam le tsolnuʼukoʼob ku tsʼaʼabaltiʼoʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal maʼ a muʼyajeʼex tu paach kʼiineʼ. John, juntúul taatatsileʼ, ku yaʼalik: «Wa cada ken u beet baʼax maʼ maʼalob a hijo áalkabil a bin a wutskíinteʼ, mix bikʼin kun kaanbal, tsʼoʼoleʼ cada ken u yoksuba tiʼ problemaʼob yéetel mantatsʼ kan máan tu paach utiaʼal a wutskíintik baʼax ku beetik. Wa cada beyoʼ, mix bikʼin tiʼ teʼex».

¿Bix jeʼel a wáantik a hijo u kʼam le tsolnuʼuk ku tsʼaʼabaltiʼoʼ? Kéen tsolnuʼuktaʼak escuela wa tuláakʼ tuʼuxeʼ maʼ a waʼaliktiʼ wa maʼ maʼalob le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ. Baʼaxeʼ kʼáattiʼ:

• «¿Baʼaxten ka tuklik aʼalaʼabtech leloʼ?».

• «¿Bix jeʼel a maas maʼalobkíintik baʼax ka beetkeʼ?».

• «¿Baʼax ken a beet kéen kaʼa úuchuk beyoʼ?».

Kʼaʼajaktecheʼ le tsolnuʼukoʼoboʼ yaan u yáantik a hijo beora chichnaʼ bey xan kéen nojochchajak.